پروژه صلح، رنگ آمیزی ۵۰ ساختمان

ال سید خطاطی عربی را با نقاشی خیابانی دیواری تلفیق می‌کند تا پیام‌های رنگی و پر پیچ و تاب حاوی صلح و امید را روی ساختمان‌هایی از تونس گرفته تا پاریس حک کند. این هنرمند و یار TED ماجرای خود از جاه‌طلبانه‌ترین پروژه‌ای که تاکنون داشته را برای‌مان تعریف می‌کند: نقاشی دیواری ۵۰ ساختمان در منشیت ناصر، محله‌ای در قاهره مصر که تنها می‌توان از کوهستان مجاور دیدی کامل از آن داشت.

زمانی که تصمیم گرفتم یک اثر هنری
در منشیت ناصر

محلهی زباله روبهای قاهره در کشور مصر
را خلق کنم،

اصلا فکر نمیکردم که این پروژه میتواند
بهترین

و شگفتانگیزترین تجربهی انسانی
باشد که تا کنون داشتهام.

به عنوان یک هنرمند،
این قصد انساندوستانه را داشتم

تا منطقهای فقیر و مورد
غفلت واقع شده را با آوردن

یک اثر هنری زیبا کنم و امیدوارانه
نوری درخشان بر این جامعه منزوی بیاورم.

اولین باری که دربارهی جامعهی مسیحیان
قبطی شنیدم

سال ۲۰۰۹ بود زمانی که مقامات مصری
تحت فرمان حسنی مبارک

تصمیم گرفتند به بهانه آنفلوآنزای H1N1
۳۰۰٫۰۰۰ خوک را قتلعام کنند.

دراصل مردم آنجا
پرورش دهنده خوک بودند.

خوکها و سایر حیواناتشان
با ضایعات طبیعی که روزانه

جمع آوری میشد، تغذیه میشدند.

این حادثه معیشت آنها را نابود کرد.

برای اولین بار که وارد منشیت ناصر شدم،
احساس کردم که مثل مارپیچ است.

دنبال صومعهی سنت سیمون
بالای کوه مقطم بودم.

اول میروید راست، بعد مستقیم، دوباره
راست بعد چپ

برای رسیدن به بالای تپه

برای رسیدن به آنجا باید از بین
کامیونهای پر از زباله حرکت کنید

و زیگزاگی از بین موتور سهپاچه

سریعترین وسیله برای جابجایی در این
محله رد شوید.

بوی نامطبوع زباله که از ماشینها
تخلیه میشد، شدید،

و صدای ترافیک بلند و به شکل ناخوشایندی
غالب بود.

به همهی آن صداها، صدای دستگاه سنگشکن
انبارهای داخل مسیر رو هم اضافه کنید.

از بیرون بینظم به نظر میرسد، اما
همه چیز کاملا سازمان یافته بود.

«ضرائب» اسمی که روی خودشون گذاشتند،

به معنی پرورش دهندگان خوک،

و زبالههای قاهره را هم جمع آوری میکردند

و برای دههها آنها را در محلهشان
دسته بندی میکردند.

یکی از کارآمدترین سیستمها
که بسیار سود آور است

را در سطح جهانی توسعه دادهاند.

با این حال به دلیل ارتباط آنها با زبالهها
هنوز آن منطقه به عنوان جایی کثیف،

حاشیهای و جدا افتاده دیده میشد.

پس ایدهی اولیه من برای این قسمت
طراحی قطعه آنامورفیک بود

قطعهای که شما فقط از
یک موضع برتر بتوانید ببینید.

به عنوان یک هنرمند دوست داشتم خودم رو با
نقاشی چند ساختمان به چالش بکشم

و همهی آن نقاشی از یک نقطه در کوه مقطم
قابل دیدن باشد.

کوه مقطم باعث غرور مردم این منطقه است.

اینجا مکانی است که صومعه سنت
سیمون را ساختند.

صومعهای داخل غار با۱۰٫۰۰۰صندلی تراش
داده شده از خود کوه.

پس برای بار اول که بالای کوه ایستادم

و به این محله نگاه کردم

از خودم پرسیدم چطور ممکن است
که صاحبان این املاک را راضی کنم

تا اجازه بدهند که ساختمون آنها را
نقاشی کنم.

بعد با مقد آشنا شدم

مقد در کلیسا راهنما بود.

اون گفت تنها کسی که باید راضی کنم
پدر سمان است

که رهبر این جامعه است.

اما برای قانع شدن پدر باید اول
ماریو را قانع کنی،

یک هنرمند لهستانی که
۲۰ سال پیش به قاهره نقل مکان کرد

و کسی است که تمام آثار هنری
این کلیسای غاری را به وجود آورد.

واقعا سپاسگزار ماریو هستم،
اون کلید اصلی پروژه من بود.

او ترتیبی داد تا جلسهای با
پدر سمان داشته باشم،

و جای تعجب بود که عاشق این ایده شد.

از من پرسید که قبلا کجاها نقاشی کردم

و چطوری میخواهم
این کار را کنم.

و نگرانی اصلی او این بود که
چه متنی را میخواهم بنویسم.

در هر اثری که خلق میکنم
پیامی رو روی آن با

شیوهی خوشنویسی عربی خودم مینویسم.

مطمئن میشوم آن پیام مرتبط با مکانی است
که دارم روی آن نقاشی میکنم.

اما بعد جهانی را هم در نظر میگیرم

تا هرکس از هر جای دنیا
بتواند با اون پیام ارتباط برقرار کند.

برای محله منشیت ناصر

تصمیم گرفتم پیامی به عربی
از آتاناسیوس بنویسم،

اسقف قبطی قرن سوم میلادی

که به عربی گفته...

که در انگلیسی یعنی

«کسی که میخواهد نور خورشید را واضح ببیند

اول باید چشمانش را پاک کند.»

این واقعا برای من مهم بود

که مردم محله با این نوشته احساس پیوند
داشته باشند.

و برای من این نقل قول خیلی
خوب پروژه را منعکس میکرد،

و پدر سامان برای پروژه دعا کرد،

و تاییدش همهی ساکنین رو با پروژه
همراه کرد.

هزاران لیتر رنگ و دهها
آسانسور آبی رنگ دستی،

چندین سفر رفت و برگشت به قاهره،

یک تیم بسیار قوی از فرانسه،
آفریقای شمالی، خاورمیانه و آمریکا

و بعد یکسال برنامهریزی
و تدارکات، این ما هستیم،

تیم من و بعضی از اعضاء محله

طرحی را آماده کردیم که در بیش از
۵۰ ساختمان گسترش مییابد

که بخشی از آنها با خطاطی پر میشد

این نوشته رنگها با رنگ
پر میشدند.

برخی آبی رنگ، برخی زرد
و برخی هم نارنجی بودند.

بعضیها گونیهای خاک راو حمل میکردند

و بالای ساختمانها میبردند

برای نگهداشتن بالابرهای دستی

و برخی همان بالابرها را سوار
یا پیاده میکردند

و به ساختمانهای مختلف حمل میکردند.

در ابتدای پروژه

توی طراحیام همه آن ساختمانها
را شماره گذاری کردم،

و هیچ تعامل واقعی با جماعت آنجا نداشتم.

مردم نکته کار را نمیفهمیدند.

اما دیری نگذشت که آن شمارههای ساختمان
اسم پیدا کردند.

اولین ساختمان خانه عمو ابراهیم بود.

عمو ابراهیم چنان فرد مشتاق و پرشوری است.

همیشه جک می گفت و آواز میخواند،

و دختران و پسرانش من را
از دست آن گاو نر نجات میدادند

که می خواست در طبقه چهارم حمله کند.

(خنده)

راستش، آن گاو نر من را از پنجره دید
و به بالکن آمد.

(خنده)

آره.

عمو ابراهیم همیشه تو بالکنش میچرخید

و موقع نقاشی کردنم با من حرف می زد.

یادم میآید که به من گفت
۱۰سالی است که کوه نرفته

و هرگز یک روز هم مرخصی نرفته.

به من گفت اگر دست از کار بکشد
چه کسی مانع زبالهها میشد.

اما شگفتا که در پایان پروژه

او همه راه تا کوهستان را آمد
تا نگاهی به این تکه بیاندازد.

او واقعا از این که خانهاش رنگ شد افتخار میکرد

و گفت که این پروژه، پروژه صلح و ---

متاسفم--

(تشویق)

متشکرم.

او گفت این پروژهای برای اتحاد و صلح بود

و مردم را گرد هم آورد.

در نتیجه درک او نسبت به پروژه تغییر کرد

و درک من از جامعه
و آنچه آنها انجام میدادند

نیز تغییر کرد.

همهی زبالهای که همه از آن بیزارند
مال آنها نیست.

آنها فقط با آنها کار میکردند.

راستش آنها بین زبالهها زندگی نمیکردند.
بلکه از آن پول درمیآوردند.

پس به خودم اجازه دادم به
این که هدف واقعی

کل این پروژه چه بود فکر کرده و شک کنم.

قصدم زیبا کردن یک محل با آوردن
هنر به آنجا نبود.

قصدم تغییر ادراک و شروع گفتگو
با جوامعی بود

که راه برقراری ارتباط با آنها
را نمی دانستیم.

پس با گذر روزها

دایره خطاطی در حال شکل گرفتن بود

و ماهمیشه هیجان رفتن به کوهستان
و نگاه کردن به اثر را داشتیم.

و دقیقا در این مرحله هر روز در جایی
ایستاده بودم که باعث شد

نماد پشت سر این اثر آنامورفیک را بفهمم.

اگر قصد دیدن تصویر واقعی کسی را دارید،

شاید لازم باشد زاویه خود را تغییر دهید.

مشکلات و تردیدهای وجود داشت،

مثل ترس و استرس.

کار کردن در چنین محیطی آسان نبود،

بعضی اوقات موقع نقاشی،
خوکها زیر دست و پایمان بودند

یا از کپهی زباله برای رسیدن
به آسانسور استفاده میکردیم.

اما همهی ما بر ترسمان از ارتفاع،
اسانسورهای گردان،

بوی تند و همینطور

فشار ناشی از تمام نشدن بموقع کار
غلبه میکردیم.

اما مهربانی این مردم باعث میشد
همه چیز را فراموش کنیم.

ساختمان شماره ۳ خانه عمو بخیت
و خاله فریدا بود.

در مصر، ما اصطلاح «آشن ناس» را داریم

که یعنی «بهترین مردم».

آنها بهترین مردم بودند.

ما وقفههای استراحتمان زا جلوی
خانه آنها برگزار میکردیم،

و همه بچههای محله

دورمان جمع میشدند.

من تحت تاثیر و شگفتی کودکان
منشیت ناصر بودم.

تا چند روزی چیزی از ما قبول نمیکردند،

حتی نه یک نوشیدنی یا خوراکی.

برای همین از خاله فریدا پرسیدم،
«چرا اینطوریه؟»

و او به من گفت آنها به بچه ها یاد میدادند

از غریبهها چیزی را قبول نکنند

چون شاید خود غریبه بیش از آنها
به آن چیز نیاز داشته باشد.

همینجا بود که راستش فهمیدم

جماعت ضرایب بافت ایدهالی بود

برای پیش کشیدن موضوع ادراک.

لازم است سطح تصور غلط و

قضاوتی را که در قالب یک اجتماع

نسبت به جوامع مختلف داریم،
زیر زسوال ببریم.

یادم هست یک چطور یکبار
در خانه عمو ابراهیم کارمان عقب افتاد،

چون خوکهایش که در پشت بام
جفتگیری میکنند

کیسه های شنی که بهعنوان بالابر
استفاده میکردیم را داشتند میخوردند.

(خنده)

خانه عمو بخیت و خاله فریدا

یکجورهایی میعادگاه بود.

همه آنجا جمع میشدند.

فکر میکنم منظور عمو ابراهیم همین بود

وقتی حرفش از پروژه اتحاد و صلح بود،

چون واقعا حسم این بود
که آنها با هم میآمدند.

همه با لبخند و پیشنهاد نوشیدنی

یا دعوت از ما به منزلشان برای ناهار
نزد ما میآمدند.

بعضی وقتها، در طبقه اول ساختمانی هستی

و کسی پنجره را باز می کند
و به چای دعوت میشوید.

و بعد همین داستان در طبقه دوم اتفاق میافتد.

و همینطور در طبقات بالا.

(خنده)

(تشویق)

فکر کنم هیچ جا اندازه مصر
چای نخورده باشم.

(خنده)

و راستش را بخواهید
میتوانستیم کار را زودتر تمام کنیم،

اما بهخاطر همهی آن چای خوردنها
سه هفته طول کشید.

(خنده)

در مصر، ما اصطلاحی داریم به معنی،

«شما روشنایی را برای ما به ارمغان آوردید.»

در منشیت ناصر همیشه
این حرف را به ما میزنند.

خطاطی در واقع--

همیشه از رنگ سفید درخشان با رنگ تیره
برای خطاطی استفاده میکردم

بنابراین در پایان پروژه
تعدادی پروژکتور نور مشکی کرایه میکردیم

و کل محله را روشن میکردیم،

باعث تعجب همه میشدیم.

قصدمان بود به آنها بگوییم

که این آنها بودند که نور
را برای ما به ارمغان آوردند.

(تشویق)

جماعت زاریب قوی، صادق و سختکوشاند،

و ارزش خود را میدانند.

مردم قاهره که آنها
را «زبالین» مینامیم

یعنی مردمی از زباله.

اما ابهام نکته اینجاست
که مردم منشیات ناصر

اهالی قاهره را به نام زبالین می خوانند.

آنها میگویند این اهالی قاره هستند که
زباله تولید می کنند نه آنها.

(خنده)

(تشویق)

هدف باقی گذاشتن چیزی برای این جامعه بود،

اما حس میکردم آنها کسانی هستند
که چیزی را در زندگیهای ما باقی گذاشتند.

راستش این پروژه هنری فقط یک بهانهای بود

برای این تجربهی انسانی فوقالعاده.

اثر هنری که در مرحلهای ناپدید خواهد شد

و راستش همیشه یکی هست
که طبقه دومی را جلوی

خانه عمو ابراهیم اضافه کند،

و اینطوری بخشی از نقاشی را بپوشاند.

پس شاید لازم باشد دوباره برگردم و آن را
از نو رنگ کنم.

(خنده)

دربارهی تجربه بود،

درباره داستان،

درباره لحظه.

از خیابانهای محله،

نقاشی تکه تکه به نظر میرسد،

دور افتاده از یکدیگر،

تنها.

امروز اما متصل به علامت خشنویسی

پیغام قدرتمندی را نمایان میکند که همه
ما باید پیش از این که بخواهیم

کسی را قضاوت کنیم به آن فکر کنیم.

هرکسی که میخواهد نور خورشید
را به وضوح ببیند

باید اول چشمانش را پاک کند.

متشکرم.

(تشویق)