Poeta, który malował słowem - Geneviève Emy

Zobacz pełną lekcję na: https://ed.ted.com/lessons/how-one-french-poet-combined-poetry-and-visual-art-genevieve-emy

Wśród największych poetów w historii literatury niektóre nazwiska jak Homer, Shakespeare, Milton czy Whitman są natychmiast rozpoznawalne.
Jest jednak wielki francuski poeta początku XX wieku, którego nazwiska możecie nie znać: Guillaume Apollinaire. Geneviève Emy pokazuje, jak w trakcie swego krótkiego życia zapoczątkował on typ poezji, łączący tekst i obraz, który wydawał się zapowiadać nadchodzącą rewolucję artystyczną.

Lekcja: Geneviève Emy. Animacje: TED-Ed.

Fragment wiersza "Il Pleut" zacytowany zgodnie z intencją poety, który umyślnie zrezygnował z interpunkcji [przyp. tłum.].

Wśród największych poetów
w historii literatury niektóre nazwiska,

takie jak Homer,

Shakespeare,

Milton

czy Whitman są natychmiast rozpoznawalne.

Jest jednak wielki francuski poeta
początku XX wieku,

którego nazwiska możecie nie znać.

Guillaume Apollinaire.

Bliski przyjaciel i współpracownik
takich artystów jak Picasso,

Rousseau

czy Chagall.

Apollinaire wymyślił termin "surrealizm"

i był nawet podejrzewany
o kradzież Mony Lisy w 1911 roku.

W trakcie swego krótkiego życia

zapoczątkował typ poezji,
łączący tekst i obraz,

który wydawał się zapowiadać
nadchodzącą rewolucję artystyczną.

W Paryżu na przełomie XIX i XX wieku

niskoczynszowe dzielnice
Montmartre i Montparnasse

były domem dla głodujących artystów.

Tylko na to mogli sobie pozwolić.

Malarze, pisarze i intelektualiści,

zjednoczeni w artystycznej pasji
i nonkonformistycznych przekonaniach,

tworzyli artystyczną bohemę Francji.

Ich prace miały kiedyś wstrząsnąć światem.

Na początku XX wieku
w dynamicznym środowisku artystów

krytyk sztuki, poeta i mistrz awangardy

Guillaume Apollinaire
był postacią doskonale znaną.

Jako krytyk Apollinaire wyjaśnił światu,
czym są kubizm i surrealizm.

Bronił wielu młodych artystów przed tymi,

których często nazywano
ksenofobiczną i ograniczoną publiką.

Jako poeta Apollinaire fascynował się
wszelkimi formami sztuki.

Jako koneser literatury średniowiecza

w szczególności upodobał sobie
kaligrafię i zdobione inicjały.

Jako wizjoner Apollinaire widział
przepaść między dwiema instytucjami.

Po jednej stronie stała osławiona,
wysoko ceniona sztuka tradycyjna.

Po drugiej - formy ekspresji artystycznej

wyrażane za pomocą surrealizmu, kubizmu

i nowych form przekazu,
takich jak kino czy fonograf.

Między tymi dwoma stronami,

wymyślając swój najcenniejszy
wkład w rozwój poezji,

kaligram,

Guillaume Apollinaire zbudował most.

Apollinaire stworzył kaligram
jako obraz poetycki,

portret słów,

obraz myśli,

który wykorzystał do wyrażenia
swojego modernizmu.

Poezja miała wyjść daleko
poza granice tekstu i wersu

i wkroczyć w XX wiek.

Niektóre z jego kaligramów
są zabawne, jak "Lettre-Océan".

Niektóre Apollinaire dedykował
zmarłym młodo przyjaciołom,

jak "La Colombe Poignardée
et le jet d'eau".

Inne, jak "Il Pleut", są wyrazem
stanu emocjonalnego.

"Pada deszcz głosów kobiecych
jakby umarły one nawet we wspomnieniu

Wy też padacie
cudowne spotkania mojego życia

o kropeleczki

I chmury stają dęba i rżą
niby wszechświat miast dosłyszalnych

Słuchaj czy pada deszcz gdy żal
i wzgarda wypłakują dawną swą muzykę

Słuchaj jak opadają więzy
przytrzymujące cię od góry i dołu".

Celem każdego kaligramu
było oderwanie czytelnika

od tradycyjnej formy poezji,

by poczuł i zobaczył coś zupełnie nowego.

W przypadku wiersza "Lettre-Océan"
najpierw widzimy nie tekst, a obraz.

Słowa układają się w kształty i sylwetki.

Dwa okrągłe kształty, jeden w prostokącie,

drugi zmienia się w spiralę.

Razem tworzą obraz nawiązujący do kubizmu.

Z bliska słowa przypominają

widok Wieży Eiffla z lotu ptaka.

Jest to hołd oddany falom
elektromagnetycznym telegrafu,

nowej formie komunikacji tamtej epoki.

Bez wątpienia, głęboka artystyczna
ekspresja w kaligramach Apollinaire'a

to nie tylko pokaz poetyckiego
geniuszu mistrza formy.

Każdy kaligram sam w sobie
jest znakiem czasu.

Zwieńcza pasję, ekscytację

i oczekiwania wszystkich
artystów paryskiej bohemy,

w tym Apollinaire'a.

Cyganeria artystyczna
wyprzedzała swą epokę,

a dzięki innowacyjnej twórczości

mogła z nadzieją spoglądać w przyszłość.