Đối phó với bạo lực giống như một dịch bệnh

Bác sỹ Gary Slutkin đã dành một thập kỉ chiến đấu chống lại những đại dịch bệnh như lao phổi, dịch tả và AIDS tại Châu Phi. Khi trở về Mỹ, ông nghĩ mình đã thoát khỏi ám ảnh những cái chết tàn bạo bởi dịch bệnh. Nhưng khi quan sát thận trọng hơn về bạo lực vũ trang, ông cho rằng sự lan truyền của nó cũng giống như kiểu của dịch bệnh. Với một cái nhìn nhanh nhạy, xuyên suốt về vấn đề mà rất nhiều cộng đồng đã chấp nhận như một điều hiển nhiên, Slutkin phát biểu rằng, chúng ta đã ngăn chặn thành công ảnh hưởng của rất nhiều chứng bệnh, và chúng ta cũng có thể làm được như vậy đối với bạo lực. (Ghi hình tại TEDMED.)

Tôi là một bác sĩ được đào tạo
chuyên về các bệnh lây nhiễm,

sau khóa huấn luyện

Từ San Francisco

tôi đã đến Somalia

Và lời chào tạm biệt cho tôi

từ Bác Sĩ trưởng khoa,
khoa lây nhiễm

của Bệnh viện Đa Khoa San Francisco là

"Gary, quyết định này là sai lầm lớn nhất
mà cậu từng mắc phải đấy"

Nhưng tôi đã đến một khu tị nạn

với một triệu người tị nạn
cư ngụ trong 40 trại lều

chúng tôi cả thảy là 6 bác sĩ

Lúc đó tại nơi này
có rất nhiều bệnh dịch

Nhiệm vụ của tôi phần lớn
là điều trị về

bệnh lao phổi

và sau đó chúng tôi
bị tấn công bởi một cơn đại dịch tả

Vậy là có sự hoành hành
của bệnh lao phổi

và bệnh dịch tả

mà tôi phải chịu trách nhiệm
ngăn chặn chúng.

Và để làm được việc này,
chúng tôi

do thiếu nhân viên chăm sóc y tế,

hiển nhiên phải tuyển dụng và đào tạo
những người tị nạn

thành một dạng
nhân viên chăm sóc y tế mới

Sau ba năm làm việc ở Somalia,

Tôi được Tổ Chức Y Tế Thế Giới
mời làm việc

và được bổ nhiệm vào bộ phận
phòng chống đại dịch AIDS

Đất nước mà tôi chịu trách nhiệm chủ yếu
là Uganda,

nhưng tôi cũng làm việc
ở Rwanda và Burundi

Zaire, và bây giờ là Công Gô

Tanzania, Malawi,
và một vài nước khác nữa.

Và nhiệm vụ cuối cùng của tôi
đó là quản lý một cơ sở

được gọi là Can thiệp phát triển

chịu trách nhiệm trong việc
thiết lập các chương trình can thiệp

Sau 10 năm làm việc ở nước ngoài

tôi cảm thấy kiệt sức

Tôi chẳng còn chút năng lượng nào cả

Tôi cứ đi từ nước này sang nước khác

Tôi cảm thấy bị cô lập
về mặt cảm xúc

Tôi muốn trở về nhà

Tôi đã chứng kiến rất nhiều cái chết

đặc biệt là những cái chết do dịch bệnh

và cái chết vì bệnh dịch
gây ra một cảm giác rất khác

Nó chứa đầy sợ hãi và hoảng loạn

và tôi nghe tiếng phụ nữ rên rỉ và khóc than

giữa sa mạc.

Tôi chỉ muốn trở về nhà và nghỉ ngơi

và có lẽ bắt đầu lại từ đầu.

Tôi chẳng biết đến bất cứ vấn đề về dịch bệnh nào

ở Mỹ cả.

Thật ra, tôi đã không biết đến
bất cứ vấn đề gì ở Mỹ.

Thật đó, tôi nghiêm túc đấy

Và thực lòng tôi sẽ đi thăm
những người bạn của mình

và nhận ra rằng họ có nguồn nước

được dẫn ngay vào nhà họ

Bao nhiêu người ở đây
gặp phải tình huống này?

(Cười)

Và một vài người trong số họ,
thật ra là nhiều người trong số họ,

có nguồn nước
được dẫn vào nhiều phòng trong nhà

Và tôi biết được rằng
họ sẽ dịch chuyển

thiết bị điều chỉnh nhiệt nhỏ nhắn này

để thay đổi nhiệt độ trong nhà

khoảng một hay hai độ

Và bây giờ tôi làm điều đó.

Và tôi thật sự không biết nên làm gì,

nhưng bạn bè tôi bắt đầu kể với tôi

về những đứa trẻ
dùng súng bắn vào những đứa trẻ khác

Và tôi đã hỏi họ một câu hỏi,

vậy mọi người đang làm gì
để đối phó với việc đó?

Vậy mọi người ở Mỹ
đang làm gì để đối phó với điều đó?

Và có hai giải thích chủ yếu

hay là những ý kiến thường thấy.

Một là hình phạt.

Và trước kia
tôi đã từng nghe về điều này.

Chúng ta, những người làm việc
bằng thái độ

biết rằng
hình phạt là thứ đã được bàn luận

nhưng nó lại thường
được đánh giá quá cao.

Nó không phải là động cơ chính
của hành vi,

hay là động cơ
cho sự thay đổi của hành vi.

Và bên cạnh đó,
nó gợi nhớ cho tôi

về những bệnh dịch thời xưa

những loại bệnh dịch
bị hiểu sai hoàn toàn

bởi vì khoa học
vẫn chưa xuất hiện vào thời đó,

các loại bệnh dịch lây truyền

bệnh sốt phát ban
hay bệnh hủi,

nơi mà những ý niệm phổ biến
cho rằng

vì có người xấu hay những thể dịch xấu xa
hay không khí không tốt

và những góa phụ bị kéo lê
xung quanh thành hào

và tù ngục là một phần của giải pháp

Một cách lí giải khác, hay,

một giải pháp khác
đề nghị rằng

hãy sửa chữa tất cả những thứ sau:

trường học, cộng đồng,
nhà cửa, và gia đình

tất cả mọi thứ

Tôi cũng đã nghe về điều này
trước đây

Tôi gọi nó là giả thiết "trọn gói"

hay EOE: Mọi thứ trên trái đất

Nhưng chúng tôi cũng nhận ra rằng

trong quá trình đối phó với
những cách thức và vấn đề

đôi lúc bạn không cần
phải điều chỉnh mọi thứ

Tôi có cảm giác rằng

có một khỏang cách rất lớn tại đây.

Chúng ta bị kẹt cứng trong bạo lực

mà trên phương diện lịch sử

là căn nguyên
của nhiều vấn đề khác.

Bệnh dịch tả đã bị chặn đứng

Bệnh sốt rét đã bị chặn đứng

Một chiến lược thường xuyên
phải được suy tính lại

Không phải là
tôi đã có ý tưởng gì về nó trong đầu

nhưng đó là linh cảm
về những gì chúng tôi phải làm

với những người lao động kiểu mới.

một điều gì đó
liên quan đến thay đổi hành vi

và giáo dục công cộng

Nhưng tôi bắt đầu
đặt những câu hỏi

và tìm kiếm những thứ thônng thường

đã được khai thác trước đó,

giống như là,
những tấm bản đồ thì trông như thế nào?

những biểu đồ thì trông như thế nào?

dữ liệu trông như thế nào?

Và những tấm bản đồ về bạo lực

trên hầu hết các thành phố ở Mỹ

trông như thế này đây.

Nó tụ lại thành cụm

Điều này đã gợi nhớ
về sự co cụm mà chúng tôi đã nhìn thấy trước đó

Trong những đại dịch

ví dụ như dịch tả

chúng ta nhìn vào những tấm bản đồ

và chúng thể hiện
dòng lượn sóng điển hình này

dòng sóng này
đè lên dòng sóng kia

bởi vì tất cả những đại dịch này

là tập hợp của nhiều lọai dịch bệnh

Và nó cũng trông giống như
những cơn dịch lây lan

Và rồi chúng tôi đặt câu hỏi,

Phỏng đoán nào thực sự
là căn nguyên của bạo lực?

Hóa ra sự phỏng đoán lớn nhất

của bạo lực
chính là bạo lực xảy ra trước đó

Nghe giống như,
trong trường hợp bệnh cúm

người này lây bệnh cho người kia,
hay bệnh cảm,

hay nhân tố nguy cơ lớn nhất
của bệnh lao

là đã từng tiếp xúc
với người bị lao vậy.

Vậy nên chúng ta thấy rằng
bạo lực, theo cách nào đó

diễn ra như một bệnh dịch lây lan

Dù gì chúng ta
cũng nhận thức được điều này

thậm chí ngay cả trong
những trải nghiệm thông thường nhất

hay những câu chuyện trên mặt báo

về sự lây lan của bạo lực
từ những vụ ẩu đả

hay những cuộc chiến băng đảng
hoặc những cuộc nội chiến

hay những vụ diệt chủng

Mặc dù vậy,vẫn có những thông tin tốt
về điều này,

vì có một cách
để hạn chế những cơn đại dịch,

và thực sự chỉ có 3 điều cần làm

để hạn chế đại dịch,

trước tiên là phải ngăn chặn sự lây lan,

và để làm được điều này

bạn cần tìm ra
những ca bệnh đầu tiên,

Nói cách khác, với bệnh lao phổi,
bạn phải tìm ra người nào đó

Đang nhiễm bệnh
và sẽ lây truyền cho người khác

Hợp lí không nhỉ?

Và có những nhân viên đặc biệt
làm việc đó

Về vấn đề đặc biệt này

chúng ta thiết lập những nhân viên kiểu mới

Những người giống như
nhân viên điều trị bệnh SARS

hay nhân viên dò tìm
bệnh cúm gia cầm

có lẽ đã tìm ra được
những ca nhiễm bệnh đầu tiên

Trong trường hợp này,
đó là người nào đó đang rất bực mình

vì ai đó
đang nhìn bạn gái anh ta

hay nợ tiền anh ta,

bạn có thể tìm những người này

và đào tạo họ

trong những hạng mục
được chuyên hóa này

Điều thứ hai là

ngăn ngừa sự lây lan rộng hơn

có nghĩa là tìm những người
đã tiếp xúc với bệnh

nhưng có lẽ
sẽ không lây bênh ngay lúc này

giống như những bệnh nhân lao nhẹ

hay ai đó
mới chỉ lảng vảng trong khu vực lân cận

nhưng lại trong cùng một nhóm

và họ cũng cần được

quản lí,

đặc biệt là trong
những tiến trình bệnh cụ thể

Phần thứ 3 đó là,
chuyển dịch các quy tắc

và điều đó có nghĩa là chuyển dịch
họat động của cả cụm cộng đồng

tu sửa, giáo dục cộng đồng

và rồi bạn có được cái gọi là

hệ miễn dịch nhóm.

Sự kết hợp của nhiều nhân tố

là cách mà đại dịch AIDS
tại Uganda

đã được chế ngự thành công.

Điều chúng tôi quyết định làm
trong năm 2000

là thành lập một phương thức

bằng cách thuê
những dạng nhân viên mới

trở thành những người can thiệp
vào bạo lực

Sau đó
chúng tôi đặt những nhân tố này

vào trong cộng đồng

vào trong một quận tệ nhất
được quản lí bởi cảnh sát

tại nước Mỹ thời bấy giờ.

Vậy nên, những người can thiệp vào bạo lực
được thuê từ cùng một nhóm

có sự tín nhiệm, tin tưởng,
và khả năng tiếp cận

giống như những nhân viên y tế
tại Somalia,

nhưng được dành riêng cho hạng mục khác

và được đào tạo để thuyết phục

trấn tĩnh mọi người, kéo dài thời gian,
tái đào đạo

và sau đó một dạng nhân viên khác

nhân viên tiếp cận,
để giữ mọi người

tuân theo liệu pháp
trong vòng 6 hay 24 tháng

Giống như lao phổi,
nhưng mục tiêu là thay đổi hành vi

Và sau đó toàn bộ hoạt động
của cộng đồng

nhằm thay đổi những quy tắc

Thử nghiệm đầu tiên của chúng tôi

với kết quả là làm suy giảm

67% vụ giết chóc và nổ súng

tại khu West Garfield ở Chicago

(Vỗ tay)

Đây cũng là điều tốt lành

cho cộng đồng này

đầu tiên là 50 hay 60,
rồi 90 ngày

sau đó, không may thay,
là một vụ nổ súng

trong 90 ngày tiếp theo,

và những bà mẹ đang
dạo chơi buổi chiều

Tại những công viên
mà họ chưa từng tới trước đó

Mặt trời khuất bóng. Mọi người vui vẻ

Nhưng, tất nhiên, những nhà tài trợ
đã nói rằng,"Chờ đã"

hãy làm lại nhé."

Và chúng tôi phải làm theo
, và may mắn là

có được sự tài trợ
để lập lại thử nghiệm này

đây là một trong bốn cộng đồng tiếp theo

đã giảm được 45% vụ nổ súng và giết chóc

Từ đó, thử nghiệm này được lặp lại

20 lần

Đã có những đánh giá độc lập

được ủng hộ bởi Ủy ban Công Lý

và CDC
được thực hiện bởi Johns Hopkins

cho thấy
30 đến 50% và 40~70%

sự suy giảm
các vụ nổ súng và giết chóc

khi thực hiện phương pháp này.

Thực tế, đã có

3 đánh giá độc lập về hoạt động này
cho đến hiện nay.

Kết quả là chúng tôi đã
lôi kéo được nhiều sự chú ý

kể cả việc được lên
câu chuyện trang bìa

của tạp chí The New York Times
ấn bản Chủ Nhật.

Tờ The Economist
năm 2009 đã nói rằng

đó là "sự tiếp cận mà sẽ trở nên nổi bật,"

Và thậm chí đã có một bộ phim
làm về công việc của chúng tôi

[Những người can thiệp]

Tuy nhiên, không nhanh đến vậy đâu

vì nhiều người không đồng tình

với phương thức giải quyết vấn đề này

Chúng tôi cũng nhận được
nhiều chỉ trích

nhiều sự chống đối,

nhiều đối đầu

Nói cách khác,
ý bạn là gì, những vấn đề về sức khỏe ư?

Ý bạn là gì, đại dịch ư?

Ý bạn là gì, không có người xấu sao?

Có một nền công nghiệp
được thiếp lập

để quản lí những người xấu.

Bạn nghĩ gì về việc thuê những người

đã có một quá khứ về bạo lực?

Những người bạn làm kinh doanh của tôi
nói rằng

"Gary, anh đang bị chỉ trích nhiều lắm đó.

Anh phải làm điều gì đó đúng đắn đi chứ."

(Cười)

Những người bạn nhạc sỹ của tôi
bồi thêm từ "Người anh em ạ."

Vậy nên dù gì thì, thêm vào đó,

vấn đề này vẫn tồn tại,

và chúng tôi cũng đang bị chỉ trích

vì đã không đi giải quyết những vấn đề khác.

Tuy nhiên, chúng tôi cũng đã có thể
kiểm soát được bệnh sốt rét

giảm bệnh HIV và dịch tả

tại những nơi có nền kinh tế tồi tệ

mà không chữa trị cho nền kinh tế

Vậy nên, điều thực sự xảy ra là,

Mặc dù vẫn có một vài sự chống đối

những hành động này rõ ràng
cũng đang lớn mạnh dần

Nhiều thành phố chủ chốt tại Mỹ

bao gồm New York và Baltimore

và Kansas

Cục y tế cũng đang thực hiện trương trình này

Chicago và New Orleans, cục y tế tại đây

cũng đang đóng một vai trò rất lớn
về vấn đề này.

Điều này cũng được ủng hộ
bởi lực lượng hành pháp

nhiều hơn so với những năm trước

Những trung tâm và bệnh viện
chuyên về chấn thương

cũng đang góp phần
đẩy mạnh chương trình

Và hội đồng Thống Đốc Mỹ

đã không chỉ tán thành cách tiếp cận

mà còn về cả mô hình chi tiết này

Nơi có sự cải thiện nhanh hơn

là trong môi trường quốc tế

với 55% sự suy giảm về bạo lực

trong cộng đồng đầu tiên ở Puerto Rico,

Nơi mà những can thiệp
mới được bắt đầu tại Honduras

Nơi mà chiến lược
đang được áp dụng tại Kenya

cho những cuộc bầu cử gần đây,

Và tại Irag với 500 sự can thiệp

Vậy nên bạo lực đang phản ứng lại
như một chứng bệnh

thậm chí là cả khi
nó diễn ra như một chứng bệnh

Vậy nên giả thiết ở đây
giống như là

đang được hợp thức hoá
bởi giải pháp.

Và gần đây, tại Viện Y tế

đã công bố một bản báo cáo thực nghiệm

được tập hợp từ nhiều nguồn dữ liệu

bao gồm khoa học thần kinh

về cách thức mà vấn đề này lây lan

Tôi nghĩ đây là một tin tốt

vì nó cho chúng ta một cơ hội

sống sót qua khỏi "thời Trung Cổ"

giai đoạn mà tôi nghĩ rằng
vấn đề bạo lực xảy ra rất thường xuyên.

Nó cho chúng ta một cơ hội
để cân nhắc khả năng

thay thế những nhà tù này

bằng những sân chơi hay công viên

và để cân nhắc khả năng

chuyển hóa cộng đồng của mình
thành cộng đồng

và cho phép theo đuổi một chiến lược mới

một hệ thống phương pháp mới,
và các nhân viên mới:

khoa học, theo cách nào đó,
thay thế cho nhân cách

Và tránh xa những cảm xúc

là phần quan trọng nhất của giải pháp

với khoa học nó còn là
phần quan trọng hơn của giải pháp

Vậy nên tôi không muốn
đưa ra ý tưởng này chút nào

Đó là vấn đề

mà tôi thực sự đã muốn phá vỡ

và chúng ta nhìn vào những tấm bản đồ,
những biểu đồ

chúng ta đặt vài câu hỏi

và thử với nhiều phương tiện

mà thực sự đã được sử dụng nhiều lần
trước đó

trong nhiều trường hợp khác.

Bản thân tôi,
tôi đã cố lánh xa

những dịch bệnh lây truyền

và tôi đã không làm được như vậy

Xin cám ơn.

(Vỗ tay)