Rô bốt có "tâm hồn"

Một người làm phim hoạt hình / nhạc công chơi nhạc jazz / nhà chế tạo rô bốt đã tạo ra loại rô-bốt gì? Đó là những rô bốt vui nhộn, linh hoạt, hiếu kỳ. Guy Hoffman chiếu những đoạn phim mẫu về gia đình rô bốt kỳ lạ của mình - trong đó có hai rô bốt nhạc công thích chơi nhạc với con người. (Video được quay tại TEDxJaffa)

Công việc của tôi là thiết kế,
chế tạo và nghiên cứu

các rô bốt tương tác với con người.

Nhưng chuyện này không bắt đầu

từ rô bốt mà từ phim hoạt hình.

Lần đầu tiên xem
phim "Luxo Jr." của Pixar

tôi vô cùng ngạc nhiên
với nhiều cảm xúc

họ có thể truyền vào những vật

bình thường như chiếc đèn bàn.

Hãy xem -- đến cuối bộ phim,

bạn thực sự cảm nhận
điều gì đó ở hai đồ vật này.

(Cười)

Như đã nói, tôi phải học
để làm điều này.

Vậy là tôi có một quyết định
tệ hại về nghề nghiệp

Mẹ tôi giống như này
khi tôi quyết định điều đó.

(Cười)

Tôi bỏ việc về công nghệ
rất hời ở Israel

ở một công ty phần mềm
và chuyển đến New York

để học hoạt hình.

Và tôi sống ở đó

trong một căn hộ sắp sập ở Harlem
với vài bạn cùng phòng.

Tôi không nói ẩn dụ đâu,

cái trần nhà đã sập thật,
vào một ngày nọ

ở phòng khách.

Khi nào người ta viết về
vi phạm thi công ở New York,

họ đem dán trước tòa nhà của chúng tôi.

Nó như là kiểu mẫu
cho thấy mọi việc tồi tệ thế nào.

Dù sao, ban ngày tôi tới trường, ban đêm

tôi ngồi vẽ tranh hoạt hình bằng bút chì,
hết bức này đến bức khác.

Và tôi đã học được
hai điều đáng kinh ngạc --

một là

khi bạn muốn khơi dậy cảm xúc,

trông nó thế nào
không quan trọng,

mà tất cả là ở chuyển động -
nó nằm trong việc

định thời gian cho chuyển động.

Điều thứ hai, một giảng viên
của chúng tôi đã nói.

Ông đã tạo ra
con chồn trong phim Kỷ Băng Hà.

Ông nói:

'Người làm hoạt hình,
bạn không phải đạo diễn, mà là diễn viên."

Nếu bạn muốn tạo ra chuyển động
hợp với nhân vật của mình,

thì đừng nghĩ, hãy dủng cơ thể
mình để tìm --

hãy đứng trước gương,

diễn trước camera --
bất cứ thứ gì.

Và sau đó truyền lại
cho nhân vật của bạn.

Một năm sau, tôi vào học MIT

nhóm Robotic Life,
trong những nhóm đầu tiên

nghiên cứu quan hệ
giữa con người và rô bốt.

Tôi lúc đó vẫn còn mơ ước

tạo ra một chiếc đèn Luxo Jr. thật sự.

Tôi thấy
rô bốt chuyển động

không duyên dáng như

trong quá trình học về hoạt hình.

Ngược lại, chúng đều rất --

nói thế nào nhỉ,
chúng cứng nhắc như rô bốt ấy.

(Cười)

Tôi nghĩ, hay ta áp dụng điều đã học
ở trường dạy hoạt hình,

và thiết kế chiếc đèn
rô bốt để bàn.

Tôi bắt tay vào
thiết kế từng chi tiết một

để làm cho con rô bốt này

uyển chuyển và thu hút nhất có thể.

Đây bạn thấy
rô bốt tương tác với tôi

trên bàn.

Thực ra tôi đang
thiết kế lại rô bốt này,

nhưng nó lại không hề biết,

giống như nó đang tự đào mộ cho mình
bằng cách giúp tôi.

(Cười)

Tôi muốn nó bớt giống
một cấu trúc cơ học

chỉ chiếu sáng,

mà giống như một cậu học việc
có ích và lặng lẽ,

nó sẽ luôn ở đó khi bạn cần
nhưng không hề quấy rầy bạn.

Ví dụ như, khi tôi tìm một cục pin

mà không thấy,

nó sẽ nhẹ nhàng chỉ cho tôi thấy
cục pin nằm ở đâu.

bạn có thể thấy tôi trông hơi bối rối.

Tôi không phải là một diễn viên.

Tôi muốn bạn chú ý đến việc

cùng một kết câu cơ học,
lúc thì,

di chuyển nhẹ nhàng và cẩn thận --

lúc thì mãnh liệt và sẵn sàng đối đầu.

Cùng một rô bốt,
nhưng cảm xúc khác nhau.

Diễn viên: "Mày có muốn biết gì không?
Hả, mày muốn biết gì không?

Hắn ta chết rồi!

Hắn nằm ở đó, mắt đờ cả ra!"

(Cười)

Nhưng, di chuyển một cách duyên dáng
chỉ là một phần của toàn bộ cấu trúc

tương tác người-rô bốt này.

Lúc tôi lấy bằng Tiến sỹ,

đề tài là sự phối hợp
giữa người và rô bốt;

các nhóm người và rô bốt
cùng làm việc.

Tôi nghiên cứu về kỹ thuật,

tâm lý học, quan điểm làm việc của nhóm.

Và cùng lúc, tôi cũng

tham gia làm việc nhóm
của riêng mình

với người bạn tốt, người
cũng ở đây hôm nay.

Và trong hoàn cảnh đó chúng tôi
dễ dàng liên tưởng đến

ngày không xa,
rô bốt sẽ ở cùng chúng ta.

Sau khi kết thúc
ngày lễ Quá Hải.

Chúng tôi đang cất đặt bàn ghế,

tôi ngạc nhiên vì đã nhanh chóng
làm việc nhịp nhàng.

Ai có việc của người nấy.

Chúng tôi không hề
phải chia việc.

Chúng tôi không hề
nói lời nào để phân việc

Nó cứ thế xảy ra.

Và tôi đã nghĩ,

người và rô bốt thì không giống vậy.

Khi người và rô bốt tương tác,

nó giống một ván cờ.

Con người làm một việc,

rô bốt phân tích
điều gì con người làm,

rồi quyết định
bước tiếp theo,

lên kế hoạch, thực hiện.

Và con người sẽ chờ khi tới lượt mình.

Giống như một ván cờ hơn

và điều đó có lý
vì chơi cờ thì rất tuyệt

cho nhà toán học và máy tính.

Cờ là môn cần phân tích thông tin,

ra quyết định và lên kế hoạch.

Nhưng tôi muốn rô bốt của tôi
thực sự hành động,

hơn là một người chơi cờ

hiểu ý và làm việc cùng nhau.

Vậy là tôi quyết định
chọn nghề tồi tệ thứ hai:

tôi quyết định đi học 1 khóa diễn xuất.

Tôi nghỉ khóa học tiến sỹ.
Tôi tới lớp học diễn xuất.

Tôi thực sự tham gia một vở kịch,

hy vọng là không còn
đoạn băng nào của vở kịch đó.

Và tôi tìm các sách về diễn xuất,

trong đó có một cuốn từ thế kỷ 19

tôi lấy từ thư viện.

Tôi kinh ngạc thấy tên tôi
đứng thứ hai trong danh sách mượn

Người đầu tiên mượn
vào năm 1889. (Cười)

Dường như cuốn sách đã đợi 100 năm

để được khám phá lại cho ngành rô bốt học

Cuốn sách dạy các diễn viên

cách cử động mọi cơ bắp trong cơ thể

tương thích với mọi cung bậc cảm xúc.

Nhưng phát hiện thực sự là khi tôi học

về phương pháp diễn xuất.

Nó đã rất phổ biến trong thế kỷ 20.

Theo đó bạn không phải
sắp xếp mọi cơ bắp trong cơ thể.

mà bạn dùng cơ thể
để tìm ra cách chuyển động phù hợp.

Bạn phải sử dụng trí nhớ cảm giác của mình

để tạo dựng lại các cảm xúc, và gần như

suy nghĩ bằng cơ thể
để tìm biểu cảm thích hợp.

Ngẫu hứng diễn ngay
trước bạn diễn.

Tôi phát hiện điều này lúc đọc
về khuynh hướng này

trong tâm lý học tri nhận,
gọi là nhận thức biểu hiện.

Với cùng nội dung như trên --

Ta sử dụng cơ thể mình để nghĩ,

không chỉ nghĩ bằng não,
hành động bằng cơ thể,

mà cơ thể chúng ta phản hồi về não bộ

để từ đó tạo ra cách chúng ta hành xử.

Giống như một tia chớp vậy.

Tôi quay trở về văn phòng.

Tôi đã viết bài này -
nhưng chưa từng công bố

"Bài học diễn xuất cho Trí tuệ nhân tạo".

Tôi mất thêm một tháng

để thực hiện một điều
sau đó thành vở kịch đầu tiên

có một người và một rô bốt cùng diễn

Chính là những thứ bạn đã xem
trước đó với các diễn viên.

Và tôi đã nghĩ:

Làm cách nào có thể khiến
một mô hình trí tuệ thông minh --

máy tính, mô hình điện toán --

thực hiện hành động
không có chuẩn bị trước,

như chấp nhận rủi ro, nắm bắt cơ hội,

thậm chí mắc cả sai lầm.

Có thể điều này tạo nên những
rô bốt đồng đội tốt hơn.

Tôi dành nhiều thời gian nghiên cứu
những mô hình này

và tôi đã áp dụng chúng lên một số rô bốt.

Ở đây bạn có thể thấy ví dụ đầu tiên

về những rô bốt sử dụng trí tuệ nhân tạo

cố gắng phối hợp ăn ý
với những cử động của tôi,

giống như một trò chơi vậy.

Hãy cùng xem.

Bạn thấy,
khi tôi làm nó rối lên, nó bị lừa

Điều này hơi giống các diễn viên sẽ làm

khi họ cố gắng bắt chước nhau

để tìm ra sự đồng điệu giữa họ.

Sau đó, tôi làm một thí nghiệm khác,

tôi nhờ những người tôi gặp trên phố
tương tác với chiếc đèn rô bốt,

để thử nghiệm ý tưởng
biểu hiện trí tuệ nhân tạo

Tôi đã dùng 2 bộ não
cho cùng một rô bốt.

Là chiếc đèn bạn thấy,

và tôi đưa 2 bộ não vào trong nó.

Với một nửa số người,

tôi dùng bộ não kiểu truyền thống,

tính trước khi hành động.

Nó đợi đến lượt mình,
phân tích, lên kế hoạch.

Hãy gọi nó là bộ não tính toán.

Bộ não khác giống diễn viên hơn,
sẵn sàng mạo hiểm.

Hãy gọi nó là bộ não ưa mạo hiểm.

Đôi khi nó hành động
không cần phải biết trước mọi thứ.

Đôi khi nó phạm sai lầm và sửa chữa chúng.

Và tôi đã bắt họ làm
nhiệm vụ không mấy hấp dẫn,

mà mất tới gần 20 phút,

họ phải làm việc cùng nhau.

mô phỏng một công việc tại nhà máy

làm một việc lặp đi lặp lại.

Tôi thấy mọi người thực sự yêu quý

chú rô bốt ưa mạo hiểm.

Họ nghĩ nó thông minh hơn,

tận tụy hơn, tinh thần đồng đội tốt hơn,

góp nhiều hơn vào thành công của đội.

Họ thậm chí gọi
'anh ấy' và 'cô ấy',

trong khi với rô bốt tính toán,
họ gọi là 'nó'.

không ai gọi nó là 'anh ấy' hay 'cô ấy'.

Khi họ nhận xét sau buổi thử nghiệm

về con rô bốt ưa mạo hiểm,
họ nói,

"Lúc kết thúc, chúng tôi là bạn tốt
và còn vỗ tay tưởng tượng nữa".

Bất luận điều đó nghĩa là gì.

(Cười) Nhưng nghe có vẻ đau khổ.

Khi giao tiếp với chú rô bốt tính toán,

họ nói nó giống tên học việc lười biếng.

Chỉ làm những việc phải làm không hơn,

đây cũng là điều
mọi người nghĩ là rô bốt sẽ làm,

tôi ngạc nghiên khi mọi người
có kỳ vọng cao hơn

hơn cả người làm trong lĩnh vực rô bốt
cho rằng chúng có thể làm được.

Theo một cách, tôi nghĩ đây là lúc

giống như phong cách diễn đã làm thay đổi
cách nghĩ

về diễn xuất trong thế kỷ 19,

đi từ lối diễn được tính toán và

lên kế hoạch kỹ lưỡng,

sang cách diễn trực giác hơn,
và chấp nhận rủi ro, biểu cảm hơn.

Có lẽ đây là lúc để rô bốt

có được một cuộc cách mạng như thế.

Một vài năm sau,

tôi làm nghiên cứu
tại Georgia Tech ở Atlanta,

ở trong một nhóm

về những nhạc công rô bốt.

Và tôi đã nghĩ, âm nhạc là chỗ tuyệt vời

để quan sát
cách làm việc nhóm, cách hợp tác,

canh thời lượng, ngẫu hứng --

và đây là rô bốt chơi mộc cầm.

Mộc cầm, cho những người không biết như tôi,

là một chiếc đàn rất to bằng gỗ.

Và, khi tôi quan sát nó,

những bản nhạc khác,
ứng biến giữa người và rô bốt

vâng, có những bản nhạc khác
giữa người với rô bốt

và chúng hơi hơi giống như chơi một ván cờ

Con người đi từng nước cờ

rô bốt phân tích người ta đã đi nước nào

và sẽ tự ứng biến với nước cờ của mình

Đây là cái các nhạc công gọi là

sự tương tác kiểu "hô ứng"

nó cũng rất phù hợp
với rô bốt và trí tuệ nhân tạo

nhưng tôi nghĩ nếu
dùng ý tưởng đã dùng

trong các vở kịch sân khấu và các
nghiên cứu về làm việc nhóm

có thể tôi sẽ khiến
các rô bốt chơi phối hợp

như một ban nhạc

các nhạc công chơi nhịp nhàng với nhau,
không ai ngừng phút nào cả

Thế là tôi cố làm điều tương tự,
với âm nhạc

khi rô bốt không thực sự biết

sẽ phải chơi nhạc gì

Nó chỉ cử động cơ thể

và tận dụng cơ hội để chơi nhạc.

Và như giáo viên nhạc jazz của tôi
đã dạy khi tôi 17 tuổi

Cô nói, khi em ngẫu hứng

đôi khi em không biết đang làm gì

nhưng vẫn cứ chơi.

Tôi làm một rôbốt
không thật sự

biết đang chơi nhạc gì,
mà vẫn cứ tiếp tục.

Hãy xem vài giây trong trình diễn này

khi rô bốt lắng nghe người nhạc công

và chơi ngẫu hứng theo.

Và sau đó, hãy xem người nhạc công

cũng phản ứng với
cái rôbốt đang làm,

bắt nhịp với hành động của nó

Và ở thời điểm nào đó thậm chí kinh ngạc
vì những gì con rô bốt tạo ra

(Nhạc)

(Vỗ tay)

Nhạc sỹ không chỉ
chơi theo nốt nhạc,

nếu không thì chẳng ai xem
các sô diễn làm gì

Nhạc công
còn dùng cơ thể để bày tỏ

với thành viên khác,
với khán giả

họ dùng cơ thể để thể hiện âm nhạc.

Tôi cho là, đã có một
rô bốt nhạc công trên sàn

sao không cho nó thành một
nhạc công chính thức luôn

Tôi bắt đầu thiết kế
một cái đầu biết biểu cảm

cho rô bốt

Cái đầu không thực
chạm vào đàn marimba

nó chỉ thể hiện âm nhạc.

Đây là một số bản vẽ bằng giấy ăn ở
một quán bar tại Atlanta

quán ở một vị trí nguy hiểm
ở đúng giữa đường từ

phòng thí nghiệm
đến nhà. (Cười)

Nên tôi dành ra,
trung bình

ba tới bốn giờ mỗi ngày ở đó

Tôi cho là thế (Cười)

Và tôi trở lại
với các đạo cụ hoạt hình và cố hình dung

không chỉ rô bốt nhạc công
nhìn giống cái gì

mà đặc biệt là rô bốt nhạc công
cử động ra sao

để cho thấy nó không thích
nhạc mà người khác đang chơi

và có lẽ cho thấy cả
nhịp điệu mà nó cảm thấy

vào lúc đó

vậy là, rất mừng vì chúng tôi cuối cùng
cũng có tiền để chế tạo con rô bốt này

Tôi sẽ cho quý vị xem
một buổi diễn tương tự

lần này với một cái đầu
biết giao tiếp biểu cảm

và hãy chú ý một điều--

cách rô bốt thực sự
cho ta thấy

nhịp điệu nó cảm được từ con người

Chúng tôi cũng cho người ta thấy rằng
rô bốt biết được nó đang làm gì

cả cách nó thay đổi cử động

ngay khi nó bắt đầu chơi một mình

(Nhạc)

Nó đang nhìn tôi để biết
chắc là tôi đang nghe

(Nhạc)

Hãy nhìn lại hợp âm cuối của bản nhạc

lần này rô bốt giao tiếp
bằng cơ thể của nó

khi nó đang chơi nhạc của nó.

Và khi nó đã sẵn sàng

phối hợp với tôi
khi chơi hợp âm cuối cùng

(Nhạc)

(Vỗ tay)

Cảm ơn. Hy vọng quý vị thấy được
rằng, dù hoàn toàn không--

dù phần này của cơ thể
không chạm đến nhạc cụ

lại thật sự góp phần diễn nhạc
nhiều đến thế nào

Và đôi lúc, vì chúng tôi ở Atlanta,
nên có một số ca sĩ nhạc Rap

đến phòng thí nghiệm của chúng tôi.

Và có ca sĩ nhạc Rap này tới

và chơi nhạc với Rô bốt một lúc.

Và ở đây quý vị có thể thấy rô bốt
về cơ bản chỉ

phản ứng với giai điệu

và hãy để ý hai điều.
Một là, rất khó mà cưỡng lại được

việc hòa nhịp với robot
khi nó đang lắc lư đầu

bạn như cũng muốn
lắc lư đầu mình khi nó làm thế

Và hai là, ngay cả khi tay Rapper
đang thực sự chú tâm vào chiếc iPhone,

ngay khi rô bốt quay sang anh ta,
anh ta cũng nhìn vào nó

Dù nó chỉ ở
ngoại vi tầm nhìn của anh ta

anh chỉ thấy nó ở
một bên tầm mắt, nó vẫn rất mạnh mẽ

lý do là chúng ta không thể
làm ngơ với các

chuyển động vật chất quanh mình

đó là bản năng của chúng ta

Nên nếu bạn đang có rắc rối với
người yêu của mình chẳng hạn

người đó cứ nhìn vào iPhone mãi,
hay nhìn điện thoại suốt

có thể bạn muốn
có môt rôbốt ở đó

để làm người yêu chú ý đến mình

(Nhạc)

(Vỗ tay)

Tôi chỉ muốn giới thiệu rô bốt mới nhất

mà chúng tôi đang thực hiện,

có những kinh ngạc mà chúng tôi thấy được:

Có lúc người ta không quan tâm
rô bốt thông minh đến thế nào,

nó chơi nhạc ngẫu hứng và lắng nghe

và làm những cái mà tôi
đã mất nhiều năm để học hỏi

Người ta thích rô bốt
là vì nó khoái âm nhạc

Họ không nói rằng
rô bốt chuyển động theo âm nhạc

họ nói là nó đang tận hưởng âm nhạc

và tôi nghĩ, sao không
thực hiện ý tưởng này nhỉ,

và tôi thiết kế ra một loại đồ vật mới
lần này

không là đèn bàn
mà là loa rời điện thoại,

một trong những cái
mà bạn cắm điện thoại vào ấy.

Và tôi nghĩ, điều gì sẽ xảy ra

nếu cái loa rời này không chỉ
phát ra âm nhạc cho bạn

còn thật sự
thưởng thức âm nhạc nữa. (Cười)

Và lần nữa,
đây là một đoạn hoạt hình

chạy thử vào giai đoạn khởi đầu (cười)

và đây là một sản phẩm hoàn thiện

(Bài hát "Drop It Like It's Hot")

Vậy đó, lắc đầu theo nhịp rất nhiều lần

(Vỗ tay)

Khán giả ngả đầu theo nhạc rất nhiều,

nên chúng tôi có thể thấy rô bốt có thể
tác động tới con người

Và nó không chỉ là
trò vui hay trò giải trí

Tôi cho là một trong những
lý do tôi rất quan tâm

đến rô bốt
dùng cơ thể để giao tiếp

và dùng cơ thể để cử động...

tôi sẽ cho biết một bí mật
các nhà nghiên cứu rô bốt đang giấu--

đó là mỗi quý vị sẽ
sống cùng một rô bốt

vào lúc nào đó trong đời

Lúc nào đó tương lại có
một rô bốt trong đời

nếu không phải bạn,
sẽ là của con cháu bạn

và tôi muốn
rô bốt đó sẽ trở nên

linh hoạt hơn, thu hút hơn,
duyên dáng hơn

là chúng giống như hiện giờ

và vì thế tôi nghĩ có thể rô bốt

nên ít giống máy chơi cờ hơn

và giống diễn viên trên sân khấu
và nhạc công hơn

có thể chúng nên mạo hiểm
diễn ngẫu hứng

và có lẽ chúng nên
đoán được điều bạn sẽ làm

và có thể chúng nên biết mắc lỗi

và sửa lỗi của mình,

bởi vì rốt cuộc
chúng ta là con người

và có lẽ giống như con người,
rô bốt chưa thực sự hoàn hảo

mới chính là thứ hoàn hảo cho chúng ta

Xin cảm ơn.

(Vỗ tay)