Terörizmin manşetlere taşınmayan tarafı

Karima Bennoune, gerçek hayatta yaşanan, insanların kendi çevrelerindeki aşırı tutuculuğa karşı savaştıkları dört güçlü hikaye paylaşıyor- sevdikleri inançlarının suça, saldırılara ve cinayetlere alet edilmesini reddediyorlar. Bu kişisel hikayeler dünyanın en çok görmezden gelinen insan hakları mücadelesini insanlaştırır.

Babamı

bir soyma bıçağı olan Silahlı Islami Grubundan kurtarabilir miydim?

1993 yılı haziran ayında bir salı sabahı,

hukuk öğrencisiyken

karşı karşıya kaldığım soru buydu.

O sabah erken kalktım

Cezayir'de Cezayir şehrinin kenar mahallelerinde bulunan,

babamın dairesinde,

ön kapının durmadan vurulmasıyla.

Bir yerel gazetenin anlattığı gibi

her salı bir okumuş kişinin

aşırı tutucu katillerin kurşunlarıyla düştüğü bir sezondu.

Benim babamın üniversitesinin Darwin'i öğretmesiyle

daha önce bir sınıf ziyaretini provoke etmişti

sözde Islami Kurtuluş Örgütü''nün başkanından,

bu başkan babamı biyoloji savunuculuğundan dolayı kınamış

bunu babam onu dışarı atmadan önce söylemiş,

sonra da dışarıdaki adam,

ne kimliğini açıklamış ne de oradan uzaklaşmış.

O zaman da babam polisi telefonla aramaya çalışmış

ama belki de daha önce birçok Cezayirli memurların canını almış

silahlı aşırıcılığın

gittikçe artmasından dolayı,

cevap veren olmamış.

Ve o zaman ben mutfağa gittim,

elime bir soyma bıçağı aldım

ve evin girişinde bir pozisyon aldım.

Yaptığım saçma bir şeydi, gerçekten,

ama yapacak başka bir şey düşünemedim,

öylece durdum.

Şimdi dönüp baktığımda düşünüyorum da, o an

beni "Your Fatwa Does Not Apply Here:

Untold Stories from the Fight
Against Muslim Fundamentalism."

adlı kitabı yazma yoluna koyan andı.

Başlığı bir Pakistanlı oyundan gelir.

Bence aslında o an

beni Müslüman soyundan gelen 300 kişi

ve yaklaşık 30 ülkeden insanla

röportaj yapma yoluna koyan andı,

Afganistan'dan Mali'ye kadar,

babamın yaptığı gibi barışçıl bir şekilde

nasıl aşırıcılığa karşı savaştıklarını

ve beraberinde gelen risklerle nasıl başa çıktıklarını öğrenmek için.

Allah'tan, 1993 haziranında,

bizim tanınmayan misafirimiz gitti,

ama başka aileler çok daha şanssızdı,

bu düşünce de benim araştırmamı teşvik etti.

Her şekilde, birisi geri döner

bir kaç ay sonra ve bir not bırakır

babamın mutfak masasına

üzerinde yalnızca, "Kendini ölmüş bil." yazan bir not brakır.

Arkasından, Cezayir'in silahlı aşırıcı grupları

200,000 kadar çok sayıda sivil öldürür

1990'ların karanlık on yılı

olarak anılan zamanda,

burada gördüğünüz her bir

kadın da dahil olmak üzere.

Terörle mücadelenin sert tepkisinde,

eyalet işkenceye

ve zorlanmış kaybolmalara başvurdu

ve bütün bu korkunç olaylar olurken,

uluslararası topluluk onları görmezden geldi.

Sonunda, benim babam, bir Cezayirli cahilin profesör olmuş oğlu,

üniversitede öğretmenlik yapması engellendi

ve dairesinden kaçtı

ama benim hiç unutmayacağım şey

Mahfoud Bennoune hakkında, benim babam,

birçok başka Cezayirli enteller gibi,

ülkesini terk etmeyi reddetti

ve eleştiriler yayınlamaya devam etti,

hem aşırıcılara karşı

hem de bazen savaştıkları hükumete karşı.

Örneğin, El Watan gazetesinin

bir 1994 kasım serisinde

"Aşırıcılık Nasıl Eşi Benzeri Olmayan

Bir Terörizm Oluşturdu" başlıklı yazıyla,

babam atalarımızın yaşadığı

gerçek İslamdan teröristlerin radikal ayrılığını

kınadı.

Bu tür sözler sizi öldürebilirdi.

Benim babamın ülkesi bana

o 1990'ların karanlık on yılı içinde

Müslüman aşırı tutuculuğuna karşı olan popüler mücadele

dünyanın

en önemli

ve en çok görmemezlikten gelinen insan hakları mücadelesidir.

Bu bugün bile, neredeyse 20 yıl sonra, doğru olan bir şey.

Bakın, benim ülkemde

sivilleri hedef alan

cihatçıları duyuyorsunuz,

ayrıca hiç duymadığınız militanlara kafa tutan

silahsız insanlar da var

ve o insanlar galip gelmek için bizim desteğimize ihtiyaçları var.

Batıda, çoğu zaman zannediliyor ki

Müslümanlar genellikle terörizme göz yumuyorlar.

Sağcı olan bazıları bunu düşünüyor

çünkü Müslüman kültürünü doğuştan şiddetli olarak görüyor

ve solcu olan bazıları da bunu hayal ediyor

çünkü Müslüman şiddetini,

aşırı tutucu şiddeti olarak,

sadece meşru dertlerin bir ürünü olarak görüyorlar.

Ama iki görüş de çok yanlış.

Hatta, bütün dünyadaki

Müslüman soyundan gelen bir çok insan

hem aşırı tutuculuğa hem de terörizme karşı emin rakiptir

ve çoğunlukla iyi bir sebeple.

Görüyorsunuz, onların bu şiddetin kurbanı olmaları çok daha olağan

faili olmalarından.

Size bir örnek vermeme izin verin.

Bir 2009 yılı Arap dili medya kaynağının

anketine göre,

2004 ve 2008 yılları arasında,

El Kaide'nin kurbanlarından yalnızca yüzde 15'i

Batılı'ydı.

Bu korkunç bir pay ama Müslüman aşırı tutucular tarafından öldürülen

insanların büyük çoğunluğu

Müslüman soyundandı.

Şimdi ben son beş dakikadır

aşırı tutuculuk hakkında konuşuyorum ve sizin

tam olarak ne demek istediğimi bilmeye hakkınız var.

Cezayirli sosyolog Marieme Helle Lucas tarafından

verilen tanımı alıntı yapıyorum

ve o diyor ki aşırı tutucular,

-lar ekine dikkat edin, yani dünyadaki bütün

büyük dini geleneklerin içinde,

"aşırı tutuculuklar aşırı sağcı politik hareketler

ki küreselleşme bağlamında

dini kendi politik hedeflerine ulaşmak için

kullanmaktır."

Sadia Abbas buna ilahiyatın

kökten politikalaşması demiştir.

Şimdi ben Müslüman aşırı tutuculuğu adında her yerde aynı olan

bir tür tek parça olduğu

fikrini aşılamaktan kaçınmak istiyorum

çünkü bu hareketler de farklılık gösterirler.

Bazıları şiddeti kullanır ve savunur.

Bazıları yapmaz ama çoğu zaman iç içeler.

Değişik biçimler alırlar.

Bazıları hükümet dışı kuruluşlardır,

burada İngiltere'de bile Cageprisoners gibi.

Bazıları politik partiye dönüşebilir,

Müslüman Kardeşliği gibi

ve bazıları da açık silahlı gruplardır

Taliban gibi.

Ama her şekilde, bunlar hep kökten projeler.

Muhafazakar veya geleneksel yaklaşımlar değiller.

Onlar çoğu zaman insanları İslamla olan ilişkilerini

saklamaktan çok değiştirmeye çalışırlar.

Benim demeye çalıştığım şey ekstrem Müslüman hak

ve yandaşlarının da

Müslüman olduğu ya da anlamına gelmesi

gerçeği de

onları her hangi bir aşırı sağcıdan daha az kötü yapmaz.

Yani bana göre, eğer kendimizi

özgürlükçü veya solcu olarak görüyorsak,

insan hakları savunucusu veya feminist,

bu hareketlere karşı gelmeliyiz

ve temel rakiplerini desteklemeliyiz.

Şimdi açıkçası

ben aşırı tutuculuğa karşı

sağlam bir mücadeleyi destekliyorum

ama aynı zamanda uluslararası hukuka uyan,

bir mücadele olmalı ki

söylediğim hiç birşey

demokrasiyi

retlere karşı bir mazeret olmasın diye

ve buradan bugün Cezayir Barakat'taki demokrasi yanlısı harekete

bir destek çağrısı yapıyorum.

Söylediğim hiç birşey

insan hakları ihlaline bir mazeret de olmamalı,

bu hafta Mısır'da yapılan

toplu infazlar gibi.

Ama demeye çalıştığım

bu aşırı tutucu Müslüman hareketlere meydan okumalıyız

çünkü insan haklarına bir tehditler

çoğunlukta Müslüman yerlere karşı

ve bunu değişik şekillerde yapıyorlar,

en belirgin olanı sivillere direkt saldırılarla

bunları yapan silahlı gruplar tarafından.

Ama o şiddet sadece başlangıcı.

Bu hareketler dini ve cinsel azınlıklara karşı

ayrımcılığı sağlar.

Onlar başka bir şekilde ibadet eden

veya hiç etmeyen insanların

dini özgürlüklerini kısıtlamayı amaçlıyorlar.

Ve en tanımlayıcı olarak, kadın haklarına

tam bir savaşın öncüleridir.

Şimdi, bu hareketlerle karşı karşıya kalarak

son zamanlarda, Batılı konuşmaları

çoğu zaman

iki hatalı cevap sundu.

İlki bazen sağda bulunan

önerilen düşüncenin Müslümanların çoğu aşırı tutucu

ya da İslam hakkında bir şey özünde aşırı tutucu

ve bu aşağılatıcı ve yanlış

ama ne yazık ki solda karşılaşılan şey

Müslüman aşırı tutuculuğun varlığını kabul edemeyecek kadar

fazla politik konuşmalar olması

ya da, daha kötüsü, onun için özür dilemek

ve bu da kabul edilemez.

Yani ben bütün bunları konuşacak

yeni bir yol arıyorum,

yaşanmış olaylar ve ön saflardaki insanların umutlarında

çakılmış olan.

Ben acı bir şekilde farkındayım ki

Müslümanlara karşı ayrımcılıkta bir artış olduğunun

Birleşik Krallık ve ABD gibi ülkelerde

ve bu da büyük bir endişe kaynağı,

ama ben inanıyorum ki

bu aşırı tutuculara karşı gelmiş

ve onların bir numaralı kurbanı olmuş

Müslüman soyundan gelenlerin

stereotip karşıtı hikayeler anlatmak da

o ayrımcılığın üstesinden gelinebilecek harika bir yoldur.

Şimdi sizi

büyük bir onurla anlatacağım

dört kişiyle tanıştırayım.

Faizan Peerzada ve babasının adı verilmiş

Rafi Peer Tiyatrosu workshopu

Pakistan'da

yıllardır güzel sanatları teşvik etmiştir.

Cihatçı şiddetlerin artmasıyla,

tehditler almaya başlamışlar

etkinliklerini iptal etmeleri için, ki onlara aldırış etmediler.

Ve sonra bir bombacı onların 2008

Lahore sekizinci güzel sanatlar festivalini bombaladı,

etkinliğe düşen

bir cam yağmuru yaratıp

dokuz kişiyi yaraladı

ve yine aynı gece daha sonra,

Peerzadalar çok zor bir karar verdiler:

festivallerinin

planlandığı gibi ertesi günü de devam edeceğini duyurdular.

Faizan'ın da o zaman dediği gibi,

İslamcılara boyun eğersek,

yalnızca karanlık bir köşede oturuyor oluruz.

Ama ne olacağını bilmiyorlardı.

Kimse gelir miydi?

Aslında, ertesi günü binlerce insan geldi

Lahore'deki güzel sanatları desteklemek için

ve bu Faizan'ı hem heyecanlandırdı

hem de korkuttu

ve iki küçük çocuğuyla gelmiş olan

bir kadına koştu

ve dedi ki,"Biliyorsunuz burada dün bir bomba patladı

ve biliyorsunuz ki bugün de olma tehdidi var."

Ve kadın dedi ki,"Bunu biliyorum,

ama ben festivalinize

annemle gelmiştim çocuklarımın yaşındayken

ve o görüntüler hala kafamda.

Burada olmamız lazım."

Böyle güvenilir izleyicilerle,

Peerzadalar festivallerini

zamanında bitirebildiler.

Ve de bir sonraki yıl,

bütün sponsorlarını

güvenlik riskiyle kaybettiler.

Sonra 2010'da onlarla tanıştığımda,

bir sonraki etkinliklerinin ortasındalardı

aynı yerde yapabilme olanağı bulmuşlardı

ve bu dokuzuncu gençlik güzel sanatlar etkinliğiydi

daha önce 44 terör saldırısı olan bir yıl geçiren

Lahore'de düzenleniyordu.

O sıralar Pakistanlı Taliban

Malala Yousafzai'yle sonuçlanan,

kız okullarına

sistematik hedeflemelerin başlandığı zamanlardı.

Peki Peerzadalar öyle bir çevrede ne yaptılar?

Bir kızlar okulu tiyatrosu sergilediler.

Yani ben "Naang Wal"ı seyretme ayrıcalığını elde ettim

ki bu müzikal Pencap dilindeydi

ve Lahore Gramer Okulu kızları

bütün rolleri oynadılar.

Şarkı söyleyip dans ettiler,

fareleri oynadılar ve mandayı da

ve nefesimi tutup merak ettim,

bu muhteşem gösterinin

sonuna gelebilecek miydik?

Ve sonuna geldiğimizde, bütün seyirciler

hep beraber nefes verdi

ve bazı insanlar da resmen ağladı

ve sonra da oditoryumu

huzurlu bir alkış patlamasıyla doldurdular.

Ve o anda iki yıl önce

bombacılar burada manşetlere taşındığını

düşündüğümü hatırlıyorum

ama o gece ve o insanlar

aynı önemde bir hikayeler.

Maria Bashir Afganistan'daki

ilk ve tek kadın baş savcısıdır.

2008 yılından beri görevde

ve hatta kadınlara karşı şiddetleri

incelemek için bir ofis açtı,

onun dediğine göre vekaletindeki

en önemli bölgedir.

Onunla Herat'taki ofisinde görüştüğümde,

dört kocaman silahlı dört iri adam

eşliğinde girdi içeri.

Hatta, şu an 23 korumacısı var

çünkü neredeyse çocuklaını öldüren

bomba saldırıları geçirmiş

ve saldırılar bir korumacısının bir bacağını almış.

Neden devam ediyor?

Bir gülümsemeyle diyor ki o herkesin

sorduğu soru-

onun deyimiyle,"Sen neden yaşamamayı riske sokmuyorsun?"

Ve budur yalnızca onun için,

gelecek bütün Maria Bashirlere daha iyi bir gelecek

riske değerdir

ve biliyor ki onun gibi insanlar

riski almazsa

daha iyi bir gelecek olmayacak.

Röportajımızın devamında,

Savcı Bashir bana ne kadar endişelendiğini söylüyor

hükumetin Taliban'la,

onu öldürmeye çalışan insanlarla,

görüşmelerinin olası sonuçlarından,

"Eğer onlara hükumette bir yer verirsek,"

"Kadın haklarını kim koruyacak?" diye soruyor.

Ve uluslararası topluluğun

kadınlar hakkındaki sözü unutmamalarını

rica ediyor

çünkü şimdi Taliban'la barış istiyorlar.

Afganistan'dan ayrıldıktan bir kaç hafta sonra,

internette bir haber görüyorum,

Bir Afgan savcıya suikast düzenlendi.

Çaresizce googleladım

ve şükürler olsun o gün öğreniyorum ki

Maria kurban değildi,

ama maalesef, bir başka Afgan savcı

işe giderken silahla öldürülmüş.

Ve şimdi bunun gibi haberler duyduğumda,

uluslararası bölükler

Afganistan'ı bu yıl ve gelecek yıllarda terk ederken,

oradaki insanlara neler olduğunu

umursamaya devam etmeliyiz,

bütün Maria Bashirleri.

Bazen hala onun sesi aklımda

hiç bir kabadayılık yapmadan, diyor ki,

"Afganistan'daki kadınların durumu

bir gün daha iyi olacak.

Bunun için hazırlanmalıyız,

öldürülsek bile."

Yeterli kelimeler yok

al Shabaab teröristlerini kınamak için

Nairobi'deki Westgate Alışveriş Merkezine

saldıran

aynı gün bir çocuk yemek pişirme yarışması olarak

Eylül 2013'te.

67 kişi öldürdüler, şairler ve hamile kadınlar dahil olmak üzere.

Uzaklarda A.B.D'nin orta bölgesinde,

Somali-Amerikalılarla tanışma fırsatını buldum

ki onlar al Shabaab çalışmalarını durdurma üzerinde çalışıyorlardı

şehirleri Minneapolis'ten

küçük sayıda genç insan gruba dahil etmeye çalışıyorlardı

Westgate gibi vahşetlerde yer almak için.

Abdirizak Bihi'nin çalışkan

17 yaşındaki yeğeni Burhan Hassan

buraya 2008 yılında kaydedildi,

Somali'ye uçuruldu

ve sonra da eve dönmeye çalışınca öldürüldü.

O zamandan beri, Bihi Bey,

parasız Somalili Eğitim ve Avukatlık Merkezi'ni yöneten,

gruba kaydedilmeleri açıkça kınıyor

ve hükumetin başarısızlıklarını

ve Somali-Amerikan kurumları

Abubakar As-Saddique İslam Merkezi gibi

oradaki bir gençlik programında

yeğeninin radikalleştirildiğine inanıyor.

Ama sadece camiiyi eleştirmiyor.

Hükumeti de çevresindeki fakirliği engellemek için

daha fazla bir şey yapmamasını da ele alıyor.

Kendi ekonomik yetersizliği karşısında,

Bihi Bey'in yaratıcı olması gerekti.

al Shabaab'ın daha fazla soğumuş genci yoldan çıkarma

çabalarını engellemek için,

grubun 2010'daki Uganda'da Dünya Kupası izleyenlere olan

saldırılarından sonra,

karşılık olarak Minneapolis'te

bir Ramazan basketbol maçı düzenledi.

Çok büyük sayılarda Somalili-Amerıkalı çocuk geldi

sporu bağırlarına basmak için

ona karşı olan fetvaya rağmen.

Burhan Hassan bir daha oynayamayacağı için

basketbol oynadılar.

Çabaları için, Bihi Bey Abubakar As-Saddique Islam Merkezinin lideri tarafından

aforoz edildi,

eskiden iyi ilişkiler içinde oldukları halde.

Bana dedi ki, "Bir gün imamı televizyonda gördük

bize imansız diyordu ve

Bu aileler camiyi yok etmeye çalışıyorlar."

Bu Abdirizak Bihi'nin onun ne yaptığını

anlamaya çalışmasıyla ters düşüyor

al Shabaab'ın insan toplamasını açığa çıkararak,

ki yaptığı sevdiğim dini

küçük sayıda aşırıcıların elinden kurtarmak.

Şimdi son bir hikaye anlatmak istiyorum,

Cezayir'de 22 yaşındaki bir hukuk öğrencisinin

Amel Zenoune-Zouani adında

benim 90'lardaki gibi

aynı hukuk kariyer hayali kuruyordu.

Derslerinden vazgeçmeyi kabul etmedi,

o zamanlar Cezayir devletiyle savaşan

aşırıcıların

okula devam eden herkesi tehdit etmelerine rağmen.

26 Ocak 1997'de, Amel bir ramazan akşamı eve gitmek

ve ailesiyle geçirmek için

okuduğu Cezayir şehrinden

otobüse bindi

ve hukuk fakültesini bitiremedi.

Otobüs oturduğu mahallenin sınırlarına geldiğinde

Silahlı İslam Örgütünden

adamlar tarafından bakılan

kontrol noktasında durduruldu.

Okul çantasını taşıyarak

Amel otobüsten indirildi

ve sokakta öldürüldü.

Boğazını kesen adamlar

sonra da diğer herkese,

"Eğer üniversiteye giderseniz,

hepinizi aynen böyle öldürdüğümüz

gün gelecek.

Amel tam akşam üzeri 5:17'de öldü,

bunu sokağa düştüğünde,

saatinin kırılmasıyla biliyoruz.

Annesi bana saati gösterdi

hala saniye kolu

iyimser bir şekilde yukarı doğruydu

hiç gelmeyecek olan 5:18'e doğru.

Ölümünden kısa bir süre önce,

Amel annesine kendisinden

ve kız kardeşlerinden bahsederek,

"Bize hiç bir şey olmayacak, İnşallah, Allah kısmet ederse,

ama eğer olursa,

bilmelisin ki biz bilgi için öldük.

"Sen ve babam başınızı dik tutmalısınız."

Böylesi bir genç kızı kaybetmek akıl ermez bir şey

ve böylece araştırmamı yaptığım sırada

kendimi tekrar Amel'in umudunu ararken buldum

ve hatta isminin anlamı Arapça'da umut demek.

Galiba umudu iki yerde buldum.

Birincisi ailesindeki güç

ve diğer bütün kendi hikayelerini anlatan ailelerde

ve teröre karşı hayatlarına devam etmelerinde.

Hatta, Amel'in kız kardeşi Lamia üzüntüsünü aşıp

hukuk fakültesine girdi

ve bugün Cezayir şehrinde avukat olarak görev yapıyor,

yalnızca silahlı aşırıcıların

ülkede büyük ölçüde yenilmesi

sayesinde olabilecek bir şey.

Ve Amel'in umudunu bulduğum ikinci yer de

her yerde kadın ve erkekler

cihatçılara karşı çıkmaya devam ediyordu.

Tüm onları Amel onuruna desteklemeliyiz

halen insan hakları mücadelesine devam edenleri,

Network of Women gibi.

Yetmiyor, kurban hakları savunucusu

Cherifa Kheddar'ın Cezayir şehrinde bana söylediği gibi,

sadece terörle savaşmak yetmez.

Aynı zamanda aşırı tutuculuğa da meydan okumalıyız

çünkü terörün kaynağını oluşturan

ideolojidir.

Neden Amel gibiler, diğerleri gibi

daha çok tanınmıyor?

Neden herkes Osama bin Laden'n kim olduğunu biliyor

ve bin Ladenlere kendi çaplarında baş kaldıran

az sayıdakileri bilmiyor.

Bunu değiştirmeliyiz ve böylece sizden istediğim

lütfen bu hikayeleri

kendi iletişim ağlarınızdan paylaşmanız.

Tekrar Amel Zenoune'nin saatine bakın,

sonsuza kadar donmuş

ve şimdi lütfen kendi saatinize bakın

ve bu anın Amel gibi insanlara

yardım etmeye karar verdiğiniz an olsun.

Daha kolay olduğu için

ya da Batılı siyaseti de hatalı diye değil,

5:17 hala geldiği için

çok fazla Amel Zenounelere

kuzey Nijerya gibi yerlerde

cihatçılar öğrenci öldürdüğü için

sessiz kalmaya hakkımız yok.

Kendi çevrelerinde barışçıl şekilde aşırıcılığı

ve terörizmi değiştiren

tüm insanlara destek için ses çıkarma zamanı

şimdidir.

Teşekkür ederim.

(Alkış)