Điều chúng ta đã hiểu sai về lòng tin

Lòng tin đang bị suy giảm và chúng ta cần phải tái tạo lại nó. Đó là một gợi ý thường được nhắc đến để xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn...nhưng, theo như nhà triết học Onora O'Neill, chúng ta không thật sự hiểu việc mình đang đề xuất những gì. Bà lật ngược lại câu hỏi, chỉ ra cho chúng ta thấy rằng 3 ý kiến phổ biến nhất của chúng ta về lòng tin là sai lệch. (Ghi hình tại TEDxHousesofParliament)

Tôi sẽ nói về vấn đề niềm tin,

và trước tiên tôi sẽ nhắc các bạn nhớ đến

những quan điểm chung mà mọi người vẫn nghĩ
về vấn đề niềm tin

Tôi cho rằng những quan điểm này rất phổ biến,

và chúng đã trở thành
những quan niệm chung của xã hội.

Theo tôi có 3 cách nhìn nhận.

Trước tiên là quan điểm cho rằng
hiện đang có một sự suy giảm về niềm tin đáng kể

ở rất nhiều mặt.

Thứ hai lại là một mục tiêu:
chúng ta phải có nhiều niềm tin hơn nữa.

Và cuối cùng là một nhiệm vụ:
chúng ta phải tạo dựng lại niềm tin.

Tôi cho rằng quan niệm,
mục tiêu và nhiệm vụ của chúng ta

đều đã sai lầm.

Vì vậy, những gì tôi sắp nói với các bạn hôm nay

là một câu chuyện hoàn toàn khác
về quan niệm, mục tiêu và nhiệm vụ

mà tôi cho rằng nó sẽ giúp ích cho chúng ta
nhiều hơn trong việc tiếp tục nghiên cứu vấn đề này

Trước tiên là về quan niệm: Tại sao mọi người lại nghĩ rằng lòng tin đang bị suy giảm?

Và nếu thực sự suy nghĩ về vấn đề này
dựa trên những cơ sở của chính mình,

thì tôi cũng không thể có được câu trả lời.

Tôi cho rằng lòng tin có thể đã giảm đi

trong một vài hoạt động hay tổ chức

nhưng nó có thể lại tăng lên
ở một số cơ quan và hoạt động khác.

Tôi không có một cái nhìn toàn diện.

Nhưng tất nhiên tôi có thể xem xét
một số thống kê ý kiến của mọi người

và những thống kê này

cho thấy rằng niềm tin đang ngày càng suy giảm

Khi nhìn những con số thống kê theo thời gian,

sẽ không có nhiều cơ sở cho quan điểm đó.

Điều đó nói lên rằng con người đã bị hoài nghi

20 năm về trước

chủ yếu giới chính khách và các nhà báo vẫn luôn bị hoài nghi.

Và những người được tin tưởng cách đây 20 năm thì

hiện vẫn còn được tin tưởng rất cao: các quan tòa và y tá.

Số còn lại trong chúng ta nằm ở giữa

và nhân tiện đây, một người bình thường trên đường phố

sẽ gần như ở tại trung điểm.

Nhưng liệu đó có phải bằng chứng tốt?

Những gì cuộc khảo sát ghi nhận được, tất nhiên là các ý kiến.

Ngoài ra còn gì nữa?

Chúng cũng quan tâm tới thái độ nói chung

mà mọi người đáp lại khi bạn hỏi họ những câu hỏi nhất định

Bạn có tin vào chính trị gia không?
Bạn có tin vào thầy cô giáo không?

Nếu có ai đó hỏi bạn "Bạn có tin vào người bán hàng không?"

Bạn có tin vào người bán cá không?

Bạn có tin vào giáo viên tiểu học không?

bạn chắc sẽ bắt đầu rằng "Để làm gì?"

và đó là một phản ứng hoàn toàn hợp lý.

Bạn có thể nói rằng, khi hiểu ra câu trả lời cho điều đó

"Tôi tin một vài người trong số họ, nhưng không phải tất cả"

Hoàn toàn hợp lý.

Nói ngắn gọn, trong thực tế

chúng ta đặt niềm tin theo nhiều cách khác nhau.

Chúng ta không giả định rằng mức độ niềm tin

chúng ta đặt vào từng trường hợp

của từng kiểu người

sẽ như nhau.

Ví dụ như tôi có thể nói rằng tôi rất tin tưởng

một giáo viên tiểu học mà tôi biết

vào việc dạy lớp cách đọc,

nhưng không thể nào
vào việc lái xe buýt của trường được

Tôi có thể biết rằng cô ấy không phải một tài xế giỏi.

Tôi có thể tin vào người bạn lắm lời nhất

để tiếp tục cuộc đối thoại

nhưng có lẽ không phải để giữ một bí mật.

Đơn giản.

Vậy nếu chúng ta có những bằng chứng đó
trong cuộc sống thường ngày

về việc niềm tin khác biệt như thế nào,

tại sao chúng ta lại bỏ qua sự minh mẫn đó

khi ta nghĩ đến niềm tin một cách trừu tượng hơn?

Tôi nghĩ rằng các cuộc thăm dò ý kiến
là những hướng dẫn xấu

về mức độ niềm tin thực sự đang tồn tại,

bởi vì họ đang cố gắng bó đi những quan điểm tốt

liên quan đến việc tin tưởng.

Điều thứ hai, thế còn mục đích thì sao?

Mục đích là có thêm niềm tin.

Nói thật là tôi tin đó là một mục đích ngu ngốc.

Đó không phải điều tôi sẽ nhắm đến.

Tôi sẽ nhắm đến việc tin tưởng nhiều hơn
vào những người đáng tin

nhưng không phải vào những người không đáng tin.

Sự thật là, mục đích tích cực của tôi
là cố gắng không tin những ai không đáng tin

và tôi nghĩ tới những người

gửi tiền tiết kiệm của họ cho một người láu cá tên Madoff,

người mà sau đó đã đánh cắp hết số tiền đó

và tôi nghĩ tới họ, rồi tôi nghĩ,

quá nhiều lòng tin.

Nhiều lòng tin hơn không phải là
mục đích khôn ngoan trong thế giới này

Đặt niềm tin một cách khôn ngoan và

khéo léo từ chối lòng tin mới là mục đích đúng.

Có người đã từng nói rằng

Điều quan trọng ngay từ đầu

không phải là niềm tin mà là
sự đáng tin cậy

Đó là việc xem xét mọi người đáng tin cậy tới đâu

trong các khía cạnh đặc biệt.

Và tôi cho rằng sự đánh giá
đòi hỏi chúng ta phải xem xét 3 điều

Họ có giỏi không? Họ có thành thật không?
Họ có đáng tin không?

Nếu chúng ta tìm ra rằng một người có đủ tài,

về một vấn đề liên quan,

và người đó cũng ngay thẳng và đáng tin

thì chúng ta có một lí do tốt để tin họ,

bởi vì họ đáng tin cậy.

Nhưng nếu ngược lại, họ không đáng tin,
thì chúng ta không nên tin.

Tôi có những người bạn rất giỏi và thành thật,

nhưng tôi sẽ không tin họ để gửi một lá thư

vì họ rất hay quên.

Tôi có những người bạn rất tự tin

rằng họ có thể làm một số việc,

nhưng tôi phát hiện ra rằng
họ đánh giá quá cao khả năng của mình

Tôi rất vui khi nói rằng, tôi không nghĩ mình có nhiều bạn

những người mà giỏi và đáng tin cậy
nhưng cực kì không trung thực

(Cười)

Nếu có thì tôi chưa nhận ra được.

Đó là điều ta đang tiềm kiếm.:

sự tin cậy đi trước lòng tin

Lòng tin là một phản ứng.

Sự đáng tin cậy là điều chúng ta phải nhận xét

Tất nhiên là điều đó khó

Vài thập niên qua, chúng tôi thử thiết lập một hệ thống

chịu trách nhiêm cho tất cả các kiểu tổ chức

những người chuyên nghiệp và quan chức và vâng vâng

và sẽ làm cho việc nhận xét về sự đáng tin cậy
trở nên dễ dàng hơn.

Rất nhiều trong số các hệ thống này
có tác dụng ngược lại.

Chúng không hoạt động
như chúng ta mong đợi,

Tôi còn nhớ mình đã nói chuyện với một nữ hộ sinh,
cô nói rằng

"Cô thấy đấy, vấn đề là việc làm giấy tờ

mất nhiều thời gian hơn là sinh đứa bé."

trong đời sống công cộng và đời sống tập thể của chúng ta,

đều có vấn đề này

rằng hệ thống trách nhiệm

để đảm bảo sự tin cậy

và bằng chứng của sự đáng tin cậy

thật ra đang làm điều ngược lại

Nó đang làm sao nhãng những người
phải thực hiện những công việc khó khăn

như hộ sinh, bằng cách

yêu cầu họ phải đánh dấu vào các tờ phiếu.

Bạn đều có thể tự đưa ra các ví dụ.

Quá nhiều điều cho mục tiêu.

Mục tiêu, tôi cho rằng, là nên có nhiều sự đáng tin cậy hơn.

và điều đó sẽ khác đi

nếu chúng ta cố gắng trở nên đáng tin hơn

và thể hiện sự đáng tin của ta với người khác

và nếu chúng ta cố gắng
nhận xét xem liệu những người khác

hoặc công chức hoặc chính trị gia có đáng tin không.

Điều đó không dễ. Đó là sự phán xét và phản ứng đơn giản,

thái độ, là không đủ trong trường hợp này

Thứ ba là công việc.

Gọi việc đó là xây dựng lại lòng tin, theo tôi,

sẽ tạo ra phản ứng ngược lại.

Nó gợi ý là tôi và bạn nên xây dựng lại lòng tin.

Chúng ta có thể làm điều đó cho bản thân mình

Chúng ta có thể xây dựng lại một ít sự đáng tin cậy.

Hai người chúng ta có thể cùng nhau cải thiện lòng tin

Nhưng lòng tin, cuối cùng, lại rất đặc biệt

bởi vì nó được cho đi bởi người khác.

Bạn không thể dựng lại
những gì người khác đã cho bạn.

Bạn phải cho họ điều cơ bản

để họ đưa cho bạn lòng tin của họ.

Vậy bạn phải là người đáng tin.

Và đương nhiên là vì bạn không thể lúc nào cũng

lừa tất cả mọi người.

Nhưng bạn cũng phải đưa ra minh chứng thiết thực

rằng bạn đáng tin cậy

Như thế nào?

Hằng ngày, điều này được làm

bởi những người bình thường,
bởi công chức, bởi các tổ chức

một cách khá hiệu quả.

Để tôi cho bạn một ví dụ thương mại đơn giản.

Cửa hàng nơi tôi mua vớ bảo rằng tôi có thể

trả vớ lại mà không hỏi một câu nào.

Họ nhận vớ từ tôi và trả lại tiền cho tôi

hoặc đưa tôi một đôi khác có màu mà tôi muốn.

Điều đó thật tuyệt. Tôi tin tưởng họ

vì đối với tôi, họ dễ bị tổn thương

Tôi nghĩ trong đó chứa đựng một bài học đáng giá

Nếu bạn làm cho mình trở nên dễ bị tổn thương
đối với người khác

thì đó là bằng chứng tốt cho thấy bạn đáng tin cậy

và bạn tự tin vào những gì bạn đang nói.

Cuối cùng, tôi nghĩ điều chúng ta nhắm đến

không quá phức tạp để nhận thức được

Đó là mối quan hệ giữa những người đáng tin cậy

và họ có thể đánh giá đối phương đáng tin

khi nào và như thế nào.

Vậy luân lí ở đây là

chúng ta cần nghĩ ít đi về lòng tin

bỏ qua cả những thái độ của lòng tin

được phát hiện, dù đúng hay sai,
bởi các cuộc thăm dò ý kiến

để mà nghĩ nhiều hơn về việc đáng tin cậy

và bạn có thể đưa cho người khác các bằng chứng

đầy đủ, hữu ích và đơn giản rằng bạn đáng tin

Xin cảm ơn

(Vỗ tay)