1
00:00:08,429 --> 00:00:10,507
Czy rośliny potrafią ze sobą rozmawiać?

2
00:00:10,507 --> 00:00:12,347
Nie wyglądają na to.

3
00:00:12,347 --> 00:00:16,434
Nie mają złożonego układu czuciowego
lub nerwowego jak zwierzęta

4
00:00:16,434 --> 00:00:18,008
i wyglądają dość biernie,

5
00:00:18,008 --> 00:00:19,197
wygrzewając się w słońcu

6
00:00:19,197 --> 00:00:23,389
i instynktownie reagując na stymulanty
takie jak światło czy woda.

7
00:00:23,389 --> 00:00:26,994
Jednak, choć brzmi to dziwnie,
rośliny potrafią się porozumiewać.

8
00:00:26,994 --> 00:00:30,788
Podobnie jak zwierzęta, rośliny emitują
różnorodne sygnały chemiczne

9
00:00:30,788 --> 00:00:32,880
w odpowiedzi na otoczenie

10
00:00:32,880 --> 00:00:35,370
i dzielą się tymi sygnałami
z innymi roślinami,

11
00:00:35,370 --> 00:00:38,000
szczególnie w sytuacji zagrożenia.

12
00:00:38,000 --> 00:00:39,905
Sygnały te rozchodzą się na dwa sposoby:

13
00:00:39,905 --> 00:00:40,793
w powietrzu

14
00:00:40,793 --> 00:00:42,367
albo w glebie.

15
00:00:42,367 --> 00:00:44,402
Kiedy liście rośliny zostaną uszkodzone

16
00:00:44,402 --> 00:00:47,233
przez głodne owady lub najazd kosiarki,

17
00:00:47,233 --> 00:00:50,400
uwalniają obłoki lotnych chemikaliów.

18
00:00:50,400 --> 00:00:54,422
Stąd bierze się zapach
świeżo skoszonej trawy.

19
00:00:54,422 --> 00:00:57,315
Pewne gatunki roślin,
jak bylica czy fasola limeńska,

20
00:00:57,315 --> 00:01:00,213
umieją wychwycić te wiadomości
znajdujące się w powietrzu

21
00:01:00,213 --> 00:01:03,981
i odpowiednio dostosować
swój własny skład chemiczny.

22
00:01:03,981 --> 00:01:08,489
W pewnym eksperymencie liście bylicy
zostały celowo zniszczone przez owady

23
00:01:08,489 --> 00:01:11,074
lub przez naukowców wyposażonych w nożyce.

24
00:01:11,074 --> 00:01:12,185
Przez całe lato

25
00:01:12,185 --> 00:01:14,438
inne gałęzie tej samej bylicy

26
00:01:14,438 --> 00:01:17,721
były rzadziej jedzone przez owady,

27
00:01:17,721 --> 00:01:19,844
podobnie jak gałęzie sąsiednich krzaków,

28
00:01:19,844 --> 00:01:24,514
co wskazuje na to, że wzmocniły
obronę przed owadami.

29
00:01:24,514 --> 00:01:28,570
Nawet przepływ powietrza
znad przyciętej rośliny

30
00:01:28,570 --> 00:01:32,149
wzmagał odporność innych roślin na owady.

31
00:01:32,149 --> 00:01:37,039
Te powietrzne sygnały zwiększają
szanse przetrwania sadzonek

32
00:01:37,039 --> 00:01:41,799
i sprawiają, że dorosłe rośliny
produkują więcej nowych gałęzi i kwiatów.

33
00:01:41,799 --> 00:01:44,822
Dlaczego roślina miałaby ostrzegać
sąsiadów przed zagrożeniem,

34
00:01:44,822 --> 00:01:47,307
tym bardziej, że konkurują
o zasoby naturalne?

35
00:01:47,307 --> 00:01:52,003
Może to być przypadkowa konsekwencja
mechanizmu samoobronnego.

36
00:01:52,003 --> 00:01:56,219
Rośliny nie potrafią przenosić informacji
przez organizm tak łatwo jak my,

37
00:01:56,219 --> 00:01:58,955
szczególnie przy ograniczonej ilości wody.

38
00:01:58,955 --> 00:02:01,663
Mogą powierzyć lotnym związkom

39
00:02:01,663 --> 00:02:05,526
przekaz informacji
z jednej części rośliny do drugiej.

40
00:02:05,526 --> 00:02:08,547
Pobliskie rośliny mogą
podsłyszeć te sygnały,

41
00:02:08,547 --> 00:02:13,026
jak my kichnięcie sąsiada, w wyniku czego
gromadzimy leki na przeziębienie.

42
00:02:13,026 --> 00:02:16,728
Różne rośliny przekazują te ostrzeżenia,
używając różnych chemicznych języków.

43
00:02:16,728 --> 00:02:19,462
Pojedyncze rośliny bylicy
rosnące na tej samej łące

44
00:02:19,462 --> 00:02:22,458
uwalniają nieco inną mieszankę
alarmowych chemikaliów.

45
00:02:22,458 --> 00:02:27,602
Skład tego koktajlu wpływa
na skuteczność komunikacji.

46
00:02:27,602 --> 00:02:31,051
Im podobniejsze są chemiczne
"odciski palców" dwóch roślin,

47
00:02:31,051 --> 00:02:33,850
tym lepsza jest ich komunikacja.

48
00:02:33,850 --> 00:02:37,941
Roślina będzie najbardziej wrażliwa
na sygnały emitowane przez własne liście.

49
00:02:37,941 --> 00:02:40,932
Chemikalia te wydają się dziedziczne,

50
00:02:40,932 --> 00:02:42,828
podobnie jak grupy krwi u ludzi,

51
00:02:42,828 --> 00:02:45,352
dlatego rośliny bylicy
skuteczniej komunikują się

52
00:02:45,352 --> 00:02:48,139
z krewnymi niż z obcymi.

53
00:02:48,139 --> 00:02:50,880
Czasami również inne gatunki
mogą na tym skorzystać.

54
00:02:50,880 --> 00:02:56,126
Rośliny pomidora i tytoniu potrafią
rozszyfrować sygnały ostrzegawcze bylicy.

55
00:02:56,126 --> 00:03:00,437
Rośliny nie muszą polegać tylko
na sygnałach z powietrza,

56
00:03:00,437 --> 00:03:03,851
ale również na tych, które rozchodzą się
pod powierzchnią ziemi.

57
00:03:03,851 --> 00:03:06,683
Większość roślin żyje
w symbiotycznym związku z grzybami,

58
00:03:06,683 --> 00:03:08,603
które kolonizują ich korzenie,

59
00:03:08,603 --> 00:03:11,443
pomagając wchłaniać wodę
i składniki odżywcze.

60
00:03:11,443 --> 00:03:14,823
Włókna grzybów tworzą rozległe sieci,

61
00:03:14,823 --> 00:03:17,043
które łączą poszczególne rośliny,

62
00:03:17,043 --> 00:03:21,623
tworząc podziemną autostradę
dla chemicznych wiadomości.

63
00:03:21,623 --> 00:03:23,618
Kiedy roślina pomidora reaguje na zarazę

64
00:03:23,618 --> 00:03:26,671
przez aktywację genów i enzymów
walczących z chorobą,

65
00:03:26,671 --> 00:03:29,865
cząsteczki sygnałowe produkowane
przez jej system odpornościowy

66
00:03:29,865 --> 00:03:31,789
podążają do zdrowej rośliny,

67
00:03:31,789 --> 00:03:35,336
zachęcając ją do włączenia
systemu odpornościowego.

68
00:03:35,336 --> 00:03:39,514
Wczesne ostrzeganie zwiększa
szanse roślin na przetrwanie.

69
00:03:39,514 --> 00:03:42,897
Rośliny fasoli słuchają
wzajemnie swoich organizmów

70
00:03:42,897 --> 00:03:45,056
przez łączące je włókna grzybów.

71
00:03:45,056 --> 00:03:47,088
Inwazja mszyc w jednej roślinie

72
00:03:47,088 --> 00:03:50,498
pobudza sąsiada do wzmożenia
produkcji związków,

73
00:03:50,498 --> 00:03:52,518
które odstraszają szkodniki

74
00:03:52,518 --> 00:03:56,348
i przyciągają żywiące się nimi osy.

75
00:03:56,348 --> 00:03:59,509
Jeśli myślisz o komunikacji
jako o wymianie informacji,

76
00:03:59,509 --> 00:04:02,371
to rośliny wydają się
aktywnymi komunikatorami.

77
00:04:02,371 --> 00:04:05,202
Wysyłają, odbierają
i odpowiadają na sygnały

78
00:04:05,202 --> 00:04:06,686
bez wydawania dźwięku

79
00:04:06,686 --> 00:04:11,319
i bez posiadania mózgu, nosa,
słownika czy Internetu.

80
00:04:11,319 --> 00:04:13,992
Gdybyśmy nauczyli się
rozmawiać z nimi na ich warunkach,

81
00:04:13,992 --> 00:04:19,564
moglibyśmy zyskać nowe, potężne narzędzie
do ochrony upraw i cennych gatunków.

82
00:04:19,564 --> 00:04:22,255
Ciekawe, co jeszcze nam umyka?