Neredeyse kazanmayı kabullenme

Sanat tarihçisi Sarah Lewis, ilk müze işinde üzerinde çalıştığı sanatçı ile ilgili önemli bir şey fark etti: Her sanat eseri tam bir başyapıt değildi. Lewis, yaşamımızda neredeyse başarısızlığın, kazanmaya yaklaşmanın rolünü düşünmemizi istiyor. Başarı ve ustalığa giden yolda bizi ileriye doğru iten aslında neredeyse kazandıklarımız mıdır?

İlk işim Modern Sanat Müzesi'nde

ressam Elizabeth Murray'in
retrospektifinde

çalışmak olduğu için kendimi
çok şanslı hissediyorum.

Ondan çok fazla şey öğrendim.

Küratör Robert Storr

hayat boyu ürettiği işler içinden

bütün tabloları seçtikten sonra,

1970'lerdeki resimlere
bakmaya bayıldım.

İleride hayatında tekrar ortaya çıkacak

olan bazı motifler ve öğeler vardı.

Ona ilk çalışmaları hakkında

ne düşündüğünü sorduğumu hatırlıyorum.

Ona ait olduğunu bilmeseniz,

bunu tahmin edemezdiniz.

Bana birkaçının olmasını istediği gibi

kendi ölçülerine ulaşamadığını belirtti.

Aslında biri kendi

standartlarına öylesine

ulaşmamıştı ki, onu
stüdyosunda çöpe atmıştı

ve komşusu da değerini anladığı için

onu almıştı.

O anda başarı ve yaratıcılık

hakkındaki görüşüm değişti.

Başarının bir an olduğunu,

ancak her zaman göklere çıkardığımız şeyin

yaratıcılık ve ustalık olduğunu anladım.

Ama işte olay şu: Başarıyı ustalığa

dönüştürmemizi sağlayan şey ne?

Uzun zamandır kendi kendime
sorduğum bir soru bu.

Bence başarıya yaklaşma lütfuna

değer vermeye başladığımızda
ortaya çıkıyor.

Manhattan'ın en kuzeyinde bulunan

Columbia'nın Baker
Spor Kompleksi'nde

soğuk bir Mayıs günü üniversitenin,

kadere bakın ki hepsi kadın olan,

okçuluk takımını seyretmeye gittiğimde

bunu anlamaya başladım.

Okçu paradoksu denen,
yani aslında hedefinizi

vurmak için ondan biraz eğimli bir şeye

nişan almanız gerektiğini
söyleyen fikri görmek istedim.

Koç bu kadınlarla gri minibüsünde

yaklaşırken durup seyrettim

ve adeta rahat bir odaklanma
içinde dışarı çıktılar.

Birisi bir elinde yarısı yenmiş
bir dondurma külahı

ve solunda sarı tüyüyle oklar tutuyordu.

Yanımdan geçip gülümsediler,

ama çim alana doğru giderken

kim olduğumu anlamaya çalıştılar.

Birbirleriyle kelimelerle değil,

sayılarla, derecelerle konuştular,

sanırım hedeflerini vurmayı

planladıkları pozisyonlarla.

Belki de kimin desteğe
ihtiyacı olabilir diye

değerlendirmek üzere koçu
aramızda dururken

bir okçunun arkasında durdum
ve onu seyrettim,

birinin bile nasıl onluk daireyi

vuracağını anlayamamıştım.

Onluk daire standart 75 yarda mesafeden,

bir kol boyu uzaklığından

bir kibrit çöpünün ucu
kadar küçük görünür.

Bu her atışta 50
librelik çekiş ağırlığını

kaldırırken olur.

Önce yediyi, ardından dokuzu
ve sonra iki kere

onu vurduğunu hatırlıyorum

ve sonraki ok da hedefi

dahi vuramadı.

Bunun ona daha çok kararlılık verdiğini

gördüm ve tekrar tekrar denedi.

Bu üç saat sürdü.

Antrenmanın sonunda, okçulardan biri

öylesine zorlanmıştı ki,

yere pestil gibi serildi,

kafası gökyüzüne doğru bakıyor,

T.S. Eliot'un dönen dünyadaki bu duran

noktaya ne diyeceğini
bulmaya çalışıyordu.

Amerikan kültüründe bu çok nadirdir,

bunun artık meslekle pek ilgisi yoktur,

bu derecede kusursuz

bir kararlılığın nasıl olduğunu,

bir hedefi vurmak için üç saat

bedenin duruşunu ayarlamanın
ne demek olduğunu görmek,

bilinmezlik içinde bir çeşit
mükemmellik aramak.

Ancak orada kaldım, çünkü çok nadir olarak

görülecek bir şeye tanıklık
ettiğimi anladım,

başarı ve ustalık arasındaki o farka.

O zaman başarı o onluk
daireye isabet ettirmektir,

ancak ustalık bunu
tekrar tekrar yapamazsan

bunun hiçbir şey ifade
etmediğini bilmektir.

Ancak ustalık mükemmellikle
aynı şey değildir.

Başarıyla aynı şey değildir,

ki başarıyı bir hadise olarak,

zamanın içinde bir an olarak

ve dünyanın size verdiği bir
etiket olarak görürüm.

Ustalık bir hedefe bağlılık değil,

bitmeyen bir arayıştır.

Bunu yapmamıza sebep olan şey,

bizi daha fazla ileriye iten şey,

neredeyse kazanmanın değeridir.

Kaç kere bir şeyi bir klasik,
hatta başyapıt

olarak tanımladık,

yaratıcısı onu umutsuzca
bitmemiş olarak görürken,

zorluklar ve hatalarla dolu olarak,

yani başka bir ifadeyle
bir neredeyse kazanmak olarak?

Elizabeth Murray, ilk tabloları

hakkındaki itirafıyla beni şaşırtmıştı.

Ressam Paul Cézanne, çalışmalarının
sıklıkla bitmemiş olduğunu düşünerek,

onları tekrar ele almak niyetiyle

kasıtlı olarak bir kenara koyardı,

ancak hayatının sonunda

sonuç resimlerinin sadece yüzde onunu

imzalamış olmasıydı.

En sevdiği roman, Honoré de Balzac'ın
Gizli Başyapıt'ıydı

ve ana karakteri kendisiyle
özdeşleştirmişti.

Diğerleri çalışmalarını yalnızca

övgüye değer bulurken,
Franz Kafka bitmemiş olarak gördü,

o kadar ki bütün günlüklerinin,

el yazılarının, mektuplarının ve hatta

taslaklarının öldükten
sonra yakılmasını istedi.

Arkadaşları bu isteğine
uymayı reddettiler

ve bu yüzden şimdi Kafka'nın

yaptığı bütün çalışmalara sahibiz:

"Amerika", "Dava" ve "Şato",

öylesine tamamlanmamış bir eser ki,
cümlenin ortasında bitiyor.

Ustalığı arayış, diğer bir deyişle,

hemen hemen hep ileriye doğrudur.

"Tanrım, bana başarabileceğimden daha

fazlasını istemeyi bahşet,"

diye yakarmıştı Michelangelo,

sanki Sistina Şapeli'ndeki

Eski Ahit Tanrısı'na

ve kendisi de uzattığı parmağı

Tanrı'nın eline tam değmeyen Âdem'di.

Ustalık uzanmaktır, ulaşmak değildir.

Olduğunuz yer ve olmak
istediğiniz yer arasındaki

boşluğu sürekli kapatmayı istemektir.

Ustalık sanatınız için
fedakârlık yapmaktır,

kariyerinizi inşa etmeniz için değil.

Kaç tane mucit ve sayısız girişimci

bu olguyu yaşıyor?

Bunu yılmaz Kuzey Kutbu kâşifi

Ben Saunders'ın yaşamında bile görüyoruz,

ki bana zaferlerinin

sadece büyük başarılarının

sonucu olmadığını,

onun yerine bir dizi kazanmaya
yaklaştıklarının itici gücü söylemiştir.

Kendi öncüsü olduğumuz yerde
kaldığımızda başarılı oluyoruz.

Duke Ellington tarafından
anlaşılmış bir bilgelikti bu,

ki kendisi repertuvarındaki
en sevdiği şarkının

hep bir sonraki olduğunu,

hep daha bestelemediği şarkı
olduğunu söylemiştir.

Neredeyse kazanmanın ustalığın

doğasında olmasının sebeplerinden biri,

uzmanlığımız ne kadar fazlaysa,

bildiğimizi düşündüğümüz
şeylerin hepsini

bilmediğimizi daha net görebilmemizdir.

Buna Dunning–Kruger etkisi denir.

Paris Review, James Baldwin'e sorduğunda

şu cevabı alabilmişti,

"Bilgiyle artan şey sizce nedir?"

ve o da şöyle söyledi,
"Ne kadar az bildiğini öğreniyorsun."

Başarı bizi motive eder,
ama neredeyse kazanmak

süregelen bir arayışta
bizi ileriye götürebilir.

Bunun en etkili örneklerinden biri,

yarışmadan sonra Olimpiyat gümüş

madalyası ile bronz madalyası kazananlar

arasındaki farka baktığımızda görülür.

Thomas Gilovich ve Cornell'den ekibi

bu farkı araştırmış ve gümüş madalya

alanların, dördüncü olmayıp
hiç madalya almamaları

söz konusu olmadığı için tipik olarak daha

mutlu olan bronz kazananlarla
karşılaştırıldığında

hissettikleri öfkenin, gümüş madalya

kazananlara bir sonraki yarışmada

bir odak noktası verdiğini bulmuştur.

Bunu kumar endüstrisinde dahi görüyoruz,

ki bu neredeyse kazanma olgusunu

bir zamanlar alıp

neredeyse kazanma oranı ortalamadan daha

yüksek olan kazı kazan
biletleri yarattılar

ve insanlar daha fazla bilet almak için

öylesine istekliydi ki,

bunlara yürek durduran dendi
ve 1970'lerde Britanya'da

kumar endüstrisinin bir dizi
suistimali ile körüklendi.

Neredeyse kazanmanın
itici gücü olmasının nedeni,

olaya bakışımızı değiştirmesi

ve uzağa koymaya meyilli olduğumuz

hedeflerimizi bulunduğumuz

daha yakın bir yere koymasıdır.

Gelecek hafta harika bir günün neye
benzediğini düşünmenizi istesem,

bunu daha genel ifadelerle
anlatabilirsiniz.

Ama yarın TED'de harika bir
günü anlatmanızı istesem,

bunu tane tane, gerçekçi bir
netlikte anlatabilirsiniz.

Neredeyse kazanma işte bunu yapar.

Görüş alanımız içinde olan o dağı
ele almak için şu an

ne yapmayı planladığımıza
odaklanmamızı sağlar.

Jackie Joyner-Kersee 1984'te

heptatlonda altını saniyenin üçte biri

ile kaçırmıştı

ve kocası bunun bir sonraki yarışmada

ona ihtiyacı olan kararlılığı
vereceğini öngörmüştü.

1988'de heptatlonda altını kazandı

ve 7.921 puanla rekor kırdı,

ki bu o zamandan beri hiçbir sporcunun
yaklaşmadığı bir skor.

Her şeyi yaptığımızda gelişmeyiz,

aksine daha yapacak şeyler olduğunda.

Burada durup bu odada

neredeyse kazanmayı yaratacak

değişik yollar hakkında,
hayatlarınızın bunu

nasıl yerine

getirebileceğini düşünüyor
ve merak ediyorum.

Çünkü bence biraz içgüdüsel
seviyede bunu biliyoruz.

Öncüsü olduğumuz yerde kaldığımızda

başarılı olduğumuzu biliyoruz.

Bu yüzden kasti eksiklikler

yaratılış efsaneleri
içine yerleştirilmiştir.

Navaho kültüründe, bazı
erkek ve kadın sanatçılar

tekstil ve seramikler içine bilerek

kusur koyarlar.

Buna ruh çizgisi adı verilir,

dokumacı veya yapana bir çıkış yolu

vermek için, aynı zamanda da
iş yapmasına devam etmesi

için bir sebep olarak
desende kasti bir kusur.

Ustalar bir konuyu kavramsal sona

getirdikleri için uzman değillerdir.

Ustalardır çünkü bunun

olmadığını fark ederler.

Bunun hakkında düşününce,

neden okçuluk koçunun

idmanın sonunda bana okçularının

işitmeyeceği mesafeden,

onun ve meslektaşlarının ekipleri için

ne yapsalar yetmeyeceğini düşündüklerini,

kazanmak üzere olmak konusunu
aşmalarına yardımcı olması

için yeterli gözünde canlandırma
tekniği ve duruş eğitimi

olmadığını söylediğini anlıyorum.

Aslında tam olarak şikâyet
gibi gelmedi bu,

sadece bana yaptığı

naif bir itiraf gibiydi,

kendisini hep daha fazlasını talep eden

doymak bilmez, bitmeyen bir yola

adadığını bildiğini bana
hatırlatmak içindi.

Bitmemiş bir fikir üzerine inşa ederiz,

bu fikir eski hâlimiz olsa bile.

Bu ustalığın dinamiğidir.

İstediğinizi düşündüğünüz şeye yaklaşmak,

yapmayı hayal ettiğinizden
daha fazlasına ulaşmanıza

yardımcı olabilir.

Bir gün galeride o ilk resimlerine

gülümserken onu gördüğümde,

Elizabeth Murray'in ne
düşündüğünü anlamam

için gereken şey bu.

Ütopyalar yaratmış olsaydık bile, bence

hâlâ bitmemişlere sahip olurduk.

Tamamlamak bir amaçtır,

ama onun hiçbir zaman son
olmadığını ümit ederiz.

Teşekkürler.

(Alkış)