Architektura zadomowiona w swojej społeczności

Kiedy stypendysta TED Xavier Vilalta został poproszony o utworzenie wielopiętrowego centrum handlowego w Addis Abeba, spanikował. Inne centra handlowe zawierały wszystko to, czego nienawidził w nowoczesnej architekturze: były nieekonomiczne, miały szklane wieże wymagające mnóstwa energii, a ich wygląd nie miał nic wspólnego z Afryką. Podczas tej czarującej prelekcji Vilalta pokazuje alternatywne podejście: wykorzystanie natury, odwołania do tradycyjnych projektów i tworzenie pięknych, nowoczesnych, symbolicznych budynków, dopasowanych do społeczeństwa.

Moja praca skupia się

na myśleniu o życiu społecznym

jako części środowiska,

gdzie architektura wyrasta

z naturalnych warunków i tradycji.

Dla przykładu

przyniosłem dwa ostatnie projekty.

Obydwa powstają
w krajach rozwijających się,

jeden w Etiopii, drugi w Tunezji.

Ich cechą wspólną jest fakt,

że analiza z różnych perspektyw

jest kluczową częścią gotowego budynku.

Pierwszy projekt rozpoczęło zaproszenie

do zaprojektowania
wielopiętrowego centrum handlowego

w Addis Abebie, stolicy Etiopii.

Pokazano nam ten budynek

jako przykład tego,

co mamy projektować.

W pierwszym momencie

chciałem uciec.

(Śmiech)

Po obejrzeniu kilku takich budynków,

a w mieście jest ich wiele,

zrozumieliśmy, że istnieją 3 ważne kwestie.

Po pierwsze, budynki te są niemal puste,

bo są w nich bardzo duże sklepy,

na które ludzi nie stać.

Po drugie, zużywają mnóstwo energii,

bo są pokryte szkłem,

co nagrzewa wnętrza,

które potem trzeba wychłodzić.

Nie powinno być takiej potrzeby,

bo Addis Abeba ma łagodny klimat,

od 20 do 25 stopni przez cały rok.

Po trzecie, ich wygląd

nijak ma się do Afryki i Etiopii,

a szkoda, bo to miejsce
bogate w kulturę i tradycję.

Podczas pierwszej wizyty w Etiopii

byłem oczarowany starym merkato,

który jest otwartą strukturą,

gdzie tysiące ludzi codziennie spaceruje

i robi zakupy w małych sklepikach.

To również idea publicznej przestrzeni,

która wykorzystuje otwarty teren.

Właśnie coś takiego
postanowiłem zaprojektować,

a nie centrum handlowe.

Pytanie, jak stworzyć wielopiętrowy,

współczesny budynek na tych zasadach.

Kolejne wyzwanie stanowił teren

w rozwijającej się części miasta,

gdzie większość budynków na zdjęciu

jeszcze nie istniała.

To teren między dwiema równoległymi ulicami,

bez żadnych połączeń przez kilkaset metrów.

Po pierwsze stworzyliśmy połączenia

między tymi dwiema ulicami,

tworząc wejścia do budynku.

Nachylony przedsionek

tworzy otwartą przestrzeń w budynku

i dzięki swojemu kształtowi

chroni przed słońcem i deszczem.

Wokół tej przestrzeni

umieściliśmy rynek z małymi sklepami,

inny na każdym piętrze
ze względu na kształt przestrzeni.

Zastanawiałem się też, jak zamknąć budynek.

Chciałem, żeby rozwiązanie

odpowiadało warunkom klimatycznym.

Myślałem też o strukturze

jako betonowej muszli z perforacjami,

pozwalającymi na przepływ powietrza

oraz dostęp przefiltrowanego światła.

Zainspirowały mnie piękne wzory
etiopskich sukienek.

Geometryczne kształty ozdób

pomogły mi ukształtować całą fasadę.

W budowie posługujemy się

małymi prefabrykatami okien,

które wpuszczają powietrze i światło

do środka w sposób kontrolowany.

Uzupełniają to małe, kolorowe szkiełka,

które używają światła od wewnątrz

do podświetlania budynku w nocy.

Nie było łatwo przekonać do tego deweloperów,

bo panowało przekonanie,

że to nie jest centrum handlowe
i nie o to chodziło.

Potem wszyscy zrozumieliśmy, że idea rynku

okazała się bardziej dochodowa
niż idea centrum handlowego,

bo mieli więcej sklepów.

Fasada okazała się też o wiele tańsza,

nie nie posłużyliśmy się szkłem

i mogliśmy zrezygnować z klimatyzacji.

Zaoszczędzony budżet

wykorzystaliśmy na inne usprawnienia.

Po pierwsze pomyśleliśmy o tym,

jak stworzyć budynek
energetycznie samowystarczalny

w mieście, w którym elektryczność
wysiadała niemal codziennie.

Umieściliśmy na dachu panele fotowoltaiczne.

Na dachu pod panelami zaplanowaliśmy

przestrzeń publiczną
z miejscami spotkań i barami,

która stanowiłaby miejską oazę.

Wszystkie portyki na dachu

gromadzą wodę do użycia
w urządzeniach sanitarnych.

Może już w przyszłym roku,
bo właśnie budujemy 5 piętro.

Drugim przykładem jest ogólny plan

2000 mieszkań i obiektów w Tunisie.

Żeby zrealizować tak duży projekt,

musiałem zrozumieć Tunis,

ale również jego otoczenie, tradycję i kulturę.

Zwróciłem szczególną uwagę na medynę,

1000-letnią dzielnicę, dawniej otoczoną murem

z 12 bramami połączonymi
niemal prostymi liniami.

Zaczęliśmy od przedłużenia istniejących ulic,

zbudowania 12 bloków,

podobnych kształtem do tych w Barcelonie

i innych miastach Europy,
w których są dziedzińce.

Wybraliśmy też kilka
strategicznych punktów,

żeby nawiązać do prostych linii
między bramami,

co zmodyfikowało pierwotny schemat.

Przemyśleliśmy też mały element projektu,

jak na przykład mieszkanie,

jako znaczącą część ogólnego planu.

Jakie ukierunkowanie mieszkania

jest najlepsze w klimacie śródziemnomorskim?

Północ-południe, bo daje termiczną różnicę
między dwiema stronami domu

oraz naturalną wentylację.

Zastosowaliśmy wzór, który daje pewność,

że większość mieszkań ma właśnie taką orientację.

To jest rezultat.

To jak kombinacja europejskiego bloku
z arabskim miastem.

Są to bloki z dziedzińcami,

a na parterach

są wszystkie ciągi pieszych.

Miejscowe przepisy wymagają
większego zagęszczenia

na wyższych piętrach,
a mniejszego na parterze.

To również wzmacnia ideę bram.

Kubatura zawiera to połączenie,

które rzuca własny cień
dzięki 3 typom mieszkań

i dopuszcza światło do parteru,
nawet w zwartej zabudowie.

Dziedzińce dają wiele różnych możliwości,

takich jak siłownia czy przedszkole

i przestrzeń komercyjną, która ożywia parter.

Dach, moja ulubiona przestrzeń projektu,

oddaje przestrzeń zabraną przez budowę.

Sąsiedzi mogą prowadzić życie towarzyskie

a nawet odbyć rano 2-kilometrowy bieg,

skacząc z budynku na budynek.

Oba przykłady jednoczy podejście

do procesu projektowania.

Powstały w krajach rozwijających się,

gdzie miasta dosłownie rosną.

Wpływ architektury na życie ludzi
zmienia społeczność

i ekonomię równie szybko,
jak powstają budynki.

Trzeba więc spojrzeć na architekturę tak,

by odkryć proste,
lecz przystępne rozwiązania,

które uwydatnią związek
między społeczeństwem a środowiskiem,

dążąc do symbiozy natury i ludzi.

Dziękuję bardzo.

(Brawa)