Return to Video

Bozuk bir haber endüstrisini düzeltmenin 3 yolu

  • 0:01 - 0:04
    5 yıl kadar önce hayallerimin
    mesleğine kavuştum.
  • 0:05 - 0:07
    Orta Doğu'da yabancı bir
    muhabir olarak
  • 0:07 - 0:09
    ABC haber adına muhabirlik yapıyordum.
  • 0:09 - 0:11
    Fakat ortada eksik bir şeyler vardı;
  • 0:11 - 0:14
    endüstrimizde düzeltmemiz
    gerektiğini düşündüğüm
  • 0:14 - 0:16
    bir problem vardı.
  • 0:17 - 0:21
    Şöyle ki; Orta Doğu'ya 2007'nin
    sonlarına doğru geldim
  • 0:21 - 0:23
    ki bu tarih Irak Savaşı'nın başladığı
  • 0:23 - 0:25
    zamana denk geliyordu.
  • 0:25 - 0:28
    Fakat ben Irak'a varana kadar,
    Irak'ta neler olduğuna
  • 0:28 - 0:31
    ilişkin haber bulmak neredeyse imkânsızdı.
  • 0:31 - 0:34
    Kanaldaki ekipten hiç kimse
  • 0:34 - 0:35
    haber sunamıyordu.
  • 0:35 - 0:37
    Yapılabilen haberlerin de
  • 0:37 - 0:41
    %80'den fazlası kendimiz hakkındaydı.
  • 0:41 - 0:43
    Irak'la ilgili haberleri;
  • 0:43 - 0:45
    orada yaşayan insanları
  • 0:45 - 0:48
    ve savaşın ağırlığında yaşadıklarını
    kaçırıyorduk.
  • 0:49 - 0:53
    Afganistan çoktan gündemden düşmüştü.
  • 0:53 - 0:56
    2008 yılında savaşa giren Afganistan'la
    ilgili toplam haber oranı
  • 0:56 - 0:59
    %1'den azdı.
  • 0:59 - 1:02
    Bu, Amerikan tarihinin en uzun savaşıydı,
  • 1:02 - 1:04
    fakat bu savaşla ilgili bilgiler
  • 1:04 - 1:06
    öyle azdı ki, okullardaki öğretmenlerle
  • 1:06 - 1:09
    görüştüğümüzde bize, öğrencilerine
  • 1:09 - 1:11
    Irak'ta ne işimiz olduğunu,
  • 1:11 - 1:13
    deniz ötesi ülkelerde savaşan
    hatta ölen
  • 1:13 - 1:16
    öğrencilerin ailesine ne olduğunu
    açıklamakta zorlandıklarını belirttiler.
  • 1:17 - 1:19
    Öyle bir durumdaydık ki
  • 1:19 - 1:22
    sadece Afganistan ya da Irak'taki
    savaştan değil,
  • 1:22 - 1:25
    iklim değişikliğinden tutun da
    krizde olan karmaşa ortamlarına,
  • 1:25 - 1:29
    iklim değişikliğinden
    halkın sağlık durumuna
  • 1:29 - 1:32
    benim 'tür sorunu' olarak
    adlandırdığım her şeyi ıskalıyorduk.
  • 1:32 - 1:36
    Çünkü bir tür olarak,
    onlar bizi batırabilirler
  • 1:36 - 1:40
    ve günümüzün karmaşık sorunlarını
    anlayamayarak
  • 1:40 - 1:44
    uygulamada belli başlı
    tehlike sinyalleri yayıyorduk.
  • 1:44 - 1:46
    Kökenini anlamadığımız,
  • 1:46 - 1:48
    eş zamanla takip edemediğimiz problemleri
  • 1:48 - 1:50
    bu problemler üzerinde
  • 1:50 - 1:52
    çalışan insanlar tamamen görünmezken
  • 1:52 - 1:54
    ve bazen birbirimize bile
  • 1:54 - 1:56
    görünmezken problemleri
    nasıl çözebilirdik?
  • 1:58 - 2:00
    Irak'a dönüp bakacak olursak
  • 2:00 - 2:03
    haber bulamadığımız
  • 2:03 - 2:06
    o yıllarda toplum dağılıyordu.
  • 2:06 - 2:10
    IŞİD'in yükselişi için
    gereken şartları sağlarken
  • 2:10 - 2:12
    IŞİD, Musul'u ele geçirdi.
  • 2:12 - 2:14
    Buradaki terörün şiddeti
  • 2:14 - 2:17
    Irak sınırlarını aşıp tüm dünyaya yayıldı.
  • 2:18 - 2:21
    Bu gözlemleri yaptığım sıralarda
  • 2:21 - 2:23
    Irak sınırlarının ötesine baktım
  • 2:23 - 2:26
    ve kaçırdığımız başka bir noktanın
    olduğunu gördüm;
  • 2:26 - 2:28
    Suriye'deki savaş.
  • 2:28 - 2:32
    Eğer Orta Doğu uzmanıysanız,
    Suriye'nin en baştan beri önemli
  • 2:32 - 2:34
    olduğunu bilirsiniz.
  • 2:34 - 2:35
    Fakat, Suriye gerçekten,
  • 2:35 - 2:38
    Arap Baharı'nın unutulan
    hikâyelerinden biri oldu.
  • 2:39 - 2:41
    Buna değinen işaretleri
    önceden fark ettim.
  • 2:42 - 2:46
    Suriye derin bir bağ ile
    bölgesel güvenliğe,
  • 2:46 - 2:48
    küresel istikrara bağlı.
  • 2:48 - 2:49
    Suriye'nin arkamızda bıraktığımız diğer
  • 2:50 - 2:52
    hikâyelerden olmasına izin veremem
    diye düşündüm.
  • 2:53 - 2:58
    Bu yüzden TV'deki muhabirlik işimi bırakıp
    "Derinlemesine Suriye" sitesini kurdum.
  • 2:58 - 3:01
    Bu site, komplike sorunları anlamak için
  • 3:01 - 3:04
    bilgi ve haber kaynağı olarak tasarlandı.
  • 3:04 - 3:07
    Bu site geçtiğimiz 4 yıl
  • 3:07 - 3:09
    boyunca politikacılar
    ve Suriye'deki çatışmalar
  • 3:09 - 3:11
    üzerine çalışmalar yapan profesyoneller
    için bir referans hâline geldi.
  • 3:12 - 3:13
    Devamlı ve yüksek kaliteye
  • 3:13 - 3:17
    dayanan bir iş modeli kurduk.
  • 3:17 - 3:20
    İşini en iyi yapan zihinleri başa getirdik
  • 3:20 - 3:23
    ve bu modelin ne kadar
    elverişli olduğunu gördük.
  • 3:23 - 3:27
    Daha başka işleri "Derinlemesine"
    yapmamızı isteyen teklifler aldık.
  • 3:27 - 3:30
    Bu şekilde bir düzenle işe koyulduk.
  • 3:31 - 3:34
    Ben sadece haberlerdeki tutarsızlıkları
  • 3:34 - 3:37
    düzeltmek için başlangıçlar yapan
  • 3:37 - 3:40
    pek çok girişimciden biriyim.
  • 3:40 - 3:42
    Hepimiz farkındayız ki;
  • 3:42 - 3:44
    haber aktarımında sorunlar var.
  • 3:44 - 3:45
    İyi işlemiyor.
  • 3:47 - 3:50
    Medyaya olan güven yerlerde
  • 3:50 - 3:53
    ve burada gördüğünüz
    Eylül ayındaki istatistikler
  • 3:53 - 3:55
    durumun daha da kötüleştiğini gösteriyor.
  • 3:56 - 3:58
    Fakat bunu düzeltebiliriz.
  • 3:58 - 3:59
    Haberleri düzeltebiliriz.
  • 4:00 - 4:02
    Buna inanıyorum.
  • 4:02 - 4:07
    Belki bana idealist diyeceksiniz fakat
    ben kendime 'iyimser işletmeci' diyorum.
  • 4:07 - 4:10
    Benim gibi birçok insan
    olduğunu biliyorum.
  • 4:10 - 4:12
    İşleri güzelleştirmek
    için parlak fikirlerimiz var.
  • 4:12 - 4:16
    Bunlardan birkaçını sizinle
    paylaşmak istiyorum.
  • 4:17 - 4:19
    İlk fikir:
  • 4:19 - 4:22
    Derin bilgiye dayanan haberlere
    ihtiyacımız var.
  • 4:22 - 4:26
    Tüm ülkede habercilerin
    işten çıkarılma şokuyla
  • 4:26 - 4:28
    uzmanlık alanımızı kaybettik.
  • 4:28 - 4:31
    Tehlikeli yerlerde haber yapmak
    tehlikeye atılmaktır.
  • 4:31 - 4:33
    Yabancı basına gelince,
  • 4:33 - 4:37
    bunu düzeltmemizin yolu
    yerli gazeteciler ile çalışmak,
  • 4:37 - 4:39
    onları ortaklarımız olarak görmek,
  • 4:39 - 4:43
    birkaç telefon numarası ve kısa
    açıklamalar getiren iş bitiriciler değil.
  • 4:43 - 4:47
    Suriye, Afrika ve Asya'da bulunan
    yerli muhabirlerimiz
  • 4:47 - 4:51
    kendi başımıza asla bulamayacağımız
    haberleri getiriyorlar bize.
  • 4:51 - 4:55
    Şam'ın kenar mahallelerinden birinde,
    tekerlekli sandalye yarışı gibi olayların
  • 4:55 - 4:58
    savaşta yaralananlara umut olması gibi
  • 4:58 - 5:00
    ya da Sierra Leone'deki
  • 5:00 - 5:04
    bir muhtarın Ebola virüsü için
    bölgesinde kendi imkânlarıyla
  • 5:04 - 5:07
    karantina kontrol ortamı oluşturması
  • 5:08 - 5:10
    veya Pakistan sınırında
    Afgan sığınmacıların
  • 5:10 - 5:14
    daha onlar hazırlanmadan polislerin
    tehdidi ve gözdağıyla Afganistan'a
  • 5:14 - 5:16
    dönmeye zorlanmaları gibi.
  • 5:17 - 5:19
    Yerel gazeteciler, akıl hocalarımızdır.
  • 5:19 - 5:21
    Her gün bize yeni şeyler öğretirler,
  • 5:21 - 5:25
    hepimizin bilmesi gereken önemli
    haberleri ulaştırırlar.
  • 5:26 - 5:27
    Fikir iki:
  • 5:27 - 5:31
    Habercilikte, Hipokrat yemini gibi bu işin
  • 5:31 - 5:35
    kötüye kullanılmayacağına dair
    büyük bir ant içmeye ihtiyacımız var.
  • 5:35 - 5:36
    (Alkışlar)
  • 5:36 - 5:38
    Gazeteciler çetin ceviz olmalı,
  • 5:38 - 5:40
    üst güçlere gerçekleri aktarmamız gerek.
  • 5:40 - 5:42
    Ama aynı zamanda sorumluluk alabilmeliyiz.
  • 5:42 - 5:44
    İdeallerimize göre yaşamalıyız.
  • 5:44 - 5:46
    Şunu fark etmeliyiz ki;
  • 5:46 - 5:50
    yaptığımız şey topluma zarar verdiği zaman
  • 5:50 - 5:53
    bir kamu hizmeti olarak
    gazetecilikten uzaklaşmışız demektir.
  • 5:54 - 5:56
    Ebola krizini takip ettim.
  • 5:56 - 5:59
    "Derinlemesine Ebola" ile
    elimizden geleni yaptık.
  • 5:59 - 6:01
    Fakat gördüğümüz şey duygularla,
  • 6:01 - 6:04
    duygu sömürüleriyle donanmış,
    bazen doğru bazen yanlış
  • 6:04 - 6:07
    halka açık haberlerdi.
  • 6:08 - 6:12
    Halk sağlığı uzmanları, bu durumun
    pek çok insanın hayatına mal olduğunu,
  • 6:12 - 6:17
    çünkü bazen panik yaratarak,
    bazen de yanlış bilgi vererek
  • 6:17 - 6:19
    bölgede olan olayları
  • 6:19 - 6:21
    kavramasını zorlaştırdığımızı söylediler.
  • 6:21 - 6:24
    Tüm bu laf kalabalığı insanların doğru
    karar vermesine engelliyor.
  • 6:25 - 6:27
    Bu endüstride çok daha iyi olabiliriz
  • 6:27 - 6:32
    fakat bunun için öncelikle nerede
    yanlış yaptığımızı görmemiz
  • 6:32 - 6:34
    ve aynı hatayı tekrar etmememiz gerekiyor.
  • 6:35 - 6:36
    Bu bir seçimdir.
  • 6:36 - 6:41
    Reytingi baza alma dürtüsüne karşı koymalı
  • 6:41 - 6:43
    ve verilen kararlar bireysel
    haber odalarında,
  • 6:44 - 6:46
    bireysel haber idaresiyle yapılmalıdır.
  • 6:46 - 6:48
    Çünkü bir sonraki öldürücü virüs
  • 6:48 - 6:52
    çok daha kötü sonuçlar doğurabilir.
  • 6:52 - 6:54
    Eğer yaptığımız hataları tekrarlarsak;
  • 6:54 - 6:58
    eğer haber ulaştırma sistemimiz
    sorumlu davranmazsa, yanlış yapıyoruzdur.
  • 6:59 - 7:01
    Üçüncü fikir:
  • 7:01 - 7:03
    Eğer gerçekten karmaşık bir dünyaya anlam
  • 7:03 - 7:06
    vermek istiyorsak, karmaşıklığı
    kabullenmek zorundayız.
  • 7:06 - 7:08
    Karmaşayı kabullenmek ---
  • 7:08 - 7:10
    (Alkışlar)
  • 7:10 - 7:12
    dünyayı vasat bir şekilde
    değerlendirmemek,
  • 7:12 - 7:15
    çünkü dünyanın basit oluşu doğru değil.
  • 7:15 - 7:17
    Karmaşık bir dünyada yaşıyoruz.
  • 7:17 - 7:19
    Haberler ise yetişkin eğitimidir.
  • 7:19 - 7:23
    Gazeteciler olarak bizim görevimiz,
    karmaşıklığa el atmak
  • 7:23 - 7:27
    ve karmaşıklığın herkes tarafından
    anlaşılmasını sağlamaktır.
  • 7:28 - 7:29
    Eğer bunu yapmazsak,
  • 7:29 - 7:32
    eğer ortada kolay yanıtlar olduğunu
    varsayarsak,
  • 7:32 - 7:35
    herkesi uçurum kenarına
    sürüklüyoruz demektir.
  • 7:35 - 7:38
    Karmaşayı anlamak gelmesi
    muhtemel gerçek tehditleri
  • 7:38 - 7:40
    anlamanın tek yoludur.
  • 7:40 - 7:43
    Bu tehditleri olması
    gerektiği gibi yorumlayıp,
  • 7:43 - 7:45
    neyin gelmekte olduğunu anlayıp
  • 7:45 - 7:48
    buna nasıl hazırlanacağınıza dair
    gerekenleri anlamanıza
  • 7:48 - 7:50
    yardımcı olmak bizim görevimiz.
  • 7:51 - 7:53
    Ben bir endüstriyel iyimserim.
  • 7:53 - 7:56
    Bozuk olan her şeyi
    düzeltebileceğimize inanıyorum.
  • 7:56 - 7:57
    Hepimiz bunu istiyoruz.
  • 7:57 - 7:59
    İşlerini çok iyi yapan
    muazzam gazeteciler var.
  • 7:59 - 8:01
    Sadece yeni formlara ihtiyacımız var.
  • 8:02 - 8:06
    Bunun yeniden uyanma,
    neler yapabildiğimizi
  • 8:06 - 8:08
    yeniden canlandırma
    vakti olduğuna inanıyorum.
  • 8:08 - 8:11
    Bozulan şeyi
    düzeltebileceğimize inanıyorum.
  • 8:11 - 8:13
    Haberleri düzeltebileceğimizi biliyorum.
  • 8:13 - 8:14
    Denemeye değer biliyorum.
  • 8:14 - 8:17
    Kesinlikle inanıyorum ki sonunda
  • 8:17 - 8:18
    bu işi halledeceğiz.
  • 8:18 - 8:19
    Teşekkür ederim.
  • 8:19 - 8:21
    (Alkışlar)
Title:
Bozuk bir haber endüstrisini düzeltmenin 3 yolu
Speaker:
Lara Setrakian
Description:

Haber endüstrisiyle ilgili bazı şeyler çok yanlış. Medyaya olan güven hiç olmadığı kadar yerlerde; sansasyonel hikâyelere gark edildik. Sürekli ve kaliteli habercilik çok nadir, diyor gazeteci girişimci Lara Setrakian. Haberleri düzeltmenin ve günümüzün komplike sorunlarını kolaylaştırmanın üç yöntemini bizimle paylaşıyor.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
08:37

  • Sumeyra Gulsun

    merhaba kimse onaylamayacak mı çevirimi? size geri gönderildi diyor ama ben de video içeriğine erişemiyorum

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.