Return to Video

Disleksi nedir? - Kelli Sandman-Hurley

  • 0:14 - 0:15
    Şunu bir okuyun:
  • 0:15 - 0:22
    Özetlemey gereyirçe, byyle bir çey var, byna hanti itmin vepildiki önepli depil (örnağiş, bir tür ökrenme güjlüyü vb). Atlında, Tilly Thiywitz'e (2013) göre, görülme sıtlıyı beş çozukyan bifinde, yani yütde yirmi.
  • 0:23 - 0:24
    Nasıldı?
  • 0:24 - 0:25
    Sinir bozucu?
    Yavaş?
  • 0:26 - 0:27
    Cümleler ne hakkındaydı?
  • 0:27 - 0:29
    Aslında bu bir disleksi simülasyonu.
  • 0:29 - 0:31
    Her kelimeyi çözmeye çalışarak,
  • 0:31 - 0:34
    disleksiyi deneyimlemeniz
    için tasarlandı.
  • 0:34 - 0:37
    Disleksisi olanlar,
    bu yorucu tempoya
  • 0:37 - 0:38
    her okuduklarında maruz kalıyorlar.
  • 0:38 - 0:40
    Çoğu insan disleksiyi düşündüğünde
  • 0:40 - 0:43
    harfleri ve kelimeleri
    tersten görmek olarak düşünüyor:
  • 0:44 - 0:46
    "b"yi "d" olarak görmek gibi ya da tersi,
  • 0:46 - 0:48
    ya da disleksisi olan kişilerin
  • 0:48 - 0:50
    "saw" yerine "was" gördüğünü düşünüyor.
  • 0:50 - 0:53
    Gerçek şu ki disleksisi olan kişiler
  • 0:53 - 0:56
    her şeyi herkes gibi görüyor.
  • 0:56 - 1:00
    Disleksi, fonolojik (sesbilimsel)
    bir işlem sorunundan kaynaklanıyor.
  • 1:00 - 1:01
    Bu da etkilenen insanların
  • 1:01 - 1:03
    dili görmekte değil ancak onu işlemekte
  • 1:03 - 1:05
    sıkıntı yaşadığı anlamına geliyor.
  • 1:05 - 1:08
    Mesela kedi(cat) kelimesini duysanız,
  • 1:08 - 1:11
    biri sizden 'k'(c) harfini atmanızı istese
  • 1:11 - 1:13
    size hangi kelime kalırdı?
  • 1:13 - 1:14
    Edi (At).
  • 1:14 - 1:17
    Bu disleksisi olanlar için zor olabilir.
  • 1:17 - 1:18
    Bir kelime tek başına verilirse,
  • 1:18 - 1:20
    mesela fantastik,
  • 1:20 - 1:22
    disleksili öğrenciler kelimeyi okumak için
  • 1:22 - 1:24
    parçalara ayırmak zorunda kalacak:
  • 1:24 - 1:24
    fan,
  • 1:24 - 1:25
    tas,
  • 1:25 - 1:26
    tik.
  • 1:26 - 1:29
    Çözümleme için harcanan zaman onların
  • 1:29 - 1:30
    akranlarına yetişmesini ve
  • 1:30 - 1:32
    yeterli anlamaya ulaşmasını zorlaştırıyor.
  • 1:32 - 1:34
    Kelimeleri duyulduğu gibi hecelemek
  • 1:34 - 1:36
    mesela s-t-i-k,
  • 1:36 - 1:36
    "stick" için
  • 1:36 - 1:38
    ya da f-r-e-n-s
  • 1:38 - 1:39
    "friends" için
  • 1:39 - 1:41
    oldukça yaygındır.
  • 1:41 - 1:43
    Bu zorluklar sanılandan
  • 1:43 - 1:46
    daha yaygın ve çeşitlidir.
  • 1:46 - 1:49
    Disleksi her 5 kişiden birini etkiliyor.
  • 1:49 - 1:51
    Sürekli olarak ortaya çıkıyor.
  • 1:51 - 1:54
    Bir kişide orta derece disleksi varken,
  • 1:54 - 1:57
    bir diğerinde daha şiddetlisi olabilir.
  • 1:57 - 1:59
    Disleksi aileden gelen genlerde de var.
  • 1:59 - 2:02
    Ailede birinin yazma sorunu varken diğeri
  • 2:02 - 2:03
    tek hecelileri bile
  • 2:03 - 2:05
    çözümlemede ciddi sıkıntı
  • 2:05 - 2:08
    yaşaması oldukça yaygındır,
  • 2:08 - 2:10
    "catch" gibi.
  • 2:10 - 2:12
    Disleksinin sürekliliği ve dağılımı
  • 2:12 - 2:15
    daha geniş bir temeli unutmamayı öneriyor
  • 2:15 - 2:17
    disleksili zihinlerin
  • 2:17 - 2:20
    dili nasıl işlediğine baktığımızda.
  • 2:20 - 2:22
    Nöroçeşitlilik fikri şu:
  • 2:22 - 2:24
    Beyinlerimiz yapı ve işlevde
  • 2:24 - 2:27
    farklılık gösterdiğinden
  • 2:27 - 2:29
    "norm" dan ayrılan her yapıyı
  • 2:29 - 2:31
    patolojik bir hastalık gibi
  • 2:31 - 2:33
    etiketlemek için aceleci olmamalı
  • 2:33 - 2:37
    ya da bu farklılıkları olanları
    "kusurlu" olarak görmemeliyiz.
  • 2:37 - 2:41
    Disleksi gibi nörobiyolojik
    farklılıkları olan kişiler,
  • 2:41 - 2:43
    ki oldukça yaratıcı bireyleri de içeriyor;
  • 2:43 - 2:45
    mesela Picasso,
  • 2:45 - 2:45
    Muhammed Ali,
  • 2:45 - 2:47
    Whoopi Goldberg,
  • 2:47 - 2:48
    Steven Spielberg,
  • 2:48 - 2:48
    ya da Cher gibi
  • 2:48 - 2:50
    şüphesiz yaşamda parlak ve
  • 2:50 - 2:53
    başarılı olmak için tüm kapasiteye sahip.
  • 2:54 - 2:55
    İşte disleksili beyinlerin
  • 2:55 - 2:57
    özel çalışma yolları şu.
  • 2:57 - 3:00
    Beyin iki yarıküreye ayrılır.
  • 3:00 - 3:03
    Sol beyin genellikle dilin ve sonuç olarak
  • 3:03 - 3:05
    okumanın sorumluluğunu alır.
  • 3:05 - 3:08
    Sağ ise konumsal aktiviteleri idare eder.
  • 3:08 - 3:10
    fMRI çalışmaları buldu ki,
  • 3:10 - 3:13
    disleksisi olanların beyinleri,
    olmayanlara kıyasla
  • 3:13 - 3:17
    daha çok sağ beyin ve ön loba dayanıyor.
  • 3:18 - 3:20
    Bu da bir kelime okuduklarında
  • 3:20 - 3:22
    beyinlerinde daha uzun bir yola çıktığı
  • 3:22 - 3:25
    ve ön lobta gecikebileceği anlamına gelir.
  • 3:25 - 3:28
    Bu nörobiyolojik kusurdan dolayı
  • 3:28 - 3:30
    daha büyük zorlukla okurlar.
  • 3:30 - 3:31
    Ancak dislektikler
  • 3:31 - 3:33
    fiziksel olarak beyinlerini
  • 3:33 - 3:35
    değiştirip okumalarını geliştirebilirler.
  • 3:35 - 3:38
    Yoğun, çok algılı müdahale ile
  • 3:38 - 3:40
    dili bölerek, okuyucuya
  • 3:40 - 3:42
    çözümlemeyi öğretir
  • 3:42 - 3:45
    hece türüne ve yazım kurallarına göre.
  • 3:45 - 3:46
    Disleksililerin beyinleri
  • 3:46 - 3:48
    okurken sol beyni daha etkili
  • 3:48 - 3:50
    kullanmaya başlarlar
  • 3:50 - 3:52
    ve okumaları gelişir.
  • 3:52 - 3:54
    Müdahale işe yarar
  • 3:54 - 3:56
    çünkü disleksiyi beyinde işlevsel bir
  • 3:56 - 3:59
    çeşitlilik olarak uygun bir şekilde saptar
  • 3:59 - 4:01
    ki doğal olarak bir kişiden diğerine
  • 4:01 - 4:03
    her türlü çeşitliliği gösterir.
  • 4:03 - 4:06
    Nöreçeşitlilik tüm insanlardaki
  • 4:06 - 4:09
    beyin işlevlerinin bu izgesini vurgular ve
  • 4:09 - 4:12
    çevremizdekilerin bakış açılarını
    daha iyi anlamak için
  • 4:12 - 4:16
    dünyayı onların sadece gözünden değil,
  • 4:16 - 4:19
    beyinlerinden de görmeyi
    denememizi önerir.
Title:
Disleksi nedir? - Kelli Sandman-Hurley
Speaker:
Kelli Sandman-Hurley
Description:

Tamamını izleyin: http://ed.ted.com/lessons/what-is-dyslexia-kelli-sandman-hurley

Disleksi her 5 kişiden birini etkiliyor, ancak disleksi deneyimi her zaman aynı değil. Bu dili işleme zorluğu belli bir görüntüye sebep olur-- "normal" ya da "kusurlu" etiketlerine uyamayan biri. Kelli Sandman-Hurley bizi disleksik beyin işlevi hakkında yeniden düşünmeye ve insan beyninin nöroçeşitliliğini övme çağırıyor.

Ders: Kelli Sandman-Hurley, animasyon: Marc Christoforidis.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:35
Meric Aydonat approved Turkish subtitles for What is dyslexia?
Meric Aydonat edited Turkish subtitles for What is dyslexia?
S Uzel accepted Turkish subtitles for What is dyslexia?
S Uzel edited Turkish subtitles for What is dyslexia?
Büşra Ay edited Turkish subtitles for What is dyslexia?
Büşra Ay edited Turkish subtitles for What is dyslexia?
DUYGU YAZICI edited Turkish subtitles for What is dyslexia?
DUYGU YAZICI edited Turkish subtitles for What is dyslexia?

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.