Jest lepszy sposób na śmierć, a architektura może w nim pomóc

Krótka i prowokująca prelekcja, w której architekt Alison Killing skupia się na budynkach, w których obecna jest śmierć - cmentarzach, szpitalach, hospicjach. Zmienia się sposób, w jaki umieramy, a sposób, w jaki budujemy miejsca do umierania... cóż, może też powinien się zmienić. Killing prezentuje zaskakujące spojrzenie na ukryty aspekt naszych miast i naszego życia.

Chcę opowiedzieć wam historię
o śmierci i architekturze.

Sto lat temu ludzie umierali
na choroby zakaźne, jak zapalenie płuc,

które szybko kończyły się śmiercią.

Umierało się we własnym domu,
własnym łóżku, pod opieką rodziny.

Była to standardowa opcja,

bo wiele osób nie miało dostępu
do fachowej opieki medycznej.

W XX wieku wiele się zmieniło.

Powstały nowe leki, takie jak penicylina,

co umożliwiło leczenie chorób zakaźnych.

Pojawiły się nowe techniki,
takie jak aparat rentgenowski.

Taki sprzęt był drogi
i zajmował dużo miejsca,

potrzebne były więc duże,
scentralizowane ośrodki,

które stały się nowoczesnymi szpitalami.

Po II Wojnie Światowej

wiele państw wprowadziło
powszechną opiekę zdrowotną,

z której korzystać mógł każdy.

Średnia długość życia wynosiła
około 45 lat na początku XX wieku,

dzisiaj zaś żyjemy prawie dwa razy dłużej.

W XX wieku wiele oczekiwano od nauki,

a skupiając się tylko na życiu,
zapominano o śmierci.

Nasz stosunek do niej
radykalnie się zmienił.

Jestem architektem,

a przez ostatnie półtora roku
przyglądałam się tym zmianom

i ich znaczeniu dla architektury
związanej ze śmiercią i umieraniem.

Teraz najczęściej umieramy
na raka i choroby serca,

a to oznacza, że wielu z nas
pod koniec życia

będzie przechodzić przewlekłą chorobę.

Wtedy pewnie spędzimy dużo czasu

w szpitalach, hospicjach
lub domach opieki.

Każdy z nas był w nowoczesnym szpitalu.

Znacie te świetlówki,
niekończące się korytarze

i rzędy niewygodnych krzeseł.

Architektura szpitalna
zasługuje na swoją złą reputację.

Co ciekawe, nie zawsze jednak tak było.

To L'Ospedale degli Innocenti z 1419 roku,
wzniesiony przez Brunelleschiego,

najsłynniejszego i najbardziej wpływowego
architekta tamtych czasów.

Kiedy patrzę na tę budowlę
i rozmyślam o dzisiejszych szpitalach,

najbardziej zaskakuje mnie
ambicja tego budynku.

To naprawdę wspaniały budynek.

W środku ma dziedzińce,

dzięki czemu wszystkie sale
są jasne i przewiewne,

sale są przestronne i wysokie,

co daje poczucie większego komfortu.

Poza tym jest piękny.

Zapomnieliśmy, że szpital
może tak wyglądać.

Aby stworzyć umierającym lepsze warunki,
trzeba o tym rozmawiać,

ale temat śmierci sprawia,
że czujemy się nieswojo,

więc porzucamy temat,

nie kwestionujemy
społecznego podejścia do śmierci.

Podczas badań najbardziej zaskoczyła mnie

zmienność tego podejścia.

To jest pierwsze brytyjskie krematorium,

zbudowane w Woking
w latach '70 XIX wieku.

Jego budowa wywołała protesty mieszkańców.

Kremacja była społecznie nie do przyjęcia,
99,8% zmarłych chowano w ziemi.

Teraz, zaledwie 100 lat później,
3/4 z nas zostanie skremowanych

Tak naprawdę udzie są otwarci na zmiany,

jeżeli pozwoli im się o nich porozmawiać.

Dyskusja o śmierci i architekturze

była punktem wyjścia
dla mojej pierwszej wystawy

zatytułowanej "Śmierć w Wenecji",
która odbyła się w czerwcu.

Jej charakter miał być dosyć lekki,
żeby przyciągnąć ludzi.

To jeden z eksponatów -
interaktywna mapa Londynu pokazująca,

ile nieruchomości w mieście
jest przeznaczonych na umieranie i śmierć.

Kiedy przesuniesz ręką po mapie

ukażą się nazwy tych nieruchomości,
budynków bądź cmentarzy.

Innym elementem wystawy
była seria pocztówek,

którą zwiedzający mogli zabrać ze sobą.

Przedstawiały one domy, szpitale,

cmentarze i kostnice,

snuły opowieść o różnych miejscach,

przez które przechodzimy
przed śmiercią i po śmierci.

Chcieliśmy pokazać, że to, gdzie umieramy,

jest istotną częścią tego, jak umieramy.

Najbardziej zaskoczyły nas
reakcje zwiedzających,

zwłaszcza na prace audiowizualne.

Ludzie tańczyli, biegali, skakali

i próbowali różnych sposobów
na uruchomienie eksponatów,

ale w pewnym momencie zatrzymywali się,

przypominając sobie,
że tematem wystawy jest śmierć,

i że takie zachowanie
może jest nie na miejscu.

Moim zdaniem nie istnieje
uniwersalny model

zachowań w obliczu śmierci,

a skoro go nie ma, zastanówcie się,
czym dla was jest dobra śmierć,

i jaka powinna być architektura,
wspierająca taką śmierć.

Czy może mniej przypominać to,

a trochę bardziej to?

Dziękuję.

(Brawa)