Tầng lớp lao động bị lãng quên của Mỹ

J. D. Vance lớn lên trong một thành phố nhỏ bé và nghèo khó tại Rust Belt phía Nam Ohio, nơi anh phải đối mặt với các vấn nạn xã hội đang cản trở nước Mỹ: nạn ma túy, trường học thất bại, gia đình bị chia cách do việc ly hôn và đôi khi là bạo lực. Trong một buổi nói chuyện phản ánh về những thị trấn của tầng lớp lao động, tác giả đã đi sâu vào sự thiếu sót của giấc mơ Mỹ, và đặt ra các câu hỏi quan trọng mà những nhà lãnh đạo và người xây dựng chính sách cần phải đưa ra: Chúng ta phải làm thế nào để giúp đỡ những trẻ em Mỹ từ những thị trấn bị lãng quên có thể phá tan sự tuyệt vọng và có một cuộc sống tốt hơn?

Tôi còn nhớ lần đầu tiên
đến một nhà hàng sang trọng,

một nhà hàng thực sự sang trọng.

Đó là bữa tối tuyển dụng
cho một công ty luật,

và tôi nhớ rằng đầu tiên
cô bồi bàn đi xung quanh

và hỏi liệu chúng tôi
có dùng rượu vang không,

nên tôi nói: "Vâng, tôi muốn vang trắng".

Và cô ấy hỏi ngay lập tức:

"Anh muốn dùng Sauvignon blanc
hay Chardonnay?'

Tôi nhớ mình đã nghĩ,

"Thôi nào cô gái,
hãy thôi mấy từ tiếng Pháp hoa mỹ ấy đi

và mang cho tôi ít vang trắng."

Nhưng tôi đã dùng khả năng suy luận

và nhận ra rằng Chardonnay và Sauvignon blanc

là hai dòng vang trắng khác nhau,

vì vậy nên tôi đã nói rằng
tôi sẽ uống Chardonnay,

vì thực lòng
nó dễ phát âm nhất đối với tôi.

Tôi đã trải qua nhiều lần như vậy

trong suốt hai năm đầu
là sinh viên luật ở Yale,

bởi vì, bỏ qua vẻ bề ngoài,
tôi là một kẻ ngoài cuộc.

Tôi không thuộc tầng lớp thượng lưu.

Tôi không đến từ vùng Đông Bắc
hay San Francico.

Tôi đên từ một thị trấn thép ở
phía Nam Ohio,

đó là một thị trấn đang phải
đấu tranh trên nhiều lĩnh vực

những lĩnh vực là biểu hiện của những
cuộc đấu tranh lớn hơn

của tầng lớp lao động tại Hoa Kỳ.

Ma túy xuất hiện

giết chết rất nhiều người,
những người mà tôi biết.

Bạo lực gia đình và ly hôn
làm tan nát nhiều gia đình.

Và cảm giác bi quan tràn ngập.

Nghĩ tới tỷ lệ tử vong đang gia tăng
tại những nơi này

và nhận ra rằng với nhiều người ở đây,

các vấn đề mà họ đang đối mặt

thực sự đang gây ra tỷ lệ tử vong ngày càng tăng
trong chính cộng đồng của họ,

nên cuộc đấu tranh là có thực.

Tôi có một ghế đầu trong cuộc đấu tranh đó.

Gia đình tôi cũng là một phần
trong cuộc đấu tranh ấy từ lâu.

Tôi sinh ra trong một gia đình
không mấy khá giả.

Các chất nghiện
gây hại đến cộng đồng của tôi,

cũng gây hại cho gia đình tôi, thậm chí
đáng buồn thay, cả mẹ tôi.

Tôi nhận thấy rất nhiều vấn đề
trong chính gia đình mình,

những vấn đề đôi khi là do thiếu tiền,

đôi khi do tình trạng thiếu tiếp cận
với các nguồn tài nguyên và vốn xã hội

đã thực sự tác động tới cuộc sống của tôi.

Nếu các bạn thấy cuộc sống của tôi
năm tôi 14 tuổi

và nói:
"Điều gì sẽ xảy đến với đứa trẻ đó?",

các bạn sẽ kết luận rằng
tôi sẽ phải đấu tranh

với cái mà gọi một cách học thuật là
sự thăng tiến.

Sự thăng tiến là một thuật ngữ trừu tượng,

nhưng nó đánh vào một thứ cốt lõi

trong trái tim của Giấc mơ Mỹ.

Nó là ý thức,

và nó đánh giá liệu những đứa trẻ như tôi,

người lớn lên trong một cộng đồng nghèo khó,
liệu có được sống một cuộc sống tốt hơn,

liệu chúng có cơ hội nào để sống
một cuộc sống vật chất đầy đủ hơn,

hay sẽ tiếp tục sống trong
tình cảnh mà chúng được sinh ra.

Thật không may, một trong những thứ
chúng tôi học được

là sự vươn lên ấy không đủ cao
như chúng tôi muốn ở đất nước này,

và thú vị thay, nó được phân bố
theo vị trí địa lý.

Một ví dụ điển hình là Utah.

Tại Utah, một đứa trẻ nghèo
thực sự đang sống tốt,

có lẽ đang phần nào
sống trong giấc mơ Mỹ.

Nhưng nếu bạn nghĩ tới quê hương tôi

ở khu vực phía Nam, tại Appalachia
hay phía Nam Ohio,

có rất ít khả năng cho
những đứa trẻ như vậy sẽ phát triển.

Giấc mơ Mỹ tại những khu vực này

thực sự chỉ là một giấc mơ.

Vậy vì sao chuyện đó xảy ra?

Một lí do rõ ràng chính là do kinh tế
hoặc kết cấu.

Các bạn hãy nghĩ về những khu vực này

Họ bị bao vây bởi xu hướng kinh tế tồi tệ,

bị bao quanh bởi các khu công nghiệp
như than và thép

những thứ khiến họ khó có thể vươn lên.

Đó chắc chắn là một vấn nạn.

Và cả vấn đề chảy máu chất xám,
nơi những người tài,

vì không tìm được công việc
tay nghề cao tại quê hương,

cuối cùng phải chuyển đến nơi khác,

vì vậy họ không dựng xây việc kinh doanh
hay tổ chức phi lợi nhuận tại nơi họ sinh ra,

mà chuyển đến nơi khác
và mang theo cả tài năng của mình.

Có nhiều trường học thất bại
ở những khu vực này,

thất bại trong việc mang đến cho trẻ em
nền giáo dục tiến bộ,

thứ có thể cho các em cơ hội
trong cuộc đời sau này.

Những điều này đều rất quan trọng.

Tôi không có ý loại bỏ
những hàng rào cấu trúc này.

Nhưng khi nhìn lại cuộc đời
và chính cộng đồng của mình

có gì đó khác vẫn tiếp diễn,
có gì đó khác vẫn có ý nghĩa.

Nó rất khó để đo lường
nhưng vô cùng thực tế.

Thứ nhất, sự tuyệt vọng đang tồn tại

trong chính cộng đồng nơi tôi lớn lên.

Đó là cảm giác của những đứa trẻ
mà lựa chọn của chúng không có giá trị.

Dù cho có chuyện gì xảy ra,
dù có làm việc chăm chỉ đến mức nào,

dù cho chúng có cố gắng
vươn lên bao nhiêu đi nữa,

cũng không có điều tốt đẹp nào xảy đến cả.

Rất khó khăn để lớn lên
với thứ cảm giác này.

Rất khó khăn để chấp nhận suy nghĩ ấy,

và nó đôi khi
dẫn đến những nơi đầy âm mưu.

Hãy lấy ví dụ bằng một
vấn đề chính trị đang khá nóng,

chính sách nâng đỡ
các thành phần bị thiệt thòi.

Tùy theo quan điểm chính trị của mình,
bạn sẽ nghĩ rằng chính sách đó

là khôn ngoan hoặc không
trong thúc đẩy sự đa dạng ở nơi làm việc

hay trong lớp học.

Nhưng nếu bạn lớn lên tại khu vực như thế,

bạn sẽ thấy chính sách ấy
như một công cụ để kìm hãm bạn.

Điều này đặc biệt đúng nếu bạn thuộc
tầng lớp lao động da trắng.

Bạn sẽ thấy nó không chỉ là vấn đề
về chính sách tốt hay xấu,

mà thực sự là một âm mưu,

nơi những người có quyền lực
chính trị và tài chính

đang chống lại bạn.

Bạn có thể thấy âm mưu này
gây tổn hại cho bạn theo nhiều cách --

nhận thức được và tồn tại thực sự,

và nó dập tắt hi vọng.

Nên nếu bạn nghĩ về việc bạn sẽ làm trong tương lai
khi bạn lớn lên trong thế giới đó,

bạn có thể đáp lại theo 2 cách.

Thứ nhất, bạn có thể nói rằng:
" Tôi sẽ không làm việc chăm chỉ,

bởi vì dù tôi có chăm chỉ thế nào
cũng không quan trọng."

Bạn cũng có thể trả lời cách khác rằng:

"Tôi sẽ không đi theo các con đường
truyền thống để sự thành công

như là giáo dục đại học
hay một công việc danh giá,

vì những người quan tâm đến thứ ấy
không hề giống như tôi.

Họ sẽ không bao giờ chấp nhận tôi."

Khi tôi được nhận vào Đại học Yale,
một thành viên trong gia đình đã hỏi tôi

có phải tôi đã giả vờ giàu có
để được hội đồng xét tuyển chấp nhận không.

Nghiêm túc đấy.

Rõ ràng là không hề có ô nào
hỏi về sự giàu có để điền vào

trong lá đơn ứng tuyển,

nhưng nó nói lên
sự bất ổn thực sự ở nhữngkhu vực này

bạn phải giả vờ là
một người khác

để vượt qua nhiều rào cản xã hội này.

Đó là một vấn đề nghiêm trọng.

Thậm chí nếu bạn không từ bỏ hi vọng,

thậm chí nếu ban nghĩ, ví dụ như,

rằng sự lựa chọn có quan trọng và
bạn muốn có những lựa chọn sáng suốt,

bạn muốn làm những điều tốt đẹp hơn
cho bản thân và gia đình,

đôi khi rất khó khăn để thậm chí
biết được những lựa chọn ấy là gì

nếu bạn sống trong
một cộng đồng như của tôi.

Ví dụ, tôi đã không biết

rằng phải học trường luật
để trở thành một luật sư.

Tôi đã không biết rằng các trường đại học ưu tú,
theo như những gì các nghiên cứu vẫn nói,

thì rẻ hơn cho những trẻ em nghèo

bởi những trường đại học này
có được những nguồn tài trợ lớn hơn,

có thể mang tới nhiều gói
hỗ trợ tài chính hào phóng hơn.

Tôi vẫn nhớ tôi đã nhận ra điều này

khi tôi nhận được lá thư
hỗ trợ tài chính từ Yale,

10 nghìn đô la từ nguồn
hỗ trợ theo nhu cầu,

một thứ mà tôi chưa
bao giờ nghe tới trước đó.

Nhưng lúc đó tôi đã quay sang
nói với cô của tôi rằng:

"Cháu nghĩ điều này có nghĩa là
lần đầu tiên trong đời cháu

nghèo khó được đền đáp thực sự thỏa đáng".

Vậy là tôi đã không được
tiếp cận thông tin đó

bởi vì mạng lưới xã hội xung quanh tôi
không hề được tiếp cận với thông tin đó.

Tôi học được từ cộng đồng của mình
cách bắn súng, và làm thế nào để bắn cho chuẩn.

Tôi đã học cách làm
những chiếc bánh quy ngon tuyệt.

Nhân tiện, bí quyết là bơ lạnh
chứ không phải bơ nóng.

Nhưng tôi đã không được học cách vươn lên

Tôi không được học làm sao
để có những quyết định đúng đắn

về giáo dục và các cơ hội

mà bạn nên đưa ra

để có cơ hội trong nền
kinh tế tri thức thế kỉ 21.

Các nhà kinh tế gọi giá trị mà
chúng ta thu được từ mạng lưới xã hội,

từ bạn bè , đồng nghiệp và gia đình
là "vốn xã hội".

Vốn xã hội mà tôi có được
không phù hợp với nước Mỹ thế kỉ 21,

và nó đã được thể hiện.

Có thứ gì đó khác thật sự
quan trọng đang diễn ra

mà cộng đồng chúng tôi
không thích nói đến,

nhưng lại rất thực.

Những đứa trẻ thuộc tầng lớp lao động
nhiều khả năng

phải đối mặt với thứ gọi là
trải nghiệm tuổi thơ bất lợi,

một từ hoa mĩ cho chấn thương thời thơ ấu:

liên tục bị đánh hay la mắng,
bị bố mẹ thờ ơ,

chứng kiến bố mẹ mình
bị người khác đánh đập,

chứng kiến ai đó sử dụng ma túy
hoặc lạm dụng rượu bia.

Tất cả những điều này đều là ví dụ
cho chấn thương thời thơ ấu,

và chúng khá quen thuộc
trong gia đình tôi.

Quan trọng là chúng không chỉ quen thuộc
trong gia đình tôi hiện nay.

Chúng còn theo các thế hệ sau.

Vậy nên ông bà tôi,

lần đầu tiên có con,

họ đã hi vọng rằng họ sẽ nuôi dưỡng
những đứa con của mình

một cách thật tốt.

Họ thuộc tầng lớp trung lưu,

họ có thể kiếm được đồng lương tốt
trong một nhà máy thép.

Nhưng điều cuối cùng xảy ra là

họ gây ra nhiều chấn thương tuổi thơ
cho những đứa con

mà sẽ đi theo nhiều thế hệ sau đó.

Mẹ tôi 12 tuổi khi bà ấy chứng kiến
bà ngoại tôi thiêu cháy ông ngoại.

Tội lỗi của ông
là về nhà trong tình trạng say rượu

sau khi bà tôi bảo với ông,

"Nếu anh say xỉn về nhà, tôi sẽ giết anh."

Và bà tôi đã cố làm điều đó.

Hãy tưởng tượng điều đó ảnh hưởng
thế nào đến tâm trí một đứa trẻ.

Chúng ta nghĩ những thứ này rất hiếm hoi,

nhưng một nghiên cứu của
Quỹ Ủy thác Trẻ em Wisconsin đã cho thấy

40% trẻ em nghèo phải đối mặt với nhiều
trường hợp chấn thương thời thơ ấu,

so với 29% những đứa trẻ
sống trong điều kiện tốt.

Và hãy nghĩ đến ý nghĩa của điều đó.

Nếu bạn là một đứa trẻ
trong một gia đình nghèo khó,

gần một phần hai các bạn phải đối mặt
với nhiều trường hợp chấn thương thời thơ ấu.

Đay không phải một vấn đề đơn lập.

Đây là một vấn đề vô cùng nghiêm trọng.

Chúng ta biết điều gì sẽ xảy đến với
những đứa trẻ trải qua cuộc sống như thế.

Chúng có nhiều khả năng sẽ
nghiện ma túy, bị tống vào tù,

bỏ học ở tuổi học trung học,

và quan trọng hơn cả,

chúng có nhiều khả năng sẽ
đối xử vs con cái của mình

như những gì bố mẹ chúng đã làm với chúng.

Sự tổn thương, sự hỗn loạn trong gia đình.

là món quà tồi tệ nhất cho
những đứa trẻ của chúng ta,

và là món quà không ngừng trao đi.

Tổng kết tất cả điều đó

sự thất vọng, sự tuyệt vọng,

sự hoài nghi về tương lai,

chấn thương tuổi thơ,

vốn xã hội thấp,

và bạn bắt đầu hiểu tại sao tôi,

ở tuổi 14,

đã sẵn sàng trở thành một con số khác,

trở thành một đứa trẻ khác
không thể đánh bại số phận.

Nhưng điều không ngờ tới đã xảy ra.

Tôi đã đánh bại số phận.

Mọi thứ đã diễn ra tốt đẹp với tôi.

Tôi tốt nghiệp trung học, đại học
rồi tôi học trường luật,

và giờ thì tôi có một công việc khá tốt.

Vậy điều gì đã xảy ra?

Vâng, một điều đã xảy ra
đó là ông bà của tôi,

chính là người ông bà mà
một người đã đốt cháy người kia,

họ thực sự chỉnh chu
trong thời gian tôi ở bên họ.

Họ cho tôi một căn nhà kiên cố,

một mái ấm bình yên.

Họ chắc chắn rằng

bố mẹ tôi không thể
làm những điều một đứa trẻ cần,

nên họ bước vào và lấp đầy vai trò ấy.

Bà tôi đã làm hai điều thật sự có ý nghĩa.

Thứ nhất, bà mang tới một gia đình bình yên
cho phép tôi tập trung vào bài tập về nhà

và những thứ mà một đứa trẻ cần chú tâm.

Nhưng bà cũng là một người phụ nữ
sâu sắc một cách đáng kinh ngạc,

dù bà thậm chí không được học trung học.

Bà nhận ra thông điệp
mà cộng đồng dành cho tôi,

rằng lựa chọn của tôi không quan trọng,

rằng mọi thứ đều chống lại tôi.

Bà đã nói với tôi:

"JD, đừng bao giờ giống như những kẻ thua cuộc
nghĩ rằng mọi thứ đều chống lại mình.

Cháu có thể làm bất kỳ điều gì cháu muốn."

Và bà cũng nhận ra rằng
cuộc sống là không công bằng.

Rất khó để đạt được sự cân bằng đó,

để nói với một đứa trẻ
rằng cuộc sống không công bằng,

cũng như nhận ra và vun đắp trong chúng
sự thật rằng lựa chọn của chúng rất quan trọng.

Nhưng bà tôi thì có thể.

Điều thực sự có ích còn lại
là Thủy quân Lục chiến Hoa Kỳ.

Chúng ta nghĩ về Thủy quân lục chiến
như một bộ quân phục, tất nhiên là vậy,

nhưng với tôi, Thủy quân Lục chiến Hoa Kỳ
là khóa học cấp tốc 4 năm

về giáo dục nhân cách.

Nó dạy tôi cách dọn giường ngủ,
giặt quần áo,

thức dậy sớm, quản lí tài chính
như thế nào.

Đây là những thứ mà tôi không được
học từ cộng đồng của tôi.

Tôi nhớ lần đầu tiên
khi tôi đi mua một chiếc xe hơi.

Tôi đã đề nghị một thỏa thuận
với lãi suất thấp 21,9%,

và tôi đã sẵn sàng kí văn bản.

Nhưng tôi đã không thực hiện
thỏa thuận đó,

vì tôi đã đi và mang theo nó
tới chỗ sĩ quan của tôi

người đã nói với tôi:
"Đừng có ngu ngốc như thế chứ,

hãy đến công đoàn tín dụng địa phương
và có được thỏa thuận tốt hơn."

Và đó những gì tôi đã làm.

Nhưng nếu không có Thủy quân Lục chiến,

tôi đã không thể tiếp cận
với những kiến thức đó,

Thành thực mà nói, tôi đã có thể
đã phải gánh chịu một tai họa tại chính.

Điều cuối cùng mà tôi muốn nói
là tôi đã rất may mắn

có được những người chỉ dẫn

những người đóng vai trò
quan trọng trong cuộc đời tôi.

Từ Thủy quân, từ bang Ohio,
từ đại học Yale,

và những nơi khác nữa,

có những người đã bước vào

và lấp đầy những khoảng trống của vốn xã hội

mà khá rõ ràng
để thấy được trong con người tôi.

Điều đó đến từ sự may mắn,

nhưng rất nhiều trẻ em
không có được may mắn ấy,

và tôi nghĩ điều này đặt ra câu hỏi
quan trọng cho tất cả chúng ta

về việc làm thế nào để thay đổi điều đó.

Chúng ta cần đặt câu hỏi về việc
làm sao để mang đến cho trẻ em nghèo

đến từ gia đình tan vỡ,
được tiếp cận với ngôi nhà tràn đầy yêu thương.

Chúng ta cần đặt câu hỏi

về việc chúng ta sẽ chỉ dạy các bậc cha mẹ
có thu nhập thấp như thế nào

về cách tương tác tốt hơn
với con cái của họ,

và với bạn đời của họ.

Chúng ta cần đặt câu hỏi
làm sao chúng ta cung cấp vốn xã hội,

và sự chỉ dẫn cho trẻ em nghèo.

Chúng ta cần nghĩ xem làm sao
để dạy trẻ em tầng lớp lao động

về không chỉ kĩ năng cứng,

như đọc, làm toán,

mà cả kĩ năng mềm,

như giải quyết mâu thuẫn và
quản lí tài chính.

Hiện giờ, tôi không có tất cả câu trả lời,

tôi không biết tất cả giải pháp
cho vấn đè này,

nhưng tôi biết rằng:

tại phía Nam Ohio ngay bây giờ,

có một đứa trẻ đang mong bố về,

tự hỏi liệu khi ông ấy bước qua cánh cửa,

ông sẽ đi bình tĩnh hay sẽ say xỉn vấp ngã.

Có một đứa trẻ

mà mẹ nó ghim một cây kim trên cánh tay

và bất tỉnh,

và nó không biết vì sao
mẹ lại không nấu bữa tối cho nó,

và nó đi ngủ với bụng đói vào tối đó.

Có một đứa trẻ không hi vọng vào tương lai

nhưng mong muốn dữ dội sống
một cuộc sống tốt đẹp hơn.

Chúng cần ai đó cho chúng thấy điều đó.

Tôi không có tất cả câu trả lời,

nhưng tôi biết nếu xã hội chúng ta
không bắt đầu đặt ra những câu hỏi tốt hơn

về việc sao tôi may mắn như vậy

và làm sao để mang đến sự may mắn như thế
tới nhiều cộng đồng của chúng ta hơn

và trẻ em của đất nước ta.

chúng ta sẽ tiếp tục
có những vấn đề rất nghiêm trọng.

Xin cảm ơn.

( Vỗ tay)