Return to Video

Панама құжаттары жаһан мәселелерін әшкереледі. Ары қарай не болады?

  • 0:02 - 0:05
    [2016 ж. 3 сәуірінде деректердің
    кеңінен таралып кетуіне куә болдық.]
  • 0:06 - 0:09
    [Панама құжаттары бай және
    беделді адамдарды әшкереледі]
  • 0:09 - 0:11
    [олар оффшорларда қомақты
    ақшаларын жасырған еді.]
  • 0:12 - 0:14
    [Бұл нені білдіреді?]
  • 0:15 - 0:18
    [Біз Global Witness-тен Роберт
    Палмерге хабарластық.]
  • 0:21 - 0:26
    Осы аптада біз өте көп
    оқиғаға куә болдық,
  • 0:26 - 0:29
    таралып кеткен 11 миллион құжат
  • 0:29 - 0:34
    Mossack Fonseca деп аталатын
    Панамадағы заң фирмасынан бастау алды.
  • 0:34 - 0:39
    Панамадан шыққан құжаттар
  • 0:39 - 0:42
    оффшор әлеміндегі сырдың кішкене
    бөлігін ашады.
  • 0:42 - 0:47
    Біз клиенттер, банктер және
    заңгерлер
  • 0:47 - 0:49
    Mossack Fonseca сияқты фирмаға
    барып
  • 0:49 - 0:52
    "Бізге аноним компания керек,
    соны бере аласыз ба?"
  • 0:52 - 0:53
    деуіне түсінік аламыз.
  • 0:53 - 0:55
    Сіз шынымен электронды
    хаттарды,
  • 0:55 - 0:57
    хабарламаларды көре аласыз,
  • 0:57 - 1:00
    қалай жұмыс істейтінінің
    механизмін, қалай
  • 1:00 - 1:01
    ұйымдастырылатынын
    көресіз.
  • 1:01 - 1:05
    Басталғаннан кейін оның
    салдары бірден көрінеді.
  • 1:05 - 1:08
    Исландияның Премьер Министрі
    қызметінен кетті.
  • 1:08 - 1:09
    Жаңалықтарда
  • 1:09 - 1:14
    Сирия диктаторының одақтасы
    Башар Ал-Асадтың да
  • 1:14 - 1:17
    оффшор компаниялары
    бар екені айтылды.
  • 1:17 - 1:22
    $2 млрд ақшаның ізі
  • 1:22 - 1:26
    Ресей Президенті Владимир
    Путинге апарады,
  • 1:26 - 1:29
    ол жастық шақтағы досы,
  • 1:29 - 1:31
    виолончель тартатын досы
    арқылы жүрген.
  • 1:31 - 1:33
    Ол жерде өте көп
    бай адамдар бар,
  • 1:33 - 1:38
    келесі оқиғалар легі мен
    таралып кеткен
  • 1:38 - 1:40
    келесі құжаттар легі
    бойынша абыржитындар да бар.
  • 1:40 - 1:45
    Қазір бұл шпион туралы триллер
    сюжеті сияқты немесе
  • 1:45 - 1:46
    Джон Гришемнің
    романы сияқты.
  • 1:46 - 1:50
    Бұл мен, сіз сияқты жай
    адамдардан алыс нәрсе.
  • 1:50 - 1:53
    Неге біз бұл туралы
    ойлануымыз керек?
  • 1:53 - 1:57
    Бірақ шындық мынада,
    егер бай және беделді адамдар
  • 1:57 - 2:00
    өз ақшаларын оффшорда
    сақтаса,
  • 2:00 - 2:02
    төлейтін салықтарын төлемесе,
  • 2:02 - 2:06
    бұл қоғамдық маңызы бар
    қызметтерге: денсаулық сақтау,
  • 2:06 - 2:10
    білім беру, жол салуға ақша
    аз бөлінеді деген сөз.
  • 2:10 - 2:12
    Ал бұның бәрімізге қатысы бар.
  • 2:12 - 2:15
    Менің Global Witness деп аталатын
    компанияма
  • 2:15 - 2:19
    бұл әшкерелеу таңқаларлық
    әсер етті.
  • 2:19 - 2:23
    Бізде әлем медиасы мен
    саяси көшбасшылар
  • 2:23 - 2:28
    жеке адамдардың оффшорды
    қолдану сырларын,
  • 2:28 - 2:31
    активтерін жасыру мен бүркеу
    жолдарын талқылауда -
  • 2:31 - 2:35
    осыны біз жылдар бойы талқылап,
    әшкерелеуге тырыстық.
  • 2:35 - 2:40
    Менің ойымша, осының бәрі
    біраз адамды абдыратып, есін шығарды,
  • 2:40 - 2:45
    оффшор әлемі қалай жұмыс істейтінін
    түсіну қиын.
  • 2:45 - 2:47
    Бұны мен орыс қуыршағына ұқсатамын.
  • 2:47 - 2:51
    Яғни бір компанияны екіншісінің ішіне
    тығып қойған,
  • 2:51 - 2:53
    ол оның ішінде тағы бір компания,
  • 2:53 - 2:57
    осындай жағдайда осы жүйенің
    артында шынымен кім
  • 2:57 - 3:00
    тұрғанын түсіну мүмкін емес.
  • 3:00 - 3:03
    Құқық қорғау органдарына,
  • 3:03 - 3:06
    салық органдарына, журналистерге,
    қоғам белсенділеріне,
  • 3:06 - 3:08
    не болып жатқанын түсіну оңай емес.
  • 3:08 - 3:10
    Сонымен бірге бір қызығы,
  • 3:10 - 3:13
    бұл мәселе Америка Құрама
    штаттарын аз қамтыды.
  • 3:13 - 3:17
    Мүмкін Американың кейбір
    беделді адамдарының есімдері
  • 3:17 - 3:21
    бұл жанжалда аталмаған,
    әшкереленбегендіктен болар.
  • 3:21 - 3:25
    Бұл өз байлықтарын оффшорда тығатын
  • 3:25 - 3:28
    бай америкалықтардың
    жоқтығынан емес.
  • 3:28 - 3:32
    Бұл оффшорлардың жұмыс
    істеу тәсіліне байланысты,
  • 3:32 - 3:35
    Mossack Fonseca-ның америкалық
    клиентері өте аз.
  • 3:36 - 3:39
    Егер біз Кайман аралдарынан
    ақпараттың тарауын көрсек
  • 3:39 - 3:42
    немесе Делауер штатынан,
    не Уайоминг, не Невададан,
  • 3:42 - 3:48
    онда америкалықтармен
    байланысты көп мысал көрер едік.
  • 3:48 - 3:54
    Кейбір АҚШ штаттарында
    сізге аз ақпарат керек,
  • 3:54 - 3:58
    яғни компания ашуға қажет ақпарат
    кітапхана билетін
  • 3:58 - 4:01
    алуға қажет ақпараттан азырақ
    екенін атап өтейін.
  • 4:01 - 4:07
    Америкадағы осындай құпиялар
    аймақтағы мектеп қызметкерлеріне
  • 4:07 - 4:09
    оқушыларды бопсалауға мүмкіндік берді.
  • 4:09 - 4:14
    Кейбір алаяқтарға осалдау инвесторлардың
    ақшасын алуға мүмкіндік берді.
  • 4:14 - 4:18
    Бұл бәрімізге әсер етіп, шет
    қалдырмайтын нәрселер.
  • 4:18 - 4:20
    Қазір Global Witness-те біз
  • 4:20 - 4:23
    тәжірибеде бұл шын мәнінде
    қалай көрініс табатынын көргіміз келеді.
  • 4:23 - 4:26
    Шын мәнінде бұл қалай жұмыс істейді?
  • 4:26 - 4:27
    Біздің істегеніміз:
  • 4:27 - 4:33
    Манхеттеннің 13 заң фирмасына
    жасырын тергеушілерді жібердік.
  • 4:34 - 4:38
    Тергеушіміз өзін Африка
    министрімін деп таныстырды,
  • 4:38 - 4:42
    ол күмәнді ақшаларын АҚШ-қа
    аударғысы келетінін,
  • 4:42 - 4:45
    бұл ақшаға үй, яхта, ұшақ
    сатып алғысы келетінін айтады.
  • 4:45 - 4:50
    Бізді таң қалдырғаны заңгерлердің
    біреуінен басқасының бәрі
  • 4:50 - 4:55
    тергеушімізге күмәнді қаражатты
    қалай аударуға
  • 4:55 - 4:57
    болатыны туралы ұсыныстар айтқан.
  • 4:57 - 4:59
    Бұның бәрі алдын ала
    кездесулер болатын және
  • 4:59 - 5:01
    бірде-бір заңгер бізді
    клиент етіп алмады,
  • 5:01 - 5:03
    ешқандай ақша қолдан
    қолға жүрмеді,
  • 5:03 - 5:07
    бірақ бұл жүйеде проблема
    бар екенін көрсетеді.
  • 5:07 - 5:09
    Сонымен бірге маңызды нәрсе
  • 5:09 - 5:12
    бұл мысалды жеке жағдай
    ретінде қарамауымыз керек.
  • 5:12 - 5:14
    Бұл тек қана жасырын
    тергеушімізбен сөйлесіп
  • 5:14 - 5:18
    ұсыныс айтқан жеке заңгер
    туралы емес.
  • 5:18 - 5:21
    Бұл тек қана жоғары шенді
    жанжалға қалған
  • 5:21 - 5:23
    саясаткер туралы емес.
  • 5:23 - 5:26
    Бұл жүйенің қалай жұмыс
    істейтіні туралы,
  • 5:26 - 5:32
    жемқорлық, салық төлеуден қашу,
    кедейлік және тұрақсыздық туралы.
  • 5:32 - 5:34
    Бұны жеңу үшін біз
  • 5:34 - 5:35
    ойынды өзгертуіміз керек.
  • 5:35 - 5:38
    Біз ойынның ережесін өзгертуіміз
    керек, сол арқылы
  • 5:38 - 5:40
    осындай әрекеттерді тоқтатамыз.
  • 5:40 - 5:43
    Бір қарағанда бұның бәрі
    пессимизм тудыратын сияқты,
  • 5:43 - 5:45
    біз бұнымен ешнәрсе істей
    алмайтындаймыз,
  • 5:45 - 5:47
    ешнәрсе ешқашан өзгермейтіндей,
  • 5:47 - 5:50
    әркез бай және ықпалды
    адамдар болатындай.
  • 5:50 - 5:52
    Бірақ оптимист ретінде
  • 5:52 - 5:56
    болып жатқан оң өзгерістерді
    көріп отырмын.
  • 5:56 - 5:58
    Соңғы жылдары
    ашықтық бағытында істеліп
  • 5:58 - 6:01
    жатқан жұмыстар көрініс тапты,
    әсіресе компания меншігі
  • 6:02 - 6:03
    туралы сұрақтарда.
  • 6:04 - 6:06
    Бұл сұрақты саяси кестеге
  • 6:06 - 6:09
    Ұлыбритания Премьер министрі
    Дэвид Камерон
  • 6:09 - 6:13
    үлкен G8 саммитінде Солтүстік
    Ирландияда 2013 жылы қойды.
  • 6:14 - 6:18
    Содан бері Еуропа одағы
    ұлттық деңгейде орталық
  • 6:18 - 6:20
    регистрлер құрып жатыр,
    шын мәнінде
  • 6:20 - 6:24
    Еуропадағы компаниялардың
    иесін және басшыларын білу үшін.
  • 6:24 - 6:29
    АҚШ артта қалып жатқаны
    шынымен қынжылтады.
  • 6:29 - 6:32
    Қабылданған екі партиялы заң
  • 6:32 - 6:34
    Палата мен Сенатқа кіргізілсе де,
  • 6:34 - 6:37
    біз көргіміз келгендей нәтижелерге
    әкелмеді.
  • 6:37 - 6:40
    Яғни біз Панама құжаттарын,
  • 6:40 - 6:44
    осындай зор оффшор әлемінің
    ақпаратын көргіміз келеді, оны
  • 6:44 - 6:49
    АҚШ ашықтығының тәсілі
    ретінде қолдануға болатын еді.
  • 6:49 - 6:54
    Global Witness үшін бұл
    өзгеріс кезеңі.
  • 6:54 - 6:58
    Бізге жай адамдардың
  • 6:58 - 7:01
    құпия компаниялар арқылы
    өз тұлғаларын жасырған адамдарға
  • 7:01 - 7:03
    ашуланғаны керек.
  • 7:03 - 7:07
    Бізге бизнес көшбасшыларының
  • 7:07 - 7:10
    "Құпиялылық - бизнес үшін
    жақсы емес" деп айтқандары керек.
  • 7:10 - 7:14
    Бізге саяси көшбасшылардың
    мәселені мойындап,
  • 7:14 - 7:19
    құпияны ашу үшін заңды өзгертуге
    міндеттеме алғаны керек.
  • 7:20 - 7:23
    Бірігіп біз өсіп-өркендеу үшін
  • 7:23 - 7:26
    салықтан қашу, жемқорлық, ақшаның
    ізін жасыру сияқты
  • 7:26 - 7:30
    құпияларға тоқтау салуымыз керек.
Title:
Панама құжаттары жаһан мәселелерін әшкереледі. Ары қарай не болады?
Speaker:
Роберт Палмер
Description:

2016 жылдың 3 сәуірінде деректердің таралып кетуінің тарихтағы ең үлкен мысалын көрдік. Панама құжаттары бай және беделді, ықпалды алдамдардың оффшорда ақша жасырғанын көрсетті. Бірақ осының бәрінің мәні неде? Осыны анықтау үшін Global Witness-тен Роберт Палмерді шақырдық.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
07:49

Kazakh subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.