İnsanlar ne söyleyeceklerini bilmediklerinde ne söylerler | Adrianne Haslet-Davis | TEDxBeaconStreet

Ne söyleyeceğimizi bilemediğimizde çok şey söyleriz. Kızımızın, annemizin, kardeşimizin, eşimizin ve sevdiğimiz birinin başına gelen kötü bir şeyi haber veren o telefonu aldığımızda hastaneye giden bütün yol boyunca söyleyeceğimiz şeyleri dikkatle düşünerek hesaplar ve sözlerimizin her şeye mucizevi bir çare olacağını umarız. Bunu o kişiyi sevdiğimiz için yaparız. Ancak Adrianne Haslet-Davis bunun kaynağının sevgiden daha derin bir şey, korku olduğuna inanıyor. Gerçekle yüzleşmekten korkarak ne söylersek söyleyelim durum düzelmeyecektir. Boston Maratonunda patlayan bomba yüzünden bir bacağını kaybeden Adrianne, bize şu ya da bu şekilde hayatta karşılaşabileceğimiz böyle bir olay için rehberlik ediyor. Adrianne anlattığı kendi iyileşme hikayesinde, en iyi niyetli sözlerin bile bacağının tekrar yerine gelmesini sağlamadığını söylüyor.

15 Nisan 2013 sabahı uyandım,

herhangi bir sabahtan farksızdı.

Ve o tatlı mahmurluğun arasından,

dolaptan çıkarılan süt şişesinin

ve kupaya dolan kahvenin
sesini duyuyordum.

Yarı uyanık, yarı uykulu uzanırken,

kendi kendime

" Evet! Kedilerim sonunda kahve
yapmayı öğrenmiş" diye düşündüm.

Evet! (Kahkahalar)

Bunu görmek çok hoşuma gitmişti

ve gözlerimi araladım

ancak baş ucumda duran şeyi
görünce mutluluğum daha da arttı.

Uzun boylu ve çok yakışıklı bir adam!
Tanıdık geliyordu ama çıkaramamıştım.

Elinde iki kahve tutuyordu ve
"Tatlım, sana kahve yaptım" deyince

hafızam birdenbire yerine geldi.

Yalnız Yılbaşı, yalnız Şükran Günü,

ve yalnız Sevgililer Gününden sonra

kocam Afganistandaki görevden
dönmüştü ve artık evdeydi.

Elimizde kahveler, samimi
bir şekilde kanepeye oturduk

ve televizyonu açtık.

O anda ünlü atletler
bitiş çizgisini geçiyor

ve şu sözleri dinliyorduk:

"ve 2013 Boston Maratonunun
birincisi Lelisa Desisa

bu maratondaki ilk yarışı."

"Ne olmuş yani ilk kez katılıp
kazandıysa?

Ne var ki? Ben de katılacağım"
diye içimden geçirdim.

Kocama döndüm ve

"Baksana, bugün bir şeyler
yapalım mı" dedim.

Hâlâ pijamalar içindeydik
ve atletin biri 26.2 yapıyordu.

Kalktık, giyindik
ve öğle yemeğine çıktık.

Yemekte kocam bana baktı ve
"Hatırladın mı?

Tatlım hatırladın mı?" dedi

Ben de "Neyi hatırladım mı?" dedim.

"Aynı restorantta ve aynı masadayız.

Afganistana gitmeden önce,
son yemeğimizi burada yemiştik.

Eğer dönemezsem ne yaparsın
onu konuşmuştuk

veya kolumu bacağımı
kaybedersem, ne olur

eğer çok çok kötü bir şekilde
yaralanırsam nasıl yaparız,

burada konuşmuştuk."

İki kokteyl söyledik
sonradan düşündüm; iyi ki söylemişiz.

Sonra şerefe deyip, planlar yaptık.

Yani sadece bir asker ailesinin
sevdikleriyle evde yapacağı planlardı. "

Sonra bana baktı ve
"Haydi gidip maratonu izleyelim" dedi.

Ben de "Tabii, haydi o zaman" dedim.

Tam Boylson Caddesini geçiyorduk ki
"Güm" diye bir ses duyduk.

Hatırladığım ilk şey
kaldırımda yatıyorduk

ve ben sol ayağımın
olması gereken yerden akan

kana bakıyordum.

Kocamda şarapnel yaraları vardı.

Aklımdan iki şey geçti:

Birincisi : O anda dünyada
yanı başında olmak istediğim

başka hiç bir adam yoktu.

İkincisi: Buraya kadarmış.

Ve böyle bir anda sadece karı kocanın

birbirine söyleyebileceği
şeyler söylemeye başlamıştık ki

Bostonun cesur insanları beni
apar topar en yakın hastaneye yetiştirdi.

Orada öylece

yatıyordum

ve artık o bronz tenli,
güzel, göz kamaştıran

ve dans etmeye hep hazır dansçı değildim.

Her tarafım kesilmiş, parçalanmış,
tekrar birbirine zımbalanmış, dikilmiş

ve yapıştırılmıştı.

Şunu söyleyeyim
hiç bir estetikçi bana bakmadı.

Saçımın 10 santimi gitmişti.
Bir trol soytarısı gibiydim.

Üzerimde diğer insanların
dokuları ve kanları vardı

ve tam bir karmaşaydı.

Ve ziyaretçilerim geliyordu.

Ziyaretçilerim sürekli konuşuyor
ve sürekli akıl veriyordu.

Şunu fark ettim:

İnsanlar ne söyleyeceklerini
bilmediklerinde çok konuşuyorlardı.

Küçüklüğümden beri, şu öğretilmişti;

insanlar ne diyeceğini bilmediği halde
bir şeyler söylüyorsa

senin iyiliğin için söylüyorlardır

sevdikleri için söylüyorlardır.

Kafam karışmıştı ve şöyle düşündüm:

O hemşire bana "Kendini
toplasan iyi olur.

Kendini toplasan iyi olur
ailenin sana ihtiyacı var.

Dört gün oldu, aş şunu artık.

Ailenin sana ihtiyacı var
Onları daha fazla üzme" diyordu.

Gelen bütün ziyaretçiler de
yüzüme şunu söylüyordu:

"Daha önce gelmek isterdim
ama ne söyleyeceğimi bilemedim."

Yani biz acı çekenlere

açıkça şunu mu söylüyorlardı:

"Öyle biçimsiz bir haldesin ki,
seninle aynı odada bile bulunamam."

Böylece onların üzülmemesi
için uğraşma işi bana düştü.

Yani hastane yatağında yatan
kişi gelenleri teselli edecekti.

Bu yüzden, hiç inanmasam
ve kendimi çok kötü hissetsem bile

onlara "Tamam arkadaşım,
iyi olacağım, yine dans edeceğim

bütün o şeyleri yine yapacağım"
demeye başladım.

Üstelik bu kadar biçimsiz, parçalanmış,
ve bu kadar dağılmış bir haldeyken.

Evet, böyle kötü bir olay yaşandığında
insanların söylediği ve yaptığı şeylerin

sevgiden kaynaklandığı öğretiliyor

fakat benim farklı bir
düşüncem var.

Sanırım bu sevgiden daha
derin bir yerden geliyor.

Bence bu korkudan kaynaklanıyor.

Gerçekle yüzleşme korkusundan.

Yani o telefonu alınca,

bütün yol boyunca

bir sürü şey söyler

cümlelerimizi birbirine karıştırır,
böylece acıyı hafifletmek isteriz.

Ama bu gerçek korkusu varken

kaç cümleyi birbirine
eklersek ekleyelim,

o acıyı hiç bir şey dindirmez.

Her şeyi dinledim
ama bacağım geri gelmedi.

Korkunç gerçeği kabullenme korkusu
bize daha berbat şeyler de söyletiyor.

Bir arkadaşın veya
tanımadığın biri, seni

parçalanmış görünce, panikle sana
şöyle bir şey söyleyebiliyor:

" Yani en azından,
hâlâ güzel bir yüzün var"

Ben de cevabı yapıştırıyordum:
"Madem konuyu açtın

beynim ve popom da
aynı güzelliktedir, sağol"

(Kahkahalar)

"Güzel bir yüzüm olduğunu
fark ettiğin için teşekkürler.

Zaten geriye kalan da bu.
Minnettârım yani."

Veya bir doktor gelebilir,
benimki değil, başkası,

tekerlekli sandalyede, odamda gezinirken

elini omzuna koyup
şöyle diyebilir;

"Sana bir şey söylemem gerek.

Bu sabah bir röportaj yapmışsın

ve tekrar dans etmek istediğini
söylemişsin.

Şunu söylemeye geldim; ben yıllardır
bu hastanede çalışıyorum.

Kendini bu tür umutlara
kaptırmasan iyi olur.

O kadar yıldır
hiç bacağı kesik dansçı görmedim.

Bu mümkün değil,
şansın ancak milyonda bir."

Parmağımı kaldırıp şöyle cevapladım:

"Eğer şansım milyonda birse
o bir ben olacağım." dedim.

Biraz da kaydırdım

ve arkamı döndüm.

(Kahkahalar)

Diğer tarafa doğru sürdüm,
bir yandan da fırçayı basıyor

ve sözümün doğru çıkmasını umuyordum.

En kötüsü bu sanıyorsanız,
yanılıyorsunuz.

Eskiden arkadaşım olan biri
geldi ziyaretime, neden mi eskiden ?

Geldi ve şöyle bir şey söyledi:

" Biliyor musun, kendi işimi kuruyorum,
çöp maliyetleri çok yüksek.

Korkunç maliyetli.
Çok masraflı oluyor.

Farkındayım, bu hastanede

bacağının bir kısmını kesmişler,
pek çok başka uzuv da kesiyorlar.

Bacağının kalan kısmını kesmeleri
ne kadara mâl olur, biliyor musun?

Hanımlar ve Beyler !
Sözler çok güçlüdür.

Kılıç yarası iyileşir
ama dil yarası iyileşmez

özellikle de zordayken söylenirse,

aileniz veya siz zor zamanlar yaşarken.

Benimle aynı şeyi yaşamanız şart değil

ama o telefonu siz de alacaksınız

anneniz, kardeşiniz, sevgiliniz
akla gelmeyen zorluklar yaşadığında.

Yani size rehberlik etmek için buradayım.

Çünkü hiç istemesek de
hepimiz o telefonu alacağız.

Birinci ve en önemli madde:
Odadaki havayı kabullen.

Bir şeyler mi fırlatıyor?
Ver bir şey fırlatsın.

Televizyonda ağlanması gereken
bir şeye, gülüyor mu?

Sen de beraber gül.

Sus pus oturuyor mu?
Sen de sus.

Duygular zaptedilemiyor.

Biri ağır bir olay
yaşıyorsa

duygu derecesini anlaman gerekir,

özellikle de bir hastane
odasında yatıyorsa.

Ona sakın, 5 dakika önce kapının dışında
googledan baktığın bir şeyden bahsetme

veya bu durumda senin
dinin ne der, anlatma.

Sadece yanında ol. Arkadaşı ol.

Yağmurlu bir pazar, öğleden sonra

kocamla bir sürü broşür

el ilanı ve ülkedeki bütün
dans stüdyolarından

bana gönderilen dans tişörtlerini
karıştırıyorduk

ki hâlâ giyiyorum, teşekkürler,

belki bugün de giymeliydim,

ve bütün bu şeyleri karıştırırken

iki broşüre rastladım,

iki broşür, umarım bu odadaki
hiç kimsenin onlarla işi olmaz.

Birincisi: "Bir terörist saldırı
sonrasında neler yapılmalı."

İkincisi:
"Kol veya bacak kaybıyla nasıl baş edilir"

Kocama dönüp şunu sordum :

"Bunları nereden aldık hiç hatırlamıyorum"

Oda şunu söyledi: " Onlar mı? Terörist
saldırısı olanı FBI getirdi.

"Uzuv kaybıyla baş etmeyi" de
ziyarete gelen bir destek grubu vermişti.

Kaldırıp arkana attın, sonra da

"Bunu neden verdiler anlamadım;
benim kolum bacağım yerinde" demiştin.

Hanımlar, Beyler! Bu şunun ispatı:

Hazır değilseniz
yardım kabul etmezsiniz.

Ama o gün, ben hazırdım. O hazırdı.
Ben bağırıyordum. O bağırıyordu.

-Tatlım bağırdığım için kusura bakma-

İkimizde bağırıp çağırıyor
ve bu şeyleri karıştırıyorduk.

Terörist saldırısını fırlatıp attım

"Kalsın sağol. Başka gün"

ve diğerini karıştırmaya başladım
sonra kendi kendime vay canına! dedim

Adam bak şuna, şu broşüre bak!
Bu insanlara, bize faydalı olabilir.

Bir uzuv kaybından sonraki yas aşamaları

yas tutma ile aynı aşamalardan geçer.

İşini kaybetmenin yası, sevdiğin birini
bir arkadaşı kaybetmenin yası ile aynıdır.

Şok ve inkar. Öfke. Depresyon.

Yakarış. Daha çok öfke.
Daha çok depresyon.

Hiç hoş değil ama öyle. Sonra kabullenme
ve diğer insanlara yardımcı olma.

İnsanlara yardım etmek mi?
Ben o aşamaya ulaşmak istiyordum.

Ta şuradaydım ama bu şemayı
görmek bile bana iyi gelmişti.

Adam'a bunu insanlara anlatmam
gerekiyor dedim.

Bunu insanlara anlatmalıyız
çünkü bir şeyleri değiştirebiliriz.

İnsanlara yardım edecek insanlar
böyle yapar.

Size işe yarayan bazı örnek şeyler
anlatayım,

hastanede diğer hastaları
ziyaret etmem istendiğinde öğrenmiştim,

aileler benim trajedimin, diğer
insanlara yararlı olabileceğini umuyordu.

Hiç unutmam bir arkadaşım aradı ve:

" Bakıyorum en sevdiğin dans programının
geçen haftaki bölümünü kaçırmışsın.

Bu gece tekrarı var. Piza getiriyorum,
neli olsun?" diye sordu.

Yalın. Dümdüz. Müthiş.

" Peynir, bol peynir,
duble peynirli lütfen.

Hastane yemekleri berbat. Lütfen çabuk.

İki paket yaptır.
Birini dolaba atarım.

İkincisi;

Hiç unutmayacağım.

Birisi bir bardak Starbucks bırakmış.

Tam istediğim gibi bir Starbucks;
her sabah ayılmak için içtiğimden.

En çok etkilendiğim bu oldu
çünkü kim getirdi, hiç öğrenemedim.

Bugün söylemek istediğim şey;

Hastane ziyareti
kendimiz için değildir

arkadaşlarımız ve sevdiğimiz
kişiler içindir.

Ona kahve götürmek için yolu değiştirir
ve nasıl içtiğini öğreniriz.

Bunu benim için yaptılar.

Starbucks'a gidip o kahveyi
benim için sipariş ettiler.

Beni rahatlatacağını biliyorlardı.

Bir arkadaşınız veya sevdiğiniz biri
kirli ve parmak ucu delik

çoraplar giyiyor ve bununla
dalga mı geçiyorsunuz?

Öyle rahat ediyordur.
Ona o çorapları getirin.

Faceebooktan kedilerinin
ailesinin veya köpeğinin veya

kedilerinin resmini bulup basın.

Onlara götürün
ferahlamalarını sağlayın.

Gitmek zorunda değilsin.
Bir şey söylemek zorunda değilsin.

Bu bizimle ilgili değil. Konu kahraman
olmak değil. Olmayın, hiç sorun değil.

Sizi bu yükten kurtarayım,

yok, yok bu stresten kurtarayım;

git orada görün, çeneni kapa
ve tek kelime etme.

Sadece orada ol ve elini tut
ille de bir şey söyleyeceksen

kocamın bana söylediği şeyi söyle.

"Aşkım, hiç anlamıyorum

ama şunu sana mutlaka söylemem gerek
anlamayı öyle çok istiyorum ki.

Zaman ayırdığınız için teşekkür ederim."

(Alkışlar)

Teşekkürler

Çok teşekkürler.

(Alkışlar)