Biz keyingi epidemiyaga tayyor emasmiz

2014-yilda dunyo minglab shijoatkor tibbiy hodimlar, va to'g'risini tan olganda, mo'jiza tufayli Ebola virusi epidemiyasidan qutilib qoldi. Orqaga qarasak, tushinamizki, biz buni bundan ham yaxshiroq uddalashimiz mumkin edi. Va Bill Geytsning ta'kidlashicha hozir barcha yaxshi g'oyalar va kuchlarni jamlashning, har qanday vaziyatni oldindn rejalashtirib qo'yishning, tibbiy hodimlar tayyorlashning ayni vaqti. Aytganidek: "Vahima qilishning keragi yo'q, shunchaki tayyor bo'lish kerak".

Bolalik davrimizda biz hammasidan ham

yadroviy urush boshlanishidan
qo'rqar edik.

Shu sabab hammaning yerto'lasida
suv va konservalar

to'ldirilgan bochkalar bo'lar edi.

Yadroviy urush boshlangan taqdirda

pastga tushib, o'sha yerda o'tirib,
bochkadagi zahiradan oziqlanishimiz uchun.

Hozirgi kunda eng katta global falokat

bunday ko'rinishda emas.

Endilikda uning ko'rinishi bunday.

Yaqin o'nyilliklarda agar nimadir
10 million insonni o'ldirishga qodir

bo'lsa, katta ehtimol bilan u yuqori
yuqumlilikka ega virusdir,

urush emas.

Raketalar emas, mikroblar.

Qisman buning asosiy sababi

bizning hozirda yadroviy qurollarga
juda katta pullar sarflayotganimizdir.

Shu bilan birga epidemiyalar oldini olish
uchun esa juda kam pul ajratmoqdamiz.

Biz keyingi epidemiya tarqalishiga
tayyor emasmiz.

Masalan, Ebola virusini olsak.

Aminmanki, hammangiz bu haqda
gazetalarda o'qigansiz -

u juda ko'p muammolar olib keldi.

Men uni poliomelitning yo'qolishini
analiz qilishda qo'llanilgan usullar

yordamida diqqat bilan kuzatib bordim.

Bunday bir holatda,

muammo - tizimning
yaxshi ishlamasligida emas,

bunday tizimning o'zi mavjud
emasligida edi.

Tizimda eng oddiy va kerakli
qismlar yo'q edi.

Bizda kasallik tarqalgan joyga borib uni
o'rganishga va uning tarqalish darajasini

aniqlashga tayyor turgan
epidemiologlar yo'q edi.

Kasallik holatlari haqida ma'lumotlar
faqat qog'ozda edi.

Hisobotlarni onlayn tarzda juda
katta kechikishlar

va ko'plab xatoliklari bilan joylashardi.

Bizda ishga shay turgan
tibbiy jamoa yo'q edi.

Bizda mutahassislarni tayyorlaydigan
metodlar yo'q edi.

"Cheksiz Shifokorlar" volontyorlarni
boshqarish vazifasini yaxshi uddalashdi.

Shunday bo'lsa-da, zarar ko'rayotgan
hududlarga minglab ishchi

kuchi yuborish kerak bo'lgan bir vaqtda
juda sekin harakat qildik.

Katta epidemiya esa bizdan yuz minglab
ishchilarni talab qiladi.

Zarar ko'rgan hududlarda davolash jarayonini boshqaradigan inson yo'q edi.

Tashxisga ham hech kim qaramayotgan,

qanday davolashni hech kim
tushunmayotgan edi.

Masalan, sog'ayganlardan qon olib,
uni qayta ishlab,

plazmasini kasallarga virusdan himoya
sifatida quyishimiz mumkin edi.

Biroq bu metod biror marta
ham qo'llanilmadi.

Ko'p ishlar qilinishi mumkin edi.

Aslida bu global masshatbdagi
muvaffaqiyatsizlik edi.

JSST epidemiyani kuzatish uchun moliyalash
tirilgan, lekin yuqoridagilar uchun emas.

Filmlarda odatda hammasi boshqacha.

Yordamga bir guruh kelishgan
epidemiologlar yuboriladi,

ular yetib kelishadi, hammani qutqarishadi
— lekin bu bor-yog'i Gollivud.

Agar biz keragicha tayyorgarlik ko'rmasak,
keyingi epidemiya Ebolaga

qaraganda biz uchun sezilarli darajada
halokatli bo'lishi mumkin.

Keling bu yilgi Ebolaning tarqalishi
haqida ma'lumotlarni ko'rib chiqamiz.

Deyarli 10 000 ta inson halok bo'ldi,

deyarli hammasi —
G'arbiy Afrikaning uchta davlatidan.

Uning bundan ortiq
tarqalmaganiga uchta sabab bor.

Birinchisi, tibbiy xodimlarning qahramonona ish olib borganlari edi.

Ular kasallarni topishdi, virusning keng
tarqalishini oldini olishdi.

Ikkinchisi, bu virusning alohida
tabiati edi.

Ebola havo orqali tarqalmaydi.

Kasallanganlarning ahvoli shunchalik

yomonlashrdiki, ular yotoqdan
tura olishmas edi.

Uchinchisi, kasallik ko'plab shahar
hududlariga yetib bormadi.

Bu shunchaki omad edi.

Agar Ebola ko'plab shaharlar
hududlariga yetib

borganida, kasallanganlarning soni
judayam yuqori bo'lar edi.

Keyingi bor bizga omad kulib
boqmasligi mumkin.

Keyingi virus shunday bo'lishi mumkinki,
kasallanganlarda samolyot orqali sayohat

qilishga yoki bozorlarga borishga
kuch bo'lishi mumkin. Virus Ebolaga

o'xshash tabiatga ega bo'lishi
ham mumkin, yoki bioterroristlar

tomonidan yaratilishi mumkin.

Demak, vaziyatni ming marta xavfliroq
tus oldirishi mumkin bo'lgan narsalar bor.

Keling, virusning havo orqali yuqishi
mumkin bo'lgan modelini ko'rib chiqaylik.

Bunaqasi 1918-yil ispancha
grippda bo'lgan.

Vaziyat quyidagicha rivojlanishi mumkin:

infeksiya sayyora bo'ylab juda-juda
tez tarqalishi mumkin.

Ko'rayotganingizdek, ispankadan
30 millionta inson halok bo'lgan.

Bu jiddiy muammo.
Biz bunga

bee'tibor bo'lmasligimiz kerak.

Lekin bizning haqiqatdan ham samarador
tizim yaratishga kuchimiz yetadi.

Bizning qo'limizda barcha ilm-fan
va texnologiya yutuqlari bor. Bizda

mobil telefonlar bor.

Ularning yordamida biz ma'lumot olamiz
va jamiyatga tarqatamiz.

Bizda aholining harakatlanishini kuzatish
uchun sputnik xaritalari bor.

Bizda biologik yutuqlar bor,
ular yordamida

biz qisqa vaqt ichida patogenni
o'rganishimiz va u bilan kurashish

uchun mos keladigan dori va vaksinalar
ishlab chiqishimiz mumkin bo'ladi.

Ya'ni bizda imkoniyatlar bor,

lekin ushbu vositalarni global sog'liqni
saqlash tizimiga kiritishimiz kerak.

Biz tayyor turishimiz kerak.

Eng yaxshi saboqlarni, o'ylaymanki,
urushga

tayyorgarlik ko'rish
tajribasidan olish mumkin.

Askarlar doimiy ravishda urushga
shay turishadi.

Bizda sonlarni keskin oshirish mumkin
bo'lgan harbiy zahiralar bor.

NATO juda tez harakatlana oladigan
mobil bo'linmasiga ega.

NATO harbiy tayyorgarlikni tekshirish
uchun ko'plab sinovlar o'tkazadi.

Yoqilg'i, logistika va radioto'lqinlari

haqidagi bilimlari tekshiriladi.

Shuning ular doimiy harbiy
tayyorgarlikka ega.

Epidemiyaga qarshi kurashish uchun
ham bizga shunga o'xshash tizim kerak.

Birinchi navbatda nimalar muhim?

Birinchidan, kambag'al davlatlarda kuchli
sog'liqni saqlash tizimini yaratish kerak.

Onalar xavfsiz tug'a olishi va
go'daklar barcha

vaksinalarni ola olishi uchun.

Bu davlatlar birinchi bo'lib epidemiya
bilan yuzma-yuz kelishadi.

Bizga tibbiy xodimlar zahirasi kerak:

doim yordam berishga tayyor mahsus

bilimga va tayyorgarlikka ega insonlar.

Va biz harbiylarning tez harakatlana olish
va logistikani bilish, xavfsiz zonalarni

yarata olish imkoniyatlaridan foydalangan
holda, tibbiy hodimlar va harbiylar

kuchini birlashtirishimiz kerak.

Tayyorgarlik mashg'ulotlari
o'tkazish kerak —

harbiy mashg'ulotlar emas, bakteriologik;
zaif tomonlarni aniqlab olish uchun.

AQSHda oxirgi marta bakteriologik
mashg'ulotlar 2001-yilda

o'tkazilgan, va hattoki u yerda ham
hammasi joyida emas edi.

Hozircha hisob 1:0, mikroblar foydasiga.

Va nihoyat, bizga vaksinatsiya va
diagnostika yo'nalishida ko'plab ilmiy-

tadqiqot ishlari kerak. Bunda katta
yutuqlar bor, masalan, adeno bilan

bog'liq virus bizga juda tez yordam
berishi mumkin.

Menda bunga ketishi mumkin bo'lgan
mablag' haqida aniq bir raqamlar

yo'q, lekin, aminmanki, potensialni olib
qarasak, bu raqamlar juda ham kamtarona.

Jahon bankining hisob-kitobiga ko'ra,
global gripp epidemiyasi global boylikning

3 trillion dollarga zarar ko'rishiga va
millionlab insonlarning

hayotdan ko'z yumishiga olib keladi.

Bu kabi investitsiyalar nafaqat
epidemiyaga qarshi

kurashishda katta foyda keltiradi,

Tez yordamning rivojlanishi,
ilmiy tadqiqotlar,

bularning barchasi jahon sog'liqni
saqlash tizimini yanada

adolatli va dunyoni yanada
xavfsizroq qiladi.

O'ylaymanki, asosiy e'tiborimizni aynan
shunga qaratishimiz kerak.

Vahima qilishning hojati yo'q.

Makaronlar bilan zahiralanishga va
yerto'lada yashirinishga ham ehtiyoj yo'q.

Lekin biz tayyorlanishimiz kerak,
chunki vaqt biz tomonda emas.

Aslini olganda, Ebola insoniyatga
yaxshigina saboq berdi:

u bizga ogohlantirish qo'ng'irog'i
bo'lib hizmat qildi.

Agar biz hozirdan boshlasak, keyingi
epidemiyaga tayyor bo'lishimiz mumkin.

Rahmat.

(Qarsaklar)