Αγκαλιάστε την παραλίγο νίκη

Στην πρώτη της δουλειά σε μουσείο, η ιστορικός τέχνης Σάρα Λούις πρόσεξε κάτι σημαντικό σε μια καλλιτέχνη που μελετούσε: δεν ήταν όλα τα έργα της αριστουργήματα. Μας ζητάει να σκεφτούμε τον ρόλο της σχεδόν-αποτυχίας, της παραλίγο νίκης, στις δικές μας ζωές. Στην επιδίωξη της επιτυχίας και της μαεστρίας, είναι όντως οι παραλίγο νίκες μας που μας ωθούν μπροστά;

Νιώθω τόσο τυχερή που η πρώτη μου δουλειά

ήταν στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

σε μια αναδρομή
στη ζωγράφο Ελίζαμπεθ Μάρεϊ.

Έμαθα τόσα πολλά απ' αυτήν.

Αφού ο έφορος Ρόμπερτ Στορ

επέλεξε όλους τους πίνακες

ανάμεσα από έργα μιας ολόκληρης ζωής,

λάτρευα να κοιτάζω τους πίνακες
της δεκαετίας του '70.

Υπήρχαν μερικά μοτίβα και στοιχεία

που θα επανερχόταν αργότερα στη ζωή της.

Θυμάμαι που τη ρώτησα

τι γνώμη είχε γι' αυτά τα πρώιμα έργα.

Αν δεν ξέρατε ότι ήταν δικά της,

ίσως να μην μπορούσατε να το μαντέψετε.

Μου είπε πως μερικά δεν πληρούσαν ακριβώς

τις δικές τις προδιαγραφές
για το τι ήθελε να είναι.

Ένα απο τα έργα, συγκεκριμένα,

την απογοήτευσε τόσο

που το πέταξε στα σκουπίδια
στο στούντιό της,

και το είχε πάρει ο γείτονάς της

γιατί αντιλήφθηκε την αξία του.

Εκείνη τη στιγμή,
η άποψή μου για την επιτυχία

και τη δημιουργικότητα άλλαξε.

Συνειδητοποίησα πως
η επιτυχία είναι μια στιγμή,

αλλά αυτό που πάντα γιορτάζουμε

είναι η δημιουργικότητα και η μαεστρία.

Αλλά το θέμα είναι το εξής:
Τι μας κάνει να μετατρέπουμε την επιτυχία

σε μαεστρία;

Αυτή είναι μια ερώτηση που
κάνω στον εαυτό μου πολύ καιρό.

Νομίζω πως συμβαίνει
μόλις αρχίσουμε να εκτιμάμε

το δώρο μιας παραλίγο νίκης.

Άρχισα να το συνειδητοποιώ όταν πήγα

μια κρύα μέρα του Μαΐου

να παρακολουθήσω
μια πανεπιστημιακή ομάδα τοξοτών,

όλες γυναίκες, όπως το 'φερε η μοίρα,

στo βόρειo άκρo του Μανχάταν

στο συγκρότημα αθλητισμού
Μπέικερ της Κολούμπια.

Ήθελα να δω τι ήταν
το λεγόμενο παράδοξο του τοξότη,

η ιδέα ότι για να πετύχεις τον στόχο σου,

πρέπει να σημαδέψεις
ελαφρώς λοξά σε κάτι άλλο.

Έκατσα και παρακολούθησα ενώ ο προπονητής

έφερε τις γυναίκες με ένα γκρι φορτηγάκι,

και βγήκαν με ένα είδος
χαλαρής συγκέντρωσης.

Μια κρατούσε ένα μισοφαγωμένο παγωτό
στο ένα χέρι

και βέλη με κίτρινο φτερό στο αριστερό.

Με προσπέρασαν και μου χαμογέλασαν,

αλλά με μέτρησαν καθώς

πήγαιναν προς το χορτάρι,

και επικοινώνησαν μεταξύ τους όχι με λόγια

αλλά με νούμερα, μοίρες, σκέφτηκα,

σημεία από τα οποία μπορούν
να σχεδιάσουν να χτυπήσουν τον στόχο τους.

Στάθηκα πίσω από μια τοξότρια
ενώ ο προπονητής της

στεκόταν μεταξύ μας,
ίσως για να υπολογίσει

ποια μπορεί να χρειαστεί υποστήριξη,
και την παρακολουθούσα

και δεν καταλάβαινα με ποιο τρόπο
έστω και μία

θα χτυπούσε το κέντρο του στόχου.

Το κέντρο από τη συνήθη απόσταση
των 68 μετρων,

φαίνεται τόσο μικρό
όσο η κεφαλή ενός σπίρτου.

κρατούμενο σε απόσταση ενός χεριού.

Και όλα αυτά με βάρος 22 κιλών
να σε τραβάει πίσω

με κάθε βολή.

Αρχικά χτύπησε εφτά στο στόχο,
μετά εννιά,

και μετά δύο δεκάρια,

και το επόμενο βέλος

δεν χτύπησε καν τον στόχο.

Και είδα πως αυτό την πείσμωσε,

και προσπάθησε ξανά και ξανά.

Αυτό συνεχίστηκε για τρεις ώρες.

Στο τέλος της προπόνησης,
μία από τις τοξότριες

ήταν τόσο κουρασμένη
που ξάπλωσε στο έδαφος

άπλωσε χέρια και πόδια,

το κεφάλι της να κοιτάει τον ουρανό.

προσπαθώντας να βρει αυτό που
ο Τ.Σ. Έλιοτ θα αποκαλούσε

το ακίνητο κέντρο
του κόσμου που περιστρέφεται.

Είναι σπάνιο στην αμερικανική κουλτούρα,

συζητιέται τόσο λίγο πλέον,

το πώς μοιάζει το πείσμα

μ' αυτό το επίπεδο ακρίβειας,

τι σημαίνει να ευθυγραμμίζεις το σώμα σου

για τρεις ώρες προκειμένου
να πετύχεις έναν στόχο,

κυνηγώντας ένα είδος αφανούς τελειότητας.

Έμεινα επειδή
συνειδητοποίησα ότι έβλεπα

κάτι που είναι τόσο σπάνιο να δεις,

αυτή τη διαφορά
μεταξύ επιτυχίας και μαεστρίας.

Συνεπώς, επιτυχία είναι
να πετύχεις το κέντρο,

και μαεστρία να ξέρεις ότι δεν σημαίνει

τίποτα, αν δεν μπορείς
να το κάνεις ξανά και ξανά.

Όμως η μαεστρία δεν είναι
συνώνυμο της τελειότητας.

Δεν είναι το ίδιο με την επιτυχία,

την οποία βλέπω ως ένα γεγονός,

μια στιγμή στο χρόνο,

και μια ταμπέλα που σου κολλάει ο κόσμος.

Η μαεστρία δεν είναι δέσμευση
σ' έναν στόχο

αλλά σε μια συνεχή επιδίωξη.

Αυτό που μας προτρέπει να δράσουμε,

αυτό που μας ωθεί μπροστά

είναι να εκτιμήσουμε
την αξία της παραλίγο νίκης.

Πόσες φορές έχουμε χαρακτηρίσει κάτι

ως κλασσικό ή ακόμα και ως αριστούργημα,

ενώ ο δημιουργός του το θεωρεί ημιτελές,

γεμάτο αδυναμίες και ατέλειες,

με άλλα λόγια, μια παραλίγο νίκη;

Η Ελίζαμπεθ Μάρεϊ με εξέπληξε

με την παραδοχή της
σχετικά με τα πρώιμα έργα της.

Ο ζωγράφος Πωλ Σεζάν θεωρούσε τόσο συχνά
ότι τα έργα του ήταν ημιτελή

που τα άφηνε στην άκρη επίτηδες

με την πρόθεση να τα συνεχίσει αργότερα,

αλλά στο τέλος της ζωής του,

το αποτέλεσμα ήταν ότι υπέγραψε μόνο

10% των πινάκων του.

Αγαπημένο του βιβλίο ήταν «Το [Άγνωστο]
Αριστούργημα» του Ονορέ ντε Μπαλζάκ,

και ένιωθε πως πρωταγωνιστής ήταν ο ίδιος.

Ο Φραντς Κάφκα έβλεπε ατέλειες

όταν οι υπόλοιποι
έβλεπαν μόνο αξιέπαινα έργα,

τόσο πολύ που ήθελε όλα τα ημερολόγιά του,

χειρόγραφα, γράμματα,
ακόμα και σχέδια

να καούν μετά τον θάνατό του.

Ο φίλος του αρνήθηκε
να τιμήσει την επιθυμία αυτή,

γι' αυτό και έχουμε τώρα τα έργα

αυτά του Κάφκα:

«Αμερική», «Η Δίκη» και «Το Κάστρο»,

δουλειά τόσο ημιτελής που οι προτάσεις
διακόπτονται στη μέση.

Η επιδίωξη της μαεστρίας, με άλλα λόγια,

είναι σχεδόν ατελείωτη.

«Θεέ μου, δώσε μου την επιθυμία

για περισσότερα απ' όσα μπορώ να καταφέρω»

παρακαλούσε ο Μιχαήλ Άγγελος,

στην Καπελα Σιξτίνα, σαν να απευθύνονταν
στον Θεό της Παλαιάς Διαθήκης

και ο ίδιος να ήταν ο Αδάμ

με το δάχτυλό του απλωμένο

χωρίς να ακουμπάει το χέρι του Θεού.

Η μαεστρία είναι στη διαδρομή,
όχι στην άφιξη.

Είναι στο να θέλεις μονίμως
να καλύψεις αυτό το κενό

μεταξύ του σημείου που είσαι
και του σημείου που θέλεις να είσαι.

Μαεστρία είναι να κάνεις θυσίες
για την τέχνη σου

και όχι για να φτιάξεις την καριέρα σου.

Πόσοι εφευρέτες
και άγνωστοι επιχειρηματίες

ζουν αυτό το φαινόμενο;

Το βλέπουμε και στην καθημερινότητα

του αδάμαστου αρκτικού εξερευνητή
Μπεν Σόντερς,

που μου λέει ότι οι θρίαμβοί του

δεν είναι μόνο αποτέλεσμα

σπουδαίου κατορθώματος,

αλλά της ώθησης μετά από
μια σειρά από παραλίγο νίκες.

Ευημερούμε όταν μένουμε στα δικά μας όρια.

Είναι μια σοφία που είχε
συνειδητοποιήσει ο Δούκας Ουέλινγκτον,

ο οποίος είπε πως το αγαπημένο τραγούδι
απ' το ρεπερτόριό του

ήταν πάντα το επόμενο,

πάντα αυτό που δεν είχε συνθέσει ακόμα.

Ένας λόγος που η παραλίγο νίκη

είναι συνυφασμένη με τη μαεστρία

είναι επειδή όσο μεγαλύτερη
η ικανότητά μας,

τόσο καθαρότερα βλέπουμε

ότι δεν γνωρίζουμε
όσα νομίζαμε ότι γνωρίζαμε.

Ονομάζεται το φαινόμενο
Ντάνινγκ - Κρούγκερ.

Ο Τζέιμς Μπόλντουιν το ανέφερε
στο Paris Review

όταν τον ρώτησαν,

«Τι νομίζεις ότι αυξάνεται με τη γνώση;»

και είπε, «Μαθαίνεις πόσο λίγα ξέρεις».

Η επιτυχία μας παρακινεί,
αλλά μια παραλίγο νίκη

μπορεί να μας ωθήσει
σε μια συνεχή αναζήτηση.

Ένα από τα πιo ζωντανά παραδείγματα είναι

όταν βλέπουμε τη διαφορά

μεταξύ ασημένιων ολυμπιονικών

και χάλκινων ολυμπικονικών
μετά το αγώνισμα.

Ο Τόμας Γκίλοβιτς και
η ομάδα του από το Κορνέλ

μελέτησαν αυτή τη διαφορά και ανακάλυψαν

ότι η απογοήτευση που νιώθουν
οι ασημένιοι ολυμπιονίκες

συγκριτικά με τους χάλκινους,

οι οποίοι χαίρονται γιατί
δεν πήραν την τέταρτη θέση

και δεν έχασαν εντελώς το μετάλλιο,

τους κάνει να εστιάζουν

στον επόμενο αγώνα.

Και η βιομηχανία τυχερών παιχνιδιών

παρατήρησε το φαινόμενο

της παραλίγο νίκης

και δημιούργησε τα παιχνίδια τύπου «ξυστό»

που είχαν μεγαλύτερο ποσοστό
παραλίγο νικών από άλλα παιχνίδια

και ωθούσαν τόσο πολύ του ανθρώπους
να αγοράσουν και άλλα

που τα ονόμασαν «καρδιοσταματητές»

και έτσι δημιουργήθηκε
αυτή η βιομηχανία καταχρήσεων

στη Βρετανία τη δεκαετία του 1970.

Ο λόγος που η παραλίγο νίκη
εμπεριέχει ώθηση

είναι επειδή αλλάζει
την άποψή μας για το τοπίο

και τοποθετεί τους στόχους μας,
που τείνουμε να βάζουμε

σε μακρινή απόσταση, σε πιο κοντινή

σε σχέση με αυτή που βρισκόμαστε.

Αν σας ρωτήσω πώς φαντάζεστε
μια υπέροχη μέρα την επόμενη βδομάδα

ίσως την περιγράψετε
με πιο γενικούς όρους.

Αν όμως σας ρωτήσω να περιγράψετε
μια σπουδαία μέρα στο TED αύριο,

ίσως την περιγράψετε
με περισσότερες λεπτομέρειες.

Αυτό κάνει μια παραλίγο νίκη.

Μας κάνει να εστιάσουμε
στις άμεσες κινήσεις

που θα κάνουμε για να ξεπεράσουμε το βουνό
που βρίσκεται μπροστά μας.

Η Τζάκι Τζόινερ-Κέρσι,
η οποία το 1984

έχασε το χρυσό στο έπταθλο

για ένα τρίτο του δευτερολέπτου,

και άντρας της προέβλεψε
πως αυτό θα της έδινε το πείσμα

που χρειαζόταν
για τους επόμενους αγώνες.

Το 1988, κέρδισε το χρυσό στο έπταθλο

και έκανε ρεκόρ 7.291 πόντων,

ένα σκορ που κανένας αθλητής
δεν έχει πλησιάσει έκτοτε.

Eυημερούμε όχι όταν τα έχουμε κάνει όλα.

αλλά όταν έχουμε ακόμα κι άλλα να κάνουμε.

Στέκομαι εδώ, σκέφτομαι και αναρωτιέμαι

για όλους τους διαφορετικούς τρόπους

με τους οποίους μπορούμε
να πετύχουμε μια παραλίγο νίκη

σ' αυτό το δωμάτιο,

πώς μπορεί να προκύψει στη ζωή σας,

γιατί νομίζω ότι σε κάποιο
επίπεδο το ξέρουμε ήδη.

Ξέρουμε ότι ευημερούμε
όταν παραμένουμε στην ακμή μας,

και γι' αυτό η σκόπιμη ημιτέλεια

πρωταγωνιστεί τους μύθους της δημιουργίας.

Στην κουλτούρα των Νάβαχο,
κάποιοι τεχνίτες

άφηναν επίτηδες μια ατέλεια

στα υφαντά και τα κεραμικά.

Είναι η λεγόμενη πνευματική γραμμή,

ένα σκόπιμο ελάττωμα στο σχέδιο

για να δώσει στον υφαντή
ή τον δημιουργό μια έξοδο,

αλλά επίσης έναν λόγο
για να συνεχίσει να δημιουργεί.

Οι μαέστροι δεν είναι ειδικοί
επειδή εξαντλούν

ένα θέμα μέχρι το υποτιθέμενο τέλος του.

Είναι μαέστροι επειδή αντιλαμβάνονται
ότι δεν υπάρχει τέλος.

Μόλις συνειδητοποίησα,
καθώς το σκέφτηκα αυτό,

γιατί ο προπονητής τοξοβολίας

μου είπε στο τέλος της προπόνησης,

εκτός απόστασης ακοής των τοξοτών του,

ότι αυτός και οι συνάδελφοί του
δεν νιώθουν ποτέ

ότι μπορούν να κάνουν αρκετά
για την ομάδα τους,

δεν νιώθουν ποτέ ότι υπάρχουν
αρκετές τεχνικές οραματισμού

και ασκήσεις στάσης
για να τους βοηθήσουν να ξεπεράσουν

αυτές τις συνεχείς παραλίγο νίκες.

Δεν ακούστηκε ακριβώς σαν παράπονο

αλλά σαν ένας τρόπος
να μου δώσει να καταλάβω,

ένα είδος τρυφερής πραδοχής,

να μου υπενθυμίσει ότι ήξερε
πως παρέδινε τον εαυτό του

σε μια άπληστη, ατελείωτη πορεία

που πάντα απαιτεί κι άλλο.

Χτίζουμε πάνω στην ημιτελή ιδέα,

ακόμα και αν αυτή η ιδέα
είναι ο πρώην εαυτός μας.

Αυτή είναι η δυναμική της μαεστρίας.

Το να φτάσεις κοντά σ'αυτό
που νόμιζες πως ήθελες

μπορεί να σε βοηθήσει
να καταφέρεις περισσότερα

απ' όσα ονειρεύτηκες ότι μπορείς.

Αυτό φαντάζομαι ότι σκεφτόταν
η Ελίζαμπεθ Μάρεϊ

όταν την είδα να χαμογελάει

σ' αυτά τα πρώιμα έργα μια μέρα

στις γκαλερί.

Ακόμα κι αν δημιουργήσουμε ουτοπίες

πιστεύω ότι θα συνεχίζαμε
να έχουμε την ημιτέλεια.

Η ολοκλήρωση είναι ένας στόχος,

αλλά ελπίζουμε ότι ποτέ
δεν είναι το τέλος.

Ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)