[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:07.17,0:00:09.74,Default,,0000,0000,0000,,Co mają wspólnego 17-letnia Pakistanka,
Dialogue: 0,0:00:09.74,0:00:11.77,Default,,0000,0000,0000,,\Nnorweski badacz,
Dialogue: 0,0:00:11.77,0:00:13.28,Default,,0000,0000,0000,,tybetański mnich
Dialogue: 0,0:00:13.28,0:00:16.13,Default,,0000,0000,0000,,i amerykański pastor?
Dialogue: 0,0:00:16.13,0:00:19.49,Default,,0000,0000,0000,,Wszyscy są laureatami\NPokojowej Nagrody Nobla.
Dialogue: 0,0:00:19.49,0:00:22.25,Default,,0000,0000,0000,,Na świecie istnieje\Nwiele prestiżowych nagród.
Dialogue: 0,0:00:22.25,0:00:24.76,Default,,0000,0000,0000,,Tą uhonorowano niektóre najznakomitsze
Dialogue: 0,0:00:24.76,0:00:29.87,Default,,0000,0000,0000,,i najbardziej poważane\Nosoby i organizacje w historii.
Dialogue: 0,0:00:29.87,0:00:34.90,Default,,0000,0000,0000,,Wszystko zaczęło się w XIX wieku.
Dialogue: 0,0:00:34.90,0:00:36.84,Default,,0000,0000,0000,,Szwedzki chemik Alfred Nobel
Dialogue: 0,0:00:36.84,0:00:40.06,Default,,0000,0000,0000,,był wtedy głównie znany\Nz wynalezienia dynamitu.
Dialogue: 0,0:00:40.06,0:00:43.53,Default,,0000,0000,0000,,To przełomowe wydarzenie\Nzapoczątkowało jego karierę wynalazcy
Dialogue: 0,0:00:43.53,0:00:45.55,Default,,0000,0000,0000,,i biznesmena.
Dialogue: 0,0:00:45.55,0:00:48.55,Default,,0000,0000,0000,,30 lat później był niezwykle\Nzamożnym człowiekiem,
Dialogue: 0,0:00:48.55,0:00:49.84,Default,,0000,0000,0000,,ale nigdy się nie ożenił,
Dialogue: 0,0:00:49.84,0:00:51.91,Default,,0000,0000,0000,,ani nie miał dzieci.
Dialogue: 0,0:00:51.91,0:00:54.34,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy po śmierci otwarto jego testament,
Dialogue: 0,0:00:54.34,0:00:57.52,Default,,0000,0000,0000,,niespodziewanie okazało się,\Nże przeznaczył swoją fortunę
Dialogue: 0,0:00:57.52,0:01:04.28,Default,,0000,0000,0000,,na pięć nagród w dziedzinie fizyki,\Nchemii, medycyny, literatury i pokoju.
Dialogue: 0,0:01:04.28,0:01:08.04,Default,,0000,0000,0000,,Odzwierciedlały one jego oddanie nauce
Dialogue: 0,0:01:08.04,0:01:10.27,Default,,0000,0000,0000,,i pasję do literatury.
Dialogue: 0,0:01:10.27,0:01:12.19,Default,,0000,0000,0000,,Ale nagroda pokojowa?
Dialogue: 0,0:01:12.19,0:01:16.46,Default,,0000,0000,0000,,Ponieważ wynalazki Nobla są związane\Nz przemysłem zbrojeniowym,
Dialogue: 0,0:01:16.46,0:01:21.30,Default,,0000,0000,0000,,wiele osób przyjęło, że ufundował \Ntę nagrodę przez wyrzuty sumienia.
Dialogue: 0,0:01:21.30,0:01:25.50,Default,,0000,0000,0000,,To jednak tylko przypuszczenia,\Ngdyż nigdy nie wyrażał podobnych opinii,
Dialogue: 0,0:01:25.50,0:01:29.78,Default,,0000,0000,0000,,a jego wynalazki wykorzystywano\Nrównież w celach konstruktywnych.
Dialogue: 0,0:01:29.78,0:01:34.11,Default,,0000,0000,0000,,Wielu historyków przypisuje\Nzainteresowanie Nobla sprawą pokoju
Dialogue: 0,0:01:34.11,0:01:37.10,Default,,0000,0000,0000,,jego 10-letniej przyjaźni i korespondencji
Dialogue: 0,0:01:37.10,0:01:41.38,Default,,0000,0000,0000,,z austriacką pacyfistką\NBerthą Von Suttner.
Dialogue: 0,0:01:41.38,0:01:45.06,Default,,0000,0000,0000,,Von Suttner była prominentną postacią \Nmiędzynarodowego ruchu pacyfistycznego
Dialogue: 0,0:01:45.06,0:01:47.85,Default,,0000,0000,0000,,i w roku 1905, po śmierci Nobla,
Dialogue: 0,0:01:47.85,0:01:52.30,Default,,0000,0000,0000,,jako pierwsza kobieta została\Nwyróżniona Pokojową Nagrodą Nobla.
Dialogue: 0,0:01:52.30,0:01:55.64,Default,,0000,0000,0000,,Testament Nobla określał\Ntrzy kryteria przyznania tej nagrody,
Dialogue: 0,0:01:55.64,0:01:58.34,Default,,0000,0000,0000,,która, w odróżnieniu od pozostałych,
Dialogue: 0,0:01:58.34,0:02:00.82,Default,,0000,0000,0000,,miała być wręczana\Nw Norwegii, a nie Szwecji.
Dialogue: 0,0:02:00.82,0:02:04.74,Default,,0000,0000,0000,,Rozbrojenie, kongresy pokojowe\Ni braterstwo między narodami.
Dialogue: 0,0:02:04.74,0:02:07.04,Default,,0000,0000,0000,,Standardy te zostały poszerzone
Dialogue: 0,0:02:07.04,0:02:09.78,Default,,0000,0000,0000,,i obejmują inne sposoby promowania pokoju,
Dialogue: 0,0:02:09.78,0:02:12.64,Default,,0000,0000,0000,,takie jak prawa człowieka i negocjacje.
Dialogue: 0,0:02:12.64,0:02:15.64,Default,,0000,0000,0000,,Nagroda nie musi być\Nprzyznana jednej osobie.
Dialogue: 0,0:02:15.64,0:02:18.08,Default,,0000,0000,0000,,Około jedna trzecia
Dialogue: 0,0:02:18.08,0:02:21.22,Default,,0000,0000,0000,,ma dwóch lub trzech laureatów.
Dialogue: 0,0:02:21.22,0:02:24.13,Default,,0000,0000,0000,,Jak wyglądają nominacje do nagrody?
Dialogue: 0,0:02:24.13,0:02:25.88,Default,,0000,0000,0000,,Zgodnie z zasadami Fundacji Nobla
Dialogue: 0,0:02:25.88,0:02:29.36,Default,,0000,0000,0000,,nominacje mogą być zgłaszane\Nprzez parlamentarzystów,
Dialogue: 0,0:02:29.36,0:02:30.62,Default,,0000,0000,0000,,członków rządu
Dialogue: 0,0:02:30.62,0:02:32.60,Default,,0000,0000,0000,,lub członków sądów międzynarodowych.
Dialogue: 0,0:02:32.60,0:02:35.66,Default,,0000,0000,0000,,Nominować kandydatów mogą\Nrównież rektorzy uniwersytetów,
Dialogue: 0,0:02:35.66,0:02:41.54,Default,,0000,0000,0000,,profesorzy socjologii, historii,\Nfilozofii, prawa i teologii
Dialogue: 0,0:02:41.54,0:02:44.78,Default,,0000,0000,0000,,oraz poprzedni laureaci tej nagrody.
Dialogue: 0,0:02:44.78,0:02:47.73,Default,,0000,0000,0000,,Chcąc dowiedzieć się więcej\No ostatnich nominacjach,
Dialogue: 0,0:02:47.73,0:02:49.30,Default,,0000,0000,0000,,trzeba uzbroić się w cierpliwość.
Dialogue: 0,0:02:49.30,0:02:53.28,Default,,0000,0000,0000,,Wszystkie informacje na ten temat\Npozostają tajne przez 50 lat.
Dialogue: 0,0:02:54.14,0:02:56.35,Default,,0000,0000,0000,,Weźmy na przykład Martina Luthera Kinga.
Dialogue: 0,0:02:56.35,0:03:01.13,Default,,0000,0000,0000,,Dopiero w 2014 roku\Ndowiedzieliśmy się, kto go nominował.
Dialogue: 0,0:03:01.13,0:03:03.41,Default,,0000,0000,0000,,Okazało się, że była to wspólnota kwakrów,
Dialogue: 0,0:03:03.41,0:03:05.16,Default,,0000,0000,0000,,wcześniejszy laureat,
Dialogue: 0,0:03:05.16,0:03:08.93,Default,,0000,0000,0000,,oraz ośmiu szwedzkich parlamentarzystów.
Dialogue: 0,0:03:08.93,0:03:13.44,Default,,0000,0000,0000,,Każdą osobę i organizację\Nmożna nominować wielokrotnie.
Dialogue: 0,0:03:13.44,0:03:15.26,Default,,0000,0000,0000,,Jane Addams,
Dialogue: 0,0:03:15.26,0:03:18.88,Default,,0000,0000,0000,,pionierka działalności społecznej\Nw Stanach Zjednoczonych,
Dialogue: 0,0:03:18.88,0:03:23.85,Default,,0000,0000,0000,,była nominowana 91 razy,\Nzanim ostatecznie dostała nagrodę.
Dialogue: 0,0:03:25.05,0:03:28.31,Default,,0000,0000,0000,,Brak laureata może również\Nmieć wymiar symboliczny.
Dialogue: 0,0:03:28.31,0:03:33.11,Default,,0000,0000,0000,,Po śmierci Mahtma Gandhiego w 1948 roku\Ndecyzja, by nie przyznawać nagrody,
Dialogue: 0,0:03:33.11,0:03:36.49,Default,,0000,0000,0000,,była interpretowana jako oddanie czci
Dialogue: 0,0:03:36.49,0:03:39.84,Default,,0000,0000,0000,,tak zwanemu nieobecnemu laureatowi.
Dialogue: 0,0:03:39.84,0:03:41.56,Default,,0000,0000,0000,,Jak i inne Nagrody Nobla,
Dialogue: 0,0:03:41.56,0:03:45.25,Default,,0000,0000,0000,,nagroda pokojowa nie może\Nzostać przyznana pośmiertnie.
Dialogue: 0,0:03:45.25,0:03:48.06,Default,,0000,0000,0000,,Tajny proces selekcji trwa prawie rok
Dialogue: 0,0:03:48.06,0:03:50.69,Default,,0000,0000,0000,,i przeprowadzany jest przez \Npięciu mianowanych członków
Dialogue: 0,0:03:50.69,0:03:53.08,Default,,0000,0000,0000,,Norweskiego Komitetu Noblowskiego,
Dialogue: 0,0:03:53.08,0:03:58.12,Default,,0000,0000,0000,,którzy nie mogą wtedy pełnić\Ninnych funkcji politycznych w Norwegii.
Dialogue: 0,0:03:58.12,0:04:00.41,Default,,0000,0000,0000,,Po otrzymaniu nominacji,
Dialogue: 0,0:04:00.41,0:04:03.01,Default,,0000,0000,0000,,których liczba ostatnio przekracza 300,
Dialogue: 0,0:04:03.01,0:04:06.77,Default,,0000,0000,0000,,oceniają działalność kandydatów\Ni przygotowują krótką listę.
Dialogue: 0,0:04:06.77,0:04:09.36,Default,,0000,0000,0000,,Ostatecznie przewodniczący \NKomitetu Noblowskiego
Dialogue: 0,0:04:09.36,0:04:12.51,Default,,0000,0000,0000,,publicznie ogłasza \Nlaureata w październiku.
Dialogue: 0,0:04:13.05,0:04:16.49,Default,,0000,0000,0000,,Uroczystość wręczenia nagrody \Nodbywa się 10 grudnia,
Dialogue: 0,0:04:16.49,0:04:19.13,Default,,0000,0000,0000,,w rocznicę śmierci Alfreda Nobla.
Dialogue: 0,0:04:19.13,0:04:21.49,Default,,0000,0000,0000,,Na samą nagrodę składa się złoty medal
Dialogue: 0,0:04:21.49,0:04:26.54,Default,,0000,0000,0000,,z wygrawerowanymi słowami:\N"Pro pace et fraternitate gentium",
Dialogue: 0,0:04:26.54,0:04:29.94,Default,,0000,0000,0000,,czyli: "Dla pokoju\Ni braterstwa między ludźmi",
Dialogue: 0,0:04:29.94,0:04:33.62,Default,,0000,0000,0000,,a także dyplom \Ni duża nagroda pieniężna.
Dialogue: 0,0:04:33.62,0:04:36.15,Default,,0000,0000,0000,,Obecnie wynosi ona \N8 milionów szwedzkich koron,
Dialogue: 0,0:04:36.15,0:04:38.64,Default,,0000,0000,0000,,czyli około miliona dolarów amerykańskich,
Dialogue: 0,0:04:38.64,0:04:41.77,Default,,0000,0000,0000,,które ulegają podziałowi,\Njeśli jest kilku laureatów.
Dialogue: 0,0:04:41.77,0:04:44.68,Default,,0000,0000,0000,,Laureaci mogą przeznaczyć\Nnagrodę na dowolny cel,
Dialogue: 0,0:04:44.68,0:04:50.56,Default,,0000,0000,0000,,ale ostatnio często jest przekazywana\Nna cele humanitarne lub społeczne.
Dialogue: 0,0:04:50.56,0:04:53.77,Default,,0000,0000,0000,,Przez wiele lat nagrodę tę\Notrzymywali głównie
Dialogue: 0,0:04:53.77,0:04:56.55,Default,,0000,0000,0000,,mężczyźni z Europy i Ameryki Północnej.
Dialogue: 0,0:04:56.55,0:04:59.69,Default,,0000,0000,0000,,Jednak w wyniku znaczących zmian\Nzachodzących w ostatnich latach
Dialogue: 0,0:04:59.69,0:05:02.80,Default,,0000,0000,0000,,nabrała bardziej globalnego wymiaru.
Dialogue: 0,0:05:02.80,0:05:06.35,Default,,0000,0000,0000,,23 organizacje i 103 osoby,
Dialogue: 0,0:05:06.35,0:05:09.09,Default,,0000,0000,0000,,w tym 87 mężczyzn i 16 kobiet,
Dialogue: 0,0:05:09.09,0:05:13.96,Default,,0000,0000,0000,,znalazło się w gronie 126 laureatów\NPokojowej Nagrody Nobla.
Dialogue: 0,0:05:13.96,0:05:19.26,Default,,0000,0000,0000,,Jest wśród nich Desmond Tutu,\Nza pokojową walkę z polityką apartheidu
Dialogue: 0,0:05:19.26,0:05:21.10,Default,,0000,0000,0000,,w RPA,
Dialogue: 0,0:05:21.10,0:05:26.92,Default,,0000,0000,0000,,Jody Williams, za wysiłki na rzecz zakazu\Ni wyeliminowania min przeciwpiechotnych,
Dialogue: 0,0:05:26.92,0:05:31.62,Default,,0000,0000,0000,,Rigoberta Menchu Tum, za pracę\Nna rzecz sprawiedliwości społecznej
Dialogue: 0,0:05:31.62,0:05:35.58,Default,,0000,0000,0000,,i pojednania opartego na poszanowaniu\Npraw ludności tubylczej,
Dialogue: 0,0:05:35.58,0:05:40.10,Default,,0000,0000,0000,,Martti Ahtisaari, za działania w celu\Nrozwiązywania konfliktów międzynarodowych
Dialogue: 0,0:05:40.10,0:05:43.40,Default,,0000,0000,0000,,w Namibii, Kosowie i Indonezji,
Dialogue: 0,0:05:43.40,0:05:47.40,Default,,0000,0000,0000,,oraz Aung San Suu Kyi,\Nza pokojową walkę o demokrację
Dialogue: 0,0:05:47.40,0:05:50.12,Default,,0000,0000,0000,,i prawa człowieka w Mjanmie.
Dialogue: 0,0:05:50.12,0:05:53.03,Default,,0000,0000,0000,,To tylko kilka przykładów ludzi,\Nktórzy zainspirowali nas,
Dialogue: 0,0:05:53.03,0:05:54.23,Default,,0000,0000,0000,,rzucili nam wyzwanie
Dialogue: 0,0:05:54.23,0:05:56.15,Default,,0000,0000,0000,,i pokazali swoimi czynami,
Dialogue: 0,0:05:56.15,0:05:58.37,Default,,0000,0000,0000,,że istnieje wiele dróg do pokoju.