Odstraszacz rekinów (to nie to, co myślicie)

Hamish Jolly pływa w oceanie w Australii i chciał mieć skafander piankowy, który uniemożliwiłby rekinowi pomylenie człowieka z potencjalnym obiadem. (Statystycznie rzadkie, jednak zdecydowanie coś, czemu warto zapobiegać). We współpracy z grupą naukowców, on i jego koledzy podeszli do tematu w innowacyjny sposób - nie klatka dla rekina, nie kostium z kolczugi, ale śliski strój, który wykorzystuje naszą wiedzę na temat wzorku rekina.

Przełom naukowy,

który może ocalić życie wielu ludziom,

czasami jest tuż na wyciągnięcie ręki

i czeka na odkrycie,

na przykład w zbiorze anegdot

lub w sprawdzonych adaptacjach,

które widzimy w środowisku naturalnym.

Nauka zaczyna się od obserwacji,

ale sztuka polega na tym,
aby rozpoznać wzory i schematy

które łatwo odrzucić

jako mit czy przypadek.

Trzeba wyizolować je

i przetestować z naukową dokładnością,

a wtedy rezultat może nas zaskoczyć.

Zachodnia Australia zmaga się
ze specyficznym problemem:

rekiny atakują ludzi od trzech lat,

z tragiczną kulminacją

5 śmiertelnych ataków w ciągu 10 miesięcy.

Zachodnia Australia nie jest wyjątkiem.

Przypadki rekinów atakujących ludzi

zdarzają się na świecie coraz częściej.

Trudno się dziwić,

że w lipcu tego roku

firma Shark Attack Mitigation Systems

we współpracy z Instytutem Morskim
Uniwersytetu Zachodniej Australii

wydały oświadczenie, które zwróciło uwagę

mediów na całym świecie,

jak również miłośników oceanu.

Dotyczyło to nowej technologii

zmniejszającej ryzyko ataku rekinów

dzięki wiedzy o tym, co rekiny widzą.

Mam dziś dla was

historię tej podróży

oraz koncept, że nauka może być

równie świetnym tłumaczem, co wynalazcą.

Kiedy zaczynaliśmy ten proces,

jakieś 3 lata temu,

zaraz po pierwszych dwóch
śmiertelnych atakach rekinów

w Zachodniej Australii,

przez przypadek byłem właśnie

na obiedzie z Harrym Butlerem,

znanym australijskim przyrodnikiem,

który spędził dużo czasu w morzu.

Można więc powiedzieć,

że jest poprzednikiem Steve'a Irwina.

Kiedy zapytałem go,

jak zaradzić temu problemowi,

odpowiedział mi dosyć zaskakująco.

Powiedział: "Obwiń czarny strój nurka

żółtymi paskami, jak u trzmiela,

co imituje system obronny

charakterystyczny dla większości
gatunków morskich".

Wtedy nie myślałem o tym za dużo.

Dopiero po trzech kolejnych atakach

pomyślałem sobie,

że może jest w tym jakiś sens.

Zacząłem szukać wskazówek w internecie

i okazało się, że internet jest pełen

przykładów popierających tę tezę.

Z biologicznego punktu widzenia,

wiele gatunków ma specyficzne ubarwienie,

albo żeby kamuflować się w wodzie,

albo żeby odstraszać ataki,

na przykład ryba pilot,

która przez większość życia

kręci się przy rekinach.

Oceanograf Walter Strack

maluje swoją piankę od lat 70.,

a antropolog zauważyłby,

że ludy wysp Oceanu Spokojnego

malują się w ceremoniach węża morskiego,

aby odstraszyć boga rekinów.

O co tutaj chodzi?

Czy to ogólnie dostępny pomysł,

który trzeba przemyśleć i zdefiniować?

Wiemy, że rekiny używają licznych zmysłów,

zwłaszcza szykując się do ataku.

Do zidentyfikowania ofiary

używają zmysłu wzroku,

szczególnie na ostatnich
metrach przed atakiem.

Warto przyjrzeć się
tej biologicznej anegdocie,

ponieważ jest to ewolucja

przetestowana przez tysiąclecia.

Ale czy nasza wiedza
też nie jest przykładem ewolucji,

ziarnkiem prawdy,

któremu przypisywano wagę

i przekazywano z pokolenia na pokolenie,

kształtując nasze zachowanie?

Chciałem wypróbować tę tezę,

połączyć naukę z tymi anegdotami,

bo jeśli nauka je podtrzyma,

to przynajmniej częściowe rozwiązanie

problemu ataków zobaczymy jak na dłoni.

W tym celu potrzebni mi byli eksperci

z zakresu wzroku i neurologii rekina.

Światowe poszukiwania wskazały

na Uniwersytet Zachodniej Australii,

Instytut Oceanologii.

Profesor Nathan Hart z zespołem

opublikowali pracę potwierdzającą,

że rekiny widzą w czarno-białych barwach

lub w odcieniach szarości.

Zadzwoniłem do Nathana

i nieśmiało zapytałem,

czy można wykorzystać te wzory i kształty

do produkcji pianki,
która obniży ryzyko ataku rekinów.

Na szczęście pomysł mu się spodobał.

Zaowocowało to współpracą badawczą

pod patronatem rządu Wschodniej Australii.

Dokonaliśmy trzech kluczowych rzeczy.

Po pierwsze, dokonaliśmy pomiarów

cech fizycznych oczu

trzech głównych rekinów-drapieżników:

żarłacza białego,
tygrysiego i tępogłowego.

Dokonaliśmy pomiarów genetycznych

i anatomicznych.

Za pomocą komputerowego modelu

udało nam się zrozumieć,

co widzi oko na rożnych głębokościach,

z różnych odległości,

w różnym świetle
i w różnej klarowności wody.

Dzięki temu ustaliliśmy
dwie kluczowe cechy:

jakie wzory i kształty
ułatwiłyby pływakowi

ukrycie się lub kamuflaż

oraz jakie kształty i kolory

dadzą największy kontrast,

przy jednoczesnym załamaniu sylwetki

żeby pływak nie przypominał ofiar rekina

czy jedzenia.

Następnym zadaniem była produkcja pianki,

którą dałoby się nosić.

W tym celu zaprosiłem Raya Smitha

surfera, projektanta przemysłowego
i projektanta pianek,

projektanta logo marki Quiksilver,

aby z naszą naukową grupą

przeniósł naukę na estetyczny strój,

który ludzie mogliby założyć.

A oto jeden z jego pierwszych szkiców.

To pianka "nie jedz mnie".

Tutaj zastosowanie znajdują paski.

Jest to bardzo widoczne

i taka sylwetka dekoncentruje drapieżnika,

dzięki czemu rekin

nie bierze cię za potencjalny obiad.

Być może nawet robi mu
pewien mętlik w głowie.

Jest zaprojektowany tak,
aby współgrać z deską.

Widzicie ciemną część na przodzie,

to jest szczególnie dobre na powierzchni,

gdy problemem jest podświetlenie

i zarys sylwetki.

Kolejną innowacją jest "zagadkowa pianka",

która ma ukryć pływaka

w masie wody.

Strój posiada trzy części

i w każdych warunkach

jeden lub więcej z nich

dopasuje się do refleksów wodnych,

przez co prawie przestaje być widoczny,

zostawiając ostatnią część

i tworząc w wodzie zaburzoną sylwetkę.

Ten model nadaje się
zwłaszcza do nurkowania

na większych głębokościach.

Wiedzieliśmy, że mamy do czynienia

z konkretną nauką.

Wiedzieliśmy, że aby się wyróżnić,

trzeba mieć paski,

a żeby się rozmyć,

trzeba wyglądać tak.

Ale sprawdzianem

będzie reakcja rekina

na wzory i kształty.

Symulowanie człowieka w piance

w wodzie z rekinem

w naturalnym środowisku

jest o wiele trudniejsze, niż się wydaje.

(Śmiech)

Trzeba zarzucić przynętę,

żeby uzyskać statystycznie znaczącą

liczbę naukowych dowodów,

a w ten sposób

manipulujemy zachowaniem rekina.

Nie możemy w eksperymencie użyć człowieka.

Etycznie nie wolno nam nawet użyć

ludzkich sylwetek owiniętych paskami.

Rozpoczęliśmy testy

w styczniu tego roku.

Początkowo z rekinami tyrysimi

następnie z żarłaczami białymi.

Zrobiliśmy to za pomocą

podziurkowanego bębna pełnego przynęt,

owinętego neoprenem

oraz dwóch kamer podwodnych

do obserwowania reakcji rekina
wobec tej instalacji.

Dzięki systemowi stereo

mogliśmy zebrać wszystkie statystki:

rozmiar rekina, kąt, pod którym nadpływa,

jak szybko odpływa, jego zachowanie.

To dane empiryczne a nie subiektywne.

Aby zachować naukowy
charakter doświadczenia

mieliśmy też kontrolną przynętę,

pokrytą czarnym neoprenem,

jak normalne pianki,

żeby móc ją porównać do tak zwanej

technologicznej przynęty SAMS.

Wyniki były nie tylko ekscytujące,

ale bardzo zachęcające.

Dziś przestawię urywki

takich dwóch spotkań.

Oto 4-metrowy rekin tygrysi,

zainteresowany przynętą kontrolną,

który napotkał półtorej minuty wcześniej.

Tutaj ten sam rekin

napotkał przynętę SAMS

typu Elude,

jakieś osiem minut wcześniej.

i przez 6 minut pływał dookoła,
próbując zapolować na coś,

co zwęszył i wyczuwał,
ale nie mógł zobaczyć,

Tu zbliżył się po raz ostatni.

Żarłacze białe są bardziej
pewne siebie niż żarłacze tygrysie

i oto właśnie żarłacz biały.

W spotkaniu z panelem kontrolnym,

czarną neoprenową pianką,

płynie do dołu,

potem wraca na górę

i atakuje.

W przypadku panelu SAMS,

to model w paski,

rekin próbuje dotykać i badać,

jest bardziej płochliwty

i niechętnie podpływa.

(Brawa)

Zależy nam na tym,
żeby badania przeprowadzano niezależnie.

Uniwersytet Zachodniej Australii
przeprowadza te testy.

To potrwa.

Rezultaty zostaną zrecenzowane
naukowo i opublikowane.

To bardzo ważne,

żeby ten koncept przetestować naukowo.

Shark Attack Mitigation Systems

to firma biotechnologiczna,

więc sami nie produkujemy pianek.

Damy licencję komuś innemu,

ale myślałem, że was zainteresuje,

jak wygląda technologia SAMS.

wcielona w piankę.

W tym celu po raz pierwszy
na świecie, na żywo...

(Śmiech)

Pokażę, jak wygląda zastosowanie biologii,

nauki i designu do życia.

Powitajmy Sama, surfera

z tej strony. Gdzie jesteś Sam?

(Brawa)

i Eduardo

(Brawa)

Dzięki

dzięki.

Dziękuję panom. (Brawa)

Co więc zrobiliśmy?

Zamiast wziąć czystą kartkę

oraz naukę jako środek inwencji,

skupiliśmy się na dowodach biologicznych.

Przyłożyliśmy wagę do anegdot

i użyliśmy nauki jako narzędzia

do jego przekształcenia czegoś,

co już istniało w coś,

co może przynieść
korzyść naszemu gatunkowi.

Uderza mnie to, że ten koncept nauki

jako narzędzia nie inwencji,
a właśnie transformacji,

znajduje zastosowanie

znacznie częściej w poszukiwaniu inowacji.

Czy bracia Wright

odkryli lot załogowy?

Czy może zaobserwowali
biologiczny fakt latania

i przekształcili go za pomocą mechaniki,

skopiowali go tak,

żeby ludzie mogli z tego korzystać?

Jeśli chodzi o skromną piankę do pływania,

to kto wie, jak ocean będzie wyglądał

za dwa czy pięć lat czy za pięćdziesiąt,

ale dzięki innowacyjnemu myśleniu

moim zdaniem jest szansa,

że nie będzie to czarna otchłań.

Dziękuję.

(Brawa)