Kunnen we de taal van dolfijnen spreken?

In de afgelopen 28 jaar heeft Denise Herzing elke zomer vijf maanden geleefd met een school Atlantische gevlekte dolfijnen. Ze volgde van drie generaties de familierelaties en gedragingen. Het is duidelijk dat ze met elkaar communiceren -- maar is het ook een taal? Kunnen mensen het ook gebruiken? Ze deelt een fascinerend nieuw experiment met ons, waarmee dit idee wordt getoetst.

We gaan nu naar de Bahama's

naar een bijzondere groep dolfijnen
waarmee ik heb gewerkt

in het wild, de laatste 28 jaar.

Ik ben geïnteresseerd in dolfijnen
vanwege hun grote hersenen

en wat ze met al die denkkracht
doen in het wild.

Een deel daarvan gebruiken ze

om hun complexe levens te leiden,

maar wat weten we nou eigenlijk
over de intelligentie van dolfijnen?

We weten bijvoorbeeld dat de verhouding
tussen hun hersenen en hun lichaam,

een fysiek meetpunt voor intelligentie,

alleen kleiner is dan die van mensen.

Op cognitief vlak kunnen zij
kunstmatig gecreëerde talen begrijpen.

Ze slagen voor zelfbewustzijn-tests met spiegels.

Op sommige plekken
gebruiken ze gereedschappen,

zoals sponzen, om op vissen te jagen.

Maar er staat nog één grote vraag open:

hebben ze een taal, en zo ja,

waar hebben ze het over?

Tientallen jaren geleden --
niet slechts jaren geleden --

ging ik op zoek naar een plek in de wereld

waar ik dolfijnen onder water kon observeren,

om de code te kraken
van hun communicatiesysteem.

In de meeste delen van de wereld
is het water troebel,

dus het is moeilijk om dieren
onder water te observeren,

maar ik vond een groep dolfijnen die leeft

in prachtige, heldere, ondiepe
zandbanken van de Bahama's,

net ten oosten van Florida.

Ze brengen hun dagen door
met rusten en met elkaar

in de veiligheid van het ondiepe,

maar 's nachts gaan ze de diepte in om te jagen.

Dit is natuurlijk ook geen slechte plek
voor een onderzoeker.

We gaan er elke zomer vijf maanden heen

in een 20 meter lange katamaran,
en we leven, slapen en werken

weken achtereen op zee.

Mijn belangrijkste instrument is een
onderwatercamera met een hydrofoon.

Dat is een onderwatermicrofoon,

waarmee ik geluid en gedrag kan combineren.

Meestal werken we terughoudend.

We proberen ons te houden
aan dolfijn-etiquette in het water,

want daar zijn we fysiek tijdens observatie.

De Atlantische vlekdolfijn is een heel fijne soort
om mee te werken, om een aantal redenen.

Bij hun geboorte hebben ze geen vlekken,
die komen met de leeftijd.

Ze gaan door vrij duidelijke ontwikkelingsfases,

dus het is leuk om hun gedrag te volgen.

Tegen hun 15e zijn ze volledig
zwart-wit gestippeld.

De moeder die je hier ziet is Mugsy.

Ze is 35 jaar oud op deze foto,

maar dolfijnen kunnen wel 50 worden.

Net als alle dolfijnen in de gemeenschap

fotografeerden we Mugsy en letten we op de vlekken

en sneetjes in haar rugvin,

en ook het unieke patroon van de vlekken,

naarmate ze ouder werd.

Jonge dolfijnen leren een hoop tijdens hun jeugd.

Tijdens hun tienerjaren oefenen ze
hun sociale vaardigheden.

Rond hun 9e worden de vrouwen

seksueel volwassen,
zodat ze zwanger kunnen worden.

De mannen zijn een stuk later,

zo rond hun 15e.

Dolfijnen zijn erg promiscue,

dus we moeten uitvinden wie de vaders zijn

door in het water
fecaliën te verzamelen

en hieruit DNA te halen.

Dit betekent dat we na 28 jaar

drie generaties volgen,

inclusief oma's en opa's.

Dolfijnen zijn van nature akoestici.

Ze produceren en horen
10 maal zo hoge geluiden als wij.

Ze gebruiken ook andere communicatiesignalen.

Ze kunnen goed zien, dus ze gebruiken lichaamstaal.

Ze kunnen proeven, maar niet ruiken.

En ze kunnen voelen.

Geluid kan gevoeld worden in water,

doordat weefsel en water
akoestisch even goed geleiden.

Ze kunnen elkaar op afstand
'buzzen' en kietelen.

We weten al ongeveer hoe geluid
gebruikt wordt bij bepaald gedrag.

Het kenmerkende gefluit

is een fluitje dat hoort bij een bepaalde dolfijn,
zoals een naam. (Dolfijn-fluitgeluid)

Dit geluid is het best onderzocht,
omdat het makkelijk te meten is.

Je hoort dit geluid bijvoorbeeld wanneer
een moeder en haar kalf samenkomen.

Een ander goed onderzocht geluid,
zijn de echolocatie-kliks.

Dit is de sonar van de dolfijn.
(Dolfijn-klikgeluid)

Ze gebruiken deze kliks
om te jagen en te eten.

Heel snelle kliks worden gezoem
dat sociaal wordt gebruikt.

Mannen kunnen bijvoorbeeld een vrouw stimuleren

als ze haar het hof willen maken.

Ik ben zelf ook wel eens 'gebuzzed' in het water.

(Gelach)

Niet doorvertellen, geheimpje.

Je voelde echt het geluid.
Dat was mijn punt.

(Gelach)

Dolfijnen zijn ook politieke dieren.

Ze moeten conflicten oplossen.

(Dolfijn-geluiden)

Deze geluiden gebruiken ze ook als ze vechten.

Ze zijn niet goed onderzocht,
want ze zijn moeilijk te meten.

Dit is een filmpje van een typisch dolfijn-gevecht.

(Dolfijn geluiden)

Je ziet twee groepen,

en je ziet de hoofden tegen elkaar gaan.

Sommige met hun bek open,

een hoop gekwetter.

Daar is een luchtbel.

Een van de groepen neemt uiteindelijk afstand,

waarna alles weer is opgelost.

Het escaleert bijna nooit tot geweld.

In de Bahama's zijn er ook lokale tuimelaars

die sociale interactie hebben met gevlekte dolfijnen.

Ze passen bijvoorbeeld op elkaars kalfjes.

De mannetjes vertonen imponeergedrag
als ze elkaars vrouwen achterna gaan.

En de twee groepen vormen tijdelijke allianties
als ze haaien wegjagen.

Een van de mechanismes die ze
gebruiken om te communiceren

en te coördineren, is gelijktijdigheid.

Ze synchroniseren hun geluiden
met hun lichaamshoudingen,

om groter te lijken en sterker te klinken.

(Dolfijn-geluiden)

Dit zijn de tuimelaars,

je zult zien dat ze hun gedrag
en geluid gaan synchroniseren.

(Dolfijn-geluiden)

Je ziet dat ze met hun partner synchroniseren,
evenals in andere duo's.

Ik zou willen dat ik zo goed kon coördineren.

Bedenk wel dat wij alleen datgene horen
wat voor mensen te horen is.

Dolfijnen maken ultrasoon geluid,

en we gebruiken speciale apparatuur
om deze geluiden op te vangen.

Onderzoekers hebben de complexiteit
van het gefluit gemeten,

op basis van informatietheorie,

en het gefluit lijkt veel op menselijke talen.

Maar de bromtonen zijn nog steeds een mysterie.

Dit zijn drie spectagrammen.

Twee ervan zijn menselijke woorden,
eentje is van een dolfijn.

Raad maar welke van de dolfijn is.

Het blijkt dat de bromtonen een beetje lijken
op menselijke fonemen.

Je kunt deze code kraken
door de signalen te ontrafelen,

maar het is heel lastig,
en we hebben nog geen steen van Rosetta.

Een tweede manier
is door technologie te ontwikkelen,

een communicatie-interface,

en dat hebben we geprobeerd op de Bahama's

in real-time.

Wetenschappers hebben toetsenborden gebruikt

om de kloof met andere soorten te overbruggen,

zoals chimpansees en dolfijnen.

Dit onderwater-toetsenbord in Orlando, Florida,

in het Epcot Center, was zelfs

de meest geavanceerde interface ooit gemaakt

voor mensen en dolfijnen om onder water
ervaringen en informatie uit te wisselen.

We wilden een soortgelijke opstelling

in de Bahama's,
maar in een natuurlijkere setting.

We achtten dit mogelijk,

want de dolfijnen gaven ons blijk van

wederzijdse nieuwsgierigheid.

Ze deden spontaan onze geluiden na,

en onze houdingen, en ze nodigden ons uit

voor hun spelletjes.

Dolfijnen zijn sociale dieren,
dus ze zijn gek op spelen.

Een van hun favoriete spelletjes
is het meesleuren van zeewier,

of sargassowier in dit geval.

Ze zijn er goed in en vinden het leuk
om het van vin naar vin te laten vallen.

Op deze beelden zie je Caroh.

Ze is 25 jaar oud, en dit is haar jong, Cobalt.

Hij leert dit spelletje voor het eerst.

(Dolfijn geluiden)

Ze plaagt hem en daagt hem uit.

Hij wil echt het sargassowier.

Wanneer dolfijnen je uitnodigen voor dit spel,

laten ze zich vaak verticaal zakken in het water.

Ze nemen wat sargassowier op hun vin,

duwen het weg, en laten het
soms op de bodem vallen

zodat wij het oprapen
en meedoen met hun zeewier-spelletje.

Als we het niet oppakken van de bodem,

brengen ze het naar de oppervlakte,

zwaaien ze ermee op hun staart,

laten het vallen,

en dan pakken wij het weer op.

Dus we dachten:
zou het niet mooi zijn

om een technologie te bouwen
die de dolfijnen in staat stelt

om hun favoriete speelgoed aan te vragen?

Het idee was om een toetsenbord

te hangen aan de boot,
gekoppeld aan een computer.

De duikers en de dolfijnen
zouden de toetsen indrukken,

vrolijk informatie uitwisselen
en elkaar om speelgoed vragen.

Maar we merkten snel

dat dolfijnen niet blijven hangen
rond een boot met een toetsenbord.

Ze hebben betere dingen te doen in het wild.

In gevangenschap wellicht, maar in het wild --

Dus duwden we een draadloos
toetsenbord door het water.

We onderscheidden vier speeltjes:

een sjaal, een touw, sargassowier,
en een boottochtje,

wat een leuke activiteit is voor dolfijnen. (Gefluit)

Dat is het fluitje voor de sjaal,

dat ook gekoppeld is aan een symbool.

Dit zijn kunstmatig gecreëerde geluiden.

Normaal gesproken gebruikt een dolfijn die niet,

maar ze kunnen ze eenvoudig nadoen.

Ik heb vier jaar lang met mijn collega's
Adam Pack en Fabienne Delfour

in de praktijk gewerkt met dit toetsenbord.

We vroegen elkaar om speelgoed

terwijl de dolfijnen toekeken.

De dolfijnen konden meedoen.

Ze konden naar een object wijzen,

of het fluitje nadoen.

Dit zijn beelden van een sessie.

De duiker heeft het touw.

Ik zit op het toetsenbord, links.

Ik heb net de toets ingedrukt voor het touw,
en dat is het verzoek voor het speelgoed.

Ik heb nu het touw, ik duik naar beneden,

en ik probeer de aandacht te trekken van de dolfijn.

Het zijn net kleine kinderen.
Je moet hun aandacht erbij houden.

Het zijn net kleine kinderen.
Je moet hun aandacht erbij houden.

Ik laat het touw vallen om te kijken of ze komen.

Daar komen ze.

Ze pakken het touw op
en sleuren het mee.

Ze pakken het touw op
en sleuren het mee.

ik zit op het toetsenbord, links,

en dit is de eerste keer dat we dit probeerden.

Ik ga de dolfijnen vragen om het touw,

door het geluidje voor het touw te gebruiken.

Eens zien of ze begrijpen wat dat betekent.

(Gefluit)

Dat is het fluitje voor het touw.

Daar komen de dolfijnen,

en laat het touw maar los.

(Applaus)

Dit was maar één keer.

We weten niet zeker of ze de fluitjes echt begrijpen.

Dit is het tweede speeltje in het water.

Dit is de sjaal, en ik probeer de dolfijn mee te nemen

naar het toetsenbord, om haar

het visuele en akoestische signaal te laten zien.

Deze dolfijn noemen we de 'sjaaldief',

want door de jaren heen
is ze er vandoor gegaan

met ongeveer 12 sjaals.

We denken dat ze een boetiek heeft,
ergens in de Bahama's.

Ik kom haar kant op. Ze houdt de sjaal rechts.

We proberen de dieren niet te veel aan te raken.

We willen ze er niet te veel
aan laten wennen.

Ik probeer haar terug te leiden
naar het toetsenbord.

De duiker gaat het geluidje
voor de sjaal activeren,

om de sjaal aan te vragen.

Ik probeer haar de sjaal te geven.

Oeps. Bijna kwijt.

Vanaf dit moment is alles mogelijk.

De dolfijn is bij het toetsenbord.

Je hebt de volle aandacht.

Dit ging soms urenlang door.

Ik wilde dit filmpje met je delen,

niet vanwege een grote doorbraak,

want die is er nog niet,

maar om je de intentie en focus
van deze dolfijnen te tonen

en hun interesse in het systeem.

We hadden daarom behoefte aan
geavanceerdere technologie.

We bundelden onze krachten met Georgia Tech,
met Thad Warners 'draagbare computers' groep,

om voor ons zo'n computer te bouwen,
die we CHAT noemden.

In plaats van een toetsenbord te duwen,

draagt de duiker het hele systeem,
en het is volledig akoestisch.

De duiker activeert de geluiden
op een toetsenbord op de voorarm.

De geluiden gaan naar buiten
via een onderwater-speaker.

Als een dolfijn het fluitje nadoet,

of als een mens het fluitje speelt,
komen de geluiden binnen

en worden gelokaliseerd
door twee hydrofoons.

De computer kan opsporen
wie om het speeltje vroeg

als de woorden overeenkomen.

De kracht van het systeem ligt
in de directe herkenning van geluid

waardoor we snel en accuraat
kunnen reageren op de dolfijnen.

Het is nog maar een prototype,
maar we hopen dat het zo uitpakt.

Duiker A en Duiker B hebben beiden
een draagbare computer.

De dolfijn hoort het fluitje als een fluitje,

de duiker hoort het fluitje
als een fluitje in het water,

maar ook als een woord door botgeleiding.

Duiker A speelt het fluitje voor de sjaal,

of Duiker B speelt het fluitje
voor het sargassowier,

om een speeltje aan te vragen.

We hopen dat de dolfijn
het fluitje zal nadoen.

Als duiker A het sargassowier heeft,
als dat het geluid is

dat werd gespeeld en aangevraagd,

dan geeft de duiker
het sargassowier aan die dolfijn,

waarna ze vrolijk spelend
naar de zonsondergang zwemmen.

Hoe ver kan deze vorm van communicatie gaan?

CHAT is specifiek ontworpen om
dolfijnen de mogelijkheid te geven

om ons iets te verzoeken.

Het is tweezijdig bedoeld.

Zullen ze leren om de fluitjes na te doen?

We hopen het, en we denken het.

Maar terwijl we hun
natuurlijke geluiden ontcijferen,

zijn we ook van plan ze weer
in de computer te stoppen.

We kunnen nu bijvoorbeeld
hun kenmerkende gefluit

in de computer stoppen,
en interactie met een specifieke dolfijn aanvragen.

We kunnen ook onze eigen fluitjes creëren,

onze eigen namen, en de dolfijnen

specifieke duikers laten aanvragen.

Het zou kunnen dat onze mobiele technologie

dezelfde technologie zal zijn die ons later helpt

te communiceren met een ander diersoort.

De dolfijn is een diersoort dat in veel opzichten

dicht in de buurt komt van onze intelligentie.

We willen dat misschien niet meteen toegeven,

maar ze leven in een andere omgeving,

en we moeten nog steeds de kloof met
de sensorische systemen overbruggen.

Stel je eens voor hoe het zou zijn

om werkelijk de geest te begrijpen

van een andere intelligente diersoort.

Dank je wel.

(Applaus)