Γιατί πρέπει να διαβάσετε το «Πόλεμος και Ειρήνη» του Τολστόι; - Μπρένταν Πέλσου

Δείτε ολόκληρο το μάθημα: http://ed.ted.com/lessons/why-should-you-read-tolstoy-s-war-and-peace-brendan-pelsue

«Πόλεμος και Ειρήνη». Ένας ολόκληρος τόμος. τόσο βαρύς που δε θα το διαβάζατε στο κρεβάτι γιατί θα παθαίνατε διάσειση. Σωστά; Μερικώς μόνο. Το « Πόλεμος και Ειρήνη» είναι ένα μακρύ βιβλίο, βέβαια, αλλά και μια θρυλική εξέταση της ιστορίας. Γεμάτο με κάποιους από τους ρεαλιστικότερους χαρακτήρες. Ο Μπρένταν Πέλσου μοιράζεται όλα όσα χρειαζόμαστε να ξέρουμε για να διαβάσουμε το βιβλίο.

Μαθημα: Μπρένταν Πέλσου, απεικόνιση: Πάτρικ Σμιθ

Πόλεμος και ειρήνη,

ένας τόμος,

ένας άθλος,

το βιβλίο που δε διαβάζεται
στο κρεβάτι, γιατί αν αποκοιμηθείς,

μπορεί να πάθεις διάσειση, σωστά;

Μερικώς μόνο.

Το «Πόλεμος και Ειρήνη» είναι
βέβαια ένα μεγάλο βιβλίο,

αλλά και μία εντυπωσιακή
εξέταση της ιστορίας,

γεμάτο με τους πιο βαθείς και
ρεαλιστικούς χαρακτήρες που υπάρχουν.

Αν σας φοβίζει ο όγκος του, σκεφθείτε
πώς ένιωθε ο καημένος ο Τολστόι.

Το 1863 ξεκίνησε να γράφει

ένα μικρό μυθιστόρημα
για έναν αντιφρονούντα

που επέστρεψε από εξορία στη Σιβηρία.

Πέντε χρόνια μετά, είχε καταφέρει
ένα έπος 1.200 σελίδων

με ιστορίες αγάπης, πεδία μαχών,
πτωχεύσεις, εκτελεστικά αποσπάσματα,

θρησκευτικά οράματα,
την πυρκαγιά της Μόσχας,

και μια σχεδόν οικόσιτη αρκούδα,

αλλά χωρίς καθόλου εξορίες
ή πολιτικούς διαφωνούντες.

Να πώς συνέβη.

Ο Τολστόι, μια εκρηκτική ψυχή,

γεννήθηκε το 1828 σε μια εκκεντρική
αριστοκρατική οικογένεια.

Μέχρι τα 30 του, είχε ήδη αποβληθεί
το Πανεπιστήμιο του Καζάν,

είχε χάσει στον τζόγο την περιουσία τους,
πήγε στο στρατό, έγραψε απομνημονεύματα

και απέρριψε το ταξίδι στην Ευρώπη -
πρόταση του λογοτεχνικού κατεστημένου.

Κατόπιν εγκαταστάθηκε
στην Γιάσναγια Πολιάνα,

την προγονική του έπαυλη,

για να γράψει για την επιστροφή
των Δεκεμβριστών,

μια ομάδα εύπορων επαναστατών που πήραν
άφεση το 1856 μετά από 30 χρόνια εξορίας.

Ο Τολστόι όμως, σκέφτηκε

πώς θα μπορούσε να αφηγηθεί
την επιστροφή των εξόριστων Δεκεμβριστών

χωρίς να αναφερθεί σε ό,τι έγινε το 1825,

όταν ξεσηκώθηκαν εναντίον
του συντηρητικού Τσάρου Νικολάου;

Πώς θα γινόταν αυτό χωρίς την αφήγηση
των γεγονότων του 1812,

όταν η καταστροφική εισβολή
του Ναπολέοντα στη Ρωσία

βοήθησε στην εγκαθίδρυση της απολυταρχίας
την οποία μάχονταν οι Δεκεμβριστές;

Πώς θα αφηγούταν τα γεγονότα
του 1812 χωρίς αναφορά στα του 1805,

όταν οι Ρώσοι έμαθαν
για την απειλή του Ναπολέοντα

μετά την ήττα τους
στη Μάχη του Αούστερλιτς;

Έτσι ξεκίνησε ο Τολστόι να γράφει
τόσο για μεγάλα ιστορικά γεγονότα,

αλλά και για τις ατομικές ζωές
ανθρώπων της εποχής.

Εστίασε στους αριστοκράτες,
την τάξη που γνώριζε καλύτερα.

Το βιβλίο περιστασιακά μόνο αναφέρεται

στις ζωές της μεγάλης πλειοψηφίας
του Ρώσικου πληθυσμού,

που ήταν χωρικοί, δουλοπάροικοι,

αγρότες ταγμένοι να υπηρετούν
τα αφεντικά της γης όπου ζούσαν.

Το «Πόλεμος και Ειρήνη» ξεκινά
με τη έναρξη του Γαλλο-ρωσικού πολέμου.

Αριστοκράτες σε κοκτέιλ πάρτι
ανησυχούν για την επερχόμενη βία,

αλλά μετά αλλάζουν θέμα σε πράγματα
που πάντα τους απασχολούν:

Χρήματα, σεξ, και θάνατο.

Η πρώτη σκηνή είναι ενδεικτική του τρόπου

που το βιβλίο κινείται ανάμεσα
στο πολιτικό και το προσωπικό

σε ένα διαρκώς διερυνόμενο πλαίσιο.

Το «Πόλεμος και Ειρήνη»
δεν έχει κύριους χαρακτήρες.

Αντ' αυτού, οι αναγνώστες
μπαίνουν σε έναν μπλεγμένο ιστό

σχέσεων και ερωτημάτων.

Θα παντρευτεί ο δύσμοιρος
και νόθος γιος ενός κόμη

την όμορφη, αλλά πονηρή, πριγκίπισσα;

Ο μοναδικός του φίλος θα επιζήσει
της μάχης της Αυστρίας;

Τι θα γίνει το καλό κορίτσι που ερωτεύθηκε
και τους δυο άντρες ταυτόχρονα;

Πραγματικοί ιστορικοί χαρακτήρες
αναμειγνύονται με μυθοπλαστικούς,

ο Ναπολέων εμφανίζεται συχνά,

ακόμη και κάποιος πρόγονος του Τολστόι
εμφανίζεται σε δευτερεύοντα ρόλο.

Ενώ, όμως, οι χαρακτήρες και
η ψυχολογία τους είναι κάτι συναρπαστικό,

ο Τολστόι δε φοβάται
να διακόψει την αφήγηση

για να θέσει καίρια ερωτήματα
για την ιστορία.

Γιατί ξεκινούν οι πόλεμοι;

Ποιες είναι καλές τακτικές στη μάχη;

Τα έθνη ανέρχονται και κατέρχονται
από τις πράξεις μεγάλων, όπως ο Ναπολέων,

ή παίζουν ρόλο ευρύτερες οικονομικές
και πολιτιστικές δυνάμεις;

Αυτές οι εκτεταμένες παρεκβάσεις
του συγγραφέα

εν μέρει κάνουν το βιβλίο
τόσο πανοραμικό θεματικά.

Για κάποιους κριτικούς
του 19ου αιώνα, όμως,

αυτό σήμαινε ότι το «Πόλεμος και
Ειρήνη» δεν ήταν καν μυθιστόρημα.

Ήταν ένα «μεγάλο πλαδαρό τέρας»,
σύμφωνα με τα λόγια του Χένρι Τζέιμς.

Ακόμη και ο Τολστόι συμφώνησε.

Για τον ίδιο, τα μυθιστορήματα
ήταν δυτικοευρωπαική φόρμα.

Οι Ρώσοι συγγραφείς έπρεπε να γράφουν
αλλιώς, διότι οι Ρώσοι ζούσαν αλλιώς.

«Τι είναι το Πόλεμος και Ειρήνη;» ρώτησε.

«Δεν είναι μυθιστόρημα.
Σίγουρα όχι ένα επικό ποίημα.

Πολύ λιγότερο ένα ιστορικό χρονικό.

Το 'Πόλεμος και Ειρήνη'
είναι αυτό που ο συγγραφέας

ήθελε και μπόρεσε να εκφράσει
στη μορφή που εκφράστηκε».

Είναι, με άλλα λόγια, το σύνολο
των δυνάμεων της φαντασίας του Τολστόι

και τίποτε λιγότερο.

Με το τέλος του βιβλίου,

ο Τολστόι έφερε τους χαρακτήρες στο 1820,

36 χρόνια πριν από τα γεγονότα
που ήλπιζε να γράψει.

Στην προσπάθεια κατανόησης της εποχής του,

βυθίστηκε στα χρόνια
που μαζεύτηκαν πίσω του.

Το αποτέλεσμα είναι μια σπουδαία ανάκριση

στην ιστορία, τον πολιτισμό,
τη φιλοσοφία, την ψυχολογία,

και την ανθρώπινη αντίδραση
ως προς τον πόλεμο.