Czy rośliny potrafią ze sobą rozmawiać? - Richard Karban

Zobacz całą lekcję: http://ed.ted.com/lessons/can-plants-talk-to-each-other-richard-karban

Czy rośliny potrafią ze sobą rozmawiać? Nie wygląda na to, bo nie mają złożonego układu czuciowego lub nerwowego jak zwierzęta, i wyglądają dość biernie. Jednak, choć brzmi to dziwnie, rośliny potrafią się ze sobą porozumiewać, szczególnie w sytuacji zagrożenia. Richard Karban wyjaśnia to zjawisko.

Lekcja: Richard Karban, animacja: Yukai Du.

Czy rośliny potrafią ze sobą rozmawiać?

Nie wyglądają na to.

Nie mają złożonego układu czuciowego
lub nerwowego jak zwierzęta

i wyglądają dość biernie,

wygrzewając się w słońcu

i instynktownie reagując na stymulanty
takie jak światło czy woda.

Jednak, choć brzmi to dziwnie,
rośliny potrafią się porozumiewać.

Podobnie jak zwierzęta, rośliny emitują
różnorodne sygnały chemiczne

w odpowiedzi na otoczenie

i dzielą się tymi sygnałami
z innymi roślinami,

szczególnie w sytuacji zagrożenia.

Sygnały te rozchodzą się na dwa sposoby:

w powietrzu

albo w glebie.

Kiedy liście rośliny zostaną uszkodzone

przez głodne owady lub najazd kosiarki,

uwalniają obłoki lotnych chemikaliów.

Stąd bierze się zapach
świeżo skoszonej trawy.

Pewne gatunki roślin,
jak bylica czy fasola limeńska,

umieją wychwycić te wiadomości
znajdujące się w powietrzu

i odpowiednio dostosować
swój własny skład chemiczny.

W pewnym eksperymencie liście bylicy
zostały celowo zniszczone przez owady

lub przez naukowców wyposażonych w nożyce.

Przez całe lato

inne gałęzie tej samej bylicy

były rzadziej jedzone przez owady,

podobnie jak gałęzie sąsiednich krzaków,

co wskazuje na to, że wzmocniły
obronę przed owadami.

Nawet przepływ powietrza
znad przyciętej rośliny

wzmagał odporność innych roślin na owady.

Te powietrzne sygnały zwiększają
szanse przetrwania sadzonek

i sprawiają, że dorosłe rośliny
produkują więcej nowych gałęzi i kwiatów.

Dlaczego roślina miałaby ostrzegać
sąsiadów przed zagrożeniem,

tym bardziej, że konkurują
o zasoby naturalne?

Może to być przypadkowa konsekwencja
mechanizmu samoobronnego.

Rośliny nie potrafią przenosić informacji
przez organizm tak łatwo jak my,

szczególnie przy ograniczonej ilości wody.

Mogą powierzyć lotnym związkom

przekaz informacji
z jednej części rośliny do drugiej.

Pobliskie rośliny mogą
podsłyszeć te sygnały,

jak my kichnięcie sąsiada, w wyniku czego
gromadzimy leki na przeziębienie.

Różne rośliny przekazują te ostrzeżenia,
używając różnych chemicznych języków.

Pojedyncze rośliny bylicy
rosnące na tej samej łące

uwalniają nieco inną mieszankę
alarmowych chemikaliów.

Skład tego koktajlu wpływa
na skuteczność komunikacji.

Im podobniejsze są chemiczne
"odciski palców" dwóch roślin,

tym lepsza jest ich komunikacja.

Roślina będzie najbardziej wrażliwa
na sygnały emitowane przez własne liście.

Chemikalia te wydają się dziedziczne,

podobnie jak grupy krwi u ludzi,

dlatego rośliny bylicy
skuteczniej komunikują się

z krewnymi niż z obcymi.

Czasami również inne gatunki
mogą na tym skorzystać.

Rośliny pomidora i tytoniu potrafią
rozszyfrować sygnały ostrzegawcze bylicy.

Rośliny nie muszą polegać tylko
na sygnałach z powietrza,

ale również na tych, które rozchodzą się
pod powierzchnią ziemi.

Większość roślin żyje
w symbiotycznym związku z grzybami,

które kolonizują ich korzenie,

pomagając wchłaniać wodę
i składniki odżywcze.

Włókna grzybów tworzą rozległe sieci,

które łączą poszczególne rośliny,

tworząc podziemną autostradę
dla chemicznych wiadomości.

Kiedy roślina pomidora reaguje na zarazę

przez aktywację genów i enzymów
walczących z chorobą,

cząsteczki sygnałowe produkowane
przez jej system odpornościowy

podążają do zdrowej rośliny,

zachęcając ją do włączenia
systemu odpornościowego.

Wczesne ostrzeganie zwiększa
szanse roślin na przetrwanie.

Rośliny fasoli słuchają
wzajemnie swoich organizmów

przez łączące je włókna grzybów.

Inwazja mszyc w jednej roślinie

pobudza sąsiada do wzmożenia
produkcji związków,

które odstraszają szkodniki

i przyciągają żywiące się nimi osy.

Jeśli myślisz o komunikacji
jako o wymianie informacji,

to rośliny wydają się
aktywnymi komunikatorami.

Wysyłają, odbierają
i odpowiadają na sygnały

bez wydawania dźwięku

i bez posiadania mózgu, nosa,
słownika czy Internetu.

Gdybyśmy nauczyli się
rozmawiać z nimi na ich warunkach,

moglibyśmy zyskać nowe, potężne narzędzie
do ochrony upraw i cennych gatunków.

Ciekawe, co jeszcze nam umyka?