Beyniniz kendini yenileyebilr mi? - Ralitsa Petrova

Beyin kendini yeniden başlattığını hayal edin, zararlı hücreleri yenileriyle güncelleştirdiğini, birimlerini geliştirdiğini. Bu belki bilim kurgu gibi görünecek fakat gerçek bilim adamları şuanda araştırmalarını yapıyorlar. Ralitsa Petrova nörojenezin ardındaki bilim hakkında bize bilgi veriyor ve bu durumdan Alzheimer ve Parkinson gibi hastalıkları tersine çevirmek için nasıl yararlanırız açıklıyor.

Anlatım-Ralitsa Petrova
Animasyon-Artrake Studio

Beynimizi yeniden kurduğumuzu,
bozulmuş hücrelerini

güncellediğimizi, bölümlerini
geliştirdiğimizi hayal edin.

Sanırım bilim kurgu gibi görünüyor,

fakat günümüzde bilim adamlarının
araştırmalarının gerçeklik payı var.

Beyinlerimiz acaba bir gün
kendi kendini yenileyebilecek mi?

Genç beyinlerimizin embriyonik
hücrelerinin yeni nöronlar

ürettiği iyi biliniyor.

Bu nöronlar, beyin dokularını
oluşturan mikroskobik birimlerdir.

Bu yeni oluşan nöronlar gelişen beyni
farklı yapılarda organize ettirerek

beynin farklı bölümlerine göç ederler.

Fakat bu zamana kadar,

bilim adamları hücre üretiminin,
Alzheimer ve Parkinson gibi nörolojik

hastalıkların ve felç gibi
durumları geri dönülemez

olarak sonuçlanmasından yola çıkarak

ilk çoğalmadan hemen sonra
ani duruşa geçtiğini düşünüyorlardı.

Fakat son keşifler,

yetişkin beyinlerin aslında en
azından üç özel bölgede yeni hücreler

üretmeye devam ettiğini ortaya çıkardı.

Nörojenez olarak bilinen bu işlem,

sinirsel kök hücreleri ve ata
hücreleri adındaki özel

yeni nöronları üreten

eskilerini yeniden yapılandıran
beyin hücrelerini içerir.

Nörojenezin keşfedildiği bu üç bölge,

öğrenme ve hafızayla ilişkili
dişli beyin kıvrımları,

beyin ile burun arasındaki iletişim için
burun soğanına nöron tedarik eden

supraventriküler bölge (SVZ)
ve hareketi idare etmeye

yardımcı sitriyatumdur.

Bilim adamları, henüz bu üç
bölgeden herhangi birinde

nörojenezin nasıl bir rolü olduğunu ya da
niçin beynin diğer bölümlerinden

farklı olarak onların bu yeteneğe
sahip olduklarını tam olarak saptayamadı.

fakat yetişkin bireyde yeni olgunlaşmış
nöron için olan mekanik mevcudiyet

yeni olasılıklara yer açtı.

Derimizin yarayı onarmak için
yenilenmesi ya da kırılan kemiğin

kendi kendini iyileştirmesi gibi
beynimizin yaralarına şifa bulmak

adına bu yöntemlerden
yararlanabilir miyiz ?

Ve işte bizim bulunduğumuz nokta.

Bazı proteinler ve bunları
taklit eden diğer küçük moleküller,

bu üç bölgede

sinir kök hücrelerine ve
ata hücrelerine daha çok

nöron ürettirmek için
beyne uygulanabilir.

Bu teknolojilerin hala
gelişmeye ihtiyacı var

böylece hücreler
yeniden üretebilecek

ve daha çok hücre ayakta kalıcak.

Fakat çalışmalar, bu alanlarda
bulunan ata hücrelerin zarar görmüş

bölgelere göç edebileceğini
ve yeni nöronların

oluşumuna neden olabilceğini göstermiş
.

Bir diğer ümit verici olası yaklaşım ise,

derimizde yaptığımız gibi
laboratuvarda üretilmiş

sağlıklı sinirsel kök
hücreleri zarar görmüş

dokulara aktarmak.

Bilim adamları, taşınmış
donör hücrenin

bölünebileceğini, farklılaşabileceğini
ve zarar görmüş beyinde

yeni nöronlar üretebileceğini
belirlemeyi tecrübe edinmişlerdir.

Ayrıca bilim adamları,

astrosit ve oligodendrosit
gibi diğer beyin hücrelerine

sinir kök hücresi gibi davranmayı

ve nöron oluşturmayı
öğretebilmeyi keşfettiler.

Peki bir kaç yıl sonrasında beynimiz
kendini yenileyebilecek miydi?

Kesin birşey söyleyemeyiz

fakat bu rejeneratif tıpın en
önemli hedefi haline geldi

Bir insan beyni 100 milyar nörona sahip

ve biz hala bu büyük biyolojik anakartın
arkasındaki tesisatı çözmeye çalışıyoruz.

Fakat nörojenez araştırmaları bizi
bu gizemi çözmeye daha da yaklaştırıyor.