Làm thế nào dự đoán được cuộc khủng hoảng tài chính tiếp theo

Bạn có thể cho rằng cuộc khủng hoảng tài chính 2007-2008 là một tai nạn dáng xuống bất ngờ. Nhưng Sornette và Phòng Quan sát Khủng hoảng tài chính của ông đã nhận ra những dấu hiệu cảnh báo sớm về một hệ thống phình đại bất ổn ngay vào những thời điểm những bong bóng bất thường bắt đầu sủi bọt. (Và ngay giờ đây ông lại thấy những triệu chứng ấy đang xảy ra.)

Đã có một thời

ta sống trong nền kinh tế
tăng trưởng tài chính và thịnh vượng.

Thời kỳ đó được gọi là
thời Ổn định Lớn

hầu hết các nhà kinh tế học,

các nhà vạch chính sách
và các ngân hàng trung ương

đều có niềm tin sai lầm rằng
chúng ta đã sang một thế giới mới

phát triển và
thịnh vượng không ngừng.

Điều này thể hiện qua tốc độ
tăng GDP mạnh và vững,

lạm phát thấp và có kiểm soát

tỷ lệ thất nghiệp thấp,

nền tài chính ít biến động
và kiểm soát được.

Nhưng cuộc Đại Suy Thoái
năm 2007 và 2008,

một cuộc đại nạn,
đã phá vỡ ảo tưởng này.

Từ vài trăm tỷ đô thua lỗ
trong lĩnh vực tài chính

vụt thành cơn thác
cuốn đi 5.000 tỷ đô

trong GDP thế giới

và gần 30.000 tỷ đô thất thoát

trên thị trường
chứng khoán toàn cầu.

Bài học rút ra
từ cuộc Đại Suy Thoái

là nó đến hoàn toàn bất ngờ,

khiến người ta choáng váng,

như cơn thịnh nộ
của thánh thần.

Không phải do
trách nhiệm của ai cả.

Suy ngẫm về điều này,

khiến chúng tôi bắt đầu lập
Phòng Quan sát Khủng hoảng tài chính.

Chúng tôi có mục tiêu
là chẩn đoán kịp thời

các bong bóng tài chính

và nhận ra chúng
trước thời điểm nghiêm trọng.

Vậy cơ sở khoa học
cho những quan sát tài chính là gì?

Chúng tôi đã phát triển lý thuyết
"Những con mãng xà"

Những con mãng xà tượng trưng
cho những sự kiện bất thường

thuộc cùng một loại.

Chúng là những dấu hiệu đặc biệt,
những cái sai lệch,

được tạo ra bởi
những cơ chế đặc biệt

do đó,
chúng có thể dự đoán được,

và có thể kiểm soát được.

Ta hãy xem một chuỗi
giá trị tài chính theo thời gian,

tại một cổ phiếu nhất định,
cổ phiếu hoàn hảo

hay chỉ số toàn cầu.

Bạn sẽ có những
lượt tăng và giảm.

Có một cách rất tốt để đo lường
độ rủi ro của thị trường tài chính

là giá trị từ đỉnh tới đáy

thể hiện một bức tranh xấu nhất

khi bạn mua ở đỉnh và bán ở đáy.

Bạn có thể xem con số thống kê,
xem tần suất của hiện tượng

từ đỉnh - tới bán đáy thuộc
các tầm mức khác nhau ,

được thể hiện trên biểu đồ này.

Bây giờ, điều rất thú vị, là 99%

thăng trầm giá trị từ đỉnh - xuống đáy
với những biên độ khác nhau

có thể được thể hiện
bởi một quy luật phổ quát

đại diện bởi đường màu đỏ ở đây.

Thú vị hơn, có những điểm nằm ngoài,
là những ngoại lệ

nằm phía trên đường màu đỏ này,

xảy ra, ít nhất,
100 lần thường xuyên hơn

so với mức phép ngoại suy dự đoán

dựa trên hiệu chuẩn
của 99% giao động còn lại

của giá trị đỉnh - đáy.

Đó là do sự phụ thuộc nặng nề

khi một khoản lỗ này
kéo theo một khoản lỗ khác

lỗ tiếp lỗ rồi lại lỗ tiếp.

Những sự phụ thuộc kiểu này

thường bị bỏ qua khi dùng các công cụ
quản lý rủi ro tiêu chuẩn,

nó bị bỏ qua đi
vì ta chỉ thấy con thạch sùng

trong khi đáng lẽ
phải thấy con mãng xà tinh.

Cơ chế căn nguyên
của con mãng xà

là sự chậm trễ
trong nhận biết sự bất ổn,

bất ổn hiện ra
như là bong bóng,

đỉnh điểm của bong bóng
thường là tai nạn.

điều này tương tự quá trình
nóng lên dần dần của nước

trong ống nghiệm này
nước đã đạt tới điểm sôi,

khi sự bất ổn của nước xảy ra

và bạn sẽ thấy những bước
quá độ của nước bốc hơi

Quá trình này, hoàn toàn
không phải là một đường thẳng

không thể dự đoán bởi
những kỹ thuật tiêu chuẩn -

đó là sự phản ánh với
một loạt biểu hiện rõ nét

nhứng yếu tố
về cơ bản là nội sinh.

Vậy nguyên nhân của sự sụp đổ,
nguyên nhân của khủng hoảng

phải được tìm ra ngay trong
sự bất ổn của hệ thống,

và bất cứ xáo trộn nhỏ nào
cũng sẽ khiến sự bất ổn xảy ra.

Bây giờ, có người sẽ nghĩ

liệu điều này có liên quan
đến khái niệm về thiên nga đen

mà bạn vẫn thường nghe?

Nên nhớ, thiên nga đen
là một loài chim hiếm

chỉ gặp một lần thôi
lập tức phá vỡ niềm tin của bạn

rằng thiên nga thì phải trắng,

nên nó hàm chứa ý niệm về
tính không thể dự đoán được,

không thể nhận thức được,
những sự kiện cực đoan/đặc biệt

về cơ bản
là không thể nhận biết được.

Vấn đè này nằm trong

khái niệm về mãng xà mà tôi đề xuất

chính là quan điểm cho rằng:
cái đối lập, sự kiện cực đoan nhất

thực ra là có thể biết
và có thể dự đoán được.

Vì thế chúng ta có thể được trao quyền
và đảm nhận trách nhiệm

dự báo về những sự kiện đó.

Do đó, hãy để con mãng xà tinh thiêu rụi
khái niệm con thiên nga đen này đi.

(Cười)

Có nhiều tín hiệu cảnh báo sớm

được dự đoán bởi lý thuyết này

Tôi sẽ tập trung làm sáng tỏ
một trong số đó:

siêu tăng trưởng cấp số nhân
với phản hồi tích cực.

Điều này nghĩa là gì?

Hãy tưởng tượng
bạn có một khoản đầu tư

mà lợi nhuận thu về
năm đầu tiên là 5%

năm thứ 2 là 10%,
năm thứ 3 là 20%

năm tiếp theo là 40%,
chẳng phải là tuyệt ư?

Đây là siêu tăng trưởng
hàm số mũ.

Một sự tăng trưởng
siêu nhanh theo số mũ

so với tỷ lệ tăng trưởng ổn định,
chẳng hạn 10%.

Điểm quan trọng ở đây là,
nhiều lần vào thời kỳ bong bóng

có những phản hồi tích cực nhiều lần

những đợt tăng trưởng trước
đã tăng cường,

thúc đẩy cho đợt
tăng trưởng tiếp theo

thông qua siêu tăng trưởng theo số mũ,

là cái rõ ràng không bền vững.

Và chìa khóa của vấn đề
là giải pháp toán học

của mô hình này thể hiện
sự bất thường ở thời điểm xác định,

nghĩa là có
một thời điểm nghiêm trọng

tại đó hệ thống sẽ vỡ,
sẽ thay đổi chỉnh thể.

Có thể là một sụp đổ. Cũng có thể
diễn biến đều đều, ra một cái khác.

Và điểm mấu chốt ở đây
là thời khắc nghiêm trọng,

thông tin về thời khắc này
đã được ẩn chứa

ngay trong sự phát triển sơ khai
của siêu tăng trưởng hàm số mũ này.

Chúng tôi đã áp dụng lý thuyết này,
và đó là thành công đầu tiên,

trong dự đoán sự đứt gãy
của những bộ phận quan trọng

trên chiếc tên lửa.

Căn cứ vào những âm thanh phát ra,
những tiếng va đập nhỏ

từ một cỗ máy phát ra,
báo cho bạn biết

chúng bị căng thẳng,
có hư hỏng đang xảy ra

Có một chùm hiện tượng
phản hồi tích cực,

qua những tổn hại kéo theo
tổn hại lớn hơn,

nhờ đó bạn có thể
thật sự dự đoán được,

tất nhiên, trong một dãy các khả năng,

khi nào sự đứt gãy sẽ xảy ra.

Hiện lý thuyết này đã thành công,
nó đã được dùng

ở giai đoạn đầu [chưa kết thúc rõ ràng]
của chuyến bay.

Điều lý thú hơn nữa là
chính lý thuyết này có thể

áp dụng cho sinh học và y học

giúp các bà mẹ sinh con,
chữa các cơn động kinh.

Một bà mẹ có thai
tháng thứ bảy,

bắt đầu cảm thấy
các cơn co thắt của tử cung

đó là dấu hiệu
của những hình thành

sự bất ổn, khi sinh em bé,

một tình trạng ví như
con mãng xà.

Vậy, nếu đo lường tín hiệu báo trước,

bạn thực sự có thể nhận dạng được
các vấn đề trước và sau điểm đáo hạn

từ trước khi nó xảy ra.

Cơn co giật động kinh cũng đến
sau một loat những triệu chứng,

khi não đi qua
trạng thái siêu-rối loạn,

bạn có một cơ sở nhất định
để dự đoán về con mãng xà

và điều này có thể giúp bệnh nhân
chủ động đối phó với căn bệnh.

Chúng tôi đã áp dụng lý thuyết này
cho nhiều hệ thống,

sạt lở đất, sụp đổ sông băng,

thậm chí cả
dự báo sự thành công:

các bộ phim bom tấn, video YouTube,
phim ảnh, v v.

Nhưng có lẽ ứng dụng
quan trọng nhất

là về tài chính,
và lý thuyết này

tôi tin nó soi chiếu
cho thấy nguyên nhân sâu xa

của cuộc khủng hoảng tài chính
mà chúng ta đã đi qua.

Khủng hoảng này bắt nguồn từ
30 năm lịch sử bong bóng,

từ năm 1980,
với các bong bóng toàn cầu

vỡ vụn vào năm 1987,

theo sau bởi nhiều
bong bóng khác.

Lớn nhất là "nền kinh tế mới"
bong bóng Internet

năm 2000, đổ vỡ vào năm 2000,

bong bóng bất động sản
ở nhiều nước,

tạo bong bóng tài chính phái sinh
khắp mọi nơi,

bong bóng thị trường chứng khoán
cũng ở khắp mọi nơi,

hàng hóa và đủ loại bong bóng,
bong bóng nợ và tín dụng -

bong bóng, bong bóng, bong bóng.

Chúng ta đã có
một bong bóng toàn cầu.

Đây là một đánh giá toàn cầu

của tất cả các thị trường,
thể hiện một tình trạng

một ảo tưởng về một cỗ máy
in tiền vĩnh viễn

đột nhiên vỡ tan vào năm 2007.

Vấn đề là chúng ta thấy
cùng một quá trình đó,

đặc biệt thông qua biện pháp
nới lỏng định lượng,

của tư duy về một cỗ máy
in tiền vĩnh viễn hiện nay

để giải quyết cuộc khủng hoảng
từ năm 2008 ở Mỹ, ở châu Âu,

ở Nhật Bản.

Điều này có ý nghĩa rất quan trọng

để hiểu sự thất bại của chính sách
nới lỏng định lượng

cũng như biện pháp
thắt lưng buộc bụng

chừng nào chúng ta không
đi vào giải quyết vấn đề cốt lõi,

nguyên nhân bản chất của tư duy
cỗ máy in tiền vĩnh viễn này.

Đây là những điều hệ trọng.

Tại sao bạn phải tin tôi?

Vâng, có lẽ vì, trong 15 năm qua

chúng tôi đã đi ra
khỏi tháp ngà của mình,

và bắt đầu công bố
ex ante --

tôi nhấn mạnh từ ex ante,
có nghĩa là "trước" -

trước khi sự đổ vỡ xác nhận

sự tồn tại của bong bóng
hay sự thái quá tài chính.

Đây là một vài trong số
các bong bóng lớn

mà chúng ta đã trải qua
trong lịch sử gần đây.

Có nhiều câu chuyện
thú vị cho mỗi sự kiện.

Để tôi nói cho bạn
một hoặc hai câu chuyện

đối phó với bong bóng khổng lồ.

Chúng ta đều biết
phép lạ Trung Quốc

Đây là biểu hiện
của thị trường chứng khoán

của một bong bóng khổng lồ,

tăng trưởng nóng
300 % chỉ trong vài năm.

Vào tháng Chín năm 2007,

tôi được mời
đến thuyết trình tại một

Hội nghị quản lý vốn vĩ mô

tôi đưa ra hội nghị một dự đoán

rằng vào cuối năm 2007,
bong bóng này

sẽ thay đổi hệ thống.

Có thể xảy ra một vụ tai nạn.
Vì chắc chắn nó không bền vững.

Bây giờ, làm thế nào để các bạn tin

các nhà quản lý quỹ đầu tư vĩ mô
người thạo tin, thông minh, tận tụy

đã phản ứng với dự đoán này thế nào?

Bạn biết đấy, họ đã kiếm bạc tỷ

chỉ nhờ lướt bong bóng này
cho đến bây giờ.

Họ nói với tôi, "Didier,

vâng, thị trường có thể
được đánh giá quá cao,

nhưng anh quên một điều.

Olympic Bắc Kinh sắp diễn ra

trong năm 2008, và rõ ràng

chính phủ Trung Quốc đang
kiểm soát nền kinh tế

và đang làm những gì cần thiết

để tránh sóng và kiểm soát
thị trường chứng khoán."

Ba tuần sau bài nói của tôi,

thị trường mất 20%

và đã trải qua
một giai đoạn biến động,

và tổn thất trên thị trường,
tổng cộng lên tới

70 phần trăm cho đến cuối năm.

Làm thế nào chúng ta có thể
sai lầm cả đám như vậy

do hiểu sai hoặc bỏ qua khoa học

nó cho thấy thực tế là
khi sự bất ổn đã leo thang,

và hệ thống đã chín muồi,
thì bất kỳ xáo trộn nào

cũng đủ để làm cho nó
về cơ bản là không thể kiểm soát?

Các thị trường Trung Quốc sụp đổ,
nhưng nó lại hồi phục.

Trong năm 2009, chúng tôi nhận định
rằng bong bóng mới này,

bong bóng nhỏ hơn,
là không bền vững,

vì vậy chúng tôi công bố một lần nữa
một dự đoán báo trước,

nói rằng vào tháng Tám năm 2009,
thị trường sẽ lại điều chỉnh,

sẽ không tiếp tục
theo đường cũ này.

những kẻ phê phán chúng tôi,
khi đọc dự đoán,

đã nói: "Không, không thể như thế.

Chính phủ Trung Quốc đang ở đấy.

Họ đã học được bài học của họ.
Họ sẽ kiểm soát.

Họ muốn hưởng lợi từ sự tăng trưởng."

Và thế là cuộc khủng hoảng xảy ra.
Thị trường đã điều chỉnh.

Có lẽ các nhà phê bình không học
bài học của họ trước đây.

Vẫn nhà phê bình ấy
giờ đây nói rằng: "À, phải,

nhưng vì các anh đã công bố dự báo.

Các anh đã tác động đến thị trường.

Đây là điều thú vị.

Nên đấy không phải là dự báo."

Nếu thế thì tôi to quyền quá đi.

Nó cho ta thấy rằng về cơ bản
ta không thể làm gì bây giờ

để phát triển ngành
khoa học kinh tế

nhưng lại gặp vấn đề
của việc tiên tri theo ý riêng.

là người dự đoán,
chúng ta có tri giác

Vì vậy, chúng tôi phát minh ra
một phương pháp mới để làm khoa học.

Chúng tôi lập Phòng thử nghiệm
Bong bóng Tài chính.

Ý tưởng là như sau.
Chúng tôi giám sát thị trường.

Chúng tôi xác định những sự thái quá,
những bong bóng.

Chúng tôi làm công việc của chúng tôi.
Chúng tôi viết một bản báo cáo

trong đó có dự đoán
về thời điểm nghiêm trọng.

Nhưng với kỹ thuật mã hóa hiện đại,

Chúng tôi không công bố báo cáo.
Nó được giữ bí mật.

và sáu tháng sau,
chúng tôi công bố bản báo cáo,

chúng tôi có một cách,
chúng tôi công bố chìa khóa công khai,

Và tất cả điều này được thực hiện
trên một kho lưu trữ quốc tế

và có xác thực.

để tôi trêu các bạn
với một phân tích rất gần đây.

để chúng tôi không thể bị buộc tội
là chỉ công bố những dự báo thành công.

chúng tôi xác định rằng
thị trường chứng khoán Mỹ

Ngày 17 tháng Năm 2013,
chỉ hai tuần trước,

đang trên một con đường không bền vững

và chúng tôi công bố điều này trên
trang web của chúng tôi ngày 21 tháng 5

rằng sẽ có một sự thay đổi hệ thống.

Ngày hôm sau, thị trường bắt đầu
thay đổi hệ thống, tất nhiên.

Đây chỉ là hành động thứ ba hoặc thứ tư

Đây không phải là một vụ tai nạn.

của một bong bóng khổng lồ
đàng hình thành.

Mở rộng các cuộc thảo luận
ra quy mô toàn cầu,

chúng ta thấy điều tương tự.

Bất cứ nơi nào chúng ta nhìn,
đều có thể quan sát được:

trong sinh quyển, trong khí quyển,
trong đại dương,

đặc trưng cho một
con đường không bền vững

cho thấy các quỹ đạo siêu mũ

và nói lên một giai đoạn chuyển tiếp.

Sơ đồ này ở bên phải

cho thấy quả thực có
khả năng phi tuyến tính

gồm một tập hợp bổ ích
các nghiên cứu

cho một quá trình chuyển đổi phi tuyến
chỉ trong vài thập kỷ tới.

Vậy là có bong bóng
ở khắp nơi.

Theo một nghĩa,
đây là điều thú vị

giới truyền thông đôi khi gọi tôi
là một giáo sư đuổi theo bong bóng

và giết con mãng xà.

Nhưng liệu ta có thể giết được
những con mãng xà thật không?

Mới gần đây,
cùng các cộng tác viên,

tôi nghiên cứu
một hệ thống năng động

và chúng tôi có thể áp dụng
nhiễu loạn nhỏ đúng lúc

ở đây bạn thấy con mãng xà
giống như các vòng lớn

để diệt những con mãng xà,
và duy trì kiểm soát.

"Gouverner, c'est Prevoir."

Quản trị là nghệ thuật của việc
lập kế hoạch và dự đoán.

Chẳng phải đây chính là
một trong những thử thách

lớn nhất của nhân loại,

trong đó con người
có trách nhiệm chèo lái

xã hội và hành tinh của chúng ta
hướng tới bền vững

vượt qua những thách thức và
khủng hoảng ngày càng tăng?

Nhưng lý thuyết diệt mãng xà
cho ta hy vọng.

Chúng ta biết hầu hết các hệ thống
đều chứa khả năng dự đoán.

Có thể phát triển việc chẩn đoán trước
các cuộc khủng hoảng

để chúng ta có thể chuẩn bị,
có thể có biện pháp,

chúng ta có thể chịu trách nhiệm,

để không bao giờ
còn xảy ra tình trạng

cực đoan và khủng hoảng
như cuộc Đại Suy thoái

hay khủng hoảng châu Âu
làm cho ta ngạc nhiên.

Cảm ơn.

(Vỗ tay)