Vệ sinh môi trường (VSMT) là quyền cơ bản của con người

Cảnh báo: Bài nói chuyện này có thể về nhiều thứ hơn việc bạn muốn biết về cách thế giới đi đại tiện như thế nào. Nhưng với tư cách là nhà hoạt động về vệ sinh môi trường (và là hội viên TED), Francis de los Reyes hỏi - không phải là mỗi người đều đáng có nơi an toàn để đi vệ sinh sao?

Tôi là một giáo sư kĩ thuật,

và trong 14 năm qua,

tôi giảng dạy về phân.

(Tiếng cười)

Không phải vì tôi là một giáo viên tồi,

mà bởi vì tôi đã được học và dạy

về chất thải của con người

và cách các chất thải vận chuyển

thông qua hệ thống máy móc xử lý chất thải,

và cách chúng ta bố trí, thiết kế

những hệ thống này để có thể bảo vệ

nguồn nước như là các con sông.

Sự nghiệp khoa học của tôi dựa trên

việc sử dụng kĩ thuật phân tử tiên tiến,

những phương pháp dựa trên DNA và RNA

để hiểu rõ hơn về vi sinh vật
trong phản ứng sinh học

và tối ưu các hệ thống đó.

Và qua nhiều năm,

tôi phát triển sự ám ảnh không lành mạnh
với các nhà vệ sinh,

tôi được biết đến vì
lẻn vào các nhà vệ sinh

và lấy điện thoại chụp hình

trên khắp thế giới.

Nhưng cùng với đó, tôi đã học được

rằng không chỉ về mặt kĩ thuật,

mà còn có cả thứ gọi là văn hóa đại tiện.

Ví dụ như,

bao nhiêu trong số các bạn rửa

và bao nhiêu trong số các bạn chùi?

(Tiếng cười)

Nếu, chà, tôi nghĩ các bạn hiểu ý tôi.

Nếu bạn rửa, bạn dùng nước

để rửa hậu môn. Đó là về mặt kĩ thuật.

Và nếu là bạn là người chùi,

thì bạn phải dùng giấy vệ sinh.

Hoặc ở một số vùng trên thế giới

không có giấy vệ sinh, thì giấy báo

hoặc giẻ hoặc lõi ngô.

Đây không chỉ là mảnh thông tin linh tinh

mà nó thật sự quan trọng để hiểu được

và giải quyết vấn đề an toàn vệ sinh.

Và nó là một vấn đề lớn:

Có 2.5 tỉ người trên trái đất

không tiếp cận được với
vệ sinh môi trường (VSMT).

Họ không có nhà vệ sinh/toa lét hiện đại.

Có 1.1 tỉ người

đi vệ sinh bên đường

hoặc ở bờ sông hoặc không gian mở,

và thuật ngữ chuyên môn cho nó là

đại tiện lộ thiên.

nhưng nó thật sự đơn giản là

đi tiêu tại không gian mở.

Nếu bạn sống ở vùng có phân sống

và chúng ở xung quanh bạn, bạn sẽ bị bệnh.

Chúng sẽ lẫn vào nước uống,

đồ ăn, những thứ ngay xung quanh bạn.

Liên Hiệp Quốc ước tính

mỗi năm, có 1.5 triệu trẻ em chết

bởi không có đủ điều kiện về vệ sinh.

Đó là cái chết có thể ngăn ngừa,
trong mỗi hai mươi giây

171 (cái chết có thể ngăn ngừa) mỗi giờ,

4100 mỗi ngày.

Vậy, để tránh "đại tiện lộ thiên",

Các thị trấn và thành phố

đang xây dựng cơ sở hạ tầng, như hố xí

ở ngoại thành và nông thôn.

Ví dụ, ở huyện KwaZulu-Natal, Nam Phi,

họ đã xây dựng hàng chục ngàn hố xí.

Nhưng có một vấn đề khi mở rộng quy mô

nhiều hơn chục ngàn, và vấn đề đó là,

phải làm thế nào khi hố xí đầy?

Đây là điều sẽ xảy ra khi đó.

Mọi người đại tiện xung quanh nhà vệ sinh.

Ở trường, trẻ em đại tiện trên sàn

để lại những vệt dài ở ngoài các tòa nhà

và đi ngoài quanh tòa nhà.

Hố xí cần được rửa dọn thường xuyên

và làm sạch thủ công.

Nhưng ai sẽ là người dọn chúng?

Chính là những người lao công này

họ thường phải đi xuống các hố xí

và loại bỏ chất thải bằng tay.

Công việc này khá bẩn thỉu và nguy hiểm.

Bạn có thể thấy, không có dụng cụ bảo vệ

không có quần áo bảo hộ.

Có một người lao công ở dưới đó.

Tôi hy vọng các bạn có thể nhìn thấy anh ta.

Anh ta đeo mặt nạ, nhưng không mặc áo.

Ở một số nước, như Ấn Độ,

những người thuộc tầng lớp thấp

buộc phải dọn hố xí,

và họ còn bị xã hội chỉ trích.

Hãy tự hỏi bản thân, làm thế nào
ta giải quyết vấn đề này,

sao chúng ta không xây nhà vệ sinh
kiểu tự hoại phương Tây

cho hai tỉ rưỡi người này?

Và câu trả lời là, điều này không thể.

Ở một số vùng này, không có đủ nước,

không có năng lượng,

sẽ tốn đến hàng ngàn tỉ đô la

để đặt các đường ống thoát nước,

để xây các cơ sở,

để vận hành và duy trì các hệ thống này,

và nếu không xây dựng đúng cách,

bạn sẽ có nhà vệ sinh tự hoại

đơn giản xả thẳng xuống sông,

giống như điều diễn ra tại nhiều thành phố

ở các nước đang phát triển.

Nó thực sự có phải là giải pháp?

Vì, cần thiết, việc bạn làm là

bạn sử dụng nước sạch

bạn dùng nó để xả toa lét,

chuyển nó sang
các nhà máy xử lý nước thải

nơi sau đó xả ra sông,

và con sông đó, nhắc lại,
là nguồn nước uống.

Vậy chúng ta cần suy nghĩ lại về VSMT,

chúng ta cần phát minh lại
cơ sở hạ tầng vệ sinh môi trường,

và tôi sẽ tranh cãi,
để làm việc này

bạn cần phải sử dụng tư duy hệ thống.

Ta phải nhìn vào toàn bộ
chuỗi vệ sinh môi trường.

Ta bắt đầu với thực thể con người,

và rồi chúng ta phải nghĩ đến
chất thải

được thu gom và lưu trữ như thế nào,

vận chuyển, xử lý và tái sử dụng -

không phải loại bỏ mà tái sử dụng.

Vậy hãy bắt đầu với con người sử dụng

Tôi nói, sẽ không ảnh hưởng
nếu bạn là người rửa hay chùi,

người ngồi đứng hay ngồi xổm,

bề mặt cho con người dùng cần sạch sẽ

dễ sử dụng, vì sau chót,

việc xả chất thải nên là niềm vui.

(tiếng cười)

và khi chúng ta mở ra các khả năng

để hiểu được chuỗi vệ sinh môi trường này,

rồi công nghệ đằng sau nó,

việc thu gom đến tái sử dụng,
thực sự không nên ảnh hưởng,

rồi ta có thể ứng dụng

các giải pháp tùy chỉnh theo vùng
và theo bối cảnh

ta có thể mở rộng cho các khả năng như,

ví dụ, toa lét chuyển nước tiểu,

có hai cái hỗ trong toa lét này.

Có đằng trước và đằng sau,

cái đằng trước thu nhận nước tiểu,

cái đằng sau thu nhận phân.

Vậy là việc bạn làm là
phân tách nước tiểu,

chất chứa 80% Ni-tơ

và 50% Phốt pho,

và có thể được xử lý

kết tủa để tạo những thứ như sỏi struvite

là loại phân bón có giá trị cao,

và rồi phân có thể được khử trùng

và lại được chuyển thành
sản phẩm cuối có giá trị cao

Hoặc, ví dụ,
trong vài nghiên cứu của chúng tôi,

bạn có thể tái sử dụng
nước qua cách xử lý nó

qua hệ thống vệ sinh tại chỗ

như thùng trồng cây hoặc đầm lầy nhân tạo.

Vậy chúng ta có thể mở rộng
tất cả các khả năng này

nếu chúng ta bỏ đi những mô thức cũ về
nhà vệ sinh tự hoại

và quy trình xử lý.

Vậy, có lẽ bạn sẽ hỏi, ai sẽ chi trả?

À, tôi sẽ tranh luận rằng các chính phủ

nên tài trợ cho cơ sở hạ tầng
vệ sinh môi trường (VSMT).

Các tổ chức phi chính phủ,
các tổ chức tài trợ

họ có thể làm tất cả trong khả năng,
nhưng như vậy vẫn sẽ không đủ.

Các chính phủ nên tài trợ cho VSMT

như là họ tài trợ xây dựng đường xá,

trường học, bệnh viện,

và cơ sở hạ tầng khác như cầu cống,

vì chúng ta biết, và
Tổ chức Y tế TG (WHO) đã nghiên cứu

rằng mỗi đồng đô mà chúng ta đầu tư

cho cơ sở hạ tầng VSMT,

chúng ta sẽ lấy lại được từ 3 đến 34 đô.

Hãy quay trở lại vấn đề
làm rỗng các hố xí.

Tại Đại học bang North Carolina

chúng tôi thử thách các sinh viên
đưa ra các giải pháp đơn giản,

và đây là ý kiến họ đưa ra

một trục vít điều chỉnh, đơn giản

có thể đưa chất thải lên

khỏi hố xí và đưa vào trống thu gom,

bây giờ các công nhân vệ sinh

không cần phải đi xuống các hố xí.

Chúng tôi đã thử nghiệm tại Nam Phi,
nó hoạt động.

Chúng tôi cần phải làm nó khỏe hơn,

chúng tôi sẽ thử nghiệm nhiều hơn

tại Malawi và Nam Phi trong năm tới.

Ý tưởng của chúng tôi là biến nó

thành dịch vụ chuyên nghiệp
dọn dẹp các hố xí

vậy là chúng tôi có thể
kinh doanh một chút từ nó

tạo ra lợi nhuận và việc làm,

với hy vọng là,

khi chúng ta nghĩ lại về VSMT,

chúng ta đang nới rộng dòng đời
của các hố xí

như vậy chúng ta không phải nhờ cậy

các giải pháp nhanh

nhưng không hiệu quả.

Tôi tin là việc tiếp cận với VSMT phù hợp

là quyền cơ bản của con người.

Chúng ta cần phải ngưng việc

những người ở giai tầng và địa vị thấp

bị xem thường và kết tội
vì dọn dẹp các hố xí.

Đó là đạo đức của chúng ta, là nghĩa vụ

xã hội và môi trường của chúng ta.

Cảm ơn.

(vỗ tay).