Πώς λειτουργεί το Νόμπελ Ειρήνης; - Αντελέν Κουβελιέ και Τορίλ Ρόξεθ

Δείτε το πλήρες μάθημα: http://ed.ted.com/lessons/how-does-the-nobel-peace-prize-work-adeline-cuvelier-and-toril-rokseth

Μεταξύ των υψηλότερου κύρους βραβείων στο κόσμο, το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης έχει τιμήσει μερικές από τις πιο διακεκριμένες προσωπικότητες και οργανισμούς της Ιστορίας παγκοσμίως. Όμως πώς λειτουργεί η διαδικασία;
Και ποιοι ακριβώς μπορούν να προταθούν; Η Αντελέν Κουβελιέρ και η Τορίλ Ροξέθ μας αναλύουν τις λεπτομέρειες για το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης.

Μάθημα από Τορίλ Ροξέθ και Αντελέν Κουβελιέ (του Κέντρου Νόμπελ Ειρήνης),
ψηφιακή απεικόνιση από Zedem Media.

Τι κοινό έχουν ένας 17χρονος Πακιστανός,

ένας Νορβηγός εξερευνητής,

ένας Θιβετιανός μοναχός,

και ένας Αμερικάνος πάστορας;

Όλοι τους έχουν βραβευθεί
με το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης.

Από τα σημαντικότερα βραβεία παγκοσμίως,

αυτό το βραβείο τίμησε
μερικά από τα πιο πασίγνωστα

και εξέχοντα πρόσωπα
και οργανισμούς ανά τον κόσμο.

Για να καταλάβουμε πώς ξεκίνησε,
πρέπει να γυρίσουμε περίπου στο 1800.

Ο Σουηδός χημικός Άλφρεντ Νόμπελ

ήταν τότε κυρίως γνωστός
για την ανακάλυψη του δυναμίτη,

μια ανακάλυψη που εκτόξευσε
την καριέρα του ως σημαντικού εφευρέτη

και επιχειρηματία.

30 χρόνια αργότερα,
είχε γίνει ιδιαίτερα πλούσιος,

αλλά δεν παντρεύτηκε ποτέ

και δεν είχε παιδιά.

Όταν ανοίχτηκε η διαθήκη του
μετά το θάνατό του,

αποτέλεσε έκπληξη ότι η περιουσία του
θα χρησιμοποιούνταν για πέντε βραβεία

στη Φυσική, στη Χημεία, στην Ιατρική,
στη Λογοτεχνία και την Ειρήνη.

Αυτά τα βραβεία αποτύπωναν
την ισόβια αφοσίωσή του στις επιστήμες

και το πάθος του για τη Λογοτεχνία.

Τι ακριβώς όμως συνέβη με τη ειρήνη;

Επειδή το όνομα του είχε συνδεθεί
με εφευρέσεις που χρησιμοποιήθηκαν

στην πολεμική βιομηχανία,
πολλοί υπέθεταν ότι το έκανε λόγω τύψεων.

Ωστόσο, αυτές ήταν εικασίες, καθώς
ποτέ δεν εξέφρασε τέτοια συναισθήματα,

και οι εφευρέσεις του είχαν
χρησιμοποιηθεί και εποικοδομητικά.

Αντίθετα, πολλοί ιστορικοί αποδίδουν
το ενδιαφέρον του για την ειρήνη

στη μακροχρόνια φιλία του και επικοινωνία

με μια Αυστριακή πασιφίστρια,
με το όνομα Μπέρτα φον Ζούτνερ.

Η φον Ζούτνερ ανήκε στους ηγέτες του
διεθνούς κινήματος για την Ειρήνη,

και το 1905, μετά το θάνατο του Νόμπελ,

έγινε η πρώτη γυναίκα
που έλαβε το Νόμπελ Ειρήνης.

Η διαθήκη του Νόμπελ περιέγραφε
τρία κριτήρια για το Βραβείο Ειρήνης,

που αντίθετα με τα άλλα βραβεία στη Σουδία

θα τα διαχειρίζονταν στη Νορβηγία.

Αφοπλισμός, συνέδρια για την ειρήνη
και αδελφοσύνη μεταξύ των εθνών.

Αυτά τα κριτήρια έχουν διευρυνθεί από τότε

και περιλαμβάνουν και άλλους τρόπους
προώθησης της ειρήνης,

όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα
και οι διαπραγματεύσεις.

Το βραβείο δεν χρειάζεται
να δοθεί σε ένα μόνο άτομο.

Περίπου το 1/3 των Βραβείων Ειρήνης

έχουν μοιραστεί σε δύο ή τρεις τιμώμενους.

Πώς βγαίνουν λοιπόν
οι υποψηφιότητες για το βραβείο;

Σύμφωνα με το Ίδρυμα Νόμπελ,

μια έγκυρη υποψηφιότητα μπορεί
να προέλθει από μέλος εθνικής επιτροπής,

από μια κυβέρνηση,

ή ένα διεθνές δικαστήριο.

Κατάλληλοι να προτείνουν υποψηφίους
μπορούν να είναι και Πρυτάνεις,

καθηγητές Κοινωνικών Επιστημών, Ιστορίας
Φιλοσοφίας, Νομικής, Θεολογίας,

και πρώην κάτοχοι του Βραβείου Ειρήνης.

Εάν όμως θέλετε να μάθετε
ποιοι ήταν πρόσφατα προτεινόμενοι,

θα πρέπει να κάνετε υπομονή.

Όλες οι πληροφορίες για τις προτάσεις
παραμένουν κρυφές για 50 χρόνια.

Για παράδειγμα ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.

Δεν ξέραμε ποιος πραγματικά
τον πρότεινε για υποψήφιο, μέχρι το 2014.

Αποδείχτηκε ότι τον πρότειναν
οι Κουάκεροι,

που είχαν λάβει το βραβείο πριν,

και οκτώ μέλη του Σουηδικού Κοινοβουλίου.

Δεν υπάρχει όριο, πόσες φορές μπορεί
να προταθεί ένα άτομο ή οργανισμός.

Για παράδειγμα, η Τζέιν Άνταμς,

αναγνωρισμένη ως η θεμελιώτρια
της κοινωνικής εργασίας στις ΗΠΑ,

είχε προταθεί 91 φορές
πριν τελικά λάβει το βραβείο.

Η απουσία ενός βραβείου
μπορεί να είναι επίσης συμβολική.

Η απόφαση το 1948 να μην αποδοθεί
το βραβείο μετά το θάνατο του Γκάντι,

είχε ερμηνευθεί ως μια
προσπάθεια έκφρασης σεβασμού

στον επιλεγόμενο άγνωστο βραβευόμενο.

Όπως και με τα άλλα βραβεία Νόμπελ,

το Νόμπελ Ειρήνης δεν μπορεί
να αποδοθεί μετά θάνατον.

Η μυστική διαδικασία επιλογής
διαρκεί περίπου ένα χρόνο,

και διεκπεραιώνεται
από τα πέντε διορισμένα μέλη

της νορβηγικής Επιτροπής Νόμπελ,

στα οποία δεν επιτρέπεται να έχουν
άλλη πολιτική ιδιότητα στη Νορβηγία.

Ξεκινώντας με μια μεγάλη
δεξαμενή υποψηφίων,

που ξεπερνά τους 300 τα τελευταία χρόνια,

αποτιμάται το έργο κάθε υποψηφίου
και δημιουργείται μια σύντομη λίστα.

Στο τέλος, ο πρόεδρος της Επιτροπής

ανακοινώνει δημόσια τις υποψηφιότητες
τον Οκτώβριο.

Η τελετή απονομής λαμβάνει χώρα
στις 10 Δεκεμβρίου,

την επέτειο του θανάτου
του Άλφρεντ Νόμπελ.

Το βραβείο περιλαμβάνει ένα χρυσό μετάλιο

που αναγράφει στα Λατινικά,
"Pro pace et fraternitate gentium,"

ή «Για την ειρήνη και την αδελφοσύνη
των ανθρώπων»,

μαζί με ένα δίπλωμα
και ένα μεγάλο χρηματικό ποσό.

Πρόσφατα ήταν 8 εκατομμύρια
σουηδικές κορόνες,

η περίπου 1 εκατομμύριο
αμερικάνικα δολάρια,

τα οποία μοιράζονται εάν υπάρχουν
πολλαπλοί αποδέκτες.

Ενώ οι βραβευόμενοι μπορούν να
χρησιμοποιήσουν τα χρήματα όπως θέλουν,

τα τελευταία χρόνια πολλοί τα δώρισαν
σε ανθρωπιστικούς και κοινωφελείς σκοπούς.

Για πολλά χρόνια το βραβείο
αποδιδόταν κατά κύριο λόγο

σε άντρες από την Ευρώπη
και τη Βόρειο Αμερική.

Αλλά τα τελευταία χρόνια,
σημαντικές αλλαγές έχουν γίνει,

κάνοντας το βραβείο
πιο παγκόσμιο από ποτέ.

23 οργανισμοί και 103 προσωπικότητες,

ήτοι 87 άνδρες και 16 γυναίκες,

αποτελούν τους 126 βραβευμένους
με Νόμπελ Ειρήνης έως τώρα.

Περιλαμβάνεται ο Ντέσμοντ Τούτου για τον
ειρηνικό του αγώνα ενάντια στο Απαρτχάιντ,

στη Νότιο Αφρική,

η Τζόντι Ουίλιαμς με τη καμπάνια
εναντίον των ναρκών κατά προσωπικού,

η Ριγκομπέρτα Μεντσού Τουμ για την
κοινωνική δικαιοσύνη και συμφιλίωση

βασισμένη στο σεβασμό
των δικαιωμάτων των ιθαγενών,

ο Μάρτι Αχτισάαρι για τις προσπάθειες του
για την επίλυση διεθνών συγκρούσεων

στη Ναμίμπια, Κόσοβο και Ινδονησία,

και η Αούνγκ Σαν Σου Κι
για τον ειρηνικό αγώνα για τη δημοκρατία

και τα ανθρώπινα δικαιώματα στη Μιανμάρ.

Αυτά είναι μόνο μερικά παραδείγματα
ανθρώπων που μας ενέπνευσαν,

μας προκάλεσαν,

και έδειξαν με τις πράξεις τους

ότι υπάρχουν πολλά μονοπάτια
προς την ειρήνη.