Return to Video

Przerażające drapieżne dinozaury z Sahary w okresie kredy - Nizar Ibrahim

  • 0:08 - 0:12
    Niewiele miejsc na Ziemi
    jest mniej przyjaznych dla życia
  • 0:12 - 0:15
    niż wysuszona Sahara.
  • 0:15 - 0:18
    Nie zawsze tak było.
  • 0:18 - 0:22
    100 milionów lat temu, w okresie kredy,
  • 0:22 - 0:26
    ten obszar był ogromnym systemem rzecznym,
  • 0:26 - 0:29
    od dzisiejszego Egiptu po Maroko.
  • 0:29 - 0:32
    Ówczesny świat wyglądał zupełnie inaczej.
  • 0:32 - 0:36
    Kontynenty jeszcze
    nie zajęły obecnych pozycji.
  • 0:36 - 0:38
    Ekstremalne temperatury były powszechne,
  • 0:38 - 0:41
    a gwałtowne burze sprawiały,
    że warunki do życia były nieprzewidywalne.
  • 0:41 - 0:44
    Dinozaury żyły na lądzie,
  • 0:44 - 0:46
    pterozaury na niebie,
  • 0:46 - 0:51
    a gigantyczne gady i rekiny
    pływały w ciepłych morzach.
  • 0:51 - 0:56
    Małe ssaki, nasi przodkowie,
    żyły dosłownie w cieniu
  • 0:56 - 1:00
    tych niezwykłych istot.
  • 1:00 - 1:02
    W świecie ogromnych drapieżników
  • 1:02 - 1:04
    Rzeka Gigantów,
  • 1:04 - 1:08
    jak niektórzy nazywają
    północną część Afryki,
  • 1:08 - 1:11
    była szczególnie niebezpieczna.
  • 1:11 - 1:15
    W większości ekosystemów na szczycie
    łańcucha pokarmowego jest mało gatunków.
  • 1:15 - 1:18
    Zwykle nie ma wystarczającej zdobyczy
    do zaspokojenia wielu drapieżników.
  • 1:18 - 1:24
    Jednak dzięki ogromnej ilości
    zwierząt wodnych w tym ekosystemie
  • 1:24 - 1:31
    żyła duża i zróżnicowana populacja
    drapieżników z góry łańcucha pokarmowego.
  • 1:31 - 1:33
    Wiemy to dzięki skamielinom
  • 1:33 - 1:36
    znalezionym na obszarze Kem Kem.
  • 1:36 - 1:40
    Kształt głów i tułowi wielu drapieżników
  • 1:40 - 1:44
    wskazuje na przystosowanie
    do polowania na różnej wielkości
  • 1:44 - 1:47
    zwierzęta morskie.
  • 1:47 - 1:50
    To pozwoliło drapieżnikom
    z Kem Kem w pełni korzystać
  • 1:50 - 1:55
    z obfitego źródła pożywienia
    tego środowiska - ryb,
  • 1:55 - 1:58
    i uniknąć bezpośredniej rywalizacji
  • 1:58 - 2:03
    z drapieżnikami grasującymi na lądzie.
  • 2:03 - 2:08
    Zwierzęta zmagały się
    z atakami z każdej strony,
  • 2:08 - 2:10
    także z powietrza.
  • 2:10 - 2:13
    Latające gady zdominowały niebo.
  • 2:13 - 2:17
    Rozpiętość skrzydeł Alanqi
    wynosiła dziewięć metrów,
  • 2:17 - 2:21
    a jej smukły dziób pozwalał chwytać ryby
  • 2:21 - 2:25
    i mniejsze zwierzęta lądowe.
  • 2:25 - 2:28
    Przynajmniej siedem
    gatunków krokodylowatych
  • 2:28 - 2:30
    patrolowało drogi wodne,
  • 2:30 - 2:33
    w tym ponad 10-metrowy Elosuchus.
  • 2:33 - 2:39
    Wiele tyranozaurowatych
    mięsożerców zwanych teropodami
  • 2:39 - 2:42
    żyło obok siebie.
  • 2:42 - 2:46
    W obszarze Rzeki Gigantów
    królował Spinozaur.
  • 2:46 - 2:50
    Ten 15-metrowy dinozaur
    był większy od Tyranozaura.
  • 2:50 - 2:52
    Miał krótkie i silne tylne nogi,
  • 2:52 - 2:53
    giętki ogon
  • 2:53 - 2:55
    i szerokie łapy.
  • 2:55 - 3:00
    Jego dwumetrowe wyrostki kolczyste
    kręgosłupa odstraszały inne drapieżniki
  • 3:00 - 3:03
    i służyły przyciąganiu samic.
  • 3:03 - 3:08
    Długa i smukła szczęka
    ze stożkowatymi zębami
  • 3:08 - 3:14
    świetnie nadawała się do łapania
    śliskich zwierząt z wody.
  • 3:14 - 3:17
    Z tym drapieżnikiem alfa
    i jego ekosystemem
  • 3:17 - 3:22
    nie równa się nic innego
    w historii życia na Ziemi.
  • 3:22 - 3:25
    Po przerażających drapieżnikach
    pozostały tylko skamieliny.
  • 3:25 - 3:29
    Około 93 miliony lat temu
    poziom mórz się podniósł
  • 3:29 - 3:33
    i zamienił obszar Kem Kem w płytkie morze.
  • 3:33 - 3:35
    Miliony lat później
  • 3:35 - 3:36
    uderzenie asteroidy,
  • 3:36 - 3:38
    erupcje wulkanów
  • 3:38 - 3:40
    i związane z nimi zmiany klimatu
  • 3:40 - 3:46
    wyeliminowały dinozaury, pterozaury
    i wiele innych zwierząt i roślin
  • 3:46 - 3:49
    razem z ich ekosystemami.
  • 3:49 - 3:53
    Masowe wymarcie stworzyło drogę
    do powstania nowych gatunków ptaków,
  • 3:53 - 3:55
    większych ssaków
  • 3:55 - 3:57
    i w końcu nas.
Title:
Przerażające drapieżne dinozaury z Sahary w okresie kredy - Nizar Ibrahim
Description:

Zobacz całą lekcję: http://ed.ted.com/lessons/the-ferocious-predatory-dinosaurs-of-cretaceous-sahara-nizar-ibrahim

W okresie kredy (około 100 milionów lat temu) północna część Afryki była ogromnym systemem rzecznym i domem dla wielu dziwacznych prehistorycznych drapieżników. Wśród nich żył Spinozaur, dinozaur straszniejszy nawet od Tyranozaura. Korzystając z paleontologicznych i geologicznych danych, Nizar Ibrahim zaskakująco szczegółowo rekonstruuje środowisko "Rzeki Gigantów".

Lekcja: Nizar Ibrahim, animacja: Silvia Prietov.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:20

Polish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.