Return to Video

Antik kalıntıların bulunmasına yardım edin - çok geç olmadan

  • 0:01 - 0:03
    Bir arkeolog olarak
  • 0:03 - 0:06
    sık sık en büyük buluşumun
    ne olduğu sorulur.
  • 0:07 - 0:08
    Cevap ortada:
  • 0:09 - 0:10
    Kocam, Greg.
  • 0:10 - 0:12
    (Kahkaha)
  • 0:12 - 0:14
    Mısır'da ilk kazımda tanıştık.
  • 0:14 - 0:19
    Beklenmedik, muhteşem şeyler
    bulmaya yönelik ilk dersimdi.
  • 0:20 - 0:23
    Bu da inanılmaz bir arkeolojik
    ortaklık başlattı aramızda.
  • 0:24 - 0:30
    Yıllar sonra, en sevdiğimiz heykel çifti
    önünde ona evlenme teklif ettim:
  • 0:30 - 0:32
    Prens Rahotep ve Prenses Nofret,
  • 0:32 - 0:34
    Kahire Müzesi'nde sergileniyor
  • 0:34 - 0:36
    ve tarihi 4.600 yıl öncesine dayanıyor.
  • 0:37 - 0:42
    Greg'ten hayatının geri kalanı boyunca
    benimle olmasını isteyeceksem
  • 0:42 - 0:44
    sonsuza dek birlikte olmaya söz vermiş
  • 0:44 - 0:48
    iki kişi önünde teklif etmeliyim
    diye düşündüm.
  • 0:49 - 0:52
    Bu semboller hala var
    çünkü onlara baktığımızda
  • 0:52 - 0:54
    kendimizi görüyoruz.
  • 0:54 - 0:56
    Ortak insanlık anlayışımızın değişmediğini
  • 0:56 - 0:59
    bize hatırlatan güçlü unsurlar bunlar.
  • 1:00 - 1:05
    Arkeolojik keşfin heyecanı aşk kadar güçlü
  • 1:05 - 1:10
    çünkü antik çağlar hayal edebileceğiniz
    en baştan çıkarıcı sevgilidir.
  • 1:11 - 1:13
    Pek çok arkeolog
  • 1:13 - 1:16
    yakıcı güneş altında
  • 1:16 - 1:18
    arktik rüzgarlarda
  • 1:19 - 1:20
    ve yağmur ormanlarında
  • 1:21 - 1:22
    hayatını geçmişin gizemine adar.
  • 1:24 - 1:25
    Çoğu arar.
  • 1:25 - 1:26
    Bazıları keşfeder.
  • 1:26 - 1:29
    Bir keşfin tarihi
    değiştirebileceği ihtimaline
  • 1:29 - 1:32
    herkes adeta tapıyor.
  • 1:34 - 1:36
    Mısır'daki ilk günümde
  • 1:36 - 1:40
    Mendes adında Kuzeydoğu Mısır Deltasında
  • 1:40 - 1:43
    4.200 yıl öncesinden kalma
    bir mezarlıkta çalıştım.
  • 1:43 - 1:44
    Bu benim resmim
  • 1:44 - 1:45
    Neşe içindeyim.
  • 1:46 - 1:50
    Zümrüt yeşili pirinç tarlalarının
    arasında kazı yaparken
  • 1:50 - 1:52
    sapasağlam bir kap buldum.
  • 1:54 - 1:55
    Kabı ters çevirince
  • 1:55 - 2:00
    onu yapan kişinin parmak izini gördüm.
  • 2:01 - 2:03
    Bir an zaman durdu sanki.
  • 2:04 - 2:05
    Nerede olduğumu unuttum.
  • 2:06 - 2:09
    Çünkü o an anladım ki
  • 2:09 - 2:10
    kazı yaparken
  • 2:10 - 2:12
    insanı bulmak için çalışıyoruz,
  • 2:12 - 2:13
    eşyaları değil.
  • 2:15 - 2:20
    Şu anda ne kadar varsak
    muhteşem geçmişte de o kadar vardık.
  • 2:21 - 2:25
    Giza piramidlerinin önünde
    kaç defa durdum
  • 2:25 - 2:28
    ve nutkum tutuldu size anlatamam.
  • 2:28 - 2:31
    Kendimi dünyanın en şanslı insanı
    gibi hissediyorum.
  • 2:32 - 2:37
    O piramitler insan zekâsının
    ve her şeyin mümkün olduğunun anıtı.
  • 2:38 - 2:41
    Pek çok kişi bunu insan zekâsı
    olarak kabullenemiyor --
  • 2:41 - 2:43
    uzaylıların inşa ettiğine inanıyor.
  • 2:43 - 2:44
    Ama bu çok saçma.
  • 2:45 - 2:49
    Yapmanız gereken tek şey
    ayağa kalkıp yaklaşmak
  • 2:49 - 2:51
    ve yapımda kullanılan araçların bıraktığı
  • 2:51 - 2:55
    izlerde gizlenmiş insan elini görmek.
  • 2:56 - 3:00
    Büyük Giza Piramidi
    her defasında bir taş eklenerek
  • 3:00 - 3:03
    inanılmaz bir bürokratik başarıyla
  • 3:03 - 3:06
    2,3 milyon taş kullanılarak inşa edildi.
  • 3:07 - 3:10
    Zamana karşı koyan piramitler değil,
  • 3:10 - 3:12
    insanın ustalığı.
  • 3:13 - 3:16
    Bu bizim ortak insani zekâmız.
  • 3:18 - 3:20
    Tarih tekerrür ediyor olabilir
  • 3:21 - 3:23
    ama biz tekiz.
  • 3:24 - 3:25
    İşimi çok seviyorum,
  • 3:25 - 3:28
    Çünkü hiç değişmediğimizi görüyorum.
  • 3:29 - 3:34
    Mezopotamya'dan 3.500 yıl öncesine dayanan
  • 3:34 - 3:35
    kayınvalide fıkraları okuyorum.
  • 3:35 - 3:37
    (Kahkahalar)
  • 3:38 - 3:41
    Mısır'da 4.600 yıl öncesinden
  • 3:41 - 3:44
    birbirine küfreden komşuları duyuyorum.
  • 3:44 - 3:49
    Ama en çok sevdiğim,
    3.300 yıl önce Luksor'dan:
  • 3:49 - 3:54
    Dersi asıp içmeye giden
    öğrencileri anlatan bir yazı.
  • 3:54 - 3:56
    (Kahkahalar)
  • 3:56 - 3:58
    Sanki şimdiki çocuklar.
  • 3:58 - 3:59
    (Kahkaka)
  • 4:00 - 4:03
    En harika mimariye tanık oluyorum,
  • 4:04 - 4:06
    göz kamaştıran heykellere --
  • 4:06 - 4:09
    Yani bu resmen taş üzerinde bir selfi
  • 4:09 - 4:12
    ve hep mücevher tutkunu
    olduğumuzu görüyorum.
  • 4:13 - 4:16
    Ayrıca duvarlara her zaman yazı yazıp
  • 4:16 - 4:18
    kedilere aşırı ilgi duyuyormuşuz.
  • 4:18 - 4:19
    (Kahkaha)
  • 4:19 - 4:21
    binlerce yıldır.
  • 4:21 - 4:22
    (Kahkahalar)
  • 4:22 - 4:24
    (Alkış)
  • 4:27 - 4:30
    Arkeologlar, bizden önce gelen
  • 4:30 - 4:32
    milyarlarca insan ve kültürün
  • 4:32 - 4:35
    kültürel anı koruyucuları
  • 4:35 - 4:37
    ve sözcüleridir.
  • 4:37 - 4:40
    Bilim, hayal gücü ve inanmak
  • 4:40 - 4:44
    ölüyü diriltmek için
    kullandığımız süper üçlü.
  • 4:45 - 4:46
    Geçtiğimiz yıl
  • 4:46 - 4:49
    arkeologlar, inanılmaz keşifler
    gerçekleştirdi:
  • 4:50 - 4:53
    Güney Afrika'da yeni
    keşfettiğimiz atalarımız;
  • 4:54 - 4:57
    Kenya'da 3,3 milyon yıl
    öncesine ait araçlar,
  • 4:57 - 4:59
    ki bunlar bugüne dek
  • 4:59 - 5:00
    keşfedilmiş en eski aletler.
  • 5:00 - 5:04
    Bu ise 1718'den,
    Karasakal'ın gemisinde bulunmuş
  • 5:04 - 5:07
    bir dizi tıbbi araç ve gereçten bir parça.
  • 5:07 - 5:12
    Baktığınız bu şey frengi hastalığı
    tedavisinde kullanılıyordu.
  • 5:13 - 5:15
    Of!
  • 5:15 - 5:16
    (Kahkaha)
  • 5:16 - 5:17
    Bunların her birinin ardında
  • 5:17 - 5:21
    meslektaşlarım tarafından
    gerçekleştirilmiş daha binlerce
  • 5:21 - 5:22
    inanılmaz önemli keşif var
  • 5:22 - 5:24
    ama çok ses getirmemiş.
  • 5:25 - 5:31
    Arkeolog olarak yaptığımız en önemli şey,
  • 5:31 - 5:35
    geçmişte yaşamış insanların
  • 5:35 - 5:37
    öğrenmeye değer olduğunu göstermek.
  • 5:38 - 5:41
    Sizce tüm insan topluluklarını
    bu şekilde tanımış ve kabul etmiş olsaydık
  • 5:41 - 5:45
    dünya bugün nasıl bir yer olurdu
    hayal edebiliyor musunuz?
  • 5:47 - 5:50
    Kazıda zor bir görevimiz var:
  • 5:51 - 5:53
    Saha genelde böyle görünüyor.
  • 5:53 - 5:54
    Hiçbir şey göremezsiniz.
  • 5:54 - 5:56
    Peki kazıya nereden başlayacağız?
  • 5:56 - 5:58
    Bu, Kahire'nin güneyinden bir saha.
  • 5:58 - 6:00
    Uzaydan nasıl göründüğüne bakalım.
  • 6:01 - 6:03
    Yine pek bir şey göremezsiniz.
  • 6:03 - 6:06
    Baktığınız şey bir
    WorldView-3 uydu görüntüsü,
  • 6:06 - 6:09
    0,3 metre çözünürlüğe sahip.
  • 6:09 - 6:11
    Yani 24 cm.
  • 6:11 - 6:15
    Bu da demektir ki uzaydan
    yaklaşık 650 km zum yapabilir
  • 6:15 - 6:17
    ve tabletlerinizi görebilirsiniz.
  • 6:18 - 6:19
    Bunu nereden mi biliyorum?
  • 6:20 - 6:23
    Çünkü ben bir uzay arkeoloğuyum.
  • 6:24 - 6:26
    Tekrar edeyim.
  • 6:26 - 6:29
    Ben bir uzay arkeoloğuyum.
  • 6:29 - 6:30
    Yani ben --
  • 6:30 - 6:31
    (Alkış)
  • 6:31 - 6:33
    Teşekkür ederim.
  • 6:33 - 6:37
    Yani ben uydu görüntüleri alıp
    algoritma kullanarak işlemden geçiriyoum
  • 6:37 - 6:40
    ve ışık spektrumunda
    küçük farklılıkları inceliyorum,
  • 6:40 - 6:42
    bu bana yer altında gömülü
    şeyleri gösteriyor,
  • 6:42 - 6:45
    ben de gidip kazıp inceleme yapıyorum.
  • 6:45 - 6:47
    Bu arada,
  • 6:47 - 6:49
    NASA'nın bir Uzay Arkeolojisi
    programı var,
  • 6:49 - 6:51
    gerçek bir iş yani.
  • 6:51 - 6:52
    (Kahkaha)
  • 6:53 - 6:54
    Tekrar bir bakalım.
  • 6:54 - 6:56
    Kahire'nin güneyindeki sahadayız yine.
  • 6:56 - 6:58
    Hiçbir şey görünmüyor.
  • 6:58 - 7:01
    Kırmızı dörtgene dikkat edin.
  • 7:01 - 7:04
    Algoritma kullanarak bu görüntüyü
    incelediğimiz zaman
  • 7:04 - 7:06
    uzay bazlı bilgisayar tomografisi
    gibi varsayın,
  • 7:07 - 7:09
    gördüğünüz şey bu.
  • 7:10 - 7:14
    Bu çizgi daha önce keşfedilmemiş
  • 7:14 - 7:16
    ve kazılmamış bir mezar taşı
  • 7:16 - 7:21
    ve siz binlerce yıl boyunca
    bunu gören ilk insanlarsınız.
  • 7:22 - 7:27
    (Alkışlar)
  • 7:27 - 7:30
    Keşfedilecek ne kaldığı konusunda
  • 7:30 - 7:32
    yalnızca bir başlangıç
    yaptığımız kanısındayım.
  • 7:33 - 7:35
    Sadece Mısır Deltası'nda
  • 7:35 - 7:39
    Mısır kazı sahalarının yüzde birinin
  • 7:39 - 7:42
    binde birinden daha azını kazdık.
  • 7:42 - 7:45
    Buna benim ve ekibimin bulduğu
  • 7:45 - 7:47
    diğer binlerce sahayı eklediğinizde
  • 7:47 - 7:50
    Bildiğimizi sandığımız şeyler
    keşfedilmeyi bekleyen şeylere oranla
  • 7:51 - 7:52
    solda sıfır kalıyor.
  • 7:53 - 7:55
    Meslektaşlarımın tüm dünyada yaptığı
  • 7:55 - 7:57
    yaptıkları harika işlere
  • 7:57 - 7:59
    ve keşfettiklerine baktığınızda
  • 7:59 - 8:05
    milyonlarca keşfedilmemiş arkeolojik
    saha olduğuna inanıyorum,
  • 8:05 - 8:06
    keşfedilmeyi bekliyor.
  • 8:07 - 8:09
    Bunların bulunması,
    varoluşumuzun bütün gücünü
  • 8:09 - 8:13
    açığa çıkaracaktır.
  • 8:14 - 8:17
    Fakat önümüzde bir zorluk var.
  • 8:17 - 8:19
    Geçen yıl içerisinde,
  • 8:19 - 8:22
    arkeolojik sahaların yok edildiğine
  • 8:22 - 8:26
    ve IŞİD gibi grupların toplu
    yağmalama yaptığına dair
  • 8:26 - 8:29
    korkunç haberlere tanık olduk,
  • 8:30 - 8:33
    IŞİD Palmira'da tapınakları yok etti.
  • 8:33 - 8:35
    Bir tapınağı kim havaya uçurur ki?
  • 8:35 - 8:38
    Hz. Yunus'un türbesini yok ettiler.
  • 8:38 - 8:43
    Sahalarda o kadar ciddi
    yağmalamalar gördüm ki
  • 8:43 - 8:46
    ayın kraterlerine benziyordu.
  • 8:47 - 8:51
    IŞİD'in modern insan hayatlarını
    yok etme niyetlerini düşününce
  • 8:51 - 8:56
    kültürel kimliği de yok etmek
    onlar için doğal bir uzantı.
  • 8:56 - 8:59
    Sayısız işgalci kuvvet de
    tarih boyunca aynısını yaptı.
  • 9:00 - 9:04
    IŞİD'in sahaları yağmalayarak
    kar sağladığını biliyoruz
  • 9:04 - 9:05
    ama işin boyutunu bilmiyoruz.
  • 9:06 - 9:08
    Bugün Orta Doğu'da
  • 9:08 - 9:11
    pazardan alacağınız her mal
  • 9:11 - 9:14
    teröre finansal destek veriyor olabilir.
  • 9:15 - 9:17
    Bir sahanın yağmalanması,
  • 9:17 - 9:22
    Parçalarının yüzde 90'ı
    kaybolmuş bir yapbozun
  • 9:22 - 9:25
    kalan parçalarının da tanınmayacak
    hale gelmesi gibi.
  • 9:26 - 9:28
    Bu apaçık tarihi kimlik hırsızlığı.
  • 9:29 - 9:31
    İki tür yağmalama olduğunu biliyoruz:
  • 9:31 - 9:34
    IŞİD gibi suç örgütleri tarafından yapılan
  • 9:34 - 9:38
    ve para için çaresiz kalmış yerli
    halk tarafından yapılan yağmalama.
  • 9:38 - 9:41
    Hepimiz ailemizin karnını doyurmak
    için aynısı yapardık;
  • 9:42 - 9:44
    yerli yağmacıları suçlamıyorum.
  • 9:44 - 9:48
    Aracıları, ahlak dışı tacirleri
  • 9:48 - 9:52
    ve belirsiz veya gerçekte hiç
    olmayan yasaları istismar eden
  • 9:52 - 9:56
    uluslararası sanat pazarını suçluyorum.
  • 9:57 - 10:01
    Yağmalanın küresel boyutta olduğu
    ve artış gösterdiğini biliyoruz
  • 10:01 - 10:04
    fakat an itibariyle durduracak
    hiçbir imkânımız yok.
  • 10:05 - 10:07
    Bu durum değişmeye başlıyor.
  • 10:07 - 10:12
    Ekibim ve ben Mısır'da yağmalayı
    konu alan bir çalışma tamamladık.
  • 10:12 - 10:14
    Herkese açık kaynakları inceledik
  • 10:14 - 10:17
    ve 2002 ile 2013 yılları arasındaki
  • 10:17 - 10:20
    Mısır'daki tüm yağmalamaların
    haritasını çıkardık.
  • 10:20 - 10:25
    267 sahanın yağmalanma
    ve yıkımına ilişkin kanıt bulduk
  • 10:25 - 10:29
    ve haritada 200.000'i aşkın
    alanda gösterdik.
  • 10:30 - 10:31
    Hayret verici.
  • 10:31 - 10:33
    Bu verileri bir araya koyunca
  • 10:33 - 10:35
    yağma noktalarını burada görebilirsiniz.
  • 10:36 - 10:42
    Bir sahada 2009, 2011 ve 2012 yıllarında
    yüzlerce ve yüzlerce nokta
  • 10:42 - 10:43
    yağmalama aşırı artmış.
  • 10:44 - 10:45
    Tüm verileri bir araya gelince
  • 10:45 - 10:48
    sanılanın aksine bulduğumuz şey
  • 10:48 - 10:53
    yağma 2011'de Mısır'da
    Arap Baharı sonrası değil
  • 10:53 - 10:57
    2009'da küresel kriz sonrası artmış.
  • 10:58 - 11:02
    Yani biz yağmanın aslen
    ekonomik bir sorun olduğunu gösteren
  • 11:02 - 11:04
    büyük çapta veri sunduk.
  • 11:05 - 11:08
    Bunu durdurmak için hiçbir şey yapmazsak
  • 11:08 - 11:12
    2040'a kadar Mısır'daki tüm sahalar
    yağmalanmış olacak.
  • 11:13 - 11:16
    Bu yüzden bir dönüm noktasındayız.
  • 11:16 - 11:19
    Yağmayı durdurmak için
    tüm ekipman ve teknolojiye
  • 11:19 - 11:20
    sahip bir nesiliz
  • 11:20 - 11:23
    ama yeterince hızlı çalışmıyoruz.
  • 11:26 - 11:31
    Bazen arkeolojik bir alan
    sizi dayanıklılığıyla şaşırtabilir.
  • 11:31 - 11:34
    Sahadan yeni döndüm.
  • 11:34 - 11:37
    Lisht adında bir sahada
    Mısır'ın eski yapıtlarına ilişkin
  • 11:37 - 11:39
    ortak bir görevde çalışıyordum.
  • 11:39 - 11:44
    Bu saha M.Ö. 1750 ve 2000 yılları arası
    Orta Mısır Krallığı'na ait.
  • 11:44 - 11:47
    Bu Krallık, Eski Mısır'ın
    Rönesans zamanıydı.
  • 11:47 - 11:51
    Yoğun bir iç mücadele
    ve çevresel zorlukların ardından,
  • 11:51 - 11:53
    Mısır yeniden ayağa kalktı,
  • 11:53 - 11:57
    sanat, mimari ve edebiyatta olağanüstü
    bir canlanma gösterdi.
  • 11:57 - 12:00
    Bu Mısır'da araştırma yapılacak
    en güzel zaman dilimi
  • 12:00 - 12:03
    çünkü bize felaketlerin ardından
  • 12:03 - 12:05
    nasıl hayatta kalacağımızı öğretiyor.
  • 12:06 - 12:10
    İşte bu alanda, sayısız yağma
    noktası işaretlemiştik.
  • 12:10 - 12:12
    Lisht soyluların sahasıdır;
  • 12:12 - 12:14
    orada, Firavun'un sarayında
    yaşamış ve çalışmış
  • 12:14 - 12:16
    binlerce insan gömülü olmalıydı.
  • 12:17 - 12:20
    Öncesi ve sonrasını görebilirsiniz,
    düzinelerce yağma kazısı.
  • 12:20 - 12:21
    Kuzey Lisht.
  • 12:21 - 12:23
    Burası Güney Lisht, öncesi ve sonrası
  • 12:25 - 12:26
    Sahaya ilk gittiğimizde
  • 12:26 - 12:29
    yağmalanmış olan
    yüksek rütbeli pek çok görevlinin
  • 12:29 - 12:30
    mezar taşını görebiliyorduk.
  • 12:31 - 12:33
    Anlamanıza yardımcı olayım,
  • 12:34 - 12:39
    Tabut, mücevher ve muhteşem
    heykellerle dolu
  • 12:39 - 12:41
    2x2 metre bir alan düşünün.
  • 12:41 - 12:44
    Şimdi bunu binle çarpın.
  • 12:45 - 12:47
    İşte bizden alınan bu.
  • 12:48 - 12:49
    İşe başladığımda
  • 12:49 - 12:52
    Mısırlı müdürüm Mohamed Yousef
    bana yaklaşarak şöyle dedi:
  • 12:52 - 12:55
    ''Özellikle bu mezar
    üzerinde çalışmalıyız.
  • 12:55 - 12:57
    Yağmacılar saldırdı.
  • 12:57 - 12:59
    Bir şey yapmazsak, geri gelirler.''
  • 12:59 - 13:02
    Tabii ki hak verdim,
    ama bir şey bulacağımızı sanmıyordum.
  • 13:02 - 13:04
    Yağmacıların her şeyi
    çaldığını sanıyordum.
  • 13:04 - 13:07
    Bulmaya başladığımız şeyler
    çok rahatlıcı oldu.
  • 13:07 - 13:10
    Bu tabloya bir bakın. Göz kamaştırıcı.
  • 13:10 - 13:12
    Kazılmış yazıtlar bulmaya başladık.
  • 13:12 - 13:14
    Mezar taşının sahibinin bile
  • 13:14 - 13:17
    şöyle ünvanları vardı:
    ''Ordu Müfettişi''
  • 13:17 - 13:18
    ''Hazine Müfettişi''
  • 13:18 - 13:19
    Umutlanmaya başladım.
  • 13:20 - 13:23
    Belki de ismini bulacaktık.
  • 13:23 - 13:25
    Antik Mısırlılar için
  • 13:25 - 13:28
    amaç, isimlerinin sonsuza dek anılmasıydı.
  • 13:28 - 13:30
    Sonra bir gün,
  • 13:30 - 13:31
    bu açığa çıktı.
  • 13:32 - 13:36
    Mezarın sahibinin ismi: Intef.
  • 13:36 - 13:39
    Hiyeroglif yazı ile yazılmış
  • 13:39 - 13:42
    Mısırlı takımımla birlikte çalışarak
  • 13:42 - 13:46
    3.900 yıl önce yaşamış birinin
    ismini ortaya çıkardık.
  • 13:46 - 13:53
    (Alkışlar)
  • 13:54 - 13:56
    Mısırlı meslektaşlarımla birlikte
  • 13:56 - 13:58
    bu keşfimizi kutladık.
  • 13:58 - 14:01
    Yaptığımız şey doğruydu.
  • 14:01 - 14:04
    Sonra hiç zarar görmemiş
    bu sahte kapıyı bulduk.
  • 14:04 - 14:07
    Üzerinde Intef'in yazıtları vardı.
  • 14:07 - 14:10
    İşte onu burada otururken görüyorsunuz.
  • 14:11 - 14:16
    Şunun farkına vardım, yağmalanmış
    sahalarla ilgili tüm düşüncelerim
  • 14:16 - 14:17
    yanlış çıkmıştı.
  • 14:18 - 14:21
    Her gün 70 Mısırlı ile çalışıyorduk,
  • 14:21 - 14:23
    meslektaş ve arkadaşlar.
  • 14:24 - 14:27
    Orta Doğu'ya karşı bu kadar
  • 14:27 - 14:29
    nefret ve cehalet varken
  • 14:29 - 14:32
    sahadaki her anımız bir
    barış gösterisi gibiydi.
  • 14:33 - 14:36
    Size benzemeyen, sizin gibi düşünmeyen
  • 14:36 - 14:38
    veya sizin gibi konuşmayan
    kişilerle çalışırken
  • 14:38 - 14:41
    paylaştığınız arkeolojik keşif misyonu
  • 14:41 - 14:44
    tüm bu yüzeysel farkları yok ediyor.
  • 14:45 - 14:47
    Bu sezon şunu öğrendim
  • 14:47 - 14:49
    arkeoloji ne bulduğunuzla değil
  • 14:50 - 14:52
    neyin mümkün kıldığınızla ilgili.
  • 14:53 - 14:57
    Bazen seyahat ederken
    kayıp bir aile ferdine rastlıyorsunuz,
  • 14:57 - 14:59
    genlerinizi paylaştığınız değil,
  • 14:59 - 15:01
    hayat kitabında aynı satırı paylaştığınız.
  • 15:02 - 15:04
    Bu kardeşim Omer Farrouk.
  • 15:05 - 15:10
    Omer, Luksor'un kuzeyinde Guft
    kasabasında yaşayan bir Guftlu.
  • 15:10 - 15:12
    Guftlular Mısır Bilimindeki
    ünlü bir geleneğin parçası.
  • 15:12 - 15:15
    Kazıya ve takım çalışmasına
    yardım ediyorlar.
  • 15:15 - 15:18
    Omer benim Operasyon
    ve Mali İşler Müdürüm.
  • 15:18 - 15:20
    Onsuz çalışamam.
  • 15:21 - 15:25
    Yıllar önce bir gün,
    üniversite öğrencisiyken
  • 15:25 - 15:29
    Omer İngilizce bilmeyen
    genç bir Guftulu iken
  • 15:29 - 15:31
    tamamen tesadüf sonucu öğrendik ki
  • 15:31 - 15:33
    aynı yıl
  • 15:34 - 15:36
    aynı ay
  • 15:36 - 15:39
    ve aynı gün altı saat arayla doğmuşuz
  • 15:41 - 15:42
    İkiziz.
  • 15:42 - 15:43
    (Laughter)
  • 15:44 - 15:46
    Bir okyanusla ayrılmış
    ama sonsuza dek bağlı
  • 15:46 - 15:48
    çünkü annemiz Antik Mısır.
  • 15:49 - 15:51
    O gün hep birlikte
    çalışacağımızı anlamıştım.
  • 15:51 - 15:53
    Bunu aklımla değil,
  • 15:54 - 15:58
    her şeyin açıklanamayacağını
    bilen ruhumla anlamıştım.
  • 16:00 - 16:02
    (Arapça) Omer kardeşim,
  • 16:03 - 16:06
    seni hep seveceğim.
  • 16:06 - 16:10
    (İngilizce) Omer kardeşim,
    seni hep seveceğim.
  • 16:11 - 16:13
    Mısır'daki ilk kazımın öncesinde,
  • 16:14 - 16:17
    hocam ünlü Mısır Bilimcisi
    Profesör William Kelley Simpson,
  • 16:17 - 16:19
    beni odasına çağırdı.
  • 16:19 - 16:22
    Bana 2.000 dolarlık bir çek verdi.
  • 16:22 - 16:25
    ''Bu senin masrafların için.
  • 16:25 - 16:27
    Bu yaz harika zaman geçir.
  • 16:28 - 16:31
    Bir gün sen de başkası için aynını
    yapacaksın.'' dedi.
  • 16:32 - 16:36
    O yüzden TED Ödülü dileğim
    kısmen geri ödeme artı faiz için,
  • 16:36 - 16:38
    (Kahkaha)
  • 16:38 - 16:42
    harika bir insanın cömertliği
    ve nezaketi için.
  • 16:44 - 16:45
    Dileğim şu,
  • 16:46 - 16:52
    tüm dünyada milyonlarca
    bilinmeyen arkeolojik sahayı
  • 16:52 - 16:53
    keşfetmemizi diliyorum.
  • 16:53 - 16:58
    Bir 21. yüzyıl küresel
    keşif ordusu yaratarak
  • 16:58 - 17:01
    insan ırkının dayanıklılık
    ve yaratıcılığına dair
  • 17:01 - 17:05
    ipuçları içeren dünyanın
    saklı mirasını bulacağız
  • 17:05 - 17:07
    ve koruyacağız.
  • 17:07 - 17:09
    (Alkış)
  • 17:09 - 17:10
    Teşekkür ederim.
  • 17:10 - 17:13
    (Alkış)
  • 17:18 - 17:20
    Peki bunu nasıl yapacağız?
  • 17:21 - 17:24
    TED Ödülünün parası ile
    online, kitle kaynaklı
  • 17:24 - 17:29
    bir vatandaş bilim platformu oluşturarak
  • 17:29 - 17:33
    dünyada herkesin arkeolojik saha keşfine
  • 17:33 - 17:34
    katılabilmesini sağlayacağız.
  • 17:36 - 17:39
    Dünyada yalnızca 200 uzay arkeoloğu var.
  • 17:39 - 17:42
    Dünyanın saha bulma ve korumasında
  • 17:42 - 17:45
    yardım edebilmesini sağlamak
    benim hayalim.
  • 17:46 - 17:49
    Tek yapmanız gereken giriş yapmak,
    kullanıcı adı belirlemek --
  • 17:49 - 17:51
    istediğiniz o kullanıcı adı zaten alınmış.
  • 17:52 - 17:53
    (Kahkaha)
  • 17:53 - 17:56
    Kısa bir eğitimden geçip
    işe koyulabileceksiniz.
  • 17:56 - 17:57
    Başlangıçta şunu belirteyim,
  • 17:57 - 18:01
    sahalara dair GPS veya harita
    verisi paylaşılmayacak.
  • 18:01 - 18:04
    Biz bu alanlara bir hasta gibi davranmak
  • 18:04 - 18:06
    ve konumlarını gizli tutmak istiyoruz.
  • 18:06 - 18:10
    Sonrasında size bir kart verilecek
    20x20 veya 30x30 metre boyutlarında
  • 18:10 - 18:12
    ve özellikleri aramaya başlayacaksınız.
  • 18:12 - 18:14
    Sizin bir şeyler bulmanız adına
  • 18:14 - 18:17
    ekibimle bir yığın uydu
    görüntüsünü algoritma ile
  • 18:17 - 18:19
    toplu halde işlemden geçireceğiz,
  • 18:19 - 18:21
    yani ciddi ciddi bilimle uğraşacaksınız.
  • 18:21 - 18:22
    Sonra bakmaya başlayacaksınız.
  • 18:22 - 18:24
    Ne görüyorsunuz? Bir tapınak mı?
  • 18:24 - 18:27
    Bir mezar mı? Yoksa piramit mi?
  • 18:27 - 18:31
    Muhtemel bir yıkım veya
    yağmalama görüyor musunuz?
  • 18:31 - 18:33
    Sonra ne olduğunu
    işaretlemeye başlayacaksınız.
  • 18:33 - 18:36
    Ve yan tarafta her zaman
    gördüğünüzle alakalı
  • 18:36 - 18:39
    size yardımcı olacak örnekler olacak.
  • 18:39 - 18:44
    Toplamamızı sağladığınız tüm veriler
    yetkili makamlarla paylaşılacak
  • 18:44 - 18:47
    ve sahaları korumamızı sağlayacak
    global bir alarm sistemi
  • 18:47 - 18:49
    yaratmış olacağız.
  • 18:50 - 18:51
    Ama bununla da bitmeyecek.
  • 18:53 - 18:56
    Bulgularınızı paylaştığımız her arkeolog,
  • 18:56 - 18:59
    Periscope, Google Plus
    ve sosyal medya aracılığıyla
  • 18:59 - 19:04
    kazıya başladıklarında sizi de
    birlikte götürmüş olacaklar.
  • 19:05 - 19:08
    100 yıl önce arkeoloji zenginler içindi.
  • 19:09 - 19:11
    Elli yıl önce,
  • 19:11 - 19:12
    erkekler içindi.
  • 19:13 - 19:15
    Şimdi yalnızca akademisyenler için.
  • 19:16 - 19:21
    Amacımız arkeolojik bulguyu
    demokratik bir hale getirmek
  • 19:21 - 19:23
    ve herkesin katılımını sağlamak.
  • 19:24 - 19:26
    Doksan dört yıl önce
  • 19:26 - 19:29
    Howard Carter, Kral Tut'un mezarını buldu.
  • 19:30 - 19:32
    Yeni Howard Carter kim olacak?
  • 19:34 - 19:35
    Siz olabilirsiniz.
  • 19:38 - 19:40
    Bu platformu yaratarak
  • 19:40 - 19:44
    bizden önce gelmiş
    milyarca insanın konakladığı
  • 19:44 - 19:46
    milyonlarca yer bulacağız.
  • 19:47 - 19:50
    Kim olduğumuz ve nereden
    geldiğimizle alakalı soruları
  • 19:50 - 19:51
    yanıtlamak istiyorsak
  • 19:51 - 19:56
    bu yanıtlar piramit veya saraylarda değil
  • 19:56 - 20:00
    bizden önceki nesillerin
    kent ve kasabalarında gizli.
  • 20:01 - 20:03
    Geçmiş hakkında bilgi edinmek istiyorsak
  • 20:03 - 20:06
    piramitleri ters yüz etmemizin
    zamanı geldi.
  • 20:07 - 20:11
    Geçmişin korunmaya değer
    olduğunu kabul etmek
  • 20:11 - 20:12
    sandığımızdan daha önemli.
  • 20:14 - 20:17
    Bizim de korunmaya değer
    olduğumuz anlamına geliyor.
  • 20:18 - 20:22
    Anlatılacak en büyük hikaye
  • 20:23 - 20:26
    biz insanların ortak yolculuğu.
  • 20:28 - 20:31
    Ama bunu yazabilmemizin tek yolu
  • 20:31 - 20:34
    birlikte yola çıkmamız.
  • 20:35 - 20:36
    Benimle gelin.
  • 20:37 - 20:38
    Teşekkür ederim.
  • 20:38 - 20:42
    (Alkışlar)
Title:
Antik kalıntıların bulunmasına yardım edin - çok geç olmadan
Speaker:
Sarah Parcak
Description:

Sarah Parcak, ayaklarımızın altında gömülü antik hazineleri bulmak için yerden yüzlerce kilometre yukarıda, yörüngede dönen uyduları kullanıyor. Keşfedecek pek çok şey var; Parcak, sadece Mısır Deltasında bulunanların yüzde birinin, binde birini kazdığımızı tahmin ediyor. 2016 TED Ödülü ve bulaşıcı bir arkeoloji hevesine sahip olan Parcak, internet bağlantısına sahip olan herkesin, bilinmeyen antik yerleşimleri keşfetmesi ve ortak insanlık mirasımızın kalıntılarının korunmasına yardım edebilmesini mümkün kılan, GlobalXplorer adında bir platform oluşturdu.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
21:48

Turkish subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.