Зошто се случи Брегзит? -- и што да правиме понатаму

„Срамота е колку не сме свесни за поделеноста на нашите општества. Брегзит изникна од длабоката, неиспитана поделеност помеѓу оние кои се плашат од глобализација и тие што ја прифаќаат“-вели социологот Александер Бетс. Како да се справиме сега со тој страв и со разочараноста во политичката поставеност без притоа да се предадеме на ксенофобија и национализам? Слушнете го Бетс кој предлага неколку чекори кои треба да се преземат после Брегзит за да се придвижиме кон еден свет без граници.

Јас сум Британец.

(Смеа)

(Аплауз)

Никогаш порано фразата „Британец сум“
не звучела толку жално.

(Смеа)

Потекнувам од еден остров каде
многумина веруваме

дека постои континуитет
последниве илјада години.

Се трудевме да наметнеме
историски промени на другите

но малку од нив применивме за себе.

За мене беше страшен шок

кога се разбудив утрото на 24 -ти јуни

и дознав дека мојата земја гласаше
за излез од Европската Унија,

мојот премиер си даде оставка

а Шкотска размислува за референдум

што ќе го доведе до крај самото постоење
на Обединетото Кралство.

За мене тоа беше страшен шок,

и за многу други беше шок.

Но, тоа беше и нешто што
изминативе неколку дена

создаде еден цел политички распад

во мојата земја.

Се бараше втор референдум,

како да сме на спортски натпревар,

и можеме да бараме реванш.

Секој го обвинуваше секого.

Луѓето го обвинуваа премиерот

за свикување на референдумот пред сѐ.

Го обвинуваа и лидерот на опозицијата
дека недоволно се борел.

Младите ги обвинуваа постарите.

Образованите ги обвинуваа
помалку образованите.

Ова целосно претопување
уште повеќе се влоши

со најтрагичниот елемент:

нивото на ксенофобија и расизмот
на улиците на Британија,

до степен кој никогаш не сум го видел

во мојот живот.

Луѓето сега зборуваат дали мојата
земја ќе стане Мала Англија,

или, како што рече еден мој колега,

дали ќе станеме носталгичен
Луна-парк од 50-те

кој плови по Атлантикот.

(Смеа)

Но, јас се прашувам,

дали требаше да го доживееме
шокот до овој степен?

Дали тоа е нешто што се случи прек ноќ?

Или има подлабоки структурални фактори
што нѐ доведоа до овој степен?

Сакам да се вратам назад и да
поставам 2 суштински прашања.

Прво, што претставува Брегзит.

не само за мојата земја,

туку за целиот свет?

Второ, што можеме да направиме околу тоа?

Како треба сите ние да реагираме?

Значи, прво: што е Брегзит?

Искуствата се убава работа.

Од Брегзит научивме многу
нешта за нашето општество

и за други општества во светот.

Ни покажува колку не сме свесни

за поделеноста на нашите општества.

Гласовите се поделија во однос на возраст,
образование, класа и географија.

Младите не се одзваа да гласаат
во голем број,

но, токму тие сакаа да останат.

Постарите беа оние кои сакаа
да излезат од Европската Унија.

Географски, Лондон и Шкотска
беа најсилни приврзаници

да бидат дел од Европската Унија,

додека во други делови на земјата
мислењата беа силно поделени.

Овие поделби треба да ги согледаме
и сериозно да ги сфатиме.

Но, уште поважно, научивме
од гласањето нешто

за природата на политиката.

Во современата политика веќе нема
само леви и десни.

Нема веќе само
даноци и трошоци.

Во неа има глобализација.

Расколот во современата политика е меѓу
тие кои ја прифатиле глобализацијата,

и оние кои се плашат од неа.

(Аплауз)

Ако погледнеме зошто оние
кои гласале за излез-

ги нарекуваме `Заминувачи`
наспроти `Останувачите`-

можеме да забележиме 2 фактори во анкетите

кои навистина беа значајни.

Првиот фактор беа имигрантите
а вториот суверенитетот,

и ја изразуваа желбата на народот да
ја врати контролата врз своите животи,

и чувството дека политичарите
не ги штитат нивните интереси.

Но, тоа се идеи кои сигнализирааат
страв и оттуѓеност.

Покажуваат повлекување назад
кон национализам и граници,

на начин кој многумина од нас
не го прифаќаат.

Сакам да предочам дека
сликата е посложена,

либералните интернационалисти,

како мене, со сигурност се вбројувам
меѓу нив,

треба да се вратиме во тие редови

за да разбереме како се најдовме
таму каде што сме денес.

Ако ги погледнеме гласачите
во Обединетото Кралство,

ќе ја забележиме поделеноста.

Сините делови се `Останувам`,

црвените се `Излегувам`.

Кога го видов ова,

најмногу впечаток ми остави тоа
дека многу мал дел од животот

имам поминато во црвените делови.

Гледајќи ги 50-те области кои
најмногу го поддржуваа заминувањето

сфатив дека таму имам поминато

вкупно 4 дена од мојот живот.

Во некои од тие места,

не ги ни знаев имињата
на гласачките места.

Беше шок за мене,

и покажуваше дека луѓето како мене,

кои се сметаат за инклузивни,
отворени и толерантни,

можеби не ги познаваат сопствените
земји и општества

ни приближно онолку колку што
сакаме да веруваме.

(Аплауз)

Предизвикот кој доаѓа со тоа е:
треба да најдеме нов начин

да им раскажеме за глобализацијата
на тие луѓе,

да признаеме дека, луѓето кои можеби
немаат високо образование,

кои можеби не пораснале со интернет,

кои немаат можности за патувања,

можеби не се убедени од приказните
кои за нас се убедливи

во нашите либерални кругови.

(Аплауз)

Треба да посегнеме подалеку
и да разбереме.

Мал дел од гласачите за излез
пропагираат политика на страв и омраза,

која шири лаги и недоверба,

на пример, идејата
да се гласа за Европа

ќе значи намалување на бројот на бегалци
и азиланти од Европа,

и покрај тоа што гласањето за
излез од Европа нема врска со имиграција

надвор од Европската Унија.

Но, значителен број од гласачите за излез

беа разочарани од политичкото раководство.

Ова беше глас за протест на многумина,

чувство дека никој не ги претставува,

дека не можат да најдат политичка
партија која ќе ги застапува,

затоа го отфрлија политичкото
раководство.

Ова се повтори низ Европа и во повеќето
либерални демократии.

Го гледаме во порастот на популарноста
на Доналд Трамп во САД,

во растечкиот пораст на национализам
со Орбан во Унгарија,

со зголемената популарност на Марин Ле Пен
во Франција.

Спектарот на Брегзит е во сите
наши општества.

Она што треба да се запрашаме
е моето второ прашање:

Како треба колективно
да одговориме на ова?

Сите, кои се грижиме да создадеме
либерални, отворени и толерантни општества

треба веднаш да изнајдеме нова визија,

визија за потолерантна, инклузивна
глобализација,

која ќе ги доближи луѓето наместо
да ги остава назад.

Таа визија за глобализација е онаа

која ќе почне да ги признава позитивните
придобивки од глобализацијата.

Економистите се сложуваат

дека слободната трговија,
протокот на капитал,

движењето на луѓето преку граници,

носи генерални придобивки.

Стручњаците за меѓународни
односи се согласуваат

дека глобализацијата
носи меѓузависност

што носи соработка и мир.

Но, глобализацијата врши и прераспределба.

Создава победници и поразени.

Пример со миграциите,

знаеме дека имиграцијата е нето позитивна
за економијата во целост

речиси во секакви околности.

Но треба да сме свесни

дека има последици од прераспределбата.

дека особено, неквалификуваните имигранти

можат да доведат до намалување на платите
во најсиромашните општества

и да повлијаат на цената на домовите.

Тоа не значи дека таа е негативна,

туку дека луѓето ќе треба
да ги делат придобивките

и да се свесни за тоа.

Во 2002 г. тогашниот генерален
секретар на ОН, Кофи Анан,

одржа говор на Универзитетот Јејл,

на тема инклузивна глобализација.

Во тој говор беше создаден терминот.

Ќе парафразирам што рече тој:

„Стаклената куќа на глобализацијата
треба да се отвори за секој

ако сакаме да остане сигурна.

Нетрпеливоста и незнаењето

се грдото лице на дискриминаторска
и опасна глобализација. “

Во 2008 г. идејата за инклузивна
глобализација повторно беше вратена

на конференцијата за прогресивно владеење

од страна на повеќе лидери
на Европски држави.

Но, во услови на штедење
и финансиската криза во 2008-та,

концептот неповратно исчезна.

Глобализацијата ја имаа усвоено
неолибералите.

Таа се смета за дел на елитистичка
политика,

а не нешто што ќе биде корисно за сите.

Неопходно е да ја вратиме глобализацијата
да биде поинклузивна

отколку што е сега.

Прашањето е како да го направиме тоа?

Како да се справиме со стравот
и оттуѓеноста на една страна,

а на друга страна жестоко да се

спротивставиме на ксенофобијата
и национализмот?

Тоа е прашање за сите нас.

Како социолог, сметам,

дека социјалните науки нудат
можности за да почнеме.

Трансформација треба да биде во однос
на идеите и материјалната промена,

и ќе ви дадам четири идеи за почеток.

Првата е идејата за граѓанско
образование.

Кај Брегзит очигледен е

јазот помеѓу јавното мислење
и емпириската реалност.

Се смета дека се придвижуваме
кон пост-фактичко општество

каде доказите и вистината немаат значење,

а лагите имаат еднаков
статус со доказите.

Па, како можеме-

(Аплауз)

Како повторно да изградиме почит кон
вистината и докази за нашата демократија?

Мора да се започне со образованието,

но, мора да се почнеме со препознавањето
на огромните јазови.

Во 2014, анкетната комисија МОРИ

објави анкета за прашањето за имиграција

и се утврди дека со порастот
на бројот на имигрантите,

се зголемува и загриженоста на јавноста,

причинско-последичните врски
не беа прикажани,

зашто резултатите не зависат
само од бројките,

туку и од политичко-медиумскиот контекст.

Но, анкетата покажа

силна медиумска дезинформираност

и неразбирање на проблемот
на имиграциите.

На пример, во ставовите
на Обединетото Кралство,

јавноста веруваше дека степенот
на азиланти

е многу поголем од вистинската бројка,

но, истотака веруваа дека степенот
на миграции во образовниот сектор

е многу понизок од реалната бројка

на миграциите во целина.

Значи, треба да се свртиме кон
овие дезинформации

јазот меѓу перцепцијата и реалноста кај
кључните аспекти на глобализацијата.

Тоа не може да им го препуштиме
само на училиштата,

иако е важно да се започне
на рана возраст.

Тоа треба да биде доживотно
граѓанско учество

и јавно ангажирање што ќе го поттикнеме
во нашите општествота.

Втората работа која ја сметам за можност

е идејата да промовираме поголема
соработка во различните заедници.

(Аплауз)

Ако го погледнеме односот кон имиграциите
во Велика Британија,

она што најмногу ми паѓа в очи

e иронијата дека регионите во мојата земја

кои се најтолерантни кон имигрантите

имаат најголем број имигранти.

На пример, Лондон и југо-западниот
дел имаат најголем број на имигранти

и најтолерантни се во однос
на други делови.

Тоа се оние области кои имаат
најмал степен на имиграции

кои се најнепријателски и најнетолерантни
кон имигрантите.

Затоа ни се потребни програми за размена.

Треба да им обезбедиме пристап
до интернет на постарите генерации

кои немаат можности за патување.

На локално и национално ниво
треба да промовираме

повеќе движење, поголемо учество,

повеќе комуникации со луѓе
кои не ги познаваме

и со чии ставови
можеби не се согласуваме.

Третата работа која сметам дека е значајна

и фундаментална пред сѐ,

е да им овозможиме на сите еднаков дел

од придобивките на глобализацијата.

Оваа илустрацијата на Брегзит
во Фајненшл Тајмс е поразителна.

Тоа е трагичен приказ дека луѓето кои
гласале за излез од Европската Унија

се оние кои всушност имале
најмноги придобивки

од трговијата со Европската Унија.

Но, проблемот е дека луѓето во тие делови

не ги доживувале придобивките како корист.

Не веруваа дека всушност имале пристап

до материјалните придобивки од порастотот
на трговијата и мобилноста во светот.

Работам на прашања кои се претежно
поврзани со бегалците

и една од идеите која подолго
време ја промовирам

во неразвиените земји особено,

е дека, за да овозможиме интеграција
за бегалците,

не можеме да се грижиме само за бегалците,

треба да се осврнеме кон проблемите
на локалните заедници-домаќини.

Од таа гледна точка,

една од програмските препораки
е обезбедување

на несразмерно подобри образовни
и здравствени услови,

пристап до социјалните услуги

во региони со зголемена миграција

при справување со проблемите
на локалното население.

Но, додека го правиме тоа
во неразвиените земји,

не го применуваме истото и дома,

не ги применуваме во нашите
сопствени општества.

Истотака, ако сакаме сериозно
да ја сфатиме

потребата луѓето да ги споделуваат
економските придобивки,

ни треба модел на глобализација
во бизнисот и корпорациите

кои ќе признаваат дека и тие треба
да ги придобијат луѓето.

Четвртата и последна идеја
која сакам да ја претставам

е идејата дека ни треба
поодговорна политика.

Социјалните науки не ни даваат
доволно докази

кои ги споредуваат ставовите
за глобализација.

Но, од анкетите кои ги имаме,

очигледна е огромната разлика
во различни земји

и временските периоди во тие земји

за ставовите и толеранцијата

кон прашања како што е миграцијата
и мобилноста од една страна,

и слободната трговија од друга страна.

Една хипотеза која се појавува
вака гледајќи ги податоците

е идејата дека поларизираните општества
се помалку толерантни кон глобализацијата.

Општествата како Шведска во минатото,
на пример,

или како денешна Канада,

каде постои централистичка политика,

каде левите и десните работат взаемно,

се општества каде се создаваат позитивни
ставови кон глобализацијата.

Денес, сведоци сме на уништувачка
поларизација,

неуспешни обиди за дијалог
меѓу спротивни политички страни,

го нема либералниот центар,

за да промовира соработка
и взаемно разбирање.

Можеби нема да го оствариме тоа денес

но, барем можеме да ги повикаме
политичарите и медиумите

да го отфрлат јазикот на страв и да бидат
потрпеливи едни кон други.

(Аплауз)

Овие идеи се многу кревки

поради тоа што не се дел од инклузивен
и заеднички проект.

Јас сум сеуште Британец.

Јас сум сеуште Европеец.

Јас сум сеуште глобален граѓанин.

Сите ние кои веруваме

дека можеме да имаме повеќе идентитети

треба сите да работиме заедно

за да бидеме сите опфатени
од глобализацијата

и никој да не остане назад.

Само така ќе завладее мир помеѓу
демократијата и глобализацијата.

Благодарам!

(Аплауз)