Bahia Shehab: Duizend keer nee

Kunsthistorica Bahia Shehab is al lang gefascineerd door het Arabische schrift voor 'nee'. Toen Egypte in 2011 in de ban van de revolutie was, begon ze het beeld in de straten te spuiten, om nee te zeggen aan dictators, aan het militaire bewind en aan geweld.

Twee jaar geleden werd ik als kunstenaar uitgenodigd

om deel te nemen aan een tentoonstelling over

100 jaar islamitische kunst in Europa.

De curator had één voorwaarde:

ik moest het Arabische schrift gebruiken
voor mijn kunst.

Als kunstenaar, vrouw, Arabische,

een mens die in 2010 leeft,

had ik maar één antwoord:

ik wilde nee zeggen.

In het Arabisch klinkt 'nee' als 'nee,

en duizend keer nee'.

Dus besloot ik te zoeken
naar duizend verschillende 'nee'-s,

op alles wat ooit is geproduceerd

onder islamitische of Arabische patronage,
de jongste 1400 jaar,

van Spanje tot de grenzen van China.

Ik verzamelde mijn bevindingen in een boek,

ordende ze chronologisch,
vermeldde de naam,

de patroon, het medium en de datum.

Het boek lag op een plankje naast de installatie

van 3 bij 7 meter
in München, Duitsland,

in september 2010.

In januari 2011 begon de revolutie

en stopte het leven 18 dagen lang.

Op 12 februari

vierden we naïef in de straten van Caïro,

in de overtuiging dat de revolutie geslaagd was.

9 maanden later spoot ik boodschappen

op het Tahrirplein.
De reden daarvoor

was dit beeld dat ik in mijn nieuwsfeed aantrof.

Ik vond dat ik niet kon leven in een stad

waar mensen werden gedood

en als afval op straat werden geworpen.

Dus nam ik een 'nee' van een grafsteen

in het Islamitisch Museum van Caïro
en voegde er een boodschap aan toe:

'nee aan het militaire bewind'.

Ik begon dat op de straten van Caïro te spuiten.

Dat leidde tot een reeks van 'nee', vanuit het boek,

als was het munitie.
Ik voegde er boodschappen aan toe

en begon ze op de muren te spuiten.

Vandaag deel ik een paar van die 'nee'-s met jullie.

Nee aan een nieuwe farao,
want wie de volgende ook is,

hij moet begrijpen dat we ons nooit meer
door een dictator laten regeren.

Nee aan geweld:
Ramy Essam kwam naar Tahrir

op de tweede dag van de revolutie

en zat daar te zingen met zijn gitaar.

Een maand na het aftreden van Mubarak
was dit zijn loon.

Nee aan verblindende helden.
Ahmed Harara verloor zijn rechteroog

op 28 januari,

en zijn linkeroog op 19 november,

door twee verschillende sluipschutters.

Nee aan het uitmoorden,
in dit geval van clerici,

want Sheikh Ahmed Adina Refaat werd neergeschoten

op 16 december tijdens een betoging.

Hij laat drie wezen en een weduwe na.

Nee aan de boekverbrandingen.
Het Egypte-Instituut werd in brand gestoken

op 17 december, een groot cultureel verlies.

Nee aan het uitkleden van mensen,

en de blauwe bh herinnert aan onze schaamte,

als natie, toen we toelieten
dat een gesluierde vrouw werd uitgekleed

en geslagen op straat.
Op het voetspoor staat

'Leve de vredevolle revolutie',

want we zullen nooit geweld met geweld vergelden.

Nee aan muren. Op 5 februari

werden betonnen wegversperringen opgezet in Caïro

om het Ministerie van Defensie
tegen demonstranten te beschermen.

Van muren gesproken, ik deel graag het verhaal

van één muur in Caïro.

Een groep kunstenaars schilderde
een levensgrote tank

op een muur. Eén op één.

Voor die tank staat een man op een fiets

met een broodmand op zijn hoofd.
Geen enkele voorbijganger

heeft een probleem met dat beeld.

Na gewelddaden kwam een andere artist

bloed schilderen, betogers die verpletterd werden
door de tank,

en deze boodschap:

"Vanaf morgen draag ik het nieuwe gezicht,

het gezicht van elke martelaar. Ik besta."

De overheid komt de muur wit schilderen,

laat de tank staan en voegt eraan toe:

"Leger en volk, hand in hand.
Egypte voor de Egyptenaren."

Een andere artiest komt
het hoofd van de militairen afschilderen

als een monster dat een maagd opvreet
in een rivier van bloed

voor de tank.

De overheid komt de muur uitschilderen,
laat de tank staan,

houdt het pak
en gooit er een emmer zwarte verf over

om het gezicht van het monster te verbergen.

Ik kom met mijn stencils, spuit ze op het pak,

op de tank en op de hele muur,

en zo staat het er vandaag bij,

tot nader bericht. (Gelach)

Ik sluit af met een finaal nee.

Ik vond Neruda gekribbeld op een stuk papier

in een veldhospitaal in Tahrir,
en besloot een nee te nemen

van het Mamelukkenmausoleum in Caïro.

Het bericht is

[Arabisch]

"Je kan de bloemen vertrappelen,
maar je kan de lente niet uitstellen."

Dankuwel. (Applaus)

(Applaus)

Dankuwel. Shukran. (Applaus)