Jonathan Haidt: Hoe gedeelde bedreigingen gedeelde (politieke) standpunten scheppen

Als een meteoriet de aarde bedreigde, zouden we allemaal samenwerken om het gevaar af te wenden, niet? Toch zinken we terug in gepolariseerd getwist en impasse, wanneer we in werkelijkheid staan tegenover grote, met data onderbouwde, wereldbedreigende problemen. Jonathan Haidt toont enkele zeer reële 'meteorieten' die op ons afkomen -- een paar troetelkindjes van zowel de Amerikaanse linkervleugel als de rechtervleugel -- en stelt voor hoe deze beide vleugels zouden kunnen samenwerken om de mensheid tot nut te zijn.

Als je het nieuws gevolgd hebt,

weet je dat er een zwerm gigantische meteorieten

in de komende 50 jaar
gaat inslaan in de Verenigde Staten.

in de komende 50 jaar
gaat inslaan in de Verenigde Staten.

Ik bedoel dan geen meteorieten
van steen en metaal.

Dat zou niet eens zo'n probleem zijn

want als we écht allemaal gaan sterven,

zouden we onze meningsverschillen laten varen
en met het geld over de brug komen

om ze om te leiden.

Ik heb het over bedreigingen die op ons af komen,

omgeven door een energieveld
dat ons polariseert, en daarom verlamt.

omgeven door een energieveld
dat ons polariseert, en daarom verlamt.

Verleden maart zag ik op de TED-conferentie

de lezing van Jim Hansen, de NASA-wetenschapper

die in de jaren 80 voor het eerst alarm sloeg.

Het lijkt erop dat zijn voorspellingen uitkomen.

Het lijkt erop dat zijn voorspellingen uitkomen.

Hier gaan we naartoe
qua mondiale temperatuurstijgingen

en als we zo doorgaan,

krijgen we een temperatuurstijging van 4 à 5 graden
tegen het einde van de eeuw.

krijgen we een temperatuurstijging van 4 à 5 graden
tegen het einde van de eeuw.

Hansen zegt dat we zo'n 5 meter
zeespiegelstijging kunnen verwachten.

Dat ziet er zo uit.

Gedurende het leven van nu geboren kinderen
zullen laaggelegen steden overal ter wereld verdwijnen.

Gedurende het leven van nu geboren kinderen
zullen laaggelegen steden overal ter wereld verdwijnen.

Hansen besloot zijn talk met de woorden:

"Stel je voor dat een gigantische meteoriet
op de aarde afkoerst.

Dat is het equivalent van waarvoor we nu staan.

Toch aarzelen we om actie te ondernemen,

ook al wordt dat met de tijd
steeds moeilijker en duurder."

ook al wordt dat met de tijd
steeds moeilijker en duurder."

Links wil actie ondernemen,

maar rechts ontkent het probleem.

Ik kwam terug van TED,

en de week daarna word ik uitgenodigd voor een etentje

in Washington D.C. waar ik een aantal conservatieve intellectuelen zal ontmoeten, waaronder Yuval Levin.

in Washington D.C. waar ik een aantal conservatieve intellectuelen zal ontmoeten, waaronder Yuval Levin.

Ter voorbereiding las ik dit artikel van Levin

in National Affairs, 'Na de verzorgingsstaat'.

Levin schrijft dat overal ter wereld

landen beginnen te beseffen

dat de sociaal-democratische verzorgingsstaat

onhoudbaar en onbetaalbaar blijkt.

Hij berust op dubieuze economische theorie
en een achterhaald demografisch model.

Hij berust op dubieuze economische theorie
en een achterhaald demografisch model.

Dat klinkt misschien niet zo eng als een meteoriet,

maar bekijk deze grafieken eens, die Levin toonde.

Dit is de nationale schuld

als percentage van Amerika's bbp.

Als je terugrekent tot aan de stichting [van de VS],

leenden we veel geld
voor de Onafhankelijkheidsoorlog.

Oorlogen zijn duur.
Maar dan lossen we af...

en dan... O, wat is dit?
De burgeroorlog is nóg duurder.

Leen een hoop geld.
Afbetalen...

Bijna terug bij nul, en boem!
De Eerste Wereldoorlog.

Het proces herhaalt zich nogmaals.

De Grote Depressie en de Tweede Wereldoorlog.

We komen op een astronomisch niveau,
rond 118% van het bbp.

Niet vol te houden, heel gevaarlijk.

Maar dan lossen we af ... en wat is dit?

Waarom die stijging sinds de jaren 70?

Deels vanwege ongecompenseerde belastingverlagingen,

maar vooral de steeds duurdere
sociale voorzieningen.

Vooral gezondheidskosten.

We benaderen het schuldniveau
van de Tweede Wereldoorlog,

en de babyboomers zijn nog niet eens gepensioneerd.

Dan gebeurt er dit.

Deze gegevens van de Congressional Budget Office

zijn hun meest realistische prognose

bij voortzetting van de huidige trends.

Je ziet misschien dat deze twee grafieken

identiek zijn,
niet qua x- en y-as

of de gegevens die ze vertegenwoordigen,

maar de morele en politieke implicaties
zijn dezelfde.

Ik zal het voor je vertalen.

"We zijn verdoemd tenzij we nu handelen.

Wat bezielt jullie mensen
aan de andere kant van het politieke spectrum?

Kun je de realiteit niet zien?
Als je niet wil helpen, ga dan als de bliksem aan de kant!"

We kunnen beide meteorieten omleiden.

Deze problemen zijn allebei technisch op te lossen.

Ons probleem en onze tragedie is
dat in deze partijgebonden tijden

het simpele feit dat een kant zegt:
"Kijk, een meteoriet",

betekent dat de andere zijde zegt:
"Huh? Wat?

Nee, ik kijk niet eens omhoog. Nee."

Om te begrijpen waarom dit met ons gebeurt

en wat we eraan kunnen doen,
moeten we kijken naar de moraalpsychologie.

Ik ben sociaal psycholoog, en ik bestudeer moraal.

Eén van de belangrijkste principes van moraal
is dat moraal bindt en verblindt.

Eén van de belangrijkste principes van moraal
is dat moraal bindt en verblindt.

Ze bindt ons aan teams die cirkelen rond
heilige waarden

maar maakt ons daarbij blind
voor de objectieve realiteit.

Ik zie het als volgt.

Grootschalige samenwerking is extreem zeldzaam
op deze planeet.

Er zijn slechts enkele soorten die dat kunnen.

Hier is een bijenkorf en een enorme termietenheuvel.

Bij andere dieren werkt dit altijd hetzelfde.

Het zijn altijd kinderen van één koningin.

Ze zitten dus in hetzelfde schuitje.

Ze leven en sterven als één.

Slechts één andere soort kan dat

zonder verwantschap,
en dat zijn wij uiteraard.

Dit is een reconstructie van het oude Babylon,

en dit is Tenochtitlan.

Hoe deden we dit?
Hoe werden we van

jager-verzamelaars, 10.000 jaar geleden

binnen een paar duizend jaar de bouwers
van deze gigantische steden?

Het is miraculeus
en wordt deels verklaard

door het vermogen rond heilige waarden te cirkelen.

Zoals je ziet spelen tempels en goden
een grote rol in oude beschavingen.

Hier zie je moslims rond de Kaaba lopen in Mecca.

Dat is een heilige steen.
Als mensen om iets heen lopen,

verbinden ze zich, kunnen elkaar vertrouwen.
Ze worden een.

Het is alsof je een elektrische draad

door een magnetisch veld beweegt.

Wanneer mensen samen om iets heen lopen,
genereren ze spanning.

We lopen graag om dingen heen.

We lopen om vlaggen heen
en dan kunnen we elkaar vertrouwen

en vechten als team, als eenheid.

Maar ook al smeedt moraal
mensen tot een eenheid, een team,

het omcirkelen verblindt hen.

Ze gaan de werkelijkheid vertekenen.

We gaan alles zien in termen van goed en kwaad.

Dat proces voelt geweldig.
Het voelt echt bevredigend.

Maar het is een grove vertekening van de realiteit.

Je kan de morele elektromagneet zien werken
in het Amerikaanse Congres.

Deze grafiek laat zien hoezeer stemmingen

het Congres in links en rechts verdelen,

zodat, als je weet
hoe progressief of conservatief iemand is,

je precies weet hoe ze gestemd hebben
over de belangrijke thema's.

In de decennia na de burgeroorlog
was het Congres buitengewoon gepolariseerd.

In de decennia na de burgeroorlog
was het Congres buitengewoon gepolariseerd.

In de decennia na de burgeroorlog
was het Congres buitengewoon gepolariseerd.

Zoals je zou verwachten, maximaal.

Maar na de Tweede Wereldoorlog veranderde dat

en we zagen een historisch laag polarisatieniveau.

Dit was de bloeitijd van de eensgezindheid.

In ieder geval werkten de partijen samen
om de nationale problemen op te lossen.

In ieder geval werkten de partijen samen
om de nationale problemen op te lossen.

Maar in de jaren 80 en 90,
slaat de elektromagneet weer aan.

Polarisatie neemt toe.

Conservatieven, gematigden en progressieven
konden in het Congres altijd samenwerken.

Conservatieven, gematigden en progressieven
konden in het Congres altijd samenwerken.

Ze konden zich herschikken
en comités vormen over de partijen heen.

Toen echter de elektromagneet aansloeg,

nam het krachtenveld toe.

Democraten en Republikeinen werden
uit elkaar getrokken.

De omgang met elkaar werd veel moeilijker

en de samenwerking eveneens.

Terugtredende leden zeggen tegenwoordig
dat het op een bendeoorlog lijkt.

Was het iemand opgevallen dat in 2 van de 3 debatten

Obama een blauwe stropdas droeg
en Romney een rode?

Weet je waarom?

Zodat de Bloods en de Crips weten
voor wie ze moeten stemmen. (Gelach)

De polarisatie is het sterkst onder de politieke elite.

Niemand betwijfelt dat dit gebeurt in Washington.

Een tijdlang twijfelden mensen echter
of dit gebeurde.

In de laatste 12 jaar is dit veel evidenter geworden.

In de laatste 12 jaar is dit veel evidenter geworden.

Hier zijn enquete-gegevens
van de American National Elections Survey.

In die enquete vragen ze

naar een zogenaamde thermometeropname.

Dus: hoe warm of koud sta je tegenover, bijvoorbeeld

Indianen, het leger, de Republikeinse Partij,

de Democratische Partij, allerlei groepen.

De blauwe lijn toont hoezeer Democraten
Democraten mogen, en ze mogen ze.

De blauwe lijn toont hoezeer Democraten
Democraten mogen, en ze mogen ze.

Waarden boven de 70 op een schaal tot 100.

Republikeinen mogen Republikeinen.
Dat verbaast niet.

Maar kijk je naar waardering tussen partijen,

dan zie je dat die lager is, maar

de gegevens verbaasden me.

Dit is niet eens zo slecht.
Ga terug naar de regering Carter of zelfs Reagan,

en ze sloegen elkaar aan op 43, 45. Niet heel slecht.

Het neemt iets af.

Maar kijk nu wat er gebeurt
onder George W. Bush en Obama.

Sterke daling. Er is iets aan de hand.

De morele elektromagneet staat weer aan

en tegenwoordig, heel recent,
kunnen Democraten Republikeinen niet luchten.

en tegenwoordig, heel recent,
kunnen Democraten Republikeinen niet luchten.

Republikeinen kunnen de Democraten niet luchten.
We veranderen.

Alsof de morele elektromagneet ons ook beïnvloedt.

Alsof die in de oceanen staat
en het hele land uiteen trekt,

links en rechts in hun eigen territoria,

net als de Bloods en de Crips.

Nu zijn er vele redenen waarom dit gebeurt

en veel daarvan kunnen we niet terugdraaien.

We zullen nooit meer een politieke klasse hebben

die gesmeed was door de ervaring
van het samen vechten

tegen een gezamenlijke vijand
in de Tweede Wereldoorlog.

We zullen nooit meer slechts 3 tv-zenders hebben
die allemaal relatief gematigd zijn.

We zullen nooit meer slechts 3 tv-zenders hebben
die allemaal relatief gematigd zijn.

Nooit meer een grote groep
conservatieve zuidelijke Democraten

en progressieve noordelijke Republikeinen,

wat voor veel overlap zorgt voor samenwerking.

Om vele redenen waren die decennia
na de Tweede Wereldoorlog

een historisch afwijkende tijd.

Zo weinig tweedeling krijgen we nooit meer.

Maar er is veel dat we kunnen doen.
Er zijn tientallen

mogelijke hervormingen om dingen beter te maken.

Veel van onze dysfunctie
komt direct voort uit dingen

die het Congres zichzelf aandeed
in de jaren 90.

Toen is een veel gepolariseerder
en verstoorde institutie ontstaan.

Die veranderingen zijn beschreven in vele boeken.

Deze twee beveel ik van harte aan.

Ze sommen vele hervormingen op.

Ik ga ze hier in drie brede soorten rangschikken.

Als je dit ziet als het probleem van een

hypergepolariseerde institutie,

kun je ten eerste zorgen
dat minder extreme mensen worden verkozen.

Met gesloten voorverkiezingen,

waar enkel de meest toegewijde
Republikeinen en Democraten stemmen,

nomineer en selecteer je
de meest extreme mensen.

Open voorverkiezingen
zouden dat probleem dus grotendeels oplossen.

Maar het probleem is niet primair
dat we slechte mensen kiezen voor het Congres.

Volgens wat ik gezien en gehoord heb,

zijn de meeste mensen in het Congres

goede hardwerkende mensen
die problemen willen oplossen.

Maar eenmaal binnen, worden ze gedwongen

een spel te spelen dat antagonisme beloont

en onafhankelijk denken bestraft.

Als je niet meedoet, word je gestraft.

Er zijn dus veel mogelijke hervormingen

die dit kunnen tegengaan.

De 'Citizens United'-uitspraak was een ramp, bijvoorbeeld.

Dat is een geldkanon dat op je hoofd gericht is,

en doe je iets tegendraads,
probeer je samen te werken met de andere partij,

dan gaat er een bak met geld naar je tegenstander,

voor negatieve advertenties om je zwart te maken.

Maar de derde soort hervormingen
houdt in dat we

de aard van de sociale relaties
in het Congres veranderen.

De politici die ik ken, zijn doorgaans heel extraverte,

vriendelijke, sociaal vaardige mensen.

Dat zit in de aard van het vak.
Je moet relaties aangaan,

deals sluiten, vleien en complimenteren.

Je moet je persoonlijke vaardigheden benutten.

Zo heeft de politiek altijd gewerkt.

Maar sinds de jaren 90 heeft eerst
het Huis van Afgevaardigden

zijn kalender veranderd

zodat alles midden in de week wordt afgehandeld.

Congresleden komen dinsdagochtend binnenvliegen,

ze bakkeleien twee dagen lang
en vliegen donderdagmiddag naar huis.

Ze brengen hun gezinnen niet naar het District.

Ze ontmoeten elkaars partners of kinderen niet.

Er is geen relatie meer.

En het Congres proberen te runnen
zonder menselijke relaties

is als het rijden in een auto zonder olie.

Moeten we verbaasd zijn als het hele zaakje versteent

en afglijdt tot verlamming en polarisatie?

Een eenvoudige verandering van hun werkrooster,

zoals drie weken werken
en dan een week naar huis kunnen,

zoals drie weken werken
en dan een week naar huis kunnen,

zou de fundamentele relaties
in het Congres veranderen.

Er is dus veel mogelijk,
maar wie zorgt ervoor dat ze het doen?

Er zijn een aantal groepen die hieraan werken.

No Labels en Common Cause hebben volgens mij

erg goede ideeën voor veranderingen

om onze democratie meer responsief
en ons congres effectief te maken.

Maar ik zou hun werk graag aanvullen

met de volgende kleine psychologische truc.

Niets brengt mensen tot elkaar
als een gedeelde bedreiging

of een gedeelde aanval,
vooral van een externe vijand,

tenzij die bedreiging onze gepolariseerde psyche raakt.

Dan kan ze ons ook uiteen trekken.

Soms kan een enkele bedreiging ons polariseren,
zoals we zagen.

Maar wat als de situatie waarvoor we staan
niet een enkele bedreiging is

maar meer zoals dit:

wanneer er zoveel tegelijk op ons afkomt,

is het: "Open het vuur, kom op iedereen...

we moeten samenwerken, begin met schieten."

Want we zitten in die situatie.

Daarin zitten we nu als land.

Hier nog een meteoriet.

We kennen allemaal versies van deze grafiek,
die de veranderingen toont in rijkdom sinds 1979.

We kennen allemaal versies van deze grafiek,
die de veranderingen toont in rijkdom sinds 1979.

Zoals je ziet is alle toename aan welvaart

naar de rijkste 20% gegaan,
en vooral de rijkste 1%.

Stijgende ongelijkheid staat in verband met
zoveel problemen voor een democratie.

Stijgende ongelijkheid staat in verband met
zoveel problemen voor een democratie.

Ze verwoest vooral ons onderling vertrouwen,

het gevoel dat we allemaal in hetzelfde schuitje zitten.
Want dat is duidelijk niet zo.

Sommigen van ons zitten veilig in enorme privé-jachten.

Anderen klampen zich vast aan een stuk drijfhout.

We zitten niet in hetzelfde schuitje en dat betekent dat

niemand iets over heeft voor het algemeen nut.

Al 30 jaar schreeuwt links moord en brand
over deze meteoriet

en rechts zegt: "Huh, wat?
Geen probleem, geen probleem."

Waarom gebeurt dit?

Waarom neemt de ongelijkheid toe?

Een van de belangrijkste oorzaken, na globalisatie,

is deze vierde meteoor:
buitenechtelijke zwangerschappen.

is deze vierde meteoor:
buitenechtelijke zwangerschappen.

Deze grafiek toont de gestage toename van
buitenechtlijke zwangerschappen sinds de jaren 60.

Deze grafiek toont de gestage toename van
buitenechtlijke zwangerschappen sinds de jaren 60.

De meeste Spaanse en zwarte kinderen
zijn van ongehuwde moeders.

Blanken gaan ook die kant op.

Binnen twee decennia worden
de meeste Amerikaanse kinderen

geboren in gezinnen zonder vader.

Er komt dus veel minder geld binnen.

Maar niet alleen geld,
ook stabiliteit versus chaos.

Van het werken met Braziliaanse straatkinderen weet ik

dat mama's vriendje
vaak een zeer gevaarlijke persoon is voor kinderen.

Rechts schreeuwt al sinds de jaren 60 over deze meteoriet,

maar links zei altijd: "Geen probleem. Geen probleem."

Links is steeds zeer terughoudend geweest

over dat het huwelijk goed is voor vrouwen en kinderen.

Voor de duidelijkheid: ik geef niet de vrouwen de schuld.

Eerder de mannen

die geen verantwoordelijkheid nemen
voor hun eigen kinderen

en een economisch systeem dat het moeilijk maakt

voor veel mannen, om genoeg te verdienen
om die kinderen te onderhouden.

Maar al geef je niemand de schuld,
het is een nationaal probleem

en één zijde was bezorgder dan de andere.

De New York Times merkte deze meteoriet eindelijk op,

in een voorpagina-artikel, afgelopen juli,

over hoe de achteruitgang van het huwelijk
bijdraagt aan ongelijkheid.

We verworden tot een natie van slechts twee klassen.

Als Amerikanen studeren en dan met elkaar trouwen,

hebben ze heel lage scheidingspercentages.

Ze verdienen veel geld
en investeren dat in hun kinderen.

Sommigen worden tijgermama's;

De kinderen vervullen hun potentieel

en worden vervolgens
de twee bovenste lijnen in deze grafiek.

en worden vervolgens
de twee bovenste lijnen in deze grafiek.

En dan is er de rest.

De kinderen die niet konden profiteren
van een stabiel huwelijk,

in wie niet zoveel geïnvesteerd werd,

die niet opgroeien in een stabiele omgeving.

Zij worden de onderste twee lijnen in de grafiek.

Nogmaals, we zien dat deze twee grafieken
eigenlijk hetzelfde zeggen.

We hebben een probleem,
we moeten hieraan gaan werken.

We moeten iets doen.

En, waarom zien jullie de dreiging niet?

Maar zelfs als iedereen
zijn partijdige oogkleppen kon afzetten,

zien we dat deze twee problemen het beste
samen aangepakt worden.

zien we dat deze twee problemen het beste
samen aangepakt worden.

Want als je echt geeft om inkomensongelijkheid,

praat dan eens met christelijke organisaties
die het huwelijk propageren.

praat dan eens met christelijke organisaties
die het huwelijk propageren.

Maar dan stoot je op het probleem

dan vrouwen meestal niet willen trouwen met iemand

die geen baan heeft.

Als je families wil versterken,

praat dan eens met progressieve organisaties

die vechten voor gelijke onderwijskansen

en voor de verhoging van het minimumloon,

die proberen te voorkomen dat zovele mannen

het strafrechtelijk systeem ingezogen worden

en nooit meer beschikbaar komen voor het huwelijk.

Om af te ronden:
er komen minstens vier meteorieten op ons af.

Wie kan ze alle vier zien?

Steek je hand op als je toegeeft
dat het alle vier nationale problemen zijn.

Steek je hand op als je toegeeft
dat het alle vier nationale problemen zijn.

Steek alsjeblieft je hand op.

Oké, bijna iedereen.

Gefeliciteerd! Jullie zijn de inaugurele leden van de
Meteorietenclub, een club voor alle Amerikanen

Gefeliciteerd! Jullie zijn de inaugurele leden van de
Meteorietenclub, een club voor alle Amerikanen

die durven toegeven dat de andere zijde
wellicht een punt heeft.

die durven toegeven dat de andere zijde
wellicht een punt heeft.

In de Meteorietenclub zoeken we
niet meteen gedeelde standpunten

want die zijn vaak lastig te vinden.

Nee, we zoeken eerst gedeelde bedreigingen,

want die scheppen gedeelde standpunten.

Ben ik naïef? Is het naïef om te denken

dat mensen ooit hun wapens kunnen neerleggen,

en links en rechts kunnen samenwerken?

Ik denk het niet, want het gebeurt.

Niet heel vaak, maar verscheidene voorbeelden
wijzen in die richting.

Dit is mogelijk voor ons.

Want Amerikanen aan beide zijden
geven om de teruggang in beschaafdheid

en hebben tientallen organisaties opgericht,

op nationaal niveau, zoals deze,

tot vele lokale organisaties

zoals To The Village Square in Tallahassee, Florida,

die leiders van de staat proberen samen te brengen

om ze te laten samenwerken

om Florida's problemen op te lossen.

Amerikanen aan beide zijden geven om
wereldwijde armoede en AIDS,

en op zovele humanitaire terreinen

zijn progressieven en religieuzen in feite
natuurlijke bondgenoten,

die soms hebben samengewerkt
om deze problemen op te lossen.

die soms hebben samengewerkt
om deze problemen op te lossen.

Ze zitten soms zelfs op één lijn

wanneer het gaat om het strafrechtsysteem.

De detentiecijfers, de gevangenispopulatie

in dit land is verviervoudigd sinds 1980.

Dat is een sociale ramp,

en progressieven maken zich hier zorgen over.

Het Southern Poverty Law Center vecht vaak tegen

het industriële gevangenisstelsel,
om te voorkomen

dat meer en meer jonge mannen
opgeslokt worden.

Maar zijn conservatieven hier blij mee?

Grover Norquist niet, want dit systeem
kost ongelofelijk veel geld.

Grover Norquist niet, want dit systeem
kost ongelofelijk veel geld.

Omdat het industriële gevangenissysteem

staten financieel uitkleedt en onze zielen verteert,

kwamen groepen fiscaal conservatieven
en christelijk conservatieven

bijeen in de groep Right on Crime.

Soms werkten ze met het Southern Poverty Law Center

om het bouwen van nieuwe gevangenissen
tegen te gaan

en te werken aan hervormingen
die het gevangenissysteem

efficiënter en humaner moeten maken.

Het is dus mogelijk. We kunnen het.

Laten we daarom onze gevechtsposities innemen.

Niet om elkaar te bevechten,

maar om deze inkomende meteorieten af te wenden.

Laten we allereerst het Congres ertoe brengen
zichzelf te hervormen,

vóórdat het te laat is voor ons land.

Dank je wel. (Applaus)