Cách cây cối trò chuyện

"Một khu rừng ẩn chứa nhiều hơn bạn có thể nhìn thấy bên ngoài nó," trích lời nhà sinh thái học Suzanne Simard. 30 năm nghiên cứu của bà ở những khu rừng Canada đã dẫn đến một phát hiện kì diệu -- những cái cây có thể nói chuyện, thường xuyên và cách nhau cả ngàn dặm. Tìm hiểu thêm về cuộc sống hài hóa nhưng cũng không kém phần phức tạp của cây cối và sẵn sàng để nhìn thế giới tự nhiên với một đôi mắt hoàn toàn mới.

Hãy tưởng tượng bạn
đang đi trong một khu rừng

Tôi đoán rằng bạn đang nghĩ
đến một tập hợp rất nhiều cây,

cái mà chúng ta những
người đi rừng gọi là rừng cây,

với những thân cây xù xì
và những vòm cây xinh đẹp.

Đúng vậy, cây chính là nền móng
của những khu rừng

nhưng một khu rừng thì ẩn chứa nhiều hơn
các bạn có thể nhìn thấy bên ngoài nó

và hôm nay tôi muốn thay đổi cách
mà các bạn vẫn luôn nghĩ về những khu rừng

Các bạn thấy đấy, ở bên dưới đất ngầm
là một thế giới hoàn toàn khác

thế giới của một tập hợp vô tận
những đường mòn sinh học

cái mà kết nối những cái cây
và cho phép chúng trò chuyện với nhau

và cho phép khu rừng cư xử như thể chúng
là một sinh vật cá thể riêng biệt

Nó có thể gợi cho bạn về
một loại trí khôn nào đó.

Làm thế nào mà tôi biết điều này?

Sau đây là câu chuyện của tôi

Tôi sinh ra và lớn lên ở những
khu rừng thuộc vùng British Columbia

Tôi thích nằm dài trên tầng đáy rừng
và nhìn lên những vòm cây

Chúng thật là khổng lồ

Và ông nội của tôi cũng vậy.

Ông là một tiều phu,

ông thường chọn chặt những cây tuyết tùng
từ khu rừng nhiệt đới nội địa.

Ông dạy cho tôi về cái cách những
khu rừng yên ắng và gắn kết với nhau,

và làm thế nào mà gia đình tôi
cũng gắn chặt với điều đó.

Thế là tôi theo
những bước chân của ông.

Ông và tôi có một sự
tò mò đối với những khu rừng,

và cái thời khắc mà tôi thốt lên
"aha" lần đầu tiên

đó là ở ngôi nhà phụ
bên hồ của chúng tôi.

Con chó tội nghiệp Jigs của chúng tôi
bị trượt chân ngã vào một cái hố

Thế là ông nội chạy vào cùng
một cái xẻnh để cứu con chó đáng thương.

Nó ở dưới đó, lặn ngụp
trong đống bùn lầy.

Nhưng lúc mà ông nội
đào sâu vào tầng đáy rừng,

ngay lập tức tôi bị
mê hoặc bởi những cái rễ,

và ở dưới đó, sau này tôi khám phá
ra rằng chúng là những khuẩn ti thể màu trắng

và ở dưới nữa là những tầng
khoáng sản đỏ và vàng.

Rốt cuộc,ông nội và tôi
cũng cứu được con chó,

nhưng chính vào
thời khắc đó tôi nhận ra rằng

màu sắc của rễ và đất

mới thật sự là nền móng
của khu rừng

Và tôi muốn biết về chúng
nhiều hơn nữa.

Nên tôi nghiên cứu
về lâm nghiệp

Nhưng tôi sớm nhận ra bản thân
đang làm việc cùng những con người quyền lực

điều hành việc
thu hoạch vì thương mại.

Mức độ của việc
chặt trắng rừng

đang ở mức báo động.

tôi sớm nhận ra rằng bản thân
mâu thuẫn bởi một phần trong đó.

Không chỉ thế, việc phun tưới và chặt
những cây bạch dương và cây roi

để dọn đường cho việc trồng những cây thông
và linh sam có giá trị thương mại hơn

cũng trở thành một ác mộng
kinh hoàng.

Dường như chẳng điều gì có thể ngăn chặn
cái cỗ máy công nghiệp tàn nhẫn này lại nữa.

Nên tôi đã quay
trở lại trường

và nghiên cứu về
một thế giới khác

Các bạn thấy đấy, các nhà khoa học
vừa khám phá ra trong ống nghiệm

rằng một rễ giống cây thông

có thể truyền cacbon
đến rễ giống cây thông khác

Nhưng điều này xảy ra
trong phòng thí nghiệm,

và tôi tự hỏi, liệu nó có thể xảy ra
trong một khu rừng chăng?

Tôi nghĩ là có.

Cây ở trong những khu rừng cũng có
thể chia sẻ thông tin bên dưới đất ngầm.

Nhưng điều này
thực sự gây tranh cãi,

và một số người nghĩ rằng
tôi bị điên rồi,

tôi đã có 1 khoảng thời gian khó khăn
xin trợ cấp cho nghiên cứu

Nhưng tôi vẫn kiên trì,

và rốt cuộc tôi đã thực hiện một vài
cuộc thí nghiệm trong rừng sâu,

25 năm trước.

Tôi làm 80 bản tái tạo của 3 loài:

cây roi, cây linh sam, và cây
tuyết tùng đỏ miền Tây

Tôi phát hiện cây roi và linh sam được
kết nối với nhau trong 1 mạng lưới ngầm

trừ cây tuyết tùng đỏ.

Nó ở trong riêng thế giới của nó.

Tôi tập hợp tất cả
dụng cụ thí nghiệm của tôi,

và tôi chẳng còn đồng nào cả,
nên phải làm thí nghiệm với giá rẻ

Nên tôi đến Canadian Tire --

(Cười)

mua một vài túi nylon,
băng dán và vải màn,

một đồng hồ hẹn giờ, một bộ đồ bảo hộ,
một mặt nạ phòng hơi độc.

Sau đó mượn một vài thứ đồ
công nghệ cao từ trường đại học:

một máy đo phóng xạ, một máy đo tần
số nháy, một khối phổ kế, kính hiển vi.

Sau đó tôi lấy một
vài thứ rất nguy hiểm:

những ống tiêm đầy chất phóng xạ
cacbon-14 khí cacbon đioxin

và một vài bình cao áp

đựng chất đồng bị cacbon-13
khí cacbon đioxin.

Tất nhiên tôi đã được sự
chấp thuận hợp pháp

(Cười)

Ồ, tôi quên một vài thứ,

một thứ cực kì quan trọng:
bình diệt côn trùng

bình xịt hơi cay và bộ lọc cho
mặt nạ phòng hơi độc.

Vậy đấy.

Vào ngày đầu tiên của cuộc thí nghiệm,
chúng tôi đến vùng đất đó

và bị một con gấu xám và
con của nó rượt đuổi.

Tôi đã không mang theo
bình xịt hơi cay.

Và các bạn biết đấy, đây là cách mà những
cuộc nghiên cứu rừng ở Canada diễn ra.

(Cười)

Nên tôi quay lại vào ngày hôm sau,

con gấu xám và gấu con đã bỏ đi.

Lúc đó, chúng tôi mới thật sự bắt đầu,

tôi mặc bộ đồ bảo hộ màu trắng,

đeo mặt nạ phòng hơi độc,

sau đó

trùm túi nylon lên những cái cây.

Tôi lấy ra những ống tiêm khổng lồ,

tiêm vào mấy cái túi

cùng với máy dò chất đồng vị bền khí cacbon đioxin,

bắt đầu với cây bạch dương.

Tôi tiêm cacbon-14, khí phóng xạ,

vào cái bao của cây bạch dương.

Sau đó đến cây linh sam,

tôi tiêm chất đồng vị bền cacbon-13 khí cacbon đioxin.

Tôi sử dụng hai chất đồng vị,

bởi vì tôi băn khoăn

liệu có thể có hai cách giao tiếp đang diễn ra
giữa những loài này hay không.

Sau đó tôi chuyển sang cái túi cuối cùng,

mẫu tái tạo thứ 80,

và vụ con gấu xám mẹ lại tái diễn.

Con gấu bắt đầu rượt đuổi tôi,

và lần này tôi đã cất mấy cái
ống tiêm trên đầu mình,

tôi đập mấy con muỗi
và nhảy lên xe tải,

và tôi nghĩ,

"Đây chính là lí do tại sao người ta
làm thí nghiệm trong phòng thí nghiệm."

(Cười)

Tôi đợi khoảng một tiếng đồng hồ.

Tôi phát hiện ra rằng mấy cái cây
mất chừng này thời gian

để hút khí CO2 bằng cách quang hợp,

biến nó thành đường, và đưa xuống rễ,

và có lẽ là, tôi giả định,

vận chuyển chất cacbon ngầm
đó đến hàng xóm của chúng.

Sau khi thời gian một
tiếng đồng hồ kết thúc,

tôi kéo cửa kính xuống,

để thăm dò con gấu xám mẹ

Ồ tốt, nó đang ở đằng kia
chén mấy chùm việt quất.

Tôi xuống xe và tiếp tục
công việc đang dang dở.

Tôi đi đến cái túi đầu tiên có
cây roi và mở cái bao ra.

Tôi chạy máy đo phóng xạ
trên mấy cái lá.

Kkhh!

Tuyệt vời.

Cái cây bạch dương
đã hấp thu khí phóng xạ.

Sau đó là đến khoảng khắc
sự thật được hé lộ.

Tôi đi đến cái cây linh sam

Dỡ cái bao ra.

Tôi cho chạy máy đo phóng xạ
trên mấy cái lá kim,

và tôi đã nghe thấy âm thanh
tuyệt vời nhất thế gian.

Kkhh!

Đó là âm thanh của cây roi
đang nói chuyện với cây linh sam,

và cây bạch dương nói, "Chào, tôi có thể
giúp gì cho bạn không?"

Và cây linh sam đáp, "Tuyệt, bạn có thể
chuyển cho tôi một ít cacbon không?

Bởi vì có ai đó đang trùm vải màn
lên khắp cơ thể tôi."

Tôi đi đến cây tuyết tùng, và cho chạy
máy đo phóng xạ lên mấy cái lá,

và đúng như tôi đã nghi ngờ,

chỉ là một sự im ắng.

Cây tuyết tùng có thể giới riêng của nó.

Nó không kết nối được với mạng lưới
nối cây roi và cây linh sam.

Tôi đã rất hào hứng,

Tôi chạy tới chạy lui giữa các mảnh đất
và kiểm tra tất cả 80 mẫu tái tạo.

Kết quả đã trở nên hoàn toàn rõ ràng.

C-13 và C-14 đã chỉ cho tôi thấy

rằng cây tuyết tùng và cây linh sam
đã thực hiện một cuộc đối thoại hai chiều sống động.

Và hóa ra ở thời điểm đó,

vào mùa hè,

cây bạch dương đã chuyển nhiều cacbon đến cây
linh sam hơn là cây linh sam chuyển cho cây bạch dương,

đặc biệt là khi cây linh sam được phủ màn.

Trong những cuộc thí nghiệm sau này,
chúng tôi lại khám phá ra điều ngược lại,

rằng cây linh sam chuyển nhiều cacbon
cho cây bạch dương hơn,

bởi vì cây linh sam vẫn lớn lên
trong khi cây bạch dương rụng hết lá.

Và hóa ra rằng hai loài này
phụ thuộc lẫn nhau,

như là yin và yang.

Và lúc đó,

mọi chuyện đã trở nên rõ ràng với tôi

Tôi biết rằng tôi đã có một phát hiện lớn,

cái mà sẽ thay đổi cách mà

chúng ta nhìn nhận về cách thức mà
những cái cây sử dụng để tương tác với nhau

không chỉ cạnh tranh với nhau

mà còn có cả hợp tác.

Và tôi đã tìm ra bằng chứng vững chắc

cho mạng lưới giao tiếp ngầm đồ sộ này,

và một thế giới khác.

Bây giờ, tôi thật sự hy vọng và tin rằng

khám phá của tôi sẽ thay đổi cách
chúng ta sử dụng lâm nghiệp,

từ chặt phá và phun chất hóa học

trở thành những phương pháp
toàn diện và bền vững hơn,

những phương pháp mà ít
đắt đỏ hơn và thực tế hơn.

Lúc đó tôi đang nghĩ gì?

Tôi sẽ quay lại thời điểm đó.

Làm cách nào mà chúng tôi làm thí nghiệm
trong một môi trường phức tạp như rừng cây?

Là những nhà khoa học về rừng, chúng tôi
phải thực hiện nghiên cứu trong những khu rừng

Và điều đó thực sự rất khó khăn,
như tôi đã chỉ cho các bạn thấy.

Và chúng tôi phải thực sự giỏi
trong việc chạy trốn khỏi lũ gấu.

Nhưng hơn cả, chúng tôi phải kiên trì

Mặc cho tất cả những thứ
chồng chất lên chúng tôi.

Và chúng tôi phải nghe theo trực giác
và kinh nghiệm của mình

và biết đặt ra những câu hỏi.

Sau đó chúng tôi phải thu thập dữ liệu
và xác nhận chúng.

Đối với tôi, tôi đã thực hiện và công bố
hàng trăm cuộc thí nghiệm trong rừng.

Một vài trong số những vườn ươm lâu đời
nhất của tôi hiện nay đã 30 năm tuổi rồi.

Bạn có thể đến đến thăm chúng.

Đó là cách mà khoa học rừng hoạt động.

Bây giờ tôi muốn nói về khoa học.

Bằng cách nào mà cây roi
và cây linh sam trò chuyện với nhau?

Sự thật là chúng đã trao đổi
không chỉ bằng ngôn ngữ cacbon

và còn thông qua ni-tơ và và phốt-pho

nước, những dấu hiệu phòng ngự,
những hóa chất Alen và kích thích tố --

những thông tin.

Và bạn biết rồi đấy, tôi phải nói rằng,
trước tôi, những nhà khoa học đã nghĩ rằng

trong quá trình cộng sinh dưới đất ngầm này
có một loài gọi là Mycorrhiza

đã tham gia vào.

Mycorrhiza nghĩa là "nấm rễ cộng sinh".

Các bạn sẽ thấy chúng sinh sôi nảy nở
khi các bạn đi xuyên qua khu rừng.

Chúng là nấm.

Những cây nấm, thế nhưng,
chỉ là bề nổi của tảng băng trôi mà thôi,

bởi vì lấy ra từ những thân cây đó
là những sợi nấm cấu tạo nên khuẩn ty thể

và khuẩn ty thể đó
ăn sâu và chiếm đóng rễ

của toàn bộ cây cối.

Và ở nơi mà tế bào nấm
tương tác với tế bào rễ,

diễn ra một sự trao đổi cacbon
để lấy dinh dưỡng,

và nấm sẽ lấy chất dinh dưỡng đó
bằng cách phát triển qua đất

và bao phủ lên mọi mẩu đất.

Mạng lưới đó dày đặc đến nỗi mà
có thể có hàng trăm ki-lô-mét khuẩn ty thể

chỉ bên dưới một bước chân.

Và không chỉ thế, khuẩn ty thể đó
còn kết nối những cá thể khác trong khu rừng,

những cá thể đó không chỉ cùng loài,
mà còn là giữa các loài, như roi và linh sam

và nó hoạt động tương tự
như mạng Internet.

Các bạn thấy đấy,
như tất cả mạng lưới khác,

mạng lưới nấm rễ cộng sinh
cũng có những điểm giao và đường dẫn.

Chúng tôi vẽ ra sơ đồ này
bằng cách nghiên cứu những chuỗi DNA ngắn

của mọi cái cây và mọi cá thể nấm
trong một mảnh rừng linh sam

Trong bức hình này, những vòng tròn
đại diện cho cây linh sam, hay những điểm giao

và những đường thẳng đại diện cho
những con đường nấm nối nhau, hay những đường dẫn

Những điểm giao lớn nhất, tối màu nhất
là những điểm giao bận rộn nhất.

Chúng tôi gọi chúng là
những cây trung tâm,

hoặc trìu mến hơn, những cây mẹ,

bởi vì hóa ra
những cây trung tâm đó nuôi dưỡng cây con,

những cây sinh trưởng ở tầng dưới tán.

Và nếu các bạn có thể thấy những chấm
màu vàng ở kia,

chúng là những cây con
thành lập bên trong mạng lưới

của những cây mẹ già hơn.

Trong mỗi khu rừng, một cây mẹ có thể
được kết nối đến hàng trăm cây khác

Và bằng việc sử dụng máy dò chất đồng vị,

chúng tôi khám phá ra rằng những cây mẹ

sẽ chuyển lượng cacbon thừa qua
mạng lưới nấm rễ cộng sinh

đến những cây giống con ở tầng dưới tán,

và chúng tôi lên kết điều này với
vệc khả năng sống sót của cây con

tăng đến bốn lần.

Mà, ta nhận thấy rằng tất thảy chúng
ta luôn yêu thương con cái của mình,

và tôi tự hỏi, liệu cây linh sam
có nhận ra họ hàng của nó,

như gấu xám mẹ và gấu con không?

Nên chúng tôi đã
thực hiện một thí nghiệm,

chúng tôi trồng cây những cây mẹ
cùng với cây con của chúng và cây giống khác,

Và hóa ra chúng vẫn
nhận biết được họ hàng của mình.

Những cây mẹ chiếm đóng họ hàng của chúng
với một mạng lưới nấm rễ cộng sinh lớn hơn

Chúng chuyển nhiều cacbon
xuống đất ngầm hơn

Chúng thậm chí còn hạn chế
sự tranh giành giữa những cái rễ

để tạo nên một khoảng không gian
cho con của chúng.

Khi cây mẹ bị thương hoặc chết đi,

chúng vẫn chuyển những thông điệp
trí khôn đến thế hệ cây con sau

Chúng tôi lại dùng máy dò chất đồng vị

để dò cacbon di chuyển từ cây
mẹ đang bị thương

xuống thân của nó
đi vào mạng lưới nấm rễ cộng sinh

và đến với cây con lân cận,

không chỉ có cacbon mà còn có
những tín hiệu phòng ngự.

Và hai chất này

đã tăng sức đề kháng của những con
đối với những căng thẳng trong tương lai

Vậy nên những cái cây biết nói chuyện.

(Vỗ tay)

Cảm ơn.

Thông qua những cuộc trò chuyện qua lại,

chúng làm tăng khả năng chống chọi
của toàn bộ cộng đồng.

Điều này có lẽ sẽ nhắc nhở bạn
về cộng đồng,

và gia đình của chúng ta,

à thì, ít nhất là một vài gia đình.

(Cười)

Chúng ta hãy quay lại điểm xuất phát,

Rừng không chỉ đơn giản là một nơi
tập hợp rất nhiều cây,

mà chúng là hệ thống phức tạp hơn
với những trung tâm và mạng lưới

chồng chéo lên nhau, kết nối những
cái cây và cho phép chúng trò chuyện

chúng cung cấp những con đường
cho việc phản hồi và thích nghi,

và điều này làm khu rừng
trở nên sôi nổi

Đó là bởi vì có rất nhiều cây mẹ
và nhiều mạng lưới chồng chéo.

Những chúng cũng rất dễ
gặp nguy hiểm,

nguy hiểm không chỉ từ
việc bị quấy nhiễu bởi tự nhiên

như những con bọ cánh cứng
thích tấn công những cây cổ thụ lớn

mà còn từ việc chặt chọn lọc
và chặt trắng.

Các bạn thấy đấy, các bạn có thể
chặt một hoặc hai cây mẹ,

nhưng điều gì cũng có
giới hạn của nó,

bởi vì cây mẹ giống như
những cái đinh của một chiếc máy bay.

Nếu các bạn tháo ra một hoặc hai cái,
chiếc máy bay vẫn bay ngon lành,

nhưng nếu bạn tháo ra quá nhiều,

hoặc tóm lấy cánh của nó,

toàn bộ hệ thống sẽ sụp đổ tức thì.

Vậy bây giờ các bạn đang nghĩ gì
về những khu rừng? Khác hơn rồi chứ?

(Khán giả) Đúng vậy.

Tuyệt.

Tôi rất vui.

Vậy, nhớ lại những gì tôi nói trước đó
rằng tôi hy vọng nghiên cứu của tôi,

những khám phá của ôi sẽ thay đổi
cách mọi người lợi dụng lâm nghiệp.

Tôi muốn kiếm tra 30 năm sau đó ở đây
tại miền Tây Canada này.

Nơi này cách chúng ta khoảng 100 ki-lô-mét
về phía Tây,

ngay trên rìa Công Viên Quốc Gia Banff

Toàn là đồi trọc.

Nó không còn nguyên vẹn nữa.

Vào năm 2014, Viện Tài nguyên Thế giới
báo cáo rằng Canada trong 10 năm trở lại đây

có tỉ lệ nạn phá rừng cao hơn
bất cứ nơi nào trên thế giới,

và tôi cá rằng các bạn đã nghĩ đó là Brazil.

Ở Canada, tỉ lệ là 3.6% mỗi năm.

Bây giờ, theo đánh giá của tôi, nó gấp bốn
lần tỉ lệ bền vững.

Mà sự phá hoại hàng loạt ở phạm vi này
được cho rằng sẽ ảnh hưởng đến chu kỳ thủy văn,

làm xuống cấp môi trường hoang dã
tự nhiên,

và thải ra khí nhà kính vào tầng
khí quyển,

cái mà sẽ gây nên nên nhiều sự
tàn phá hơn và nhiều cây bị chết mầm non hơn nữa

Không chỉ vậy, chúng ta vẫn tiếp tục trồng
một hoặc hai loài

và chặt sạch tất cả những
cây dương lá rung và cây roi.

Những khu rừng bị đơn giản hóa
như vậy thiếu sự đa dạng,

và chúng dễ bị nhiễm bệnh
và côn trùng tấn công

Và khi khí hậu biến đổi,

sẽ gây nên một trận cuồng phong

của những sự kiện kinh hoàng, như
sự bùng nổ của bọ cánh cứng đục gỗ thông

đã càn quét
toàn bộ vùng Bắc Mỹ,

hay vụ hỏa hoạn trong
một vài tháng gần đây ở Alberta

Vậy tôi muốn quay lại
câu hỏi cuối cùng:

thay vì làm suy tàn những khu rừng,

làm thế nào ta có thể củng cố lại chúng
và giúp chúng đương đầu với sự biến đổi khí hậu?

Các bạn biết đấy, điều vĩ đại ở những
khu rừng và cũng là những hệ thống phức tạp

đó là việc chúng có một khả năng
tự chữa lành cực kì mạnh mẽ.

Trong những cuộc thí nghiệm gần đây,

Chúng tôi nhận ra, với việc cắt mảnh và
sự duy trì của cây mẹ

và sự tái sinh cho sự đa dạng loài, gen và kiểu gen

rằng những mạng lưới nấm rễ cộng sinh này,
phục hồi rất nhanh chóng.

Với ý tưởng này, tôi muốn chỉ cho bạn
4 giải pháp đơn giản sau đây.

Chúng ta không thể lừa phỉnh chính mình
rằng chúng quá phức tạp để thực hiện.

Đầu tiên, ta đều cần phải
đi ra khỏi những khu rừng

Ta cần phải tái thiết sự can thiệp
địa phương vào khu rừng của chính chúng ta.

Các bạn thấy đấy, hầu hết những
khu rừng bây giờ

được quản lí theo phương pháp
một cách áp dụng cho tất cả,

nhưng khả năng quản lí rừng tốt
đòi hỏi phải có kiến thức về điều kiện địa phương.

Thứ hai, ta cần bảo vệ lấy
những khu rừng già.

Chúng là những kho gen, cây mẹ
và mạng lưới nấm rễ cộng sinh.

Đồng nghĩa với việc giảm chặt rừng.

Ý tôi không phải cấm chặt, mà là
hạn chế đi

Và thứ ba, khi chúng ta chặt cây,

chúng ta phải bảo vệ di sản,

những cây mẹ và mạng lưới,

và gỗ, những bộ gen,

để chúng có thể truyền lại trí khôn
cho thế hệ cây con sau

để chúng có thể chống chọi với những
căng thẳng trong tương lai đang đến gần

Ta cần phải trở thành những người
bảo vệ môi trường thiên nhiên.

Và cuối cùng, thứ tư và cũng
là điều cuối cùng,

ta cần phải tái tạo lại những khu rừng
với sự đa dạng loài,

kiểu gen và kết cấu

bằng cách trồng và để
cho sự tái tạo tự nhiên diễn ra.

Ta cần phải cung cấp cho Mẹ Thiên Nhiên
những công cụ cần thiết

để sử dụng trí thông minh
của bà cho việc tự chữa lành.

Và ta cần phải nhớ rằng những khu rừng
không chỉ là một đống cây

đấu đá lẫn nhau,

chúng còn là những siêu cộng tác.

Bây giờ quay lại với Jigs.

Cú ngã của Jigs ở ngôi nhà phụ
đã chỉ cho tôi thấy thế giới khác này,

và nó đã thay đổi cái nhìn
của tôi về những khu rừng.

Tôi hy vọng ngày hôm nay đã
thay đổi cách các bạn nghĩ về những khu rừng.

Cảm ơn các bạn.

(Vỗ tay)