Phil Plait: Làm thế nào để bảo vệ Trái Đất khỏi các thiên thạch

Cái gì rộng khoảng 6 dặm (~ 9,6km) và có thể kết liễu một nền văn minh trong khoảnh khắc? Một thiên thạch - và có rất nhiều những vật thể đó. Với sự hài hước và những hình ảnh tuyệt vời, Phil Plait làm say mê khán giả ở TEDxBoulder với những cách mà thiên thạch có thể hủy diệt, và những gì chúng ta phải làm để tránh chúng.

Tôi muốn nói với bạn về một thứ

khá to lớn.

Chúng ta sẽ bắt đầu từ đây.

65 triệu năm trước

loài khủng long có một ngày đen tối.

(Cười)

Một mảnh đá rộng khoảng 6 dặm (9.6km),

di chuyển với tốc độ khoảng 50 lần

tốc độ của một viên đạn súng trường,

va vào Trái Đất.

Nó phát ra toàn bộ năng lượng ngay lập tức,

và đó là một vụ nổ

khó có thể tưởng tượng nổi.

Nếu bạn đem tất cả các quả bom nguyên tử được chế tạo

trong đỉnh điểm của cuộc chiến tranh lạnh,

gộp chúng lại và làm chúng nổ

cùng một lúc,

đó sẽ là một phần triệu của

lượng năng lượng phát ra vào lúc đó.

Loài khủng long đã có một ngày rất tồi tệ.

Đúng không?

Một mảnh đá rộng 6 dặm rất là lớn.

Tất cả chúng ta sống ở Boulder.

Nếu bạn nhìn ra cửa sổ, bạn có thể thấy

ngọn Long's Peak, và bạn có lẽ quen thuộc với nó.

Bây giờ, bưng ngọn Long's Peak, và đặt nó

vào trong không gian.

Đem Meeker, núi Meeker. Gộp vào đó

và đặt luôn nó vào không gian,

rồi đỉnh Everest, và K2,

và những ngọn Indian.

Bây giờ thì bạn bắt đầu có thể hiểu được

chúng ta đang nói về chừng nào đá rồi đúng không?

Chúng ta biết là nó lớn như thế nào bởi vì

chúng ta biết được sự tác động nó có và cái vực thẳm mà nó để lại.

Nó va vào chổ mà bây giờ chúng ta gọi là Yucatan,

vịnh Mexico.

Bạn có thể thấy ở đây, đây là

bán đảo Yucatan, nếu bạn nhận ra Cozumel

nằm ngoài bờ biển ở đó.

Đây là độ lớn cái vực thẳm mà nó để lại.

Nó khổng lồ. Để các bạn có cảm giác nó lớn thế nào,

thì cái tỷ lệ ở đây là

50 dặm ở bề mặt, 100 km

ở dưới đáy. Cái đó

rộng khoảng 300 km -- 200 dặm --

một mảnh đất trủng khổng lồ đã bới lên

một lượng đât rất lớn để văng ra

xung quanh Trái Đất và đốt cháy khắp hành tinh,

làm tung bụi lên che hết ánh nắng mặt trời.

Nó hủy diệt khoảng 75% các loài

trên Trái Đất.

Thật ra không phải thiên thạch nào cũng lớn như vậy.

Một số thiên thạch nhỏ hơn vậy.

Đây là một cái đã

bay qua Hòa Kỳ

vào tháng 10 năm 1992.

Nó bay tới vào một đêm thứ sáu.

Tại sao điều đó lại quan trọng?

Bởi vì khi đó, máy quay phim vừa

mới bắt đầu trở nên phổ biến, và mọi người

hay đem nó, cha mẹ hay đem theo nó

đến các trận bóng bầu dục của bọn trẻ họ để quay con cái

chơi bóng. Và bởi vì nó bay đến ngày thứ sáu,

nhiều người đã quay được cảnh tuyệt vời

của vật thể này bị phá vở khi nó bay qua

West Virgina, Maryland, Pennsylvania

và New Jersey cho đến khi nó làm thế này

cho một chiếc xe ở New York.

(Cười)

Đây không phải là một chổ trủng rộng 200 dặm,

nhưng bạn có thể thấy mảnh đá

nằm ở đây,

bự khoảng quả bóng bầu dục, đâm vào

chiếc xe đó và gây ra thiệt hại như vậy.

Cái thiên thạch này có lẽ bự khoảng

một chiếc xe buýt khi nó mới bắt đầu đi vào Trái Đất.

Nhưng nó bắt đầu bị vỡ ra bởi áp xuất khí quyển,

nó xụp đổ, và những mảnh vở nhỏ bay ra

và gây ra thiệt hại.

Tất nhiên bạn không muốn nó bay vào chân bạn

hay đầu của bạn, bởi vì nó sẽ gây ra thiệt hại như vậy.

Đó là điều xấu.

Nhưng nó sẽ không hủy diệt tất cả sự sống

trên Trái Đất, vì vậy nó cũng ổn thôi. Nhưng hóa ra,

bạn không cần mảnh đá rộng 6 dặm

để gây ra nhiều thiệt hại.

Có một điểm trung bình giữa một hòn đá nhỏ

và một hòn đá khổng lồ, và thật ra, nếu các bạn

có bao giờ tới gần Winslow, Arizona,

có một chổ trũng trong sa mạc ở đó, nó

mang tính biểu tượng tới nỗi nó được gọi là chổ thủng thiên thạch.

Để các bạn có cảm nhận về độ lớn, nó rộng khoảng 1 dặm.

Nếu bạn nhìn vào phần trên, đó là một bãi đậu xe,

và đó là những chiếc xe giải trí ở đó.

Nó rộng khoảng 1 dặm, sâu khoảng 600 bộ (200m).

Cái vật tạo ra chỗ thủng này có lẽ

rộng từ 30 đến 50 thước anh (10-15m), bằng khoảng kích thước

của phòng hội họp Mackey này.

Nó bay vào với một tốc độ phi thường,

đâm vào mặt đất, nổ tung

và phát ra một năng lượng khoảng chừng

một qua bom nguyên tử 20 megaton --

một quả bom nặng.

Đây là khoảng 50,000 năm trước, vì vậy nó có lẽ

đã hủy diệt một vài con trâu hay sơn dương,

hay cái gì tương tự trong sa mạc,

nhưng nó không gây ra

thảm họa toàn cầu.

Hóa ra những thiên thể này không cần đâm vào

mặt đất mới gây ra thiệt hại.

Ở đây, vào năm 1908, ở Siberia, gần

vùng Tunguska -- đối với những ai

hâm mộ Dan Aykroyd và đã xem "Ghosbusters",

khi anh ta nói về cái rạn nứt đa chiều lớn nhất

từ vụ nổ ở Siberia 1909, anh ta đã nói

sai ngày, nhưng điều đó không sao. (Cười)

Nó là vào năm 1908. Điều đó cũng không sao. Tôi có thể chấp nhận điều đó.

(Cười)

Một mảnh đá nữa bay vào khí quyển Trái Đất

và mảnh đá này nổ tung ở phía trên mặt đất, vài

dặm phía trên bề mặt Trái Đất.

Lượng nhiệt từ vụ nổ này làm cháy

khu rừng bên dưới nó, và sau đó sóng xung kích

đi xuống và đánh ngã cây cối

trong vòng hàng trăm dặm vuông.

Cái mảnh đá đó đã gây ra thiệt hại khổng lồ.

Một lần nữa, cái mảnh đá đó có lẽ cũng chừng

kích cở của phòng hội họp mà chúng ta đang ngồi.

Trong trường hợp của chổ thủng thiên thạch, nó được làm từ kim loại

và kim loại cứng hơn nhiều, vì vậy

nó có khả năng đâm vào mặt đất.

Cái thiên thạch ở Tunguska có lẻ

làm bằng đá, và nó dễ vở hơn, vì vậy

nó đã nổ tung trong không trung. Dù sao đi nữa, đây là

những vụ nổ phi thường, 20 megaton.

Giờ, khi những thiên thể này nổ, chúng sẽ không

gây ra những thiệt hại sinh thái toàn cầu.

Chúng sẽ không gây ra những gì giống

như cái đã giết khủng long.

Chúng không đủ lớn.

Nhưng chúng sẽ gây ra thiệt hại kinh tế toàn cầu,

bởi vì chúng không cần phải đâm vào mặt đất

để gây ra những thiệt hại như vậy.

Chúng không cần phải gây ra hủy hoại toàn cầu.

Nếu một trong những thiên thạch này đâm vào

bất cứ ở đâu, nó sẽ gây hoảng sợ.

Nhưng nếu nó va vào một thành phố, một thành phố quan trọng --

không phải là có thành phố nào quan trọng hơn thành phố nào,

nhưng chúng ta phụ thuộc nhiều vào một số thành phố hơn

về mặt kinh tế toàn cầu -- nó sẽ tạo ra

một thiệt hại to lớn cho chúng ta

dưới dạng một nền văn minh.

Vậy thì bây giờ sau khi tôi đã hù các bạn hết hồn ...

(Cười)

thì chúng ta có thể làm gì về vấn đề này?

Đây là một mối đe dọa có thể xảy ra.

Hãy để tôi nhấn mạnh là chúng ta chưa có

một va chạm khổng lồ như cái giết chết loài khủng long

65 triệu năm trước. Những thiên thạch đó rất hiếm.

Những vụ va chạm nhỏ xảy ra thường xuyên hơn, nhưng

có lẽ với tần số thiên niên kỷ,

mỗi vài thế kỷ hoặc vài ngàn năm,

nhưng nó vẫn là vấn đề cần quan tâm.

Vậy thì chúng ta làm gì đối với chúng?

Việc đầu tiên chúng ta cần làm là tìm ra chúng.

Đây là hình của một thiên thạch bay ngang

qua chúng ta vào năm 2009.

Nó ngay ở đây.

Nhưng bạn có thể thấy là nó rất mờ.

Tôi cũng không biết là các bạn ở hàng cuối

có thấy không. Những cái này chỉ là sao thôi.

Đây là một hòn đá rộng khoảng 30 thước anh (10m),

ví thế nó cùng kích thước với cái đã nổ

phía trên Tunguska và đâm vào Arizona 50.000 năm trước.

Những thứ này rất mờ.

Chúng rất khó thấy, và bầu trời thì thật sự rất lớn.

Chúng ta phải tìm những thiên thạch này trước.

Tin tốt ở đây là chúng ta đang tìm kiếm chúng.

NASA đã đầu tư tiền vào việc này.

Viện khoa học quốc gia, và

các nước khác cũng làm việc này.

Chúng ta đang xây dựng những kính thiên văn để

tìm ra những đe dọa. Đó là một bước đầu tiên tuyệt vời,

vậy thì bước thứ hai là gì? Bước thứ hai

là nếu chúng ta nhìn thấy một cái nào hướng về chúng ta,

chúng ta phải chặn nó. Chúng ta chặn bằng cách nào?

Có lẽ các bạn đã nghe nói về thiên thạch

Apophis. Nếu chưa, thì bạn sẽ nghe bây giờ.

Nếu bạn đã nghe nói về ngày tận thế của

người Maya vào 2012, bạn sẽ nghe nói về thiên thạch Apophis,

bởi vì đằng nào bạn cũng luôn chú ý lắng nghe những thông tin

về ngày tận thế.

Apophis là một thiên thạch được khám phá vào năm 2004.

Nó rộng khoảng 250 thước anh (80m), vì thế nó

tương đối lớn, bạn biết rồi đó,

nó lớn hơn một sân bóng bầu dục -- và nó sẽ bay

ngang qua Trái Đất vào tháng tư năm 2029.

Và nó sẽ bay gần chúng ta đến nỗi, nó thật ra

sẽ bay bên dưới

những vệ tinh thời tiết của chúng ta.

Lực hấp dẫn của Trái Đất sẽ làm cong quỹ đạo của

thiên thạch này đến nỗi nếu nó vừa đủ,

nếu nó bay qua phần không gian này,

khu vực hình quả thận gọi là

lỗ khóa này, lực hấp dẫn của Trái Đất sẽ làm cong nó

vừa đủ để bảy năm sau

vào ngày 13 tháng tư, một ngày thứ sáu

năm 2036 ... (Cười)

-- bạn không thể nào lên những kế hoạch như vậy được --

Apophis sẽ va vào chúng ta.

Với chiều rộng khoảng 250 thước Anh, nó sẽ gây ra

thiệt hại không thể tưởng tượng nổi.

Tin tốt ở đây là cái khả năng nó

thật sự bay qua cái lỗ khóa và

va vào chúng ta lần kế tiếp là một phần triệu,

khoảng như vậy -- một xác xuất rất thấp, vì thế bản thân tôi

không mất ngủ ban đêm vì lo về vấn đề này chút nào cả.

Tôi không nghĩ Apophis là một vấn đề.

Thật ra, Apophis là một cơ hội rất tốt,

vì nó đánh thức chúng ta về mối nguy hiểm

của những thiên thạch này.

Cái thiên thạch này được khám phá một vài năm trước

và nó có thể va vào chúng ta trong vài năm sau.

Nó sẽ không va, nhưng nó cho chúng ta một cơ hội để nghiên cứu

những loại thiên thạch này. Chúng ta đã không

thật sự hiểu được những lỗ khóa này, và

bây giờ chúng ta hiểu, và hóa ra

điều thật sự quan trọng là làm sao

bạn biết cách ngăn chặn những thiên thạch như thế này?

Để tôi hỏi bạn, điều gì sẽ xảy ra, nếu bạn

đang đứng giữa đường và một chiếc xe

chạy về hướng bạn? Bạn sẽ làm gì? Bạn làm như vầy.

Đúng không? Dịch ra chỗ khác. Chiếc xe sẽ chạy ngang qua bạn.

Nhưng chúng ta không di chuyển được Trái Đất, ít nhất

là không dễ dàng, nhưng chúng ta có thể di chuyển một thiên thạch.

Và hóa ra, chúng ta đã từng làm việc đó.

Vào năm 2005, NASA phóng một vệ tinh thăm dò

gọi là Deep Impact, nó va vào --

va một mảnh của nó vào trung tâm của một sao chổi.

Sao chổi cũng gần giống như thiên thạch vậy.

Mục đích không phải là đẩy nó đi chỗ khác.

Mục đích là tạo một chỗ trủng để bới lên

những vật liệu và xem xem có gì bên dưới

bề mặt của sao chổi, mà chúng ta đã biết

khá nhiều rồi.

Chúng ta đã di chuyển cái sao chổi đó một ít,

không nhiều lắm, nhưng đó không phải là điểm chính.

Tuy nhiên, hãy nghĩ như thế này.

Cái sao chổi này quay quanh mặt trời

với tốc độ 10, 20 dặm một giây.

Chúng ta phóng một vệ tinh và cho va vào nó. Đúng không?

Hãy tưởng tượng xem điều đó khó thế nào, và chúng ta đã làm được.

Điêu đó có nghĩa là chúng ta có thể làm một lần nữa.

Nếu chúng ta cần, nếu chúng ta thấy một thiên thạch đang bay

về hướng chúng ta, và nó hướng chính xác về chúng ta,

và chúng ta có hai năm. Chúng ta phóng trúng nó.

Bạn có thể thử -- bạn biết đó, nếu bạn xem

phim, bạn có thể nghĩ,

tại sao chúng ta không dùng vũ khí hạt nhân?

Bạn có thể thử làm vậy, nhưng vấn đề là thời điểm.

Bạn phóng một vũ khí hạt nhận vào vật này,

bạn phải làm nổ nó trong vòng vài phần ngàn giây

nếu không bạn sẽ trượt mất nó.

Và có nhiều vấn đề khác nữa

khi làm vậy. Nó rất khó làm.

Nhưng đó chỉ là đâm thôi mà? Điều đó dễ chứ.

Tôi nghĩ ngay cả NASA cũng làm được điều đó,

và họ đã chứng tỏ là họ làm được. (Cười)

Vấn đề là, khi bạn phóng trúng

cái thiên thạch này, nó thay đổi quỹ đạo,

ban đo cái quỹ đạo đó và bạn phát hiện rằng,

chúng ta vừa mới đẩy nó vào cái lỗ khóa,

và bây giờ nó sẽ va vào chúng ta trong 3 năm.

Vậy thì ý kiến của tôi là tốt thôi. Đúng không?

Nó sẽ không va vào chúng ta trong 6 tháng. Đó là điều tốt.

Bây giờ chúng ta có 3 năm để làm cái gì khác.

Và bạn có thể phóng trúng nó lần nữa. Cái này thì lại vẻ

vụng về. Bạn có lẽ sẽ đẩy nó vào

một lỗ khóa thứ ba hay cái gì tương tự, vì vậy bạn không làm vậy.

Và đây là phần quan trọng, đây là phần mà tôi yêu thích.

(Cười)

Sau cái màn vũ lực "Rrrr bùm! Chúng ta sẽ

phóng thẳng vào mặt cái thiên thạch này,"

rồi chúng ta đeo găng tang.

(Cười)

Có một nhóm các nhà khoa học và kỹ sư

và phi hành gia, và họ gọi nhau là

Nhóm B612. Những ai đã từng

đọc "Hoàng tử nhỏ",

sẽ hiểu được ngụ ý ở đây, tôi hy vọng vậy. Hoàng tử nhỏ

sống trên một thiên thạch gọi là B612.

Đây là những người rất thông minh -- cả nam và nữ --

phi hành gia, giống như tôi đã nói, kỹ sư.

Rusty Schweickart, phi hành gia trên Apollo 9,

nằm trong nhóm này. Dan Durda, một người bạn của tôi

đã tạo ra hình ảnh này, làm việc ở đây

tại viện nghiên cứu Tây Nam ở Boulder,

trên đường Walnut. Anh đã tạo ra những hình ảnh này,

và anh thật ra là một trong những phi hành gia

làm việc với họ. Nếu chúng ta thấy một thiên thạch

sắp sửa va vào Trái Đất và chúng ta có

đủ thời gian, chúng ta có thể phóng trúng nó để di chuyển nó

vào một quỹ đạo tốt hơn. Nhưng cái mà chúng ta làm là chúng ta

phóng một vê tinh thăm dò nặng khoảng 1 hoặc 2 tấn.

Nó không cần phải lớn -- chỉ vài tấn,

không lớn lắm -- và chúng ta đậu nó gần cái thiên thạch.

Bạn không đậu trên nó, bởi vì những thiên thạch này

luôn xoay vòng vòng. Rất khó có thể đậu trên chúng.

Thay vì vậy, bạn đậu gần nó.

Lực hấp dẫn của cái thiên thạch sẽ kéo cái vệ tinh,

và cái vệ tinh thì có trọng lượng một vài tấn.

Nó có một lực hấp dẫn rất nhỏ, nhưng cũng đủ

để kéo cái thiên thạch, và bạn có

tên lửa đặt sẵn, cho nên bạn có thể -- ô bạn gần thấy

được nó ở đây, nhưng có những chùm tên lửa -- và bạn

cơ bản, là những cái này được kết nối bởi

lực hấp dẫn riêng của chúng, và nếu bạn di chuyển cái vệ tinh

một cách rất chậm, rất rất nhẹ nhàng, bạn có thể rất dễ dàng

khéo léo di chuyển cái thiên thạch đó vào một quỹ đạo an toàn.

Bạn có thể đặt nó vào quỹ đạo xung quanh Trái Đất

để bạn có thể khai thác nó, mặc dù đó là một

việc hoàn toàn khác. Tôi sẽ không đi vào đó.

(Cười)

Nhưng chúng ta sẽ giàu!

(Cười)

Hãy nghĩ về việc đó, đúng không?

Có những hòn đá khổng lồ bay trong không trung,

và chúng chuẩn bị va vào chúng ta, và chúng chuẩn bị

gây thiệt hại chúng ta, nhưng chúng ta đã khám phá ra cách để

đối phó, và đã có tất cả các thứ cần thiết để làm điều đó.

Chúng ta có phi hành gia với những kính thiên văn

đang tìm kiếm chúng. Chúng ta có những người thông minh,

rất rất thông minh quan tâm

đến vấn đề này và đang tìm ra cách để giải quyết

và chúng ta có công nghệ để làm việc này.

Cái vệ tinh đó thật ra không thể sử dụng tên lửa hóa học.

Tên lửa hóa học có lực đẩy quá mạnh, mạnh hơn

cần thiết. Cái vệ tinh chỉ sẽ bay đi chỗ khác.

Chúng ta đã phát minh ra một cái gọi là động cơ ion,

đó là một động cơ có sức đẩy rất rất rất thấp.

Nó tạo ra một lực bằng với lực một tờ giấy

đặt lên trên bàn tay của bạn, vô cùng nhẹ,

nhưng nó có thể chạy hàng tháng và hàng năm,

cung cấp cái lực đẩy rất nhẹ đó.

Nếu có ai ở đây là người hâm mộ của phim Star Trek,

họ gặp một chiếc phi thuyền ngoài hành tinh

có động cơ ion, và Spock đã nói

"Họ có công nghệ rất phức tạp.

Họ đi trước chúng ta hàng trăm năm với động cơ này."

Vâng, bây giờ chúng ta có một động cơ ion. (Cười)

Chúng ta không có chiếc Enterprise, nhưng

hiện nay chúng ta đã có một động cơ ion.

(Vỗ tay)

Spock.

(Cười)

Vậy thì ...

đó là điểm khác biệt, đó là điểm khác biệt

giữa chúng ta và loài khủng long.

Cái này đã xảy ra với chúng.

Nó sẽ không xảy ra với chúng ta.

Điểm khác biệt giữa loài khủng long và chúng ta

là chúng ta có một chương trình không gian

và chúng ta có thể bầu cử,

và vì thế chúng ta có thể thay đổi tương lai của chúng ta.

(Cười)

Chúng ta có khả năng thay đổi tương lai của chúng ta.

65 triệu năm sau,

chúng ta sẽ không phải có xương của chúng ta

bám bụi trong một viện bảo tàng.

Xin cảm ơn rất nhiều.

(Vỗ tay)