Γιατί φιλιόμαστε κάτω από το γκι; - Κάρλος Ριφ

Δείτε ολόκληρο το μάθημα εδώ: http://ed.ted.com/lessons/why-do-we-kiss-under-mistletoe-carlos-reif
Η όψη του γκι είτε μπορεί να σας κάνει να το βάλετε στα πόδια, είτε αν έχετε βάλει κάποιον στο μάτι, να περιμένετε μια ευκαιρία κάτω από τα χιονισμένα του άσπρα μούρα, αλλά πώς προέκυψε η γιορτινή Χριστουγεννιάτικη παράδοση του φιλιού κάτω από το γκι; Ο Κάρλος Ριφ εξηγεί πώς αυτό το μακρόβιο έθιμο συνδέεται με την μυθολογία και την βιολογία αυτού του ενδιαφέροντος φυτού.

Μάθημα: Κάρλος Ριφ, ψηφιακή απεικόνιση: CUB Animation

Η όψη του γκι είτε μπορεί
να σας κάνει να το βάλετε στα πόδια,

είτε αν έχετε βάλει κάποιον στο μάτι,

να περιμένετε μια ευκαιρία
κάτω από τα χιονισμένα του άσπρα μούρα,

αλλά πώς προέκυψε

η γιορτινή Χριστουγεννιάτικη παράδοση
του φιλιού κάτω από το γκι;

Το μακρόβιο έθιμο συνδέεται
με την μυθολογία και την βιολογία

αυτού του ενδιαφέροντος φυτού.

Υπάρχουν πάνω από 1.000 είδη γκι,

που μεγαλώνουν ανά τον κόσμο.

Βασικά, οι αρχαίοι Ευρωπαίοι
ήταν τόσο γοητευμένοι

από τις σπάνιες συνήθειες
ανάπτυξης του φυτού

που το ενέταξαν σε θρύλους
και μύθους τους.

Στην αρχαία Ρώμη,

Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος περιέγραψε πώς
η ιεροσύνη των Δρυίδων στην αρχαία Αγγλία

πίστευε ότι το γκι ήταν ένα φυτό

που έπεσε από τον παράδεισο
και τους θεούς.

Αυτό δικαιολόγησε την ασυνήθιστη θέση του
ανάμεσα στα ψηλά κλαδιά

συγκεκριμένων δέντρων.

Πίστευαν, επίσης, ότι είχε
θεραπευτικές ιδιότητες

και απέδιδε γονιμότητα.

Εντωμεταξύ, Σκανδιναβικός θρύλος ανέφερε
για τα μυστηριώδη χαρακτηριστικά του φυτού

στην ιστορία του θεού Μπαλντρ
και της λατρεμένης του μητέρας, Φρίγκα,

θεάς του έρωτα, του γάμου
και της γονιμότητας.

Η Φρίγκα αγαπούσε τον γιο της τόσο πολύ
που διέταξε κάθε φυτό,

ζώο

και άψυχο ον να ορκιστεί,
ότι δεν θα τον έβλαπτε ποτέ.

Μέσα στον ζήλο της, παρόλ' αυτά,
αγνόησε το γκι.

Ο κατεργάρης θεός, Λόκι
αντιλήφθηκε αυτή την παράβλεψη

και τρύπησε την καρδιά
του Μπαλντρ με ένα τόξο,

κομμένο από ένα κλαδί γκι.

Η Φρίγκα έχυσε δάκρυα τέτοιας λύπης,

που σχημάτισαν
τα μαργαριταρένια μούρα του γκι,

κάνοντας τους άλλους θεούς να τη λυπηθούν
και να συμφωνήσουν ανάσταση του Μπαλντρ.

Ακούγοντας τα νέα, η Φρίγκα χάρηκε τόσο,

που μεταμόρφωσε το γκι
από ένα σύμβολο θανάτου,

σε σύμβολο ειρήνης και αγάπης.

Επίταξε ανακωχή μίας μέρας
για όλες τις μάχες,

και όλοι να αγκαλιάζονται
κάτω από τα κλαδιά του, όταν περνούσαν,

για να μοιράσουν
περισσότερη αγάπη στον κόσμο.

Στον 17ο αιώνα,

Βρετανοί αποικιοκράτες,
φτάνοντας στον Νέο Κόσμο,

βρήκαν ένα διαφορετικό
αλλά πολύ παρόμοιο στην όψη,

είδος γκι.

Το εξάπλωσαν σε αυτά τα παραμύθια
μαγείας, γονιμότητας και αγάπης,

διαδίδοντας την παράδοση
του κρεμάσματος γκι

από την Ευρώπη στην Αμερική.

Μέχρι τον 18ο αιώνα,

οι άνθρωποι στην Βρετανία το είχαν
μετατρέψει σε χριστουγεννιάτικη παράδοση,

αλλά αυτό το έθιμο έγκειται
σε κάτι παραπάνω της ανθρώπινης φαντασίας.

Όλα αυτά εμπνεύστηκαν
από την ενδιαφέρουσα βιολογία του φυτού.

Βλέπουμε το γκι ως γιορτινή διακόσμηση,

αλλά κρεμασμένο στα κλαδιά
δέντρων στην άγρια φύση,

είναι γνωστό ως εν μέρει παρασιτικό φυτό.

Το γκι βασίζεται σε τροποποιημένες ρίζες,
που λέγονται μυζητήρες,

που διεισδύουν στο φλοιό του δέντρου

και διοχετεύουν νερό
και μεταλλικά στοιχεία,

τα οποία τα δέντρα
κρατάνε στον κορμό τους.

Για να σχηματίσουν αποικία
στα διπλανά δέντρα με τους σπόρους τους,

το γκι εξαρτάται από πουλιά
και άλλα πλάσματα,

για να κάνουν τη διασπορά.

Τα πουλιά που τρώνε
τα κολλώδη άσπρα μούρα του γκι,

μερικές φορές ξεφορτώνονται
τους κολλώδεις σπόρους,

καθαρίζοντας τους
πάνω στον κορμό του δέντρου.

Ή με λίγη τύχη, αποβάλλουν
το δύσπεπτο σπόρο σε ένα δέντρο,

όπου φυτρώνει και ξεκινά να μεγαλώνει.

Με την ανθεκτικότητα και το φύλλωμά του,
το οποίο μένει πλούσιο,

ακόμα κι όταν τα γύρω δέντρα,
χάνουν τα φύλλα τους,

μπορείτε να δείτε γιατί το γκι
γοήτευσε τους δεισιδαίμονες προγόνους μας.

Είδαν αυτά ως σημάδια μαγικών
χαρακτηριστικών και γονιμότητας του φυτού.

Ακόμα και σήμερα, το γκι εκπνέει απορία

με την ποικιλία άγριας ζωής
που υποστηρίζει.

Κάτι παραπάνω από παράσιτο,
είναι γνωστό ως βασικό είδος.

Τρώγεται από μια πληθώρα ζώων,

όπως ελάφια,

ταράνδους,

σκίουρους,

ραβδωτοί ταμίες,

ακανθόχοιρους,

κοκκινολαίμηδες,

γαλαζοπούλια,

τρυγόνια

και την πεταλούδα του γένους «Delias».

Κάποια είδη γκι παράγουν πυκνούς θάμνους,

οι οποίοι είναι ιδανικοί χώροι
για να φωλιάζει πληθώρα πουλιών.

Και παρά την παρασιτική τους
σχέση με τα δέντρα,

τα γκι μπορούν να βοηθήσουν άλλα φυτά.

Για παράδειγμα,
βλαστοί κέδρου κοντά στο γκι

για να ωφεληθούν από τα πουλιά
που τρώνε μούρα.

Μέσα από τα πολλά οφέλη που έχει,
το γκι επηρεάζει την ποικιλομορφία,

και επιτρέπει στα οικοσυστήματα
να ανθίσουν.

Θα μπορούσε να πει κανείς
γι' αυτό το εμβληματικό φυτό,

ότι η ζωή μιμείται τον θρύλο.

Στην άγρια ζωή, το γκι έχει τη δύναμη
να φέρνει τα πράγματα κοντά

και στις παραδόσεις μας,
βλέπουμε να γίνεται το ίδιο, επίσης.