Loài chó dạy con người điều gì về tiểu đường? - Duncan C. Ferguson

Xem bài học đầy đủ tại: http://ed.ted.com/lessons/what-did-dogs-teach-humans-about-diabetes-duncan-c-ferguson

Lịch sử lâu đời của tiểu đường đã có từ thời Ai Cập cổ đại. Tuy nhiên, cách điều trị tiểu đường là khá mới mẻ và ban đầu được thực hiện với sự hỗ trợ của người bạn tốt nhất của con người. Do đặc điểm sinh lý giống người, loài chó đã cứu sống vô số bệnh nhân tiểu đường thông qua những phát hiện về insuline. Duncan C. chia sẻ câu chuyện về sự đóng góp to lớn của loài chó - và những lợi ích về y tế mà chúng ta được thừa hưởng.

Bài giảng của Duncan C. Ferguson, minh họa bởi Augenblick Studios .

Đái tháo đường là một tai họa
của các nước phát triển

với khoảng 400,000,000 người
toàn thế giới mắc bệnh này,

và hơn 50% được dự báo
mắc bệnh trong vòng 20 năm tới.

Các triệu chứng ban đầu bao gồm
khát nước và lượng nước tiểu càng nhiều

điều này được ghi nhận
vào năm 1500 TCN ở Ai cập.

Trong khi từ diabetes (đái tháo đường),
nghĩa là "đi qua"

được sử dụng lần đầu vào năm 250T CN
bởi dược sĩ Hy Lạp Apollonius của Memphis,

Đái tháo đường loại 1 và 2,

liên quan tương ứng với
tuổi trẻ và béo phì,

được xác định
với các điều kiện khác nhau

bởi các dược sĩ người Ấn độ
khoảng thế kỉ thứ 5.

Dù không còn xa lạ
nhưng sự phát hiện ra bệnh

vẫn tương đương bản án tử hình
cho đến tận thế kỉ 20,

với những nguyên nhân
chưa xác định.

Tình trạng này đã được cải thiện với
sự giúp đỡ của người bạn lâu năm:

canis lupus familiaris

hay đơn giản hơn là chó được thuần hoá
từ sói xám hàng ngàn năm trước.

Năm 1890, nhà khoa học Đức
von Mering và Minkowski

chứng minh rằng
việc cắt bỏ tuyến tụy của chó

làm phát triển
các triệu chứng của tiểu đường,

từ đó thiết lập vai trò trung tâm
của tụy đối với căn bệnh này.

Nhưng cơ chế chính xác của nó
vẫn còn là bí ẩn cho đến năm 1920

khi bác sĩ phẩu thuật người Canada,
Frederick Banting

và sinh viên, Charles Best, nghiên cứu
phát hiện của những người đi trướ.

Làm việc dưới Giáo sư Macleod
ở trường đại học Toronto,

họ xác nhận rằng tuyến tụy
điều tiết đường gluco trong máu

trị thành công bệnh tiểu đường cho chó
bằng cách tiêm cho chúng

chiết xuất từ mô tụy.

Năm 1922, các nhà nghiên cứu làm việc
với nhà sinh hóa James Collips

đã phát triển loại chiết xuất tương tự
từ tụy bò

để điều trị lần đầu
cho cậu bé 14 tuổi bị tiểu đường

tiếp theo đó là 6 bệnh nhân khác.

Quy trình sản xuất chiết xuất này,
giờ được biết với tên insulin,

cuối cùng được giao cho
một công ty dược

làm ra nhiều loại insuline
dạng tiêm khác nhau đến ngày nay.

Banting và Macleod đã nhận

Giải Nobel về Y học năm 1923
cho phát minh của mình.

Nhưng Banting đã chia sẻ
phần thưởng với Charles Best,

vì sự giúp đỡ trong các nghiên cứu
đầu tiên liên quan đến chó.

Trong khi thử nghiệm y học
trên động vật vẫn đang gây tranh cãi,

ít nhất, trong trường hợp này, chó
không bị lợi dụng vì lợi ích của ta.

Loài chó phát triển bệnh tiểu đường
với tỉ lệ 2/1,000 con,

giống với tỉ lệ ở người
dưới 20 tuổi.

Đa số loài chó bị tiểu đường
tuýp 1,

tương tự với loại bệnh ở trẻ nhỏ

khiến hệ thống miễn dịch
phá hủy tuyến tụy,

các nghiên cứu
về di truyền cho thấy

bệnh ở chó có nhiều dấu hiệu
tương tự như ở người.

Điều này cho phép
các bác sỹ thú y đảo ngược tình thế

chữa tiểu đường thành công bằng insulin
cho chó trong hơn 60 năm qua.

Nhiều người nuôi chó cam kết
kiểm soát tiểu đường ở chó

bằng cách tiêm insuline 2 lần/ngày
giữ chế độ ăn nhiều rau củ,

và đo máu định kỳ,

sử dụng máy kiểm soát đường tại nhà
như của người.

Nếu insulin tinh khiết từ lợn
được dùng phổ biến cho chó

không hiệu quả
đối với 1 loài chó nào đó,

bác sỹ thú y có thể chuyển qua
dùng insulin cho người,

hình thành một quy trình khép kín.

Sau tất cả những gì loài chó
đã làm cho ta nhiều năm qua,

bao gồm vai trò
trong khám phá y học

đã cứu sống vô số mạng người,

dùng chính những kiến thức đó
để cứu loài chó

là điều tối thiểu ta có thể làm cho chúng.