Tasarım neden herkesi kapsamalı?

Sinéad Burke, birçoğumuz için uygulamada görünmez olan detayların çok iyi farkında. 105 cm (veya 3' 5") boy için, tasarlanmış dünya --bir kilidin ne kadar yüksekte olmasından ayakkabı numaralarına kadar-- kendisi için bir şeyler yapabilmesine engel oluşturuyor. Bu videoda bize, cüce olarak dünyayı nasıl kendine göre idare ettiğinden başediyor ve soruyor: "Kimler için tasarlamıyoruz?"

Size yeni bir bakış açısı
kazandırmak istiyorum.

Kulağa hoş geliyor.
Öyle de.

Dün sabah İrlanda'dan ayrıldım.

Dublin'den New York'a seyahat ettim,

tek başıma, bağımsız.

Ama havaalanının, uçağın ve

terminalin tasarımı, 105,5 cm isen

sana çok az bağımsızlık sunuyor.

Amerikalılar için bu 3' 5" oluyor.

Havaalanında tekerlekli sandalyeyle
taşındım.

Tekerlekli sandalyeye
ihtiyacım yok,

ama havaalanının tasarımı ve

ulaşılabilirlikteki eksikliği

bunun benim için tek yol olması
demek.

Ayaklarımın arasında kabin çantamla,

güvenlik ve ön kontrolden
tekerlekli sandalyede geçirildim

ve biniş kapısına ulaştım.

Havaalanındaki
erişilebilirlik hizmetlerini kullanıyorum

çünkü terminallerin çoğunu
beni düşünerek tasarlamıyorlar.

Güvenliği düşünelim mesela.

Kabin çantamı yerden alıp

banda koyacak kadar
güçlü değilim ben.

Bant göz hizamda kalıyor.

Ve orada güvenlikte
çalışanlar, bana yardım edemez ve

çantamı benim için banda koyamazlar.

Tasarım, özgürlüğümü ve
bağımsızlığımı engelliyor.

Ama bu boyla seyahat etmek
hep de kötü değil.

Ekonomi sınıfında bacak mesafesi
businesstaki kadar.

(Kahkaha)

Sık sık kısa boylu olduğumu unutuyorum.

Bana bunu hatırlatan,
fiziksel çevre ve toplum.

Halka açık tuvaleti kullanmak
tam bir işkence.

Kabine giriyorum,

ama kapının kilidine yetişemiyorum.

Yaratıcı ve güçlüyüm.

Ters çevirebileceğim bir çöp kutusu
var mı diye bakınırım.

Güvenli mi?

Pek sayılmaz.

Hijyenik ve temiz mi?

Kesinlikle değil.

Ama diğer seçenek daha kötü.

Bu işe yaramazsa, telefonumu kullanıyorum.

10-15 cm daha kazandırıyor
kapıya ulaşmam için

ve iPhone'umla kilidi çevirmeye
çalışıyorum.

Jony Ive iPhone'u tasarlarken
bunu düşündüğünü sanmıyorum

ama işe yarıyor.

Diğer seçenek, bir
yabancıdan yardım istemek.

Bolca özür dileyip,

kabinin kapısında beklemelerini
rica ediyorum.

Bekliyorlar da

ben de minnet duyuyorum

ama inanılmaz utanıyorum da ve

umuyorum ki

ellerimi yıkamadığımı
fark etmesinler.

Yanımda hep dezenfektan
el temizleyici taşıyorum

çünkü lavabo, sabun,
el kurutma makinesi ve ayna

boyumdan yüksekte.

Engelli tuvaleti belki
bir seçenek olabilir.

Orada kapı kilidine, lavaboya,
sabuna,

el kurutma makinesine ve
aynaya ulaşabiliyorum.

Ancak, tuvaleti kullanamıyorum.

Kasıtlı olarak daha yüksekte tasarlanmış

böylece tekerlekli sandalyedekiler
kolayca kullanabilsin.

Bu mükemmel ve gerekli bir yenilik,

ama tasarım dünyasında, bir projeye,
ya da fikre erişilebilir dediğimizde,

bu, ne anlama geliyor?

Kim için erişilebilir?

Kimin ihtiyaçlarını karşılamaya
yetmiyor?

Tuvalet, tasarımın

onurumu kırdığına bir örnek,

ama fiziksel çevre de daha sıradan
yollarla üzerimde etki yapıyor,

kahve sipariş etmek gibi
sıradan bir şey mesela.

İtiraf etmeliyim.

Ben çok fazla kahve içerim.

Siparişim bellidir, vanilyalı skinny latte

aromayı kesmeye çalışıyorum
ama.

Ama kafe,
iyi tasarlanmamış,

en azından benim için.

yiyecek vitrininin yanında
sırada bekliyorum ve barista,

bir sonraki sipariş için sesleniyor,

"Sıradaki lütfen!"

Beni göremiyorlar.

Sırada yanımdaki kişi
parmağıyla beni işaret ediyor

ve herkes mahçup oluyor.

Olabildiğince hızlı siparişimi verip
kahvemi almak için ilerliyorum.

Şimdi bir düşünün.

Bardağı nereye koyuyorlar?

Yükseğe ve kapaksız.

Parasını ödediğim kahveyi
almak için uzanmak,

inanılmaz tehlikeli bi şey haline geliyor.

Tasarım, giymek istediğim kıyafetlere de
engel oluşturyor.

Kişiliğimi yansıtan şeyler
giymek istiyorum.

Bunu, mağazaların çocuk reyonunda
bulmak zor.

Kadın giyimindekiler de
çok fazla terzi işi gerektiriyor.

Olgunluğumu, profesyonelliğimi, çok
yönlülüğümü gösteren ayakkabı istiyorum.

Yerine, cırt cırtlı, ışıklı spor ayakkabı
sunuluyor bana.

Yanlış anlamayın, ışıklı ayakkabılara
tamamen karşı değilim.

(Kahkaha)

Ama tasarım, basit şeyleri de
etkiliyor, mesela

sandalyede oturmak.

Ayakta durmaktan oturma pozisyonuna
rahatça geçemiyorum.

Sandalyelerin tasarımındaki
yükseklik standardı nedeniyle,

ellerim ve dizlerimi kullanmak
zorundayım

sadece sandalyeye çıkabilmek için,

aynı zamanda da her an devrilebileceği
aklımda.

Tasarım beni etkilerken,

sandalye, tuvalet, kafe olsun,
kıyafet olsun

yabancıların anlayışına bel bağlıyorum

ve ondan faydalanıyorum.

Ama herkes çok iyi değil.

Kısa boylu olduğumu, yabancı biri

beni işaret ettiğine,

uzun uzun baktığında,

güldüğünde,

bana isim taktiğında ya da

fotoğrafımı çektiğinde hatırlıyorum.

Bu, neredeyse her gün oluyor.

Sosyal medyanın yaygınlaşması,
blog yazarı ve aktivist olarak

sesimi duyurabileceğim bir platform
ve fırsat sunuyor

fakat aynı zamanda da endişelendiriyor,

ya komik bir resme ya da

viral bir gönderiye iznim olmadan

malzeme olursam?

Şimdi durup bir düşünelim ve

bir şeyi netleştirelim.

"Cüce" aşağılayıcı bir söylem.

P.T. Barnum döneminin sirkleri ve
ucube gösterilerinden kalma bir tabir.

Toplum değişip gelişiyor.

Kelimelerimiz de değişmeli.

Dil, güçlü bir araç.

Yalnızca toplumu adlandırmıyor.

Onu şekillendiriyor.

Ben, kısa boylu olmaktan
inanılmaz gurur duyuyorum,

genlerimde akondroplaziyi taşımaktan
gurur duyuyorum.

Ama en çok da Sinead olmaktan
gurur duyuyorum.

Akondroplazi cüceliğin en yaygın tipi.

"Kıkırdak oluşumu olmayan" olarak çevrilir.

Kol ve bacaklarım kısa ve
akondroplazi yüz özelliklerine sahibim,

alnım ve burnum.

Kollarımı tamamen açamıyorum

ama dirseğimi yalayabiliyorum.

Hiç heveslenmeyin ama.

Akondroplazi neredeyse her 20.000
doğumdan birinde görülüyor.

Kısa boylu insanların %80'inin
anne-babası ortalama boyda.

Bu da demek oluyor ki, bu odadaki herkes
akondroplazili çocuk sahibi olabilir.

Benimkisi babamın genlerinden geliyor.

Ailemin bir fotoğrafını göstermek istiyorum.

Annem ortalama bir boyda,

babam kısa boylu ve

ben 5 kardeşin en büyüğüyüm.

3 kız kardeşim bir de erkek kardeşim var.

Hepsinin boyu ortalama uzunlukta.

Ben böyle bir ailede dünyaya geldiğim için
çok şanslıyım,

beni keşfetmeye ve azimli olmaya iten
bir ailem var,

bu da beni yabancıların kabalığından ve
cehaletinden korudu ve

fiziksel çevre ve toplumda var olabilmem
ve idare edebilmem için gereken

güç, yaratıcılık ve özgüven
sahibi olmamı sağladı.

Neden başarılı olduğumu sorarsanız,

sevgiyle büyütülmüş bir çocuk
olduğumdan;

biraz şımarık ve alaycı bir çocuk

ama gene de sevilen bir çocuk.

Bugün beni ben yapan şeylere
dair fikir vererek

yeni bir bakış açısı sunmak istedim.

Tasarımın işlev ve güzellik

yaratmaktan başka amacı olmaması fikrine
meydan okumak istedim.

Tasarım, insanların hayatında
çok büyük etki yaratıyor,

tüm hayatlarda.

Tasarım, dünyada dahil edildiğimizi
hissetmenin bir yolu

ama aynı zamanda bir kişinin onurunu,
insan haklarını koruyabilmenin de

bir yolu.

Tasarım, ihtiyaçları dikkate alınmayanları

güçsüz hale getirebilir.

Bugün, bakış açınızı zorlamanızı
istiyorum.

Kimler için tasarım yapmıyoruz?

Seslerini ve deneyimlerini

nasıl duyurabliliriz?

Bir sonraki adım ne?

Tasarım, çok büyük bir ayrıcalık ama

daha da önemlisi büyük bir sorumluluk.

Gözünüzü açmanızı istiyorum.

Çok teşekkür ederim.

(Alkış)