Return to Video

Бали аралд гялгар торны хэрэглээг зогсоох бидний тэмцэл

  • 0:01 - 0:04
    Бали - Бурхдын арал
  • 0:05 - 0:08
    Ногоон диваажин.
  • 0:09 - 0:11
    Эсвэл...
  • 0:11 - 0:12
    Сүйдсэн диваажин.
  • 0:13 - 0:14
    Бали:
  • 0:15 - 0:17
    хогон арал.
  • 0:18 - 0:19
    Балид бид
  • 0:19 - 0:25
    зөвхөн нэг өдөрт 680 метр куб
    хуванцар хог хаяж байна.
  • 0:26 - 0:29
    14 давхар барилгатай тэнцүү гэсэн үг.
  • 0:29 - 0:31
    Гэтэл гялгар уутны ердөө
  • 0:31 - 0:34
    тав хүрэхгүй хувийг дахин боловсруулдаг.
  • 0:35 - 0:38
    Одоо Балигийн тухай төсөөлөл чинь
    өөрчлөгдөж байгаа биз.
  • 0:39 - 0:41
    Биднийх ч ялгаагүй өөрчлөгдсөн.
  • 0:41 - 0:46
    Хаягдал гялгар уут ус гадагшлуулах
    хоолойгоор дамжин голд орж,
  • 0:46 - 0:47
    цаашаа далайд очдог,
  • 0:47 - 0:48
    эсвэл энд нь шатаадаг,
  • 0:49 - 0:51
    газарт булдаг гэдгийг мэдээд
  • 0:51 - 0:54
    бидний төсөөлөл бас өөрчлөгдсөн.
  • 0:54 - 0:56
    Тэгээдбид ямар нэг юм хийхээр шийдсэн юм.
  • 0:57 - 0:59
    Бали аралд гялгар уутыг хориглохын төлөө
  • 0:59 - 1:03
    бид бараг гурван жил тэмцэж,
  • 1:03 - 1:05
    тодорхой үр дүнд ч хүрч чадсан.
  • 1:07 - 1:09
    Бид эгч дүүс,
  • 1:09 - 1:11
    хамтдаа дэлхийн хамгийн
    шилдэг сургуульд сурдаг.
  • 1:12 - 1:14
    Бали дахь Ногоон сургууль.
  • 1:14 - 1:18
    Манай сургууль хулс модоор
    баригдсан байртайгаас гадна
  • 1:18 - 1:21
    заах арга барилаараа
    бусад сургуулиудаас ялгардаг.
  • 1:21 - 1:24
    Зөвхөн номноос суралцах биш,
  • 1:25 - 1:27
    биеэрээ манлайлагч байхыг бидэнд заадаг.
  • 1:28 - 1:30
    Нэг өдөр бидэнд
  • 1:30 - 1:33
    алдартай хүмүүсийн тухай хичээл орсон юм.
  • 1:33 - 1:34
    Нелсон Мандела,
  • 1:34 - 1:35
    Диана гүнж,
  • 1:35 - 1:37
    Махатма Ганди гэх мэт.
  • 1:37 - 1:38
    Тараад харих замдаа бид
  • 1:38 - 1:42
    утга учиртай амьдаръя гэж шийдсэн.
  • 1:43 - 1:45
    Ямар нэг зүйл эхлүүлэхийн тулд
  • 1:45 - 1:47
    яагаад заавал
    том болохоо хүлээх гэж?
  • 1:47 - 1:49
    Яг одоо л эхлэх хэрэгтэй.
  • 1:49 - 1:51
    Тэгээд тэр орой суугаад
  • 1:51 - 1:54
    Балид тулгарч байгаа асуудлыг хэлэлцсэн.
  • 1:54 - 1:56
    Биднийг хамгийн их шаналгасан асуудал нь
  • 1:56 - 1:58
    хуванцар хог хаягдал байлаа.
  • 1:59 - 2:01
    Хүүхэд бидэнд ахадсан том асуудал.
  • 2:01 - 2:05
    Тэгээд зөвхөн нэг л зорилгод төвлөрье гээд
  • 2:06 - 2:07
    "гялгар уут"-ыг сонгосон.
  • 2:07 - 2:08
    Бид санаагаа ингэж олсон юм.
  • 2:09 - 2:11
    Судалгаагаа хийж эхлээд
  • 2:11 - 2:14
    гялгар уутны тухай унших тусам
  • 2:14 - 2:17
    сайн юм огт байхгүйг нь олж мэдсэн.
  • 2:17 - 2:19
    Бүр юу гээч?
  • 2:19 - 2:20
    Гялгар уут хэнд ч хэрэггүй.
  • 2:21 - 2:25
    Хавайн арлаас эхлээд Руанда улс,
  • 2:25 - 2:26
    Дублин, Оакланд хот зэрэг олон газарт
  • 2:26 - 2:28
    гялгар уут хориглосныг мэдээд
  • 2:28 - 2:31
    бид үнэхээр урамшиж зориг орсон.
  • 2:32 - 2:37
    Ингээд "Гялгар уут баяртай"
    аянаа эхлүүлсэн юм.
  • 2:37 - 2:39
    [Гялгар уут баяртай]
  • 2:39 - 2:41
    Ингэж ажиллах явцдаа
  • 2:41 - 2:43
    бид маш олон зүйлийг сурч авсан.
  • 2:44 - 2:46
    Эхний сургамж:
  • 2:46 - 2:48
    Чи энэ бүгдийг ганцаараа
    хийж чадахгүй.
  • 2:48 - 2:51
    Бид зорилго нэг
    хүүхдүүдтэй нийлж,
  • 2:51 - 2:54
    "Гялгар уут баяртай" багаа бүрдүүлсэн.
  • 2:54 - 2:58
    Манай багт Балигийн олон улсын болон
  • 2:58 - 3:00
    орон нутгийн сургуулийн хүүхдүүд элссэн.
  • 3:01 - 3:02
    Тэр багийнхаа хүчээр бид
  • 3:02 - 3:05
    хүмүүсээс онлайн болон
    цаасаар гарын үсэг цуглуулах,
  • 3:05 - 3:09
    таниулах,
    сэдэлжүүлэх сургалт хийх,
  • 3:09 - 3:11
    зах, баяр наадам, далайн эрэг
    цэвэрлэх зэрэг
  • 3:11 - 3:15
    олон төрлийн компанит ажлаар
    нийтэд ухуулах ажлууд хийсэн.
  • 3:15 - 3:16
    Мөн түүнчлэн
  • 3:16 - 3:19
    арлын оршин суугчдын хийсэн
  • 3:19 - 3:22
    100% байгальд ээлтэй
  • 3:22 - 3:24
    сүлжмэл тор,
    сонингийн цаасан уут зэрэг
  • 3:24 - 3:27
    байгальд ээлтэй торыг сурталчилж
    тарааж эхэлсэн юм.
  • 3:27 - 3:28
    800 айлтай жижиг тосгоноос
  • 3:28 - 3:30
    бид ажлаа эхэлсэн.
  • 3:31 - 3:33
    Тосгоны даргад энэ цамц таалагдаж
  • 3:33 - 3:35
    анхны хамтрагч найз маань болсон.
  • 3:36 - 3:39
    Өөрчлөлтийг бий болгохын тулд
  • 3:39 - 3:41
    хэрэглэгчдэд мэдээлэл өгөх нь зөв байлаа.
  • 3:42 - 3:44
    Одоо энэ тосгоны гуравны хоёр нь
  • 3:44 - 3:46
    гялгар уутгүй бүс болж байна.
  • 3:47 - 3:52
    Балигийн Удирдлагын ордонд саналаа хүргэх
    анхны оролдлого минь бүтэлгүйтэж байв.
  • 3:53 - 3:54
    Тэгээд бид бодлоо,
  • 3:54 - 3:59
    "Хм... нэг сая гарын үсэг цуглуулаад ирвэл
  • 3:59 - 4:01
    биднийг анзаарч л таарна даа, аан?"
  • 4:01 - 4:02
    Тэгэлгүй яахав!
  • 4:02 - 4:04
    Гэхдээ нэг сая бага тоо биш,
  • 4:04 - 4:08
    мянгыг үржих нь мянга биз дээ?
  • 4:08 - 4:10
    (инээлдэв)
  • 4:10 - 4:12
    Ингээд бид гацчихсан.
  • 4:13 - 4:15
    Хоёр дахь сургамжаа автал шүү дээ.
  • 4:16 - 4:17
    Хайрцагнаас гадуур сэтгэ.
  • 4:18 - 4:19
    Бид хаа нэгтээгээс
  • 4:19 - 4:25
    Балигийн нисэх буудлаар жилд 16 сая хүн
    үйлчлүүлдэг тухай дуулсан байв.
  • 4:26 - 4:30
    Гэвч нисэх буудал руу яаж нэвтрэх вэ?
  • 4:30 - 4:32
    Бидний гурав дахь сургамж:
  • 4:32 - 4:34
    тууштай бай.
  • 4:34 - 4:36
    Ингээд бид нисэх рүү явлаа.
  • 4:36 - 4:37
    Харуулыг өнгөрлөө.
  • 4:38 - 4:40
    Цаана нь дарга, бас дахиад нэг дарга,
  • 4:40 - 4:42
    оффисын туслах менежер,
  • 4:42 - 4:43
    тэгээд оффис менежер,
  • 4:43 - 4:45
    эцэст нь...
  • 4:45 - 4:47
    хоёр удаа буцаагдлаа,
    тэгээд бодлоо,
  • 4:47 - 4:49
    дахиад л харуулаас эхлэх нь.
  • 4:50 - 4:52
    Энэ мэтчилэн хэд хоног эргэж буцаж,
  • 4:52 - 4:54
    хичнээн хаалга тогшсоны эцэст
  • 4:54 - 4:58
    Балигийн нисэх буудлын
    худалдааны менежер дээр явж орлоо.
  • 4:58 - 5:02
    Бид "Гялгар торноос бүтсэн Бали арал"
    танилцуулгаа хийсний дараа,
  • 5:02 - 5:06
    тэр их л найрсгаар
    "Ингэж хэлж байгаадаа би итгэхгүй нь,
  • 5:06 - 5:08
    гэвч та нарт гааль руу нэвтэрч,
  • 5:08 - 5:11
    гарын үсэг авах эрх олгоё доо" гэж хэлсэн.
  • 5:11 - 5:13
    (инээлдэв)
  • 5:13 - 5:17
    (алга ташилт)
  • 5:17 - 5:19
    Ингээд ердөө цаг хагасын дотор
  • 5:19 - 5:22
    1000 шахам гарын үсэг цуглуулсан.
  • 5:22 - 5:24
    Төсөөл дөө, ямар гоё вэ!
  • 5:24 - 5:26
    Дөрөвдүгээр сургамж:
  • 5:26 - 5:30
    Нийгмийн бүх л түвшинд
    нөлөөлөх шилдэг хүмүүстэй бай.
  • 5:30 - 5:33
    Оюутан сурагч, худалдааны менежер,
    нэр цуутай хүмүүс гэх мэт.
  • 5:33 - 5:37
    Манай алдартай сургуулийн ачаар
    тийм хүмүүст хүрэх боломж
  • 5:37 - 5:40
    бидэнд арай илүү байсан.
  • 5:40 - 5:41
    Хүүхдийн гуйлт байлаа ч
  • 5:41 - 5:44
    НҮБ-ын нарийн бичгийн дарга хүн
  • 5:44 - 5:46
    гарын үсэг хамаагүй зурдаггүйг
  • 5:46 - 5:47
    (инээлдэв)
  • 5:47 - 5:49
    Бан Ги Мүн бидэнд хэлээд
  • 5:49 - 5:51
    санааг маань түгээж өгөхөө амласан.
  • 5:51 - 5:53
    Одоо бид НҮБ-тай хамтарч
    ажиллаж байгаа.
  • 5:54 - 5:57
    Найз нөхдийн сүлжээний чухлыг
    Жэйн Годаллаас бид олж хардаг.
  • 5:57 - 6:00
    Тэр Roots&Shoots - ийг
    ганцаараа эхэлж байсан бол
  • 6:00 - 6:03
    одоо дэлхий даяар
    4000 гаруй групптэй болжээ.
  • 6:03 - 6:05
    Бид тэдний нэг нь.
  • 6:05 - 6:06
    Жэйн бол жинхэнэ урам зориг.
  • 6:07 - 6:08
    Энд Ротарийн гишүүн байгаа бол
  • 6:09 - 6:10
    танилцахад таатай байна.
  • 6:10 - 6:12
    Бид бол олон улсын
    Ротарийн
  • 6:12 - 6:14
    залуу төлөөлөл болох
    Интеракторууд.
  • 6:15 - 6:18
    Бид олон зүйл сурч байна.
  • 6:18 - 6:20
    бүтэлгүйтсэн бол яах вэ,
  • 6:20 - 6:21
    яаж манлайлах вэ,
  • 6:21 - 6:22
    яаж багаар ажиллах вэ,
  • 6:22 - 6:24
    нөхөрлөл гэж юу вэ,
  • 6:24 - 6:26
    тэр ч бүү хэл баличууд,
    мөн соёлын тухай судалж байна.
  • 6:26 - 6:30
    Итгэл үнэмшлийн үнэ цэнийг
    ойлгож байна.
  • 6:30 - 6:32
    Энэ бүхэн амар байгаагүй.
  • 6:32 - 6:35
    Заримдаа энэ болгоныг тайлбарлах
    хэцүү байдаг.
  • 6:36 - 6:38
    Ноднин нэг ийм юм болсон юм.
  • 6:39 - 6:40
    Махатма Гандигийн байсан байшинд
  • 6:40 - 6:42
    илтгэл тавихаар
  • 6:42 - 6:44
    бид аав ээжтэйгээ Энэтхэгт очсон юм.
  • 6:45 - 6:47
    Тэр хүн өлсгөлөн зарлаад
    зорилгодоо хүрсэн тухай
  • 6:47 - 6:49
    тэндээс бид олж мэдсэн юм.
  • 6:49 - 6:51
    Тэгээд аяллын эцэст
  • 6:51 - 6:53
    аав ээжтэйгээ уулзаад
  • 6:53 - 6:55
    гаргасан шийдвэрээ хэллээ.
  • 6:55 - 6:56
    "Бид хоёр өлсгөлөн зарлана аа!"
  • 6:56 - 6:57
    (инээлдэв)
  • 6:58 - 7:00
    Аав ээж хоёрын царай
    ямар болсон гэж санана.
  • 7:00 - 7:03
    Тэднийг ятгах амаргүй байлаа,
  • 7:03 - 7:04
    аав ээжээс гадна
  • 7:05 - 7:07
    найзууд, багш нар гээд л.
  • 7:08 - 7:11
    Бид хоол тэжээлийн зөвлөхтэй уулзаж,
  • 7:11 - 7:12
    өлсгөлөн зарлахаа хатуу шийдсэн.
  • 7:12 - 7:14
    Балигийн удирдлагууд арлын хэмжээнд
  • 7:14 - 7:18
    гялгар торны хэрэглээг
    зогсоох тухай бидэнтэй уулзах хүртэл
  • 7:18 - 7:22
    бид өглөөнөөс орой болтол
  • 7:22 - 7:24
    өлсгөлөн зарлахаар болсон.
  • 7:25 - 7:29
    Ингээд Индонезийн бахаса хэлээр
    "mogak makan" өлсгөлөн зарлах ажиллагаа
  • 7:29 - 7:30
    эхэллээ.
  • 7:30 - 7:32
    Зорилгодоо нийгмийн сүлжээг
    бас ашигласан.
  • 7:32 - 7:34
    Өлсгөлөнгийн хоёр дахь өдөр
  • 7:34 - 7:36
    цагдаа нар манай гэр,
    сургууль дээр ирсэн.
  • 7:37 - 7:39
    Энэ хоёр охин юу хийгээд байгаа юм бол?
  • 7:39 - 7:42
    Бид өлсгөлөн зарласан нь дарга нарт
  • 7:42 - 7:44
    сайхан биш байгааг мэдэж байлаа,
  • 7:44 - 7:45
    шоронд ч орж болохоор байв.
  • 7:46 - 7:48
    Гэхдээ юу гээч, бид чадсан.
  • 7:48 - 7:49
    Яг 24 цагийн дараа
  • 7:49 - 7:50
    биднийг сургуулиас авч
  • 7:50 - 7:52
    Балигийн захиргааны байр луу хүргэж өгсөн.
  • 7:53 - 7:55
    Тэнд очиход
  • 7:55 - 7:57
    (алга ташилт)
  • 7:57 - 8:00
    Балигийн байгальд санаа тавьж байгаа
  • 8:00 - 8:02
    бидэнд талархсан,
    туслахаа илэлхийлсэн удирдлагууд
  • 8:02 - 8:05
    уулзахаар хүлээж байлаа.
  • 8:05 - 8:06
    Тэд гялгар торны хэрэглээг
  • 8:06 - 8:09
    зогсооход тусална гэж амласан.
  • 8:09 - 8:10
    Бид одоо найзууд болсон,
  • 8:10 - 8:11
    хааяа түүнд болон
  • 8:11 - 8:15
    түүний багт амлалтыг нь сануулдаг юм.
  • 8:15 - 8:17
    Үүний ачаар саяхан
  • 8:17 - 8:18
    2018 он гэхэд Балиг
  • 8:18 - 8:23
    гялгар торгүй болгох тунхаг гаргасан.
  • 8:23 - 8:30
    (алга ташилт)
  • 8:31 - 8:36
    Бас Балигийн нисэх буудлыг
    гялгар торгүй болгох бодлогыг
  • 8:36 - 8:41
    2016 оноос өмнө хэрэгжүүлэхээр
    нэг хамтрагч маань ажиллаж байна.
  • 8:41 - 8:43
    Хүмүүс үнэгүй гялгар тор
    хэрэглэхийн оронд
  • 8:43 - 8:45
    ахин ашиглах тороо авчирч
  • 8:45 - 8:48
    үйлчлүүлдэг болоосой гэж бид хүсч байна.
  • 8:49 - 8:51
    Бид энэ зорилгоо
  • 8:51 - 8:53
    "Нэг арал, Нэг дуу хоолой"
  • 8:53 - 8:54
    аянаараа хүмүүст хүргэнэ.
  • 8:54 - 8:57
    Гялгар торгүй бүс болсон
    зоогийн газар
  • 8:57 - 9:00
    дэлгүүрүүдийг олж тогтоогоод,
  • 9:00 - 9:02
    хаалган дээр нь энэ наалтыг нааж,
  • 9:02 - 9:04
    нийгмийн сүлжээ болон
  • 9:04 - 9:06
    Балигийн алдартай хэвлэлээр сурталчилна.
  • 9:07 - 9:08
    Харин
  • 9:08 - 9:11
    наалтгүй газруудыг шүүмжлэх болно.
  • 9:11 - 9:12
    (инээлдэв)
  • 9:13 - 9:16
    Ер нь бид яагаад энэ бүхнийг
    яриад байгаа юм бэ?
  • 9:17 - 9:19
    Нэг талаас бид
  • 9:19 - 9:21
    багийнхантайгаа зүтгэж байж хүрсэн
  • 9:21 - 9:22
    амжилтаараа бахархаж байна.
  • 9:22 - 9:25
    Нөгөөтэйгүүр
  • 9:25 - 9:27
    хүүхдүүд юм хийж чаддагийг
    бид мэдэж авлаа.
  • 9:27 - 9:29
    Бид ямар нэг зүйлд хүрч чадна.
  • 9:30 - 9:32
    Энэ ажлаа эхлэхдээ
  • 9:32 - 9:34
    Изабел бид хоёр
    10,12 настай байсан.
  • 9:34 - 9:36
    Бидэнд бизнес төлөвлөгөө,
  • 9:36 - 9:37
    тодорхой бодлого,
  • 9:37 - 9:39
    төлөвлөсөн ажил ч байсангүй.
  • 9:39 - 9:42
    Бидэнд зөвхөн
    урдаа тавьсан зорилго,
  • 9:42 - 9:44
    хамт зүтгэх найзууд л байсан.
  • 9:44 - 9:46
    Бидний гэр болсон байгаль орчныг
    сүйтгэж байгаа
  • 9:46 - 9:49
    гялгар торны хэрэглээг л
    зогсоохыг хүссэн.
  • 9:50 - 9:52
    Дэлхийд хэрэгтэй өөрчлөлтийг хийх
  • 9:52 - 9:56
    дуусашгүй эрч хүч,
    урам зориг хүүхдүүдэд бий.
  • 9:56 - 10:01
    Тиймээс ийм сайхан, бас зовлон үзсэн
    эх дэлхийнхээ төлөө
  • 10:02 - 10:03
    бүх хүүхэд урагшаа!
  • 10:03 - 10:05
    Өөрчлөлт хийцгээе.
  • 10:05 - 10:07
    Амархан гэж бид хэлж чадахгүй.
  • 10:08 - 10:10
    Гэхдээ үр дүнтэй гэдгийг хэлье.
  • 10:10 - 10:15
    Хүүхдүүд бид өнөөдөр дэлхийн хүн амын
    зөвхөн 25%-ийг эзлэх боловч
  • 10:15 - 10:19
    ирээдүйн хүн амын 100%-ийн
    бүрэлдэхүүн юм шүү.
  • 10:19 - 10:22
    Хийх ажил маш их байна,
  • 10:22 - 10:23
    гэхдээ юу гээч?
  • 10:23 - 10:28
    Балигийн нисэх дээр
    ингэж асуух хүртэл бид зогсохгүй:
  • 10:29 - 10:30
    "Балид тавтай морил,
  • 10:30 - 10:32
    танд хилээр мэдүүлэх гялгар тор байна уу?"
  • 10:32 - 10:34
    (инээлдэв)
  • 10:34 - 10:36
    Ом шанти шанти шанти ом
  • 10:36 - 10:38
    Баярлалаа.
  • 10:38 - 10:47
    (Алга ташилт)
Title:
Бали аралд гялгар торны хэрэглээг зогсоох бидний тэмцэл
Speaker:
Мелати Вижсэн, Изабел Вижсэн
Description:

Гялгар тор байгальд бараг задардаггүй, маш хортой боловч бид хайхрамжгүй хэрэглэж хаясаар л байна. Ихэнхдээ далайд хаяж усан орчныг бохирдуулж сүйтгэж, эсвэл хогийн цэгт шатааж, хүний биед хортой диоксинийг агаарт үүсгэж байна. Балигийн оршин суугч Мелати Вижсэн, Изабел Вижсэн нар орон гэр нь болсон үзэсгэлэнт арлыг гялгар тор бүрхэж байгааг эсэргүүцэн тэмцэж байна. Гарын үсэг цуглуулах, далайн эрэг цэвэрлэх, тэр ч бүү хэл өлсгөлөн зарлах хүртэл арга хэмжээ авсны дүнд тэд арлын захирагчаараа 2018 он гэхэд Бали арал гялгар торгүй болно гэсэн тунхаг гаргуулж чаджээ. Залуу активистуудад хандан "Чи хэтэрхий жаахан байна, чи ойлгох болоогүй" гэсэн үгийг хэзээ ч бүү тоо гэж Изабел зөвлөж байна. "Энэ бүхэн амархан гэж бид хэлэхгүй. Гэхдээ үр дүнтэй гэдгийг баталъя."
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
11:00
Sundari Enkhtugs approved Mongolian subtitles for Melati and Isabel Wijsen
Sundari Enkhtugs accepted Mongolian subtitles for Melati and Isabel Wijsen
Sundari Enkhtugs edited Mongolian subtitles for Melati and Isabel Wijsen
Enkh Amar Batchuluun edited Mongolian subtitles for Melati and Isabel Wijsen
Enkh Amar Batchuluun edited Mongolian subtitles for Melati and Isabel Wijsen
Enkh Amar Batchuluun edited Mongolian subtitles for Melati and Isabel Wijsen
Enkh Amar Batchuluun edited Mongolian subtitles for Melati and Isabel Wijsen

Mongolian subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.