WEBVTT

00:00:06.549 --> 00:00:09.740
Η όψη του γκι είτε μπορεί 
να σας κάνει να το βάλετε στα πόδια,

00:00:09.740 --> 00:00:11.781
είτε αν έχετε βάλει κάποιον στο μάτι,

00:00:11.781 --> 00:00:15.219
να περιμένετε μια ευκαιρία
κάτω από τα χιονισμένα του άσπρα μούρα,

00:00:15.219 --> 00:00:16.219
αλλά πώς προέκυψε

00:00:16.219 --> 00:00:19.900
η γιορτινή Χριστουγεννιάτικη παράδοση 
του φιλιού κάτω από το γκι;

00:00:20.010 --> 00:00:23.590
Το μακρόβιο έθιμο συνδέεται
με την μυθολογία και την βιολογία

00:00:23.590 --> 00:00:25.840
αυτού του ενδιαφέροντος φυτού.

00:00:25.840 --> 00:00:28.600
Υπάρχουν πάνω από 1.000 είδη γκι,

00:00:28.600 --> 00:00:30.750
που μεγαλώνουν ανά τον κόσμο.

00:00:30.750 --> 00:00:33.650
Βασικά, οι αρχαίοι Ευρωπαίοι 
ήταν τόσο γοητευμένοι

00:00:33.650 --> 00:00:35.991
από τις σπάνιες συνήθειες 
ανάπτυξης του φυτού

00:00:35.991 --> 00:00:39.481
που το ενέταξαν σε θρύλους 
και μύθους τους.

00:00:39.481 --> 00:00:40.571
Στην αρχαία Ρώμη,

00:00:40.571 --> 00:00:44.420
Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος περιέγραψε πώς 
η ιεροσύνη των Δρυίδων στην αρχαία Αγγλία

00:00:44.420 --> 00:00:46.362
πίστευε ότι το γκι ήταν ένα φυτό


00:00:46.362 --> 00:00:49.362
που έπεσε από τον παράδεισο
και τους θεούς.

00:00:49.362 --> 00:00:52.899
Αυτό δικαιολόγησε την ασυνήθιστη θέση του
ανάμεσα στα ψηλά κλαδιά

00:00:52.899 --> 00:00:54.591
συγκεκριμένων δέντρων.

00:00:54.591 --> 00:00:56.971
Πίστευαν, επίσης, ότι είχε
θεραπευτικές ιδιότητες

00:00:56.971 --> 00:00:58.792
και απέδιδε γονιμότητα.

00:00:58.792 --> 00:01:03.288
Εντωμεταξύ, Σκανδιναβικός θρύλος ανέφερε
για τα μυστηριώδη χαρακτηριστικά του φυτού

00:01:03.288 --> 00:01:07.844
στην ιστορία του θεού Μπαλντρ
και της λατρεμένης του μητέρας, Φρίγκα,

00:01:07.844 --> 00:01:11.103
θεάς του έρωτα, του γάμου 
και της γονιμότητας.

00:01:11.103 --> 00:01:14.992
Η Φρίγκα αγαπούσε τον γιο της τόσο πολύ
που διέταξε κάθε φυτό,

00:01:14.992 --> 00:01:15.768
ζώο

00:01:15.768 --> 00:01:19.673
και άψυχο ον να ορκιστεί,
ότι δεν θα τον έβλαπτε ποτέ.

00:01:19.673 --> 00:01:22.803
Μέσα στον ζήλο της, παρόλ' αυτά, 
αγνόησε το γκι.

00:01:22.803 --> 00:01:26.103
Ο κατεργάρης θεός, Λόκι
αντιλήφθηκε αυτή την παράβλεψη

00:01:26.103 --> 00:01:28.790
και τρύπησε την καρδιά
του Μπαλντρ με ένα τόξο,

00:01:28.790 --> 00:01:30.889
κομμένο από ένα κλαδί γκι.

00:01:30.889 --> 00:01:32.771
Η Φρίγκα έχυσε δάκρυα τέτοιας λύπης,

00:01:32.771 --> 00:01:36.013
που σχημάτισαν
τα μαργαριταρένια μούρα του γκι,

00:01:36.013 --> 00:01:40.143
κάνοντας τους άλλους θεούς να τη λυπηθούν
και να συμφωνήσουν ανάσταση του Μπαλντρ.

00:01:40.143 --> 00:01:43.333
Ακούγοντας τα νέα, η Φρίγκα χάρηκε τόσο,

00:01:43.333 --> 00:01:46.603
που μεταμόρφωσε το γκι
από ένα σύμβολο θανάτου,

00:01:46.603 --> 00:01:49.354
σε σύμβολο ειρήνης και αγάπης.

00:01:49.354 --> 00:01:52.313
Επίταξε ανακωχή μίας μέρας
για όλες τις μάχες,

00:01:52.313 --> 00:01:55.823
και όλοι να αγκαλιάζονται
κάτω από τα κλαδιά του, όταν περνούσαν,

00:01:55.823 --> 00:01:58.624
για να μοιράσουν
περισσότερη αγάπη στον κόσμο.

00:01:58.624 --> 00:02:00.073
Στον 17ο αιώνα,

00:02:00.073 --> 00:02:02.863
Βρετανοί αποικιοκράτες,
φτάνοντας στον Νέο Κόσμο,

00:02:02.863 --> 00:02:05.394
βρήκαν ένα διαφορετικό 
αλλά πολύ παρόμοιο στην όψη,

00:02:05.394 --> 00:02:06.973
είδος γκι.

00:02:06.973 --> 00:02:10.894
Το εξάπλωσαν σε αυτά τα παραμύθια
μαγείας, γονιμότητας και αγάπης,

00:02:10.894 --> 00:02:13.305
διαδίδοντας την παράδοση 
του κρεμάσματος γκι

00:02:13.305 --> 00:02:15.755
από την Ευρώπη στην Αμερική.

00:02:16.115 --> 00:02:17.066
Μέχρι τον 18ο αιώνα,

00:02:17.066 --> 00:02:20.764
οι άνθρωποι στην Βρετανία το είχαν 
μετατρέψει σε χριστουγεννιάτικη παράδοση,

00:02:20.764 --> 00:02:24.765
αλλά αυτό το έθιμο έγκειται 
σε κάτι παραπάνω της ανθρώπινης φαντασίας.

00:02:24.765 --> 00:02:28.555
Όλα αυτά εμπνεύστηκαν
από την ενδιαφέρουσα βιολογία του φυτού.

00:02:28.555 --> 00:02:31.465
Βλέπουμε το γκι ως γιορτινή διακόσμηση,

00:02:31.465 --> 00:02:33.895
αλλά κρεμασμένο στα κλαδιά
δέντρων στην άγρια φύση,

00:02:33.895 --> 00:02:36.655
είναι γνωστό ως εν μέρει παρασιτικό φυτό.

00:02:36.655 --> 00:02:39.935
Το γκι βασίζεται σε τροποποιημένες ρίζες,
που λέγονται μυζητήρες,

00:02:39.935 --> 00:02:41.787
που διεισδύουν στο φλοιό του δέντρου

00:02:41.787 --> 00:02:43.935
και διοχετεύουν νερό 
και μεταλλικά στοιχεία,

00:02:43.935 --> 00:02:46.196
τα οποία τα δέντρα 
κρατάνε στον κορμό τους.

00:02:46.196 --> 00:02:49.426
Για να σχηματίσουν αποικία 
στα διπλανά δέντρα με τους σπόρους τους,

00:02:49.426 --> 00:02:51.715
το γκι εξαρτάται από πουλιά 
και άλλα πλάσματα,

00:02:51.715 --> 00:02:53.504
για να κάνουν τη διασπορά.

00:02:53.504 --> 00:02:56.093
Τα πουλιά που τρώνε 
τα κολλώδη άσπρα μούρα του γκι,

00:02:56.093 --> 00:02:58.571
μερικές φορές ξεφορτώνονται 
τους κολλώδεις σπόρους,

00:02:58.571 --> 00:03:00.911
καθαρίζοντας τους
πάνω στον κορμό του δέντρου.

00:03:00.911 --> 00:03:05.377
Ή με λίγη τύχη, αποβάλλουν 
το δύσπεπτο σπόρο σε ένα δέντρο,

00:03:05.377 --> 00:03:08.077
όπου φυτρώνει και ξεκινά να μεγαλώνει.

00:03:08.077 --> 00:03:11.166
Με την ανθεκτικότητα και το φύλλωμά του,
το οποίο μένει πλούσιο,

00:03:11.166 --> 00:03:13.923
ακόμα κι όταν τα γύρω δέντρα, 
χάνουν τα φύλλα τους,

00:03:13.923 --> 00:03:18.077
μπορείτε να δείτε γιατί το γκι
γοήτευσε τους δεισιδαίμονες προγόνους μας.

00:03:18.077 --> 00:03:22.841
Είδαν αυτά ως σημάδια μαγικών 
χαρακτηριστικών και γονιμότητας του φυτού.

00:03:22.841 --> 00:03:26.038
Ακόμα και σήμερα, το γκι εκπνέει απορία

00:03:26.038 --> 00:03:29.958
με την ποικιλία άγριας ζωής 
που υποστηρίζει.

00:03:29.958 --> 00:03:33.989
Κάτι παραπάνω από παράσιτο,
είναι γνωστό ως βασικό είδος.

00:03:33.989 --> 00:03:36.009
Τρώγεται από μια πληθώρα ζώων,

00:03:36.009 --> 00:03:37.009
όπως ελάφια,

00:03:37.009 --> 00:03:37.799
ταράνδους,

00:03:37.799 --> 00:03:38.528
σκίουρους,

00:03:38.528 --> 00:03:39.331
ραβδωτοί ταμίες,

00:03:39.331 --> 00:03:40.275
ακανθόχοιρους,

00:03:40.275 --> 00:03:41.169
κοκκινολαίμηδες,

00:03:41.169 --> 00:03:42.098
γαλαζοπούλια,

00:03:42.098 --> 00:03:43.101
τρυγόνια

00:03:43.101 --> 00:03:46.508
και την πεταλούδα του γένους «Delias».

00:03:46.508 --> 00:03:48.769
Κάποια είδη γκι παράγουν πυκνούς θάμνους,

00:03:48.769 --> 00:03:53.219
οι οποίοι είναι ιδανικοί χώροι 
για να φωλιάζει πληθώρα πουλιών.

00:03:53.219 --> 00:03:57.259
Και παρά την παρασιτική τους
σχέση με τα δέντρα,

00:03:57.259 --> 00:03:59.832
τα γκι μπορούν να βοηθήσουν άλλα φυτά.

00:03:59.832 --> 00:04:02.789
Για παράδειγμα,
βλαστοί κέδρου κοντά στο γκι

00:04:02.789 --> 00:04:05.949
για να ωφεληθούν από τα πουλιά 
που τρώνε μούρα.

00:04:05.949 --> 00:04:09.530
Μέσα από τα πολλά οφέλη που έχει,
το γκι επηρεάζει την ποικιλομορφία,

00:04:09.530 --> 00:04:12.161
και επιτρέπει στα οικοσυστήματα 
να ανθίσουν.

00:04:12.161 --> 00:04:14.828
Θα μπορούσε να πει κανείς
γι' αυτό το εμβληματικό φυτό,

00:04:14.828 --> 00:04:16.258
ότι η ζωή μιμείται τον θρύλο.

00:04:16.258 --> 00:04:19.781
Στην άγρια ζωή, το γκι έχει τη δύναμη 
να φέρνει τα πράγματα κοντά

00:04:19.781 --> 00:04:23.099
και στις παραδόσεις μας, 
βλέπουμε να γίνεται το ίδιο, επίσης.