Γιατί έχουν οι γυναίκες περίοδο;

Δείτε ολόκληρο το μάθημα: http://ed.ted.com/lessons/why-do-women-have-periods

Λίγα είδη στη Γη μοιράζονται ένα φαινομενικά μυστηριώδες χαρακτηριστικό: έναν έμμηνο κύκλο. Είμαστε από τα λίγα εκλεκτά θηλαστικά στη Γη που έχουν έμμηνο κύκλο, και έχουμε περίοδο πιο συχνά από κάθε άλλο ζώο, παρόλο που είναι σπατάλη θρεπτικών ουσιών και σωματική ταλαιπωρία. Πού είναι λοιπόν η λογική σε αυτή την ασυνήθιστη βιολογική διαδικασία; Το TED-Ed περιγράφει την ιστορία και την εξέλιξη της περιόδου.

Μάθημα από το TED-Ed, ψηφιακή απεικόνιση από το TED-Ed.

Λίγα είδη πάνω στη Γη μοιράζονται
ένα φαινομενικά μυστήριο χαρακτηριστικό:

έναν έμμηνο κύκλο.

Είμαστε από τους λίγους εκλεκτούς.

Μαϊμούδες, πίθηκοι, νυχτερίδες, άνθρωποι,
και ίσως ένα είδος ποντικού,

είναι τα μόνα θηλαστικά στη Γη
που έχουν έμμηνο κύκλο.

Επίσης, έχουμε περίοδο
πιο συχνά από κάθε άλλο ζώο,

παρόλο που είναι σπατάλη θρεπτικών ουσιών
και σωματική ταλαιπωρία.

Ποιο είναι το νόημα αυτής
της ασυνήθιστης βιολογικής διαδικασίας;

Η απάντηση ξεκινά από την εγκυμοσύνη.

Στη διαδικασία αυτή, οι πόροι
του σώματος χρησιμοποιούνται έξυπνα

για να σχηματίσουν ένα περιβάλλον
κατάλληλο για ένα έμβρυο,

δημιουργώντας ένα εσωτερικό καταφύγιο
για να αναθρέψει η μητέρα το παιδί της.

Από αυτή την άποψη,
η εγκυμοσύνη προκαλεί δέος,

αλλά δεν είναι μόνο αυτό.

Η εγκυμοσύνη θέτει τη μητέρα
και το παιδί της σε κίνδυνο.

Όπως για όλα τα ζωντανά όντα,
το ανθρώπινο σώμα εξελίχθηκε

για να προωθήσει
τη διάδοση των γονιδίων του.

Για τη μητέρα, αυτό σημαίνει
ότι πρέπει να προσπαθήσει

να παρέχει εξίσου
για όλους τους απογόνους της.

Αλλά η μητέρα και το έμβρυό της
δεν μοιράζονται ακριβώς τα ίδια γονίδια.

Το έμβρυο κληροδοτεί γονίδια
και από τον πατέρα του,

και αυτά τα γονίδια μπορούν να προωθήσουν
την επιβίωσή τους απορροφώντας

μεγαλύτερο από το μερίδιο των πόρων
που δικαιούνται από τη μητέρα.

Η εξελικτική σύγκρουση συμφερόντων

θέτει τη γυναίκα και το αγέννητο παιδί της
σε μια βιολογική πάλη

που εκτυλίσσεται μέσα στη μήτρα.

Ένας παράγοντας που συμβάλλει
σε αυτή την εσωτερική πάλη

είναι ο πλακούντας,
το εμβρυϊκό όργανο που συνδέεται

με την παροχή αίματος της μητέρας
και θρέφει το έμβρυο καθώς μεγαλώνει.

Στα πιο πολλά θηλαστικά,

ο πλακούντας είναι περιορισμένος
πίσω από ένα τείχος μητρικών κυττάρων.

Αυτό το τείχος δίνει στη μητέρα
τον έλεγχο του αποθέματος

των θρεπτικών στοιχείων για το έμβρυο.

Αλλά στους ανθρώπους
και σε μερικά άλλα είδη,

ο πλακούντας στην πραγματικότητα διεισδύει
στο κυκλοφοριακό σύστημα της μητέρας

για να έχει απευθείας πρόσβαση
στη ροή του αίματός της.

Από τον πλακούντα, το έμβρυο αντλεί
ορμόνες στις αρτηρίες της μητέρας

που τις αφήνει ανοιχτές για να παρέχει
μια μόνιμη ροή αίματος

που είναι πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά.

Ένα έμβρυο με τέτοια απεριόριστη πρόσβαση
μπορεί να κατασκευάσει ορμόνες

για να αυξήσει το σάκχαρο στο αίμα της,
να διαστείλει τις αρτηρίες της,

και να αυξήσει την αρτηριακή της πίεση.

Οι περισσότερες μητέρες-θηλαστικά μπορούν

να αποβάλλουν ή να επαναπορροφήσουν
έμβρυα, αν χρειαστεί,

αλλά στους ανθρώπους,
μόλις το έμβρυο συνδεθεί

με την παροχή αίματος, η αποκοπή
μπορεί να οδηγήσει σε αιμορραγία.

Αν το έμβρυο εξελιχθεί
ανεπαρκώς ή πεθάνει,

κινδυνεύει η υγεία της μητέρας.

Καθώς μεγαλώνει, η διαρκής ανάγκη
του εμβρύου για πόρους

μπορεί να προκαλέσει έντονη κούραση,

υψηλή αρτηριακή πίεση,

και παθήσεις όπως σακχαρώδης
διαβήτης και προεκλαμψία.

Εξαιτίας αυτών των κινδύνων,

η εγκυμοσύνη είναι πάντα μια μεγάλη,
και συχνά επικίνδυνη, επένδυση.

Είναι κατανοητό ότι το σώμα πρέπει
να κοσκινίζει τα έμβρυα προσεχτικά

ώστε να βρει ποια είναι
άξια της πρόκλησης.

Εδώ μπαίνει η περίοδος.

Η εγκυμοσύνη ξεκινά
με μια διαδικασία, την εμφύτευση,

κατά την οποία το έμβρυο ενσωματώνεται
στο ενδομήτριο που σχηματίζει τη μήτρα.

Το ενδομήτριο αναπτύχθηκε
για να δυσκολεύει την εμφύτευση

ώστε μόνο τα υγιή έμβρυα
να μπορούν να επιζήσουν.

Με αυτόν τον τρόπο,

επέλεξε τα πιο σθεναρά διεισδυτικά έμβρυα,

δημιουργώντας έναν εξελικτικό κύκλο
ανατροφοδότησης.

Το έμβρυο εμπλέκεται σε έναν πολύπλοκο και
εξαιρετικά χρονισμένο ορμονικό διάλογο,

που μετατρέπει το ενδομήτριο
ώστε να επιτρέπει την εμφύτευση.

Τι συμβαίνει όταν το έμβρυο
αποτυγχάνει στο τεστ;

Ίσως καταφέρει να προσκολληθεί,

ή ακόμη και να περάσει μερικώς
μέσα από το ενδομήτριο.

Καθώς αργοπεθαίνει, μπορεί να θέσει
τη μητέρα ευάλωτη σε μια λοίμωξη,

και όλο αυτό το διάστημα, μπορεί
να εκπέμπει ορμονικά σήματα

που διαταράσσουν τους ιστούς της.

Το σώμα αποφεύγει αυτό το πρόβλημα
απλά αποφεύγοντας κάθε πιθανό κίνδυνο.

Κάθε φορά που η ωορρηξία
δεν καταλήγει σε μια υγιή εγκυμοσύνη,

η μήτρα ξεφορτώνεται
την ενδομητριακή της επίστρωση,

μαζί με όλα τα μη γονιμοποιημένα ωάρια,
άρρωστα, που πεθαίνουν, ή νεκρά έμβρυα.

Αυτή η προστατευτική διαδικασία
είναι γνωστή ως εμμηνόρροια,

που οδηγεί στην περίοδο.

Αυτό το βιολογικό χαρακτηριστικό,
όσο παράξενο κι αν είναι,

καθορίζει την πορεία μας
για τη διαιώνιση του ανθρώπινου είδους.