Jonathan Haidt: Làm thế nào để những mối đe dọa phổ biến có thể tạo nên lí tưởng chung
-
0:01 - 0:02Nếu như các bạn vẫn theo dõi tin tức
-
0:02 - 0:05bạn hẳn đã nghe về 1 nhóm thiên thạch khổng lồ
-
0:05 - 0:06...chuẩn bị lao vào nước Mỹ...
-
0:06 - 0:09... trong vòng 50 năm tới.
-
0:09 - 0:13Ý tôi không phải là thiên thạch thật bằng đá và kim loại .
-
0:13 - 0:14Đó thực sự không phải là 1 vấn đề,..
-
0:14 - 0:16vì nếu tất cả sẽ chết thật...
-
0:16 - 0:19thì chúng ta sẽ gạt những khác biệt sang 1 bên
-
0:19 - 0:21dành thời gian cho nó
và chúng ta sẽ tìm ra cách để làm chệch hướng nó. -
0:21 - 0:24Tôi đang nói tới những vấn đề chúng ta đang đối mặt,
-
0:24 - 0:26nhưng chúng lại được bao bọc trong một trường năng lượng đặc biệt
-
0:26 - 0:31điều đó làm phân cực chúng ta
và vì thế làm chúng ta bị tê liệt -
0:31 - 0:32Tháng 3 vừa qua, tôi có tham gia một hội nghị TED,
-
0:32 - 0:35và tôi nghe Jim Hansen diễn thuyết, một nhà khoa học NASA
-
0:35 - 0:38người đầu tiên đưa ra cảnh báo về hiện tượng nóng lên toàn cầu trong những năm 1980,
-
0:38 - 0:41và có vẻ như những dự đoán của ông ấy lúc đó
-
0:41 - 0:42đang trở thành sự thật
-
0:42 - 0:46Đây là biểu đồ cho thấy sự
gia tăng nhiệt độ của trái đất, -
0:46 - 0:48và nếu cứ tiếp tục như thế này,
-
0:48 - 0:51nhiệt độ trái đất sẽ tăng thêm 4- 5 độ C
-
0:51 - 0:52vào cuối thế kỉ này.
-
0:52 - 0:56Hansen cũng cho biết mực nước biển sẽ tăng thêm 5 mét
-
0:56 - 0:59Đây là những gì sẽ xảy ra khi mực nước biển tăng thêm 5 mét
-
0:59 - 1:02Những thành phố có địa thế thấp trên toàn thế giới sẽ biến mất
-
1:02 - 1:06chỉ trong một đời người của những đứa trẻ nếu chúng được sinh ra hôm nay.
-
1:06 - 1:09Hansen kết thúc bài diễn thuyết của mình với câu nói,
-
1:09 - 1:13"Hãy tưởng tượng một thiên thạch khổng lồ va chạm với Trái Đất.
-
1:13 - 1:15Và đó là điều mà chúng ta đang phải đối mặt lúc này.
-
1:15 - 1:19Tuy nhiên, chúng ta do dự, vẫn chưa có hành động nào để làm chệch hướng thiên thạch cả,
-
1:19 - 1:20mặc dù biết rằng đợi càng lâu,
-
1:20 - 1:24thì mọi thứ sẽ càng khó khăn và đắt đỏ hơn."
-
1:24 - 1:25Tất nhiên, một bên muốn hành động,
-
1:25 - 1:29nhưng một bên lại phủ nhận những vấn đề đang tồn tại
-
1:29 - 1:30Tôi trở về từ phiên hội nghị
-
1:30 - 1:33và một tuần sau đó, tôi được mời đến dự một buổi tiệc tối
-
1:33 - 1:36tại Washington, D.C., nơi mà tôi biết là mình sẽ gặp
-
1:36 - 1:38rất nhiều nhà trí thức bảo thủ, bao gồm Yuval Levin,
-
1:38 - 1:42và để chuẩn bị cho cuộc gặp gỡ này, tôi đã đọc một bài viết của Levin
-
1:42 - 1:45tại Bộ Nội Vụ có tựa đề "Vượt ra ngoài chính sách phúc lợi"
-
1:45 - 1:49Levin viết rằng trên khắp thế giới
-
1:49 - 1:51nhiều quốc gia đang nhìn nhận sự thật đó là
-
1:51 - 1:53phúc lợi ở các nước xã hội dân chủ
-
1:53 - 1:57đang trở nên bất ổn và mất khả năng thanh toán,
-
1:57 - 1:59phụ thuộc vào
tình hình kinh tế mơ hồ -
1:59 - 2:03và mô hình dân số từ những thời kì xa xưa
-
2:03 - 2:05Được rồi, điều này nghe có vẻ
không kinh dị như thiên thạch, -
2:05 - 2:08nhưng hãy nhìn những
biểu đồ mà Levin đưa ra. -
2:08 - 2:11Biểu đồ này nói về nợ công
-
2:11 - 2:14như một tỉ lệ phần trăm của GDP ở Mỹ
và như bạn thấy ở đây, -
2:14 - 2:16nếu các bạn quay trở lại thời kì khởi đầu,
-
2:16 - 2:18chúng ta đã vay mượn rất nhiều tiền
để chống lại Các cuộc chiến tranh cách mạng. -
2:18 - 2:21Chiến tranh rất tốn kém.
Nhưng sau đó, chúng ta đều có thể trả hết nợ nần. -
2:21 - 2:24sau đó, ồ, chuyện gì thế này? Nội chiến.
Thậm chí còn tốn kém hơn. -
2:24 - 2:27Vay rất nhiều tiền, trả nợ, trả nợ,
trả nợ, -
2:27 - 2:30trả đến khi gần hết nợ, thì, bang!
Thế Chiến I. -
2:30 - 2:31Quá trình trên một lần nữa lặp lại.
-
2:31 - 2:33Bây giờ thì ta có cuộc Đại khủng hoảng
và Thế Chiến II. -
2:33 - 2:38Chúng ta đã đat đến mức độ khá cao
với chỉ số GDP vào khoảng 118% -
2:38 - 2:41rất không bền vững và nguy hiểm.
-
2:41 - 2:46Nhưng chúng đã trả nợ, trả nợ, trả nợ,
và sau đó là gì? -
2:46 - 2:49Tại sao số nợ lại tăng lên
từ những năm 70? -
2:49 - 2:52Một phần là do cắt giảm thuế
mà không được cấp thêm vốn, -
2:52 - 2:54nhưng chủ yếu là do sự gia tăng chi tiêu cho các quyền lợi con người,
-
2:54 - 2:57đặc biệt là về Y tế.
-
2:57 - 3:00Chúng ta đang tiến gần đến
thời kì nợ nần như trong Thế chiến II, -
3:00 - 3:03Các thế hệ trước thậm chí còn chưa nghỉ hưu
-
3:03 - 3:06và đến khi họ về hưu, đây là những gì sẽ xảy ra
-
3:06 - 3:08Số liệu này lấy từ văn phòng Ngân sách Quốc hội Hoa kỳ
-
3:08 - 3:11đưa ra dự báo thực tế nhất
về những điều có thể xảy ra -
3:11 - 3:15nếu tình hình hiện tại và những kì vọng
và những xu hướng này kéo dài. -
3:15 - 3:18Được rồi, bây giờ bạn có thể nhìn thấy
hai biểu đồ này -
3:18 - 3:22giống hệt nhau,
nếu không nói về chiều x-y -
3:22 - 3:23hoặc về những dữ liệu mà chúng thể hiện,
-
3:23 - 3:28mà nói về hàm ý đạo đức và chính trị,
chúng thể hiện những điều giống nhau. -
3:28 - 3:30Để tôi giải thích lại cho các bạn nghe.
-
3:30 - 3:33"Chúng ta sẽ phải chịu số phận bi đát
trừ khi chúng ta hành động ngay bây giờ." -
3:33 - 3:36Có chuyện gì với những người
ở phía bên kia chiến tuyến vậy? -
3:36 - 3:41"Các bạn không nhìn thấy hiện thực kia sao?
Nếu không muốn giúp đỡ, làm ơn tránh ra đi" -
3:41 - 3:43Chúng ta có thể làm chệch hướng những thiên thạch này.
-
3:43 - 3:46Những vấn đề này đều có thể xử lí được về mặt kĩ thuật
-
3:46 - 3:49Vấn đề và cũng chính là bi kịch của chúng ta -
trong những lần gặp gỡ của những siêu đảng phái -
3:49 - 3:52có một thực tế xảy ra đó là khi một bên nói rằng,
"Nhìn xem, chúng ta tìm thấy một thiên thạch " -
3:52 - 3:54thì bên kia sẽ nói,
"Hả? Cái gì cơ? -
3:54 - 3:57Không đâu. Tôi thậm chí sẽ không tìm kiếm nó. Không đời nào."
-
3:57 - 4:00Để biết tại sao
việc này lại xảy đến với chúng ta, -
4:00 - 4:04và chúng ta có thể làm được gì,
chúng ta cần phải tìm hiểu nhiều hơn về tâm lí đạo đức. -
4:04 - 4:07Vì vậy, tôi, một nhà tâm lí học xã hội,
và tôi nghiên cứu về đạo đức -
4:07 - 4:09và một trong những nguyên tắc
quan trọng nhất của đạo đức -
4:09 - 4:12đó là đạo đức rằng buộc và mù quáng.
-
4:12 - 4:15Nó ràng buộc ta vào một vòng tròn
với những giá trị thiêng liêng -
4:15 - 4:19nhưng qua đó cũng làm chúng ta mù mờ
trước thực tế khách quan. -
4:19 - 4:20Hãy nghĩ như thế này.
-
4:20 - 4:24Việc liên kết qui mô lớn cực kì hiếm trên hành tinh này.
-
4:24 - 4:26Chỉ có một vài giống loài có thể làm được điều này.
-
4:26 - 4:29Đó là một tổ ong, Đó là một gò mối.
Một gò mối khổng lồ. -
4:29 - 4:32Và khi bạn tìm kiếm điều này ở những
loài động vật khác, câu chuyện cũng tương tự vậy. -
4:32 - 4:37Chúng luôn là con cháu của một con chúa đầu đàn duy nhất,
-
4:37 - 4:39vì vậy chúng cùng hội cùng thuyền.
-
4:39 - 4:42Chúng phát triển hoặc giảm thiểu,
chúng sống hay chết, như một tổng thể. -
4:42 - 4:45Chỉ có duy nhất một giống loài duy nhất
trên hành tinh có thể làm được điều này -
4:45 - 4:47mà không cần quan hệ thân thích,
và đó là, dĩ nhiên rồi, là chúng ta. -
4:47 - 4:49Đây là công trình trùng tu di tích Babylon,
-
4:49 - 4:52và đây là Tenochtilan.
-
4:52 - 4:54Bây giờ xem chúng ta đã làm như thế nào vậy?
Chúng ta đã thay đổi như thế nào -
4:54 - 4:57từ chỉ biết săn bắn hái lượm 10,000 năm trước
-
4:57 - 5:01đến xây dựng những thành phố khổng lồ như thế này
chỉ trong vòng mấy nghìn năm? -
5:01 - 5:04Đó là điều kì diệu, và để lý giải
-
5:04 - 5:08cho điều này chính là khả năng khoanh vùng những giá trị thiêng liêng.
-
5:08 - 5:12Như bạn thấy, những ngôi đền và các vị thần đóng vai trò quan trọng trong tất cả các nền văn minh cổ đại
-
5:12 - 5:16Đây là bức ảnh của người Hồi Giáo
xung quanh Kaaba ở Mecca. -
5:16 - 5:19Đây là một hòn đá thiêng, và khi mọi
người cùng nhau đứng xung quanh nó -
5:19 - 5:23họ kết nối với nhau, tin tưởng lẫn nhau, và
họ trở thành một. -
5:23 - 5:26Như khi bạn cho dòng điện chạy qua một cuộn dây
-
5:26 - 5:28trong cuộn dây sẽ xuất hiện từ trường
-
5:28 - 5:31Khi con người đứng thành vòng tròn,
họ tao ra dòng điện. -
5:31 - 5:32Chúng ta thích đứng vòng tròn
xung quanh một thứ gì đó. -
5:32 - 5:36Chúng ta đứng vòng tròn quanh quốc kì
và sau đó chúng ta có thể tin tưởng nhau. -
5:36 - 5:39Chúng ta có thể chiến đấu
như một đội, một khối. -
5:39 - 5:42Nhưng thậm chí khi đạo đức ràng buộc
con người lại với nhau, -
5:42 - 5:46thành một nhóm, vòng tròn này cũng che mắt họ.
-
5:46 - 5:48Nó làm họ xuyên tạc hiện thực.
-
5:48 - 5:52Chúng ta bắt đầu phân chia
thành phe tốt với xấu. -
5:52 - 5:56Quá trình đó khá thú vị.
Thật sự thấy thỏa mãn. -
5:56 - 6:00Nhưng nó lại là biến dạng tổng thể của thực tại.
-
6:00 - 6:03Bạn có thể thấy từ trường đạo đức
hoạt động trong Quốc hội Mỹ, -
6:03 - 6:05Đây là biểu đồ chỉ ra mức độ bầu cử
-
6:05 - 6:08tại Quốc hội giảm mạnh về phía trục trái-phải
-
6:08 - 6:11vì vậy nếu bạn biết ai theo Đảng cộng
hòa hoặc Đảng bảo thủ, -
6:11 - 6:14bạn sẽ biết chính xác cách họ bầu cử
về những vấn đề trọng đại. -
6:14 - 6:16Và điều bạn có thể nhìn thấy là,
-
6:16 - 6:19hàng thập kỉ sau Nội Chiến,
-
6:19 - 6:21Quốc hội bị phân chia rõ ràng,
-
6:21 - 6:24như bạn có thể đoán được,
tăng cao hết mức có thể. -
6:24 - 6:27Nhưng sau Thế Chiến thứ 2, mọi thứ đều tuột dốc
-
6:27 - 6:30và chúng ta đạt đến mức độ thấp lịch sử
của sự phân cực -
6:30 - 6:31Đó đã từng là thời kì hoàng kim
của đa đảng, -
6:31 - 6:35ít nhất về khả năng hợp tác của các đảng
-
6:35 - 6:38và giải quyết những vấn đề quốc gia
-
6:38 - 6:42Nhưng trong những năm 1980, 1990,
trường điện từ xuất hiện trở lại. -
6:42 - 6:45Sự phân cực tăng lên.
-
6:45 - 6:48Ngày trước thường là đảng bảo thủ, ôn hòa và tự do
-
6:48 - 6:50cùng làm việc tại Quốc hội.
-
6:50 - 6:52Họ có thể tự sắp xếp, thành lập ủy ban đa đảng
-
6:52 - 6:56nhưng trường điện từ đạo đức
đã làm đảo lộn tất cả -
6:56 - 6:58trường lực tăng lên,
-
6:58 - 7:01Đảng Dân Chủ và Cộng Hòa hình thành.
-
7:01 - 7:03Điều này làm cho việc kết giao,
-
7:03 - 7:04hay việc hợp tác càng trở nên khó khăn hơn.
-
7:04 - 7:09Những người đã nghỉ hưu cho rằng điều này
giống như cuộc chiến giữa các băng đảng vậy. -
7:09 - 7:13Có ai chú ý đến việc có đến 2 trên 3 cuộc tranh luận
-
7:13 - 7:16mà Obama đeo cà vạt xanh
còn Romney dùng màu đỏ? -
7:16 - 7:18Bạn có biết tại sao họ lại làm vậy không?
-
7:18 - 7:22Để cho Bloods và Crips biết nên bầu cho bên nào mà thôi
(Cười lớn) -
7:22 - 7:25Sự phân cực mạnh mẽ nhất xảy ra giữa
những nhà chính trị ưu tú của chúng ta. -
7:25 - 7:27Không ai nghi ngờ về việc điều này đang xảy ra tại Washington.
-
7:27 - 7:31Nhưng có một số người nghi ngờ rằng
nó có đang xảy ra trong xã hội hay không. -
7:31 - 7:32Trong 12 năm gần đây,
-
7:32 - 7:34điều này càng trở nên rõ ràng hơn bao giờ hết.
-
7:34 - 7:37Hãy nhìn vào số liệu được lấy từ
Cuộc khảo sát bầu cử quốc gia tại Mỹ. -
7:37 - 7:40Trong cuộc khảo sát này,
họ hỏi về một thứ -
7:40 - 7:42được gọi là mức độ cảm giác nhiệt kế.
-
7:42 - 7:46Bạn cảm thấy sự ấm áp hay lạnh lùng
-
7:46 - 7:49về người Mỹ bản địa hoặc quân sự, hay Đảng Cộng Hòa
-
7:49 - 7:52Đảng Dân Chủ, tất cả mọi thứ về cuộc sống ở Mỹ.
-
7:52 - 7:54Dòng màu xanh miêu tả về mức độ ấm áp mà
những người thuộc Đảng Dân Chủ cảm nhận -
7:54 - 7:57về đảng Dân Chủ, và người ta yêu thích họ.
-
7:57 - 8:00Mức độ đánh giá là 70 trên 100.
-
8:00 - 8:03Người thuộc Đảng Cộng Hòa thích Đảng Cộng Hòa.
Cũng không ngạc nhiên lắm. -
8:03 - 8:05Nhưng nếu bạn nhìn vào mức độ đánh giá chéo các Đảng,
-
8:05 - 8:07bạn sẽ thấy mức độ thấp hơn, nhưng thật ra
-
8:07 - 8:09khi tôi nhìn thấy những dữ liệu này lần đầu
tôi cũng rất ngạc nhiên. -
8:09 - 8:13Thật ra nó không tệ lắm. nhưng nếu bạn quay về thời kì
quản lí của Carter, thậm chí Reagan, -
8:13 - 8:17người ta đánh giá những đảng khác nhau ở mức 43,45.
Cũng không tệ lắm. -
8:17 - 8:19Nó chỉ hạ xuống rất nhẹ nhàng thôi,
-
8:19 - 8:23nhưng nhìn xem điều gì đã xảy ra vào
thời kì George W.Bush và Obama. -
8:23 - 8:26Tuột dốc không phanh.
Có điều gì đó đã xảy ra ở đây. -
8:26 - 8:28Ý thức phân cực lại trở lại,
-
8:28 - 8:31và hiện nay, gần đây nhất,
-
8:31 - 8:33Người Đảng Dân chủ không thích người Đảng Cộng Hòa.
-
8:33 - 8:36Người Đảng Cộng Hòa không ưa người Đảng Dân Chủ.
Chúng ta đang thay đổi. -
8:36 - 8:39Ý thức phân cực đang ảnh hưởng tới chúng ta.
-
8:39 - 8:43Tương tự như việc hình thành hai đại dương
và chia rẽ toàn đất nước, -
8:43 - 8:47chia lãnh thổ làm hai miền
-
8:47 - 8:50như Bloods và Crips vậy.
-
8:50 - 8:53Có rất nhiều lí do giải thích cho việc này,
-
8:53 - 8:56và có nhiều điều ta không thể thay đổi được.
-
8:56 - 8:58Chúng ta sẽ không bao giờ được tham dự lớp học chính trị
-
8:58 - 9:02được rèn luyện bởi kinh nghiệm chiến đấu
cùng nhau -
9:02 - 9:04trong Thế Chiến II chống lại kẻ thù chung.
-
9:04 - 9:08Chúng ta sẽ không bao giờ có lại thời kì
chỉ có ba đài truyền hình duy nhất, -
9:08 - 9:11tất cả đều rất hòa thuận với nhau.
-
9:11 - 9:16Và chúng ta sẽ không bao giờ còn một nhóm lớn
các đảng viên Đảng Dân Chủ phía nam -
9:16 - 9:20và các đảng viên Đảng Cộng hòa phía bắc
làm mọi chuyện đơn giản đi, -
9:20 - 9:24những sự kết hợp giữa các đảng với nhau.
-
9:24 - 9:27Vì rất nhiều lí do, mà những thập kỉ sau Thế Chiến II
-
9:27 - 9:29đã trở thành thời kì lịch sử bất thường.
-
9:29 - 9:32Chúng ta sẽ không bao giờ trở lại được thời kì
sự phân cực ở mức thấp nhất nữa. Tôi tin như vậy. -
9:32 - 9:35Nhưng chúng ta cũng có thể làm được nhiều thứ.
Có hàng tá -
9:35 - 9:38hàng tá những cải cách mà chúng ta có thể làm
để giúp mọi thứ trở nên tốt đẹp hơn, -
9:38 - 9:40vì có rất nhiều sự rối loạn có thể
được tìm ra trực tiếp -
9:40 - 9:44những điều mà Quốc hội đã làm
vào những năm 1990 -
9:44 - 9:49đó là tạo ra một tổ chức phân cực mạnh mẽ hơn
rối loạn hơn. -
9:49 - 9:51Những thay đổi này được nhắc đến trong rất nhiều cuốn sách.
-
9:51 - 9:54Có hai quyển sách mà tôi muốn giới thiệu,
-
9:54 - 9:56và chúng liệt kê rất nhiều cái cách.
-
9:56 - 9:59Tôi sẽ nhóm chúng vào ba nhóm lớn ở đây.
-
9:59 - 10:02Nếu bạn nghĩ rằng đây là vấn đề của sự rối loạn,
-
10:02 - 10:05siêu phân cực, thì bước đầu tiên chính là
-
10:05 - 10:10làm những gì bạn có thể làm để càng ít
những siêu đảng phái được bầu cử lần đầu tiên, -
10:10 - 10:12và khi bạn đóng lại bầu cử đảng sơ bộ,
-
10:12 - 10:15và chỉ có những đảng viên của Đảng Cộng hòa và Dân chủ được bầu cử,
-
10:15 - 10:19bạn đang đề cử và lựa chọn những người
thuần túy theo đảng phái đó. -
10:19 - 10:22Vì vậy bầu cử sơ bộ sẽ làm cho vấn đề bớt nghiêm trọng đi rất nhiều.
-
10:22 - 10:27Nhưng vấn đề không đơn giản là chúng ta sẽ chọn những người xấu cho Quốc hội.
-
10:27 - 10:30Theo kinh nghiệm bản thân, và từ những gì tôi nghe được từ những thành viên trong Quốc hội,
-
10:30 - 10:33phần lớn mọi người làm việc ở Quốc hội
là những người tốt, chăm chỉ, -
10:33 - 10:36và thông minh, họ thật sự muốn giải quyết mọi vấn đề
-
10:36 - 10:39nhưng một khi họ tới được đó
họ thấy mình bị ép buộc -
10:39 - 10:42chơi một trò chơi với phần thưởng là siêu đảng phái
-
10:42 - 10:43và trừng phạt những tư tưởng độc lập.
-
10:43 - 10:46Bạn bước ra khỏi ranh giới, bạn bị trừng phạt.
-
10:46 - 10:48Có rất nhiều cải cách mà chúng ta có thể làm
-
10:48 - 10:49để đảo ngược lại vấn đề này.
-
10:49 - 10:52Ví dụ như Quyền" Công Dân" là một tai họa,
-
10:52 - 10:54vì điều này đồng nghĩa với việc dí khẩu súng bằng tiền vào đầu bạn,
-
10:54 - 10:57và nếu bạn bước ra khỏi ranh giới,
nếu bạn cố gắng chạm tới phía bên kia, -
10:57 - 10:59sẽ có hàng tấn tiền được trả cho đối thủ của bạn
-
10:59 - 11:05để làm cho mọi người nghĩ rằng bạn là một người tồi tệ
bằng những cách quảng cáo tiêu cực. -
11:05 - 11:07Nhưng lớp thứ ba của cái cách chính là việc
chúng ta phải thay đổi -
11:07 - 11:10bản chất mối quan hệ xã hội trong Quốc hội.
-
11:10 - 11:15Những chính trị gia mà tôi từng gặp là những người thực sự hướng ngoại,
-
11:15 - 11:18thân thiện, và là những người có kĩ năng xã hội tuyệt vời
-
11:18 - 11:21và đó là bản chất của chính trị.
Bạn phải tạo dựng được mối quan hệ, -
11:21 - 11:24hợp tác làm ăn, và bạn phải biết nịnh hót,
tâng bốc -
11:24 - 11:27bạn phải sử dụng kĩ năng của bản thân,
-
11:27 - 11:29và đó là luôn là cách mà chính trị hoạt động.
-
11:29 - 11:32Nhưng từ đầu những năm 1990,
khi Hạ viện lần đầu tiên -
11:32 - 11:34thay đổi lịch trình pháp lí
-
11:34 - 11:38vì vậy các công việc về cơ bản phải hoàn thành
vào giữa tuần. -
11:38 - 11:40Ngày nay, các Nghị sĩ làm việc vào sáng thứ Ba,
-
11:40 - 11:43họ chiến đấu trong 2 ngày, sau đó trở về nhà vào
chiều thứ Năm. -
11:43 - 11:45Họ không chuyển gia đình tại các Quận lớn.
-
11:45 - 11:47Họ không gặp gỡ vợ chồng hoặc con cái của người khác.
-
11:47 - 11:50Không có thêm một mối quan hệ nào cả.
-
11:50 - 11:54Và khi cố gắng gia nhập Quốc hội
mà không có mối quan hệ xã hội nào -
11:54 - 11:57thì cũng giống như việc chạy một chiếc xe mà không có xăng vậy.
-
11:57 - 11:59Chúng ta có nên thấy bất ngờ khi tất cả những việc này
đều đóng băng -
11:59 - 12:03bị tê liệt và phân cực?
-
12:03 - 12:05Chỉ cần một thay đổi đơn giản trong lịch trình pháp lí
-
12:05 - 12:07ví dụ như có công việc xảy ra trong 3 tuần lễ
-
12:07 - 12:09và họ có 1 tuần nghỉ ngơi và về nhà,
-
12:09 - 12:12có thể làm thay đổi mối quan hệ cơ bản trong Quốc hội.
-
12:12 - 12:15Có rất nhiều việc ta có thể làm,
nhưng ai là người sẽ thúc đẩy mọi người thực hiện? -
12:15 - 12:18Có một vài nhóm đang làm điều này.
-
12:18 - 12:20Nhóm No Labels và Common Cause,
-
12:20 - 12:22có những ý tưởng rất hay về những thay đổi chúng ta cần thực hiện
-
12:22 - 12:25làm cho chế độ dân chủ trở nên có trách nhiệm
và Quốc hội trở nên hiệu quả hơn. -
12:25 - 12:27Nhưng tôi muốn bổ sung thêm những việc làm của họ
-
12:27 - 12:31với một chút mẹo tâm lí như thế này.
-
12:31 - 12:34Không có điều gì có thể kéo con người
lại gần nhau như một mối đe dọa chung cả -
12:34 - 12:38hoặc một cuộc tấn công, và đặc biệt là
cuộc tấn công từ kẻ thù nước ngoài, -
12:38 - 12:43trừ khi, dĩ nhiên rồi, mối đe dọa đó tấn công cái gọi là
phân cực tâm lí của chúng ta, -
12:43 - 12:46trong trường hợp, như tôi đã nói, nó có thể kéo chúng ta ra xa nhau hơn.
-
12:46 - 12:49thỉnh thoảng một mối đe dọa có thể phân chia chúng ta, như ta đã thấy.
-
12:49 - 12:52Nhưng nếu trong trường hợp chúng ta đối mặt không chỉ một
-
12:52 - 12:54mà thực ra nhiều mối đe dọa như vậy
-
12:54 - 12:55khi mà có rất nhiều thứ khó khăn nhào đến,
-
12:55 - 12:58như kiểu "Chuẩn bị bắn, nào mọi người,
-
12:58 - 13:00chúng ta phải làm điều này với nhau, bắt đầu bắn."
-
13:00 - 13:02Bởi vì, thực tế rằng, chúng ta cùng nhau đối mặt với vấn đề.
-
13:02 - 13:05Ở đó chúng ta là một quốc gia.
-
13:05 - 13:07Và đây là một vấn đề khác nữa.
-
13:07 - 13:09Chúng ta cùng nhìn những phiên bản khác nhau của biều đồ này
-
13:09 - 13:13đúng vậy, nó chỉ ra những thay đổi về mức độ giàu có từ năm 1979,
-
13:13 - 13:15và như bạn thấy ở đây, tất cả những thành quả này
-
13:15 - 13:20đạt tới top 20%, và đặc biệt hơn là top 1%.
-
13:20 - 13:22Sự mất bình đẳng phát triển có liên quan đến
-
13:22 - 13:25rất nhiều vấn đề đối với nền dân chủ quốc gia.
-
13:25 - 13:28Đặc biệt, nó phá hủy khả năng tin tưởng người khác của con người,
-
13:28 - 13:31khả năng cảm nhận rằng chúng ta ở cùng một con thuyền, vì rõ ràng là chúng ta không như thế.
-
13:31 - 13:34Một vài người đang ngồi ở đó một cách an toàn
trong chiếc du thuyền tư nhân to tướng. -
13:34 - 13:36Những người khác thì đang cố bám vào những mảnh gỗ nhỏ.
-
13:36 - 13:38Chúng ta không cùng một con thuyền,
nghĩa là -
13:38 - 13:43không ai sẵn sàng hy sinh vì lí tưởng chung.
-
13:43 - 13:46Phía cánh tả đang gào thét về vấn đề này trong 30 năm ròng,
-
13:46 - 13:51còn phía cánh hữu thì nói" Hả? Cái gì cơ? Ô chẳng có vấn đề gì. Không có vấn đề gì."
-
13:51 - 13:53Bây giờ,
-
13:53 - 13:56Tại sao điều này lại xảy đến với chúng ta?
Tại sao sự bất bình đẳng lại gia tăng? -
13:56 - 13:59Một trong những lí do lớn nhất, sau sự toàn cầu hóa,
-
13:59 - 14:02thực ra là vấn đề thứ tư rồi,
-
14:02 - 14:04đó là gia tăng tỉ lệ sinh con ngoài giá thú.
-
14:04 - 14:07Biểu đồ này chỉ ra sự tăng nhẹ trong tỉ lệ sinh con ngoài giá thú
-
14:07 - 14:09từ những nhăm 1960,
-
14:09 - 14:12Phần lớn những đứa trẻ gốc Tây Ban Nha hoặc da đen được sinh ra bởi những người mẹ chưa kết hôn.
-
14:12 - 14:15Những đứa trẻ da trắng rồi cũng sẽ như vậy.
-
14:15 - 14:17Trong một thập kỉ, hoặc là hai, phần lớn trẻ em Hoa Kỳ
-
14:17 - 14:20được sinh ra trong một gia đình không có người cha.
-
14:20 - 14:22Nghĩa là gia đình này có ít tiền hơn.
-
14:22 - 14:26Nhưng không chỉ vấn đề tiền bạc.
Đó cũng là cuộc chiến giữa ổn định và hỗn loạn. -
14:26 - 14:28Theo tôi được biết với những trẻ em
đường phố ở Brazil, -
14:28 - 14:34bạn trai của những người Mẹ rất nguy hiểm đối với bọn trẻ.
-
14:34 - 14:38Bây giờ phía cánh hữu đang gào thét về vấn đề này từ những năm 1960,
-
14:38 - 14:41và phía bên cánh tả thì nói "Đó không phải là vấn đề. Không phải là một vấn đề."
-
14:41 - 14:43Phía bên trái đã rất miễn cưỡng nói rằng,
-
14:43 - 14:47việc hôn nhân thực ra là tốt cho phụ nữ và trẻ em.
-
14:47 - 14:49Để tôi nói rõ nhé. Tôi không đổ lỗi cho những người phụ nữ.
-
14:49 - 14:50Tôi phê bình những người đàn ông nhiều hơn.
-
14:50 - 14:52những người không có trách nhiệm với những đứa con của mình
-
14:52 - 14:55và cả hệ thống kinh tế làm cho điều này
càng khó khăn hơn -
14:55 - 14:58cho người đàn ông kiếm đủ tiền
để nuôi con của họ. -
14:58 - 15:03Nhưng ngay cả khi bạn không đổ lỗi cho ai cả
thì nó vấn đề cấp quốc gia, -
15:03 - 15:06và một bên thì quan tâm nhiều hơn so với bên còn lại.
-
15:06 - 15:09Tờ New York Times cuối cùng cũng đã chú ý
đến vấn đề này -
15:09 - 15:11với câu chuyện được đăng trên trang đầu vào tháng 7 vừa rồi
-
15:11 - 15:15nói về việc suy giảm hôn nhân dẫn đến sự bất bình đẳng.
-
15:15 - 15:19Chúng ta đang trở thành một quốc gia với hai tầng lớp.
-
15:19 - 15:21Khi người Mỹ học đại học và cưới một người khác,
-
15:21 - 15:24tỉ lệ họ li hôn là rất thấp.
-
15:24 - 15:27Họ kiếm được nhiều tiền hơn, họ đầu tư chúng vào những đứa con của mình,
-
15:27 - 15:29một vài người trở thành hổ mẹ,
-
15:29 - 15:30những đứa trẻ được nuôi dạy với tất cả khả năng của họ,
-
15:30 - 15:33và bọn trẻ tiếp tục trở thành
-
15:33 - 15:372 dòng trên cùng của biểu đồ này.
-
15:37 - 15:40Và sau cùng những người khác:
-
15:40 - 15:43bọn trẻ không được hưởng lợi ích từ những cuộc hôn nhân ổn định,
-
15:43 - 15:45những đứa trẻ không được đầu tư
-
15:45 - 15:46không được lớn lên trong môi trường ổn định,
-
15:46 - 15:51và chúng trở thành ba dòng cuối cùng của biểu đồ đó.
-
15:51 - 15:55Một lần nữa, chúng ta nhìn hai biểu đồ này và cùng nói về một vấn đề.
-
15:55 - 15:58Trước đó chúng ta đã tìm ra vấn đề, chúng ta bắt đầu làm việc với nó
-
15:58 - 16:00chúng ta đã làm được một số thứ,
-
16:00 - 16:03và có vấn đề gì không khi mọi người không nhìn thấy nỗi lo lắng của tôi?
-
16:03 - 16:06Nhưng nếu tất cả mọi người đều bỏ qua sự mù quáng trong quan điểm đảng phái,
-
16:06 - 16:09chúng ta có thể nhìn thấy rõ ràng hai vấn đề này
-
16:09 - 16:12thực sự đã được đề cập đến cùng môt lúc.
-
16:12 - 16:14Nhưng nếu bạn thật sự quan tâm đến đầu vào của sự bất bình đẳng,
-
16:14 - 16:16ban có thể muốn nói chuyện hợp với một số
nhóm truyền giáo Đạo Thiên Chúa -
16:16 - 16:19đang làm việc để thúc đẩy hôn nhân.
-
16:19 - 16:21Nhưng sau khi bạn được dẫn đến một vấn đề rằng,
-
16:21 - 16:24phụ nữ không muốn cưới một ai đó
-
16:24 - 16:26không có việc làm.
-
16:26 - 16:28Nếu bạn thật sự quan tâm đến việc củng cố gia đình,
-
16:28 - 16:30bạn có thể muốn nói chuyện với ai trong nhóm cộng hòa
-
16:30 - 16:33những người đang đẩy mạnh sự bình đẳng trong giáo dục,
-
16:33 - 16:35những người đang làm gia tăng những làn sóng nhỏ nhất
-
16:35 - 16:38những người đang tìm cách ngăn cản những người đàn ông
-
16:38 - 16:40bị mắc kẹt trong hệ thống tư pháp hình sự và
-
16:40 - 16:43bị đưa ra khỏi thị trường hôn nhân
trong suốt cuộc đời mình. -
16:43 - 16:49Kết luận lại, có ít nhất bốn vấn đề đang ở trước mắt chúng ta.
-
16:49 - 16:52Bao nhiêu người có thể nhìn ra bốn vấn đề đó?
-
16:52 - 16:54Hãy giơ tay lên ngay bây giờ nếu bạn sẵn sàng thừa nhận
-
16:54 - 16:57rằng cả bốn đều là những vấn đề quan trọng.
-
16:57 - 16:59Làm ơn hãy giơ tay lên ạ.
-
16:59 - 17:01Vậy là phần lớn mọi người đều nghĩ như vậy.
-
17:01 - 17:04Vậy thì xin chúc mừng, các bạn là những thành viên đương nhiệm
-
17:04 - 17:07của câu lạc bộ Asteriods, nơi mà
-
17:07 - 17:10tất cả những người Mỹ sẵn sàng thừa nhận
-
17:10 - 17:13rằng có một bên đã thực sự chỉ ra vấn đề.
-
17:13 - 17:16Trong câu lạc bộ Asteroids này, chúng ta không bắt đầu bằng việc tìm kiếm một sân chơi chung
-
17:16 - 17:18Ý kiến chung rất khó để tìm thấy.
-
17:18 - 17:20Không, chúng ta sẽ bắt đầu bằng việc tìm ra những mối đe dọa chung
-
17:20 - 17:24vì những mối đe dọa này tạo nên sân chơi chung.
-
17:24 - 17:28Tôi quá ngây thơ sao? Quá ngây thơ để nghĩ rằng
-
17:28 - 17:29mọi người có thể bỏ thanh kiếm của họ xuống
-
17:29 - 17:33và phía cánh tả cũng như phía cánh hữu đồng lòng làm việc với nhau?
-
17:33 - 17:35Tôi không nghĩ như vậy, vì nó đang xảy ra,
-
17:35 - 17:39không thường xuyên, nhưng có rất nhiều ví dụ để chỉ ra điều này.
-
17:39 - 17:40Có một việc ta có thể làm.
-
17:40 - 17:44Bởi vì người Mỹ dù ở bên nào cũng quan tâm đến sự giảm sút về lễ nghi
-
17:44 - 17:46và họ đã tạo ra cả tá tổ chức
-
17:46 - 17:48ở tất cả các cấp, ví dụ như,
-
17:48 - 17:50xuống tới những tổ chức địa phương,
-
17:50 - 17:52ví dụ như To the Village Square ở Tallahassee, bang Florida,
-
17:52 - 17:55nơi đang cố gắng mang những người dẫn đầu của bang cùng nhau tạo điều kiện
-
17:55 - 17:58sắp xếp lại mối quan hệ giữa người với người
-
17:58 - 18:01để giải quyết những vấn đề ở Florida.
-
18:01 - 18:06Người Mỹ ở cả hai bên đều quan tâm đến nạn đói toàn cầu và bệnh AIDS,
-
18:06 - 18:09và rất nhiều vấn đề nhân đạo,
-
18:09 - 18:12tự do và truyền giáo thực sự là những đồng minh tự nhiên,
-
18:12 - 18:13và lúc đó mọi người thực sự làm việc với nhau
-
18:13 - 18:15để giải quyết những vấn đề này.
-
18:15 - 18:18Và bất ngờ hơn, họ có khi còn để mắt
-
18:18 - 18:20công lí tội phạm.
-
18:20 - 18:24Ví dụ, tỉ lệ bắt giữ, dân số tù nhân
-
18:24 - 18:28tại đất nước đã tăng gấp 4 lần kể từ năm 1980.
-
18:28 - 18:31Và bây giờ là thảm họa xã hội,
-
18:31 - 18:33và những người đảng cộng hòa thực sự quan tâm đến vấn đề này.
-
18:33 - 18:35Trung tâm luật dành cho người nghèo ở phía nam
thường xuyên đấu tranh -
18:35 - 18:38đối với những khu phức hợp nhà tù-công nghiệp để ngăn chặn hệ thống này
-
18:38 - 18:41ngày càng liên quan đến những thanh niên trẻ nghèo khó.
-
18:41 - 18:43Nhưng những người đảng dân chủ có hài lòng với điều này không?
-
18:43 - 18:46Grover Norquist thì không, bởi vì hệ thống này
-
18:46 - 18:50tiêu tốn một số tiền không thể tưởng tượng nổi.
-
18:50 - 18:52Và vì vậy những khu phức hợp nhà tù- công nghiệp
-
18:52 - 18:56làm phá sản quốc gia, ăn mòn linh hồn của chúng ta
-
18:56 - 19:00nhóm bảo thủ tài chính và bảo thủ Thiên Chúa
-
19:00 - 19:04cùng nhau lập nên một nhóm gọi là "Right on Crime."
-
19:04 - 19:07Và vào thời điểm họ làm việc với trung tâm luật cho những người nghèo ở phía nam
-
19:07 - 19:09để phản đối việc xây dựng nhà tù mới
-
19:09 - 19:12và tạo nên những cải cách để làm cho hệ thống công lí
-
19:12 - 19:15có hiệu quả và nhân đạo hơn.
-
19:15 - 19:18Điều này có thể. Chúng ta có thể làm được.
-
19:18 - 19:21Vì vậy chúng ta đến cuộc chiến này,
-
19:21 - 19:23không phải để đánh nhau,
-
19:23 - 19:26mà là để bắt đầu làm chệch hướng những vấn đề khác.
-
19:26 - 19:29Và nhiệm vụ đầu tiên là khiến cho Quốc hội
-
19:29 - 19:33tự cải cách lại, trước khi quá muộn cho đất nước của chúng ta.
-
19:33 - 19:37Cám ơn các bạn.
(Vỗ tay).
- Title:
- Jonathan Haidt: Làm thế nào để những mối đe dọa phổ biến có thể tạo nên lí tưởng chung
- Speaker:
- Jonathan Haidt
- Description:
-
Nếu một tiểu hành tinh đang hướng đến cho Trái đất, chúng ta muốn tất cả tập hợp lạivới nhau và tìm ra cách để ngăn chặn nó, giống như trong phim, phải không? Tuy nhiên, khi phải đối mặt với những vấn đề lớn, những vấn đề được hỗ trợ bởi những dữ liệu, hay tận thế trong cuộc sống thực tế, chúng ta thường rút lui đảng phái vào các đảng phái mà la hét và bế tắc. Jonathan Haidt cho chúng ta thấy một vài trong số những vấn đề rất thực tế mà chúng ta đang đối mặt - một số nguyên nhân khó chịu của cánh trái, một số cả cánh phải - và cho thấy làm thế nào cả hai bên có thể làm việc với nhau hiệu quả để lợi cho toàn thể nhân loại.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 20:01
TED Translators admin approved Vietnamese subtitles for How common threats can make common (political) ground | ||
Tra Pham accepted Vietnamese subtitles for How common threats can make common (political) ground | ||
AiHau Vo edited Vietnamese subtitles for How common threats can make common (political) ground | ||
AiHau Vo edited Vietnamese subtitles for How common threats can make common (political) ground | ||
AiHau Vo edited Vietnamese subtitles for How common threats can make common (political) ground | ||
AiHau Vo edited Vietnamese subtitles for How common threats can make common (political) ground | ||
AiHau Vo edited Vietnamese subtitles for How common threats can make common (political) ground | ||
AiHau Vo edited Vietnamese subtitles for How common threats can make common (political) ground |