Sarah Parcak: Uzaydan arkeoloji

Bu kısa konuşmada, TED Fellow Sarah Parcak ''uzay arkeoloji'' alanını tanıtıyor -- uydu görüntüleri kullanılarak geçmiş medeniyetlerin kayıp bölgelerine dair ipuçlar aranıyor.

Maine'de bir çocuk olarak büyürken,

yapmayı sevdiğim şeylerden biri

Maine'in deniz kıyılarında deniz kurabiyelerini aramak olurdu

çünkü ebeveynlerim bana bunun şans getireceğini söylemişti.

Ama biliyorsunuz ki, bu kabuklar, onları bulmak zordur.

Kum içinde kaplılar. Görülmeleri kolay değil.

Yine de, zamanla, onları aramaya alıştım.

Onları toplamakla yardımcı olan

şekiller ve kalıplar görmeye başladım.

Bu bir şeyleri bulma tutkusuna dönüştü,

geçmişe ve arkeolojiye olan bir sevgi.

Ve yakın bir zamanda eski Mısır uygarlığını inceleyen bilimi öğrenmeye başladım,

Çıplak gözle görmenin yeterli olmayacağını gördüm.

Çünkü birden Mısır da

benim denizim Maine'de bulunan küçük denizden

Nil nehrin yanında 1300 km

uzunluğuna büyüdü,

ve deniz kurabiyelerim

şehirlerin boyutlarına büyüdü.

İşte bu beni uydu görüntülemesine getirdi.

Geçmişi haritalamak için, farklı bir şekilde bakmam gerektiğini biliyordum.

Bu yüzden size nasıl farklı baktığımın bir örneğini göstermek istiyorum

kızılötesi kullanarak.

Burası doğu Mısır deltasında bulunan Bendix adında

bir yerdir.

Ve bu bölge kahverengi görünmektedir,

ama kızılötesi kullandığımız da

ve onu işlediğimizde, birden, sahte renk kullanarak

bölge açık pembe olarak görünmektedir.

Gördüğünüz şey

eski Mısırlıların yapı malzemeleri ve etkinlikleriyle

ve etkinlikleriyle bölgede gerçekleşen

kimyasal değişimlerdir.

Bugün sizinle paylaşmak istediğim şey

uydu verilerini kullanarak

Itjtawy adında binlerce yıldır kaybolmuş

eski bir Mısır şehrini

nasıl bulabildik.

Itjtawy yüzlerce yıldır

tam dört bin yıl önce,

Orta Krallık denen bir dönemde,

eski Mısır'ın başkentiydi.

Bu bölge Mısır'ın Faiyum şehrindedir

ve bu bölge önemlidir çünkü Orta Krallıkta

Mısır sanatı, mimarlık ve din için

büyük rönesans vardı.

Mısır bilimcileri Itjtawy bölgesinin

iki Kral tarafından yapılan piramitlere yakın

bir yerlerde bulunduğunu daima biliyorlardı, burada kırmızı dairelerle belirtildi,

ama bu kocaman tufan arazisinde bir yerde.

Bu alan çok büyüktür --

boyut olarak 6.5 km'ye 5 km'dir.

Nil nehri Ijjtawy şehrin tam yanından akıyordu,

ve doğuya doğru zamanla kayınca ve değişince,

şehrin üzerini kapladı.

O zaman, büyük bir alanda gömülü bir şehri

nasıl bulabilirsin?

Rastgele olarak aramak samanda

gözü bağlı bir şekilde beyzbol eldivenleriyle

iğne aramakla eşdeğerdir.

Yaptığımız şey NASA'nın topoğrafya verilerini kullanarak,

ince değişimlere sahip olan bu alanın haritasını çıkarmaktı.

Eskiden Nil nehrin nereden aktığını görmeye başladık.

Ama daha detaylı bir şekilde görebilirsiniz --ve daha ilginç bir şekilde--

buradaki dairenin içerisinde yer alan

biraz yükseltilmiş alan, Itjtawy şehrin

konumu olabileceğini düşündük.

Burada gördüğünüz gibi, Mısırlı bilim insanlarıyla

karot işleri için işbirliği yaptık.

Karot dediğim de, buz karotu gibidir, ama

iklimsel değişikliğin tabakaları yerine insanların oturdukları yerleri arıyorsunuz.

Ve beş metre aşağıda,

kalın bir çamur tabakası altında,

çanak çömleğin sık olduğu bir tabaka bulduk.

Bu bize beş metre aşağıda Itjtawy'nin

olası yerini gösteriyor,

ve Orta Krallığa kadar yüzlerce yılı gösteren bir yerleşim

tabakamız var, Itjtawy ile aynı döneme

kadar uzanıyor.

Taş çalışması da bulduk--

Carnelian, kuartz ve akik burada

bir mücevher dükkanı olduğunu gösteriyor

Bu pek bir şeye benzemeyebilir,

ama Orta Krallıkta kuyumculuk için

kullanılan genel taşları düşündüğünüzde,

kullanılan taşlardı bunlardı.

Bu bölgede Orta Krallığa kadar uzanan

yoğun bir yerleşim tabakamız var.

Bir de orada ne varsa, önemli bir şehrin olduğunu

gösterecek seçkin bir mücevher dükkanımız var.

Henüz burada bir Itjtawy yoktu,

fakat yakın bir gelecekte bu

bölgeye dönüp haritasını oluşturacağız.

Ve daha da önemlisi,

genç Mısırlar'ın uydu teknolojisini kullanabilme

eğitimi için para kaynağımız var

ki böylece onlarda büyük keşifler yapabilsinler diye.

Orta Krallıktan olan sevdiğim

bir söz ile bitirmek istiyorum--

Itjtawy şehrin üzerinde dört bin yıl önce yazılmış olabilirdi.

''Bilgi paylaşmak çağrıların en yücesidir.

Toprakta bunun gibisi yoktur.''

Buna bakılırsa, TED MS 1984 yılında bulunmadı.

(Kahkaha)

Fikirler üretmek gerçekte MÖ 1984 tarihinde

tepeden bulunan uzun-süre-kayıp-olmayan bir şehirde başladı.

Kesinlikle sahilde deniz kurabiyelerini bulmayı perspektife koyuyor.

Çok teşekkür ederim.

(Alkışlar)

Teşekkür ederim.

(Alkışlar)