Jak przyznawana jest Pokojowa Nagroda Nobla ?- Adeline Cuvelier i Toril Rokseth

Zobacz całą lekcję: http://ed.ted.com/lessons/how-does-the-nobel-peace-prize-work-adeline-cuvelier-and-toril-rokseth

Jedna z najbardziej prestiżowych nagród na świecie, Pokojowa Nagroda Nobla, uhonorowała niektóre najznakomitsze i najbardziej poważane osoby
i organizacje w historii. Jak wygląda proces jej przyznawania? Kto może ją otrzymać? Adeline Cuvelier i Toril Rokseth szczegółowo wyjaśnią specyfikę Pokojowej Nagrody Nobla.

Lekcja: Toril Rokseth i Adeline Cuvelier (Centrum Pokojowe Nobla), animacja: Zedem Media.

Co mają wspólnego 17-letnia Pakistanka,

norweski badacz,

tybetański mnich

i amerykański pastor?

Wszyscy są laureatami
Pokojowej Nagrody Nobla.

Na świecie istnieje
wiele prestiżowych nagród.

Tą uhonorowano niektóre najznakomitsze

i najbardziej poważane
osoby i organizacje w historii.

Wszystko zaczęło się w XIX wieku.

Szwedzki chemik Alfred Nobel

był wtedy głównie znany
z wynalezienia dynamitu.

To przełomowe wydarzenie
zapoczątkowało jego karierę wynalazcy

i biznesmena.

30 lat później był niezwykle
zamożnym człowiekiem,

ale nigdy się nie ożenił,

ani nie miał dzieci.

Kiedy po śmierci otwarto jego testament,

niespodziewanie okazało się,
że przeznaczył swoją fortunę

na pięć nagród w dziedzinie fizyki,
chemii, medycyny, literatury i pokoju.

Odzwierciedlały one jego oddanie nauce

i pasję do literatury.

Ale nagroda pokojowa?

Ponieważ wynalazki Nobla są związane
z przemysłem zbrojeniowym,

wiele osób przyjęło, że ufundował
tę nagrodę przez wyrzuty sumienia.

To jednak tylko przypuszczenia,
gdyż nigdy nie wyrażał podobnych opinii,

a jego wynalazki wykorzystywano
również w celach konstruktywnych.

Wielu historyków przypisuje
zainteresowanie Nobla sprawą pokoju

jego 10-letniej przyjaźni i korespondencji

z austriacką pacyfistką
Berthą Von Suttner.

Von Suttner była prominentną postacią
międzynarodowego ruchu pacyfistycznego

i w roku 1905, po śmierci Nobla,

jako pierwsza kobieta została
wyróżniona Pokojową Nagrodą Nobla.

Testament Nobla określał
trzy kryteria przyznania tej nagrody,

która, w odróżnieniu od pozostałych,

miała być wręczana
w Norwegii, a nie Szwecji.

Rozbrojenie, kongresy pokojowe
i braterstwo między narodami.

Standardy te zostały poszerzone

i obejmują inne sposoby promowania pokoju,

takie jak prawa człowieka i negocjacje.

Nagroda nie musi być
przyznana jednej osobie.

Około jedna trzecia

ma dwóch lub trzech laureatów.

Jak wyglądają nominacje do nagrody?

Zgodnie z zasadami Fundacji Nobla

nominacje mogą być zgłaszane
przez parlamentarzystów,

członków rządu

lub członków sądów międzynarodowych.

Nominować kandydatów mogą
również rektorzy uniwersytetów,

profesorzy socjologii, historii,
filozofii, prawa i teologii

oraz poprzedni laureaci tej nagrody.

Chcąc dowiedzieć się więcej
o ostatnich nominacjach,

trzeba uzbroić się w cierpliwość.

Wszystkie informacje na ten temat
pozostają tajne przez 50 lat.

Weźmy na przykład Martina Luthera Kinga.

Dopiero w 2014 roku
dowiedzieliśmy się, kto go nominował.

Okazało się, że była to wspólnota kwakrów,

wcześniejszy laureat,

oraz ośmiu szwedzkich parlamentarzystów.

Każdą osobę i organizację
można nominować wielokrotnie.

Jane Addams,

pionierka działalności społecznej
w Stanach Zjednoczonych,

była nominowana 91 razy,
zanim ostatecznie dostała nagrodę.

Brak laureata może również
mieć wymiar symboliczny.

Po śmierci Mahtma Gandhiego w 1948 roku
decyzja, by nie przyznawać nagrody,

była interpretowana jako oddanie czci

tak zwanemu nieobecnemu laureatowi.

Jak i inne Nagrody Nobla,

nagroda pokojowa nie może
zostać przyznana pośmiertnie.

Tajny proces selekcji trwa prawie rok

i przeprowadzany jest przez
pięciu mianowanych członków

Norweskiego Komitetu Noblowskiego,

którzy nie mogą wtedy pełnić
innych funkcji politycznych w Norwegii.

Po otrzymaniu nominacji,

których liczba ostatnio przekracza 300,

oceniają działalność kandydatów
i przygotowują krótką listę.

Ostatecznie przewodniczący
Komitetu Noblowskiego

publicznie ogłasza
laureata w październiku.

Uroczystość wręczenia nagrody
odbywa się 10 grudnia,

w rocznicę śmierci Alfreda Nobla.

Na samą nagrodę składa się złoty medal

z wygrawerowanymi słowami:
"Pro pace et fraternitate gentium",

czyli: "Dla pokoju
i braterstwa między ludźmi",

a także dyplom
i duża nagroda pieniężna.

Obecnie wynosi ona
8 milionów szwedzkich koron,

czyli około miliona dolarów amerykańskich,

które ulegają podziałowi,
jeśli jest kilku laureatów.

Laureaci mogą przeznaczyć
nagrodę na dowolny cel,

ale ostatnio często jest przekazywana
na cele humanitarne lub społeczne.

Przez wiele lat nagrodę tę
otrzymywali głównie

mężczyźni z Europy i Ameryki Północnej.

Jednak w wyniku znaczących zmian
zachodzących w ostatnich latach

nabrała bardziej globalnego wymiaru.

23 organizacje i 103 osoby,

w tym 87 mężczyzn i 16 kobiet,

znalazło się w gronie 126 laureatów
Pokojowej Nagrody Nobla.

Jest wśród nich Desmond Tutu,
za pokojową walkę z polityką apartheidu

w RPA,

Jody Williams, za wysiłki na rzecz zakazu
i wyeliminowania min przeciwpiechotnych,

Rigoberta Menchu Tum, za pracę
na rzecz sprawiedliwości społecznej

i pojednania opartego na poszanowaniu
praw ludności tubylczej,

Martti Ahtisaari, za działania w celu
rozwiązywania konfliktów międzynarodowych

w Namibii, Kosowie i Indonezji,

oraz Aung San Suu Kyi,
za pokojową walkę o demokrację

i prawa człowieka w Mjanmie.

To tylko kilka przykładów ludzi,
którzy zainspirowali nas,

rzucili nam wyzwanie

i pokazali swoimi czynami,

że istnieje wiele dróg do pokoju.