Mit o chińskim zodiaku - Megan Campisi i Pen-Pen Chen

Obejrzyj całą lekcję: http://ed.ted.com/lessons/the-myth-behind-the-chinese-zodiac-megan-campisi-and-pen-pen-chen

Jaki jest twój znak zodiaku? W astrologii Zachodu znak jest konstelacją zależną od daty urodzin. Z kolei według chińskiej astrologii (生肖) to shuxiang, czyli zwierzę przypisane do roku urodzenia. Spośród wielu mitów objaśniających pochodzenie i kolejność znaków najbardziej znany jest ten o Wielkim Wyścigu. Megan Campisi i Pen-Pen Chen przypominają nam ten klasyczny mit.

Lekcja: Megan Campisi i Pen-Pen Chen, animacja: Marta Prokopová.

Jaki jest twój znak zodiaku?

W astrologii Zachodu

znak zodiaku to konstelacja
zależna od daty urodzenia.

Według chińskiej astrologii,
czyli shēngxiào,

to shǔxiàng, czyli zwierzę
przypisane do roku urodzenia.

Wśród mitów objaśniających
pochodzenie i kolejność tych znaków

najbardziej znany jest
ten o Wielkim Wyścigu.

Według legendy Yù Dì,
czyli Nefrytowy Cesarz, Władca Niebios,

chcąc zmierzyć czas, zorganizował wyścig.

Pierwsze 12 zwierząt,
które przeprawi się przez rzekę,

miało znaleźć się w kalendarzu
zodiakalnym w kolejności przybycia.

Szczur wstał o świcie,
żeby jak najwcześniej rozpocząć wyścig,

ale w drodze nad rzekę

spotkał konia, tygrysa i woła.

Szczur był mały i nie umiał dobrze pływać,

więc poprosił większe zwierzęta o pomoc.

Tygrys i koń odmówiły mu,

ale dobroduszny wół zgodził się
przenieść szczura przez rzekę.

Kiedy już byli prawie po drugiej stronie,

szczur zeskoczył z głowy woła
i zapewnił sobie pierwsze miejsce.

Wół przybył drugi,

a zaraz za nim silny tygrys.

Królik, zbyt mały,
żeby pokonać nurt rzeki,

kicając po kamieniach i kłodach,
dotarł do mety czwarty.

Następnie przybył smok,
który mógł przelecieć nad wodą,

ale zatrzymał się, żeby pomóc
napotkanym po drodze zwierzętom.

Po smoku pojawił się koń,
który galopem przemierzył rzekę.

Kiedy jednak dotarł do brzegu,
obok jego kopyta prześlizgnął się wąż.

Przestraszony koń cofnął się,
a sprytny wąż wpełznął na szóste miejsce.

Nefrytowy Cesarz spojrzał na rzekę
i dostrzegł tratwę.

Owca, małpa i kogut wspólnie wiosłując,
starały się przebrnąć przez moczary.

Kiedy dotarły na brzeg,

uzgodniły, że ósme miejsce
należy się owcy,

która okazała największe
wsparcie pozostałym.

Dziewiąte miejsce dostała małpa,
a dziesiąte - kogut.

Za nimi przypłynął pies
i wgramolił się na brzeg.

Pies był świetnym pływakiem,

ale figlował w wodzie tak długo,
że przybył dopiero jedenasty.

Ostatnie miejsce zajęła świnia,

która, zanim dotarła do mety,

zrobiła sobie przerwę
na jedzenie i drzemkę.

Każdy rok jest związany z jednym
ze zwierząt w podanej kolejności.

Cykl powtarza się co 60 lat.

Dlaczego 60, a nie 12?

Tradycyjny kalendarz chiński składa się
z dwóch powiązanych systemów.

Zodiakalne zwierzęta są związane
z Dwunastoma Ziemskimi Gałęziami,

czyli shí'èrzhī.

Drugi system, Dziesięć Niebiańskich Pni

lub tiāngān, opiera się na 5 żywiołach.

Są to metal - xīn,

drewno - mù,

woda - shuǐ,

ogień - huǒ

i ziemia - tǔ.

Każdy żywioł jest yīn lub yáng.

Całość tworzy 10-letni cykl.

W wyniku połączenia dwunastu zwierząt

z pięcioma żywiołami i yīn lub yáng
w systemie Niebiańskich Pni

otrzymujemy 60 różnych kombinacji

składających się na gānzhī,
czyli 60-letni cykl.

Osoba urodzona w 1980 roku będzie
spod znaku metalowej małpy yáng,

a urodzona w 2007 roku będzie
spod znaku ognistej świni yīn.

Każdemu można przypisać
wewnętrzne zwierzę

na podstawie miesiąca urodzenia,

rzeczywiste zwierzę
zgodne z dniem urodzenia

i sekretne zwierzę
zależnie od godziny urodzenia.

Wielki Wyścig miał zdecydować o tym,

które zwierzęta wejdą
do chińskiego zodiaku.

System rozpowszechnił się w całej Azji

i powstały różne wersje
odzwierciedlające lokalne kultury.

W Wietnamie możesz odkryć,

że wcale nie jesteś królikiem, a kotem.

W Tajlandii na miejsce smoka wkradł się
mityczny wąż zwany Naga.

Nieważne, czy wierzysz w to,

co mówi o tobie horoskop.

Na pewno mówi on wiele
o kulturze kraju, z którego pochodzi.