Return to Video

Geleceğin uzay araçları cebimize sığacak mı? - Dhonam Pemba

  • 0:07 - 0:11
    Bir uzay gemisini resmettiğinizde,
    muhtemelen böyle bir şeyi
  • 0:11 - 0:13
    ya da bunu, belki de
    bunu düşünürsünüz.
  • 0:13 - 0:15
    Hepsinin ortak noktası nedir?
  • 0:15 - 0:19
    Diğer şeylerin yanı sıra, çok büyükler.
    Çünkü insan, yakıt,
  • 0:19 - 0:23
    her çeşit malzeme,
    bilimsel araçlar
  • 0:23 - 0:26
    ve nadir durumlarda da
    gezegen yokedici lazerler taşırlar.
  • 0:26 - 0:31
    Ama gelecek neslin uzay araçları
    çok, çok daha küçük olabilir.
  • 0:31 - 0:35
    Cebinize sığacak
    küçüklükten bahsediyoruz.
  • 0:35 - 0:41
    Galaksiye, bu mikro uzay araçlarından
    bir sürü gönderdiğinizi düşünün.
  • 0:41 - 0:43
    Uzak yıldızları ve
    gezegenleri araştırabilirler.
  • 0:43 - 0:46
    Kapsamlı elektronik
    sensörleri ile de
  • 0:46 - 0:50
    sıcaklıktan kozmik dalgalara kadar
    neredeyse her şeyi ölçebilirler.
  • 0:50 - 0:52
    Bir uzay mekiği fiyatına
  • 0:52 - 0:55
    onlardan binlercesini göndererek
  • 0:55 - 0:57
    evren hakkında
    toplayabileceğimiz bilgiyi
  • 0:57 - 1:00
    kat be kat arttırabiliriz.
  • 1:00 - 1:02
    Aynı zamanda tekil olarak
    harcanabilirdirler.
  • 1:02 - 1:05
    Yani milyar dolarlık
    roket ya da sondaları
  • 1:05 - 1:08
    gönderemeyeceğimiz ortamlara
    onları gönderebiliriz.
  • 1:08 - 1:13
    Birkaç yüz küçük uzay aracı
    hâli hazırda Dünya'nın etrafında dönüyor.
  • 1:13 - 1:15
    Uzay boşluğunun
    fotoğraflarını çekiyor
  • 1:15 - 1:20
    ve Dünya'nın atmosferinde bakterilerin
    davranışları ve depremleri tahmin etmemize
  • 1:20 - 1:23
    yardımcı olabilecek manyetik sinyaller
    gibi konularda veri topluyor.
  • 1:23 - 1:28
    Ama Dünya'nın yörüngesinden çıkabilseler
    neler öğrenebileceğimizi bir düşünün.
  • 1:28 - 1:32
    NASA gibi organizasyonların
    yapmak istediği şey de tam olarak bu:
  • 1:32 - 1:36
    Yaşanılabilir gezegenler bulmak için
    mikro uzay araçları göndermek
  • 1:36 - 1:41
    ve Dünya'dan tanık olamadığımız
    astronomik olayları anlamlandırabilme.
  • 1:41 - 1:46
    Ama o kadar küçük bir şey, büyük motorlar
    ya da tonlarca yakıt taşıyamaz.
  • 1:46 - 1:49
    Peki böyle bir araç
    itiş gücünü nasıl sağlayacak?
  • 1:49 - 1:54
    Mikro uzay araçları için
    mikro itki gerektiği ortaya çıktı.
  • 1:54 - 1:56
    Çok küçük boyutlarda
  • 1:56 - 1:59
    fiziğin alışık olduğumuz
    bazı kuralları çalışmaz.
  • 1:59 - 2:03
    Özellikle de günlük
    Newton mekaniği çöker
  • 2:03 - 2:07
    ve normalde göz ardı edilen kuvvetler
    daha güçlü hâle gelirler.
  • 2:07 - 2:11
    Bu kuvvetler arasında yüzey gerilimi
    ve kılcal hareketler de vardır
  • 2:11 - 2:14
    Bu olayda başka
    küçük etkenler de vardır.
  • 2:14 - 2:19
    Mikro itki sistemleri, uzay araçlarını
    çalıştırmada bu güçlerden yararlanabilir.
  • 2:19 - 2:22
    Bu sistemlerin çalışmasına
    örnek olarak
  • 2:22 - 2:26
    mikroakışkan elektrosprey iktisi
    verilebilir.
  • 2:26 - 2:28
    Bir tür iyon iticidir,
  • 2:28 - 2:33
    bu da hızlanmak için yüklü parçacıkları
    fırlattığı anlamına geliyor.
  • 2:33 - 2:36
    NASA'nın Jet İtki Laboratuvarı'nda
    bir modeli üretiliyor ve
  • 2:36 - 2:39
    her yandan sadece
    birkaç santimetre boyutunda.
  • 2:39 - 2:41
    İşte böyle çalışıyor.
  • 2:41 - 2:46
    Posta pulu boyutundaki bu metal plakada
    yüz ince iğne bulunmaktadır
  • 2:46 - 2:51
    ve indiyum gibi düşük erime noktası olan
    bir metal ile kaplanmıştır.
  • 2:51 - 2:54
    Bir metal ızgara,
    iğnelerin üstünde bulunur
  • 2:54 - 2:58
    ve ızgara ile alaka arasında
    bir elektrik alanı kurulur.
  • 2:58 - 3:01
    Plaka ısındığında indiyum erir
  • 3:01 - 3:05
    ve kılcal hareketler,
    sıvı metali iğnelere doğru çeker.
  • 3:05 - 3:08
    Elektrik alanı, erimiş metali
    yukarıya doğru çekerken
  • 3:08 - 3:11
    yüzey gerilimi geriye çekerek
  • 3:11 - 3:14
    indiyumun koni şekline
    gelmesine sebep olur.
  • 3:14 - 3:16
    İğnelerin ucundaki küçük yarıçapı
  • 3:16 - 3:21
    elektrik alanının,
    yüzey gerilimini yenmesini sağlar
  • 3:21 - 3:23
    ve onu başardığı zaman
  • 3:23 - 3:29
    pozitif yüklü iyonlar, saniyede
    onlarca kilometre hızla fırlatılır.
  • 3:29 - 3:34
    Bu iyonların akışı
    uzay aracını ters yönde iter.
  • 3:34 - 3:36
    Newton'un üçüncü yasası sağ olsun.
  • 3:36 - 3:39
    Her iyon, çok küçük
    birer parçacık olduğu için
  • 3:39 - 3:43
    çok fazlasının bileşke kuvveti
    uzay aracını iterek
  • 3:43 - 3:46
    önemli bir hızlanma
    yaratmaya yetecektir.
  • 3:46 - 3:50
    Bir roket motorunun egzozondan
    çıkanların aksine bu itki
  • 3:50 - 3:53
    çok daha küçüktür ve çok daha fazla
    yakıt tasarrufu sağladığından
  • 3:53 - 3:58
    uzay derinliklerindeki görevlere
    daha uygundur.
  • 3:58 - 4:01
    Bu mikro itki sistemleri daha
    tamamen test edilmemiştir
  • 4:01 - 4:05
    ama bazı bilim insanları, küçük bir aracı
    Dünya'nın yörüngesinden çıkarmaya
  • 4:05 - 4:08
    yetecek kadar
    itki sağlayacağını düşünmektedir.
  • 4:08 - 4:11
    Aslında, binlerce mikro uzay aracının
  • 4:11 - 4:14
    bugün sadece hayal edebildiğimiz
    şeyler hakkında veri toplamak için
  • 4:14 - 4:18
    önümüzdeki 10 yıl içinde
    fırlatılacağını öngörüyorlar.
  • 4:18 - 4:21
    Ve işte bu, mikro roket bilimi.
Title:
Geleceğin uzay araçları cebimize sığacak mı? - Dhonam Pemba
Description:

Dersin tam hâli için: http://ed.ted.com/lessons/will-future-spaceships-fit-in-our-pockets-dhonam-pemba

Bir uzay gemisini resmettiğinizde, büyük miktarlarda yakıt, insan ve malzeme taşıyan devasa bir gemi düşünürsünüz. Peki ya gelecek nesil uzay araçları, cebimize sığacak kadar küçük olsaydı? Dhonam Pemba, mikro uzay araçlarının geleceğini ve NASA'daki bilim insanlarının, bu küçük araçları mikro itki kullanarak Dünya'nın yörüngesinden nasıl fırlatmayı umduklarını anlatıyor.

Ders: Dhonam Pemba
Animasyon: Qa'ed Mai.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:37

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.