Koku alma duyumuza nasıl hükmedebiliriz - Alexandra Horowitz

Dersin tamamı için: http://ed.ted.com/lessons/how-to-master-your-sense-of-smell-alexandra-horowitz

Parfümcüler, yüzlerce koku içeren bir parfümden tekil kokuları ayırt edebilirler; çay uzmanları bir çayın nereden geldiğini kolayca anlayabilirler;
New York Toplu Taşıma Müdürlüğü'nün bir zamanlar işi gaz kaçağı tespit etmek olan bir çalışanı vardı. Acaba herkes bu uzmanlar kadar hassaslıkla koklamayı öğrenebilir mi? Alexandra Horowitz daha iyi koku almak için üç basit yöntemi bizimle paylaşıyor.

Ders: Alexandra Horowitz.
Animasyon: Black Powder Design.

Parfümcüler, yüzlerce koku içeren
bir parfümden

tekil kokuları ayırt edebilmeyi
öğrenebilirler.

Çay uzmanları, çayın sadece
nereden geldiğini değil

aynı zamanda hangi mevsimde
hasat edildiğini

ve bir erik ağacında yetişip
yetişmediğini ortaya çıkarabilirler.

New York Toplu Taşıma Müdürlüğü'nün

bir zamanlar işi metro sisteminde
gaz kaçağını tespit etmek olan

bir çalışanı vardı.

Acaba herkes bu uzmanlar kadar
hassaslıkla koklamayı öğrenebilir mi?

Çoğumuz için kokladığımız şeyler
genellikle istemsiz olarak gerçekleşiyor,

bu ya bir restoranın arkasındaki çöp,

ya sen asansöre girerken oradan çıkan
kadının şampuanı

ya da fırından yeni çıkmış
taze bir ekmek olabilir.

Burnumuzdaki bir kaç milyon
koku alma reseptörleri ile

iyi bir şekilde koklayabilmemiz
için aslında hiç bir engel yok.

Sadece buna pek dikkat etmiyor olabiliriz.

Bu utanç verici bir şey çünkü belki de
güçlü duygusal bağlar kurma

fırsatlarını kaçırıyoruzdur.

Kokular duygularla güçlü
bir şekilde bağlıdır

ve uzun bir zaman önce terk ettiğimiz
yerlerin ve sevdiklerimizin

hatırasını canlandırabilirler.

Neyse ki beynimizi daha iyi
koku almak için eğitebiliriz.

Mesela kendi söylediğine göre
Helen Keller,

birinin ne iş yaptığını,

marangozu bir demirciden,

ressamı bir duvar ustasından
ya da bir kimyagerden

basit bir solumayla ayırt edebiliyordu.

Bu adımları takip et ve sen de dünyanın
sana nasıl koktuğunu değiştirebilirsin.

İlk olarak burnunuzu sokun.

Köpek gibi patlayıcıları,

domuz gibi yeraltındaki
mantarları bulabilen

müthiş koku alıcılar olarak
bilinen bazı hayvanlar,

koklamak istedikleri şeye tam olarak
burunlarını yerleştirirler.

İnsan burnunun vücudun yüksek
bir yerinde bulunması,

bize anatomik olarak
bir dezavantaj sağlar.

Bu yüzden burnunuzu çevrenizdeki
dünyaya yakınlaştırın.

Yere,

yüzeylere,

nesnelere,

elinizdeki yiyeceğe.

Köpeğinize yaklaşın,

eşinize,

okuduğunuz kitaba.

Burnunuz kokunun kaynağına
yakın olmakla kalmayacak

aynı zamanda nefesinizin sıcaklığı da
kokuları daha iyi almanızı sağlayacak.

İkinci olarak düşündüğünüz gibi koklayın.

Koku alma aslında burun
köprüsünün yukarısında

posta pulu kadar bir doku olan
olfaktor epitel denen yerde gerçekleşir.

Kokladığımızda, koku molekülleri
bu dokuya çarpana kadar

burun deliklerinden içeri çekilir.

Orada koku alma reseptörleri
ile birleşirler.

Normal bir şekilde nefes aldığımızda,
sadece az miktarda hava oraya tutunur.

Fakat şöyle sağlam bir iki defa koklama

daha fazla havanın koku
alıcılarınıza gelmesini sağlar.

Sadece bir kaç koklamadan sonra,

yeni kokuları fark etmede
çok iyi olan alıcılar

geçici olarak kapatılır.

Böylece burnunuz dinlenir
ve sonra tekrar koklarsınız.

Son olarak, kokunun içinde durun.

Çoğu koku biz çok dikkat etmeden
yanımızdan geçer gider

fakat basitçe ne kokladığınızı fark etmek,

onu tarif etmek, adlandırmak
ve kaynağını bulmakla

koku dağarcığınızı geliştirebilirsiniz.

Bir koku molekülü
koku alıcısına yapıştığında,

duyu sinirleri aracılığıyla
beynimizin burun soğanına

bir elektrik sinyali gönderir.

Sinyal bizde bir koku olarak
kaydedilmeden önce

tat almayla,

hafızayla

ya da duygusal bilgiyle birleştiği

beynimizin diğer bölgelerine ilerler.

FMRI araştırması gösteriyor ki bir kokuya
odaklanmaya daha fazla zaman ayırmak

koku uzmanlarının beyinlerini değiştirir.

Onlar için kokuları algılama ve ayırt etme
uzman olmayanlara göre

daha otomatik hale gelir.

Başlamak için mutfağınızdan
şu malzemeleri alın:

baharatlar,

vanilya

ya da meyve,

fakat toksik bir madde asla.

Gözünüzü kapatın, ve birinin onları
burnunuza yaklaştırmasını sağlayın.

Koklayın ve koku kaynağını adlandırın.

Zaman içinde benzer kokular arasındaki
nüansları fark edecek,

yeni ve ilginç kokuların
özelliklerini anımsayacaksınız.

Parfümcüler koku uzmanı olabilmek için
bu adımları yeterince takip ettiler.

Onlar kadar koklayacak olmasanız bile

basit bir eylemin harika bir sonucu

günlerinizi nasıl algıladığınızı
ve geçirdiğinizi değiştirecek.