Antony Gormley: Wyrzeźbiona przestrzeń, wewnątrz i na zewnątrz

Legendarny rzeźbiarz Antony Gormley bawi się przestrzenią i ludzką formą. Jego prace eksplorują wewnętrzną przestrzeń, którą możemy poczuć w swoim ciele, i przestrzeń zewnętrzną, odczuwaną wokół nas ze świadomością, że jesteśmy zaledwie kropką w przestrzeni i czasie.

Opowiem wam, dlaczego zostałem rzeźbiarzem.

Myślicie pewnie, że rzeźbiarze

zajmują się poziomem meta,
przedmiotami,

czy też ciałami,

ale najważniejszą sprawą dla mnie

jest tworzenie przestrzeni,
i tak nazwałem swój wykład.

"Tworzenie przestrzeni".

Przestrzeni, która istnieje wewnątrz nas

i bez naszego udziału.

Kiedy byłem dzieckiem...

Nie wiem, ilu z was dorastało w latach 50.,

ale mnie wysyłano na górę
na przymusowy odpoczynek. (Śmiech)

To bardzo zły pomysł.
Jesteś po obiedzie,

masz sześć lat,
chcesz wspinać się po drzewach.

Ale ja musiałem iść
do maleńkiego pokoju,

który kiedyś był balkonem.

Było tam niesamowicie gorąco i ciasno,

a ja musiałem tam leżeć.
Co za bzdura.

Jednak z jakiegoś powodu obiecałem sobie,

że się nie poruszę,

że zrobię to,

czego chciała mama.

Leżałem tam więc w ciasnej przestrzeni,

gorącej, ciemnej, klaustrofobicznej,
jak pudełko zapałek, za oczami.

To było bardzo dziwne.

Po dniach, tygodniach, miesiącach,
przestrzeń zaczęła się powiększać,

robić się ciemniejsza i zimniejsza,

aż w końcu zacząłem
wyczekiwać tych 30 minut

narzuconego bezruchu i odpoczynku

i naprawdę nie mogłem się doczekać,

aż znajdę się w tym miejscu ciemności.

Zajmijmy się czymś innym.

Czy możemy wszyscy zamknąć na chwilę oczy?

Spokojnie, to nie będzie nic dziwacznego.

Nie chcę wciągnąć was do sekty. (Śmiech)

Po prostu chciałbym,
żebyśmy wszyscy się tam przenieśli.

Ja też zamknę oczy,
żeby do was dołączyć.

Zamknijcie na chwilę oczy.

Jesteśmy w przestrzeni.

Subiektywnej, zbiorowej przestrzeni
ciemności ciała.

Myślę o niej
jako o miejscu wyobraźni,

potencjału,

jakie jednak są jego właściwości?

Jest bezprzedmiotowe.
Nie ma tu rzeczy.

Jest bezwymiarowe. Nieograniczone.

Nieskończone.

Otwórzcie oczy.

To właśnie jest przestrzeń,
którą rzeźbię...

Co tak naprawdę jest trochę paradoksalne,

bo w rzeźbie chodzi o stawianie
propozycji materialnych,

ale myślę, że rzeźba może nas połączyć

z tą właśnie przestrzenią.

Wyobraźcie sobie więc,
że jesteśmy gdzieś pośrodku Ameryki.

Śpicie, budzicie się

i bez podnoszenia głowy z ziemi

widzicie na odległość 100 kilometrów.

To jest solnisko.

Gdy jako młody człowiek
skończyłem akademię sztuk pięknych,

chciałem zrobić coś,

co współdziałałoby bezpośrednio ze światem,
z konkretnym miejscem.

To miejsce było wspaniałe,

ponieważ można było sobie wyobrazić,

że jest się pierwszym człowiekiem,
który tam dotarł.

W tym miejscu właściwie nic się nie działo.

Niedługo dojdę do sedna.

Podniosłem kamień wielkości dłoni,

rzuciłem, jak najdalej potrafiłem,

pewnie na około 22 metry.

Potem zebrałem wszystkie kamienie
w tym promieniu

i ułożyłem je w stos.

To właśnie on.

Potem stanąłem na tym stosie

i ponownie porozrzucałem kamienie.

Tak wyglądała zmieniona pustynia.

Pewnie myślicie,
że przecież to jest to samo,

co na początku.

(Śmiech)

O co to całe zamieszanie?

Chris przekonywał,

żebym nie pokazywał tego slajdu,

bo weźmiecie mnie
za artystę nowoczesnego,

który tak naprawdę nic nie robi.

(Śmiech)

W rzeczywistości, to jest dowód

na żyjące ciało na innych ciałach,

kamieniach, które były poddane
formacjom geologicznym,

erozji, oddziaływaniu czasu na przedmioty.

Chciałbym, żebyście spojrzeli na to miejsce

trochę inaczej z powodu wydarzenia,

które tam się potoczyło.

Ludzkiego wydarzenia,

które, ogólnie mówiąc, prowokuje nas

do spojrzenia na nowo na świat

inny niż ten, który współdzielimy ze sobą,

świat pełen technologii.

Do spojrzenia na świat żywiołów.

Ten elementarny świat, w którym żyjemy,
jest właśnie tą przestrzenią,

którą wspólnie odwiedziliśmy,
ciemnością ciała.

Chciałem wrócić do tego otoczenia,

otoczenia intymnej,
subiektywnej przestrzeni,

w której każdy z nas żyje,

ale od nieco innej strony.

Tak wygląda codzienna działalność studia.

Jak widać, nie robię zbyt wiele.
Po prostu stoję,

z zamkniętymi oczami,

a inni ludzie mnie formują.

To indeks przeżytej chwili

ciała w danym czasie.

Czy możemy sporządzić mapę tej przestrzeni,
używając języka neutrin

lub promieniowania kosmicznego,
przyjmując wiążący stan ciała

jako granicę, jednocześnie
zupełnie odwracając

najbardziej tradycyjną
grecką ideę wskazywania?

W dawnych czasach brano bryłę
marmuru pentelickiego

i wydrążano powierzchnię,
żeby rozpoznać powłokę,

powierzchowność,

to, co Arystoteles zdefiniował jako różnicę

między substancją a formą,

tym, co sprawia, że rzeczy są widzialne,

lecz tutaj podchodzimy od innej strony.

Czy możemy traktować to
jako wydzielającą błonę?

To ołowiana powłoka
zbudowana wokół przestrzeni,

którą zajmowało moje ciało,
teraz jest jednak pustej.

Rzeźba nazywa się "Nauka patrzenia".

Moglibyśmy nazwać ją nocą,

albo 96 procentami grawitacji,
o których nie wiemy,

ciemną materią,
znajdującą się w kosmosie,

w innej wersji ludzkiej przestrzeni.

Nie wiem, czy zauważyliście,

że zaznaczone są oczy,
oczy zamknięte.

Jest to "Nauka patrzenia",
ponieważ mamy do czynienia z obiektem,

który, mam nadzieję, działa zwrotnie

i odnosi się do widzenia,
czy też związku z ciemnością ciała,

którą ja postrzegam
jako przestrzeń pełną potencjału.

Czy możemy zrobić to w inny sposób,

cząsteczek wokół jądra atomu,

opowiadać o ciele
jako centrum energetycznym?

Nie o posągach i rzeźbach,

o obowiązku stania,
który narzuca się ludzkiemu ciału

czy też stojącemu posągowi.
Moglibyśmy je uwolnić,

pozwolić im stać się polem energii,
przestrzenią w przestrzeni,

która mówi o ludzkim życiu,
czymś pomiędzy stawaniem się entropią

a pewnego rodzaju skupiskiem uwagi,

ludzkim miejscem możliwości
w przestrzeni jako takiej.

Czy jest inny sposób?

Ciemna materia na tle horyzontu.

Jeżeli umysły żyją w ciałach,
ciała żyją w ubraniach,

w pomieszczeniach, w budynkach,

w miastach, czy mają też końcową powłokę

i czy ta powłoka jest percepcyjna?

Horyzont.

Czy sztuka to próba

wyobrażenia sobie,
co znajduje się za horyzontem?

Czy możemy użyć ciała
jako swoistego pustego katalizatora

do pewnego rodzaju współodczuwania
doznania czasoprzestrzeni

która jest przeżywana,
gdy stoję tutaj przed wami,

usiłując wyczuć i wytworzyć połączenie

w tej czasoprzestrzeni,
którą współdzielimy.

Czy możemy użyć pamięci ciała,

ludzkiego miejsca w przestrzeni,

żeby ponownie skatalizować
doznanie z pierwszej ręki

pierwiastka czasu.

Czas ludzki, czas przemysłowy,

poddany próbie czasu przypływów,
w którym wspomnienia danego ciała,

które może być każdym ciałem,

pomnożonym w czasie
reprodukcji mechanicznej,

wiele razy, umieszczone na trzech
kilometrach kwadratowych,

1,5 kilometra od brzegu,

zanikającym, w różnych warunkach
w dzień i w nocy.

Rzeźba znajduje się u ujścia rzeki Mersey

na obrzeżach Liverpoolu.

Tak wygląda morze w tej okolicy,

zwykłego popołudnia.

Części pojawiają się i znikają,

ale nie to jest najistotniejsze.

To widok na północ, z centrum instalacji.

Tworzą pole, które ujmuje ciała żywe

i zastępcze w pewnego rodzaju relacji

ze sobą nawzajem i w ramach ograniczenia,

krawędzi, horyzontu.

Idąc dalej, czy możliwym jest

przeniesienie tej idei,
ciała, tworzenia ciała

jako zamiennika pierwszego ciała,

tego biologicznego,

ciałem innym, architektury
i środowiska skonstruowanego.

Oto praca o tytule "Miejsce
na wielką pustynię Australii".

Znajduje się w nieokreślonym miejscu,

którego nigdy nie ujawniłem.

To przedmiot umysłu.

Uważam go za Buddę XXI wieku.

Znowu ciemność ciała,

zamknięta w kształcie bunkra,

w minimalnej pozycji, jakiej wymaga ciało,

w kucki.

Znajduje się tam dziura,
na poziomie odbytu, penisa.

Są otwory na uszy,
ale nie na oczy.

Jest otwór na usta.
Beton grubości sześciu centymetrów,

wewnątrz pustka.

Ponownie, miejsce okolone
całkowicie płaskim,

360-stopniowym widokiem na horyzont.

Znowu chodzi o zadanie tego pytania,

tak jakbyśmy dopiero co
pojawili się na świecie:

jaki jest związek projektu ludzkiego

z czasem i przestrzenią?

Wracając do idei

przenoszenia ciemności ciała
w architekturę,

czy można wykorzystać przestrzeń
architektoniczną nie do życia,

ale jako metaforę

i wykorzystać jej skurczowe, rozkurczowe,

mniejsze i większe przestrzenie,
by dostarczyć pewnego rodzaju

narracji somatycznych,
zabierających w podróż w przestrzeni,

w światło i ciemność?

To dzieło proporcji i wagi,

które przetwarza ciało
w miasto, zbiór komórek

połączonych ze sobą

i pozwalających na pewien wizualny dostęp

w pewnych miejscach.

Ostatnia rzeźba, o której chcę opowiedzieć,

to "Ślepe światło",

chyba najbardziej otwarta z moich prac,

Motyw konferencji to
"radykalna otwartość",

a w tym kontekście rzeźba ta
reprezentuje moją radykalność w zenicie.

Jako tworzywa użyłem
wody i pary.

Oto kabina

wypełniona ciśnieniem 1,5 atmosfery,

chmurą i bardzo jasnym światłem.

Idąc w kierunku
zawsze otwartego progu,

znikamy, tak dla siebie jak i innych.

Jeśli wyciągniemy przed siebie rękę,

nie zobaczymy jej.

Jeśli spojrzymy w dół,
nie zobaczymy stóp.

Stajemy się świadomością
bez przedmiotowości,

wyzwoloną od wymiarowości

i mierzalności, którymi życie łączy nas

z tym, co obowiązkowe.

W rzeczywistości jest to
miejsce wypełnione ludźmi,

bezcielesnymi głosami,

a w tym otoczeniu,

kiedy inni podchodzą
do granic naszego ciała,

bardzo blisko, jawią się
jako reprezentacje.

Kiedy zbliżają się do granic,

stają się reprezentacjami,

w których obserwatorzy
stają się obserwowanymi.

Dla mnie sztuka nie dotyczy
przedmiotów o wysokiej wartości pieniężnej.

Chodzi o wzmocnienie
doznań z pierwszej ręki

w czasie teraźniejszym.

Jak mawiał John Cage:

"Nie poruszamy się
do jakiegoś celu.

Jesteśmy u celu, a on się zmienia z nami.

Jeśli sztuka ma jakieś przeznaczenie,
to jest nim otwarcie oczu na ten fakt."

Dziękuję bardzo.

(Brawa)