Return to Video

Futbol fiziği: "İmkansız" serbest vuruş - Erez Garty

  • 0:07 - 0:11
    1997'de,
    Fransa ve Brezilya arasındaki bir maçta,
  • 0:11 - 0:14
    Roberto Carlos adındaki
    Brezilyalı genç bir oyuncu
  • 0:14 - 0:18
    35 metrelik
    serbest vuruş için yerini aldı.
  • 0:18 - 0:20
    Gole giden direk bir yol yoktu,
  • 0:20 - 0:24
    Carlos imkansız görünen bir şey
    denemeye karar verdi.
  • 0:24 - 0:27
    Vuruşu topu oyuncuların etrafından uçurdu,
  • 0:27 - 0:31
    tam dışarı çıkmadan önce sola döndü,
  • 0:31 - 0:33
    ve yükselerek gol oldu.
  • 0:33 - 0:36
    Newton'un birinci hareket kanununa göre,
  • 0:36 - 0:39
    bir nesne üstünde kuvvet uygulanana kadar
  • 0:39 - 0:42
    aynı yönde ve hızda hareket edecektir.
  • 0:42 - 0:46
    Carlos topa vurduğunda,
    ona yön ve hız verdi.
  • 0:46 - 0:49
    Ama topu döndüren ve
  • 0:49 - 0:54
    futbol tarihindeki en harika
    gollerden birine neden olan güç neydi?
  • 0:54 - 0:56
    Numara topu döndürmedeydi.
  • 0:56 - 1:00
    Carlos ayağını
    topun sağ alt köşesine yerleştirdi,
  • 1:00 - 1:05
    bu da topu sağ üste gönderdi ve
    aynı zamanda kendi etrafında döndürdü
  • 1:05 - 1:08
    Top uçuşuna belirli düz bir rotada başladı
  • 1:08 - 1:12
    rüzgar her iki tarafından akıyor
    ve topu yavaşlatıyordu.
  • 1:12 - 1:17
    Bir yandan,
    hava artan basınca neden olarak
  • 1:17 - 1:19
    topun dönüşünün tersine hareket etti,
  • 1:19 - 1:23
    diğer taraftan
    hava alçak basınç alanı yaratarak
  • 1:23 - 1:26
    topun dönüşüyle aynı yöne hareket etti.
  • 1:26 - 1:31
    Bu fark topu düşük kavis alanına kıvırdı.
  • 1:31 - 1:34
    Bu olaya Magnus etkisi denir.
  • 1:34 - 1:38
    Bu tür vuruş ise genelde
    muz vuruşu olarak adlandırılır.
  • 1:38 - 1:40
    Düzenli olarak denenir.
  • 1:40 - 1:44
    Ve güzel oyunu güzel yapan
    etkenlerden biridir.
  • 1:44 - 1:46
    Ama topa doğru bir şekilde kavis vermek
  • 1:46 - 1:51
    hem duvarın etrafından bükmek
    hem de gole çevirmek zordur.
  • 1:51 - 1:53
    Çok yüksek olursa kalenin üstünden gider.
  • 1:53 - 1:57
    Çok alçak olursa kavis almadan yere düşer.
  • 1:57 - 1:59
    Çok açıktan giderse asla gole ulaşamaz.
  • 1:59 - 2:03
    Yeterince geniş olmazsa
    defans oyuncuları topu durdurur.
  • 2:03 - 2:06
    Çok yavaş olursa çok erken döner
    ya da hiç dönmez.
  • 2:06 - 2:09
    Çok hızlı olursa çok geç döner.
  • 2:09 - 2:11
    Aynı fizik, görünüşte imkansız olan
  • 2:11 - 2:14
    başka bir golü,
    yardımcısız köşe vuruşunu atmayı
  • 2:14 - 2:18
    olanaklı hale getirdi.
  • 2:18 - 2:21
    Magnus etkisi ilk olarak
    1670'de tenis oynarken
  • 2:21 - 2:26
    Newton tarafından belgelenmiştir.
  • 2:26 - 2:30
    Aynı mantık golf topunda,
    frizbide ve beyzbolda da çalışır.
  • 2:30 - 2:33
    Her durumda aynı şey olur.
  • 2:33 - 2:38
    Topun dönmesi, onu çevreleyen hava akışından
    farklı bir basınç oluşturur.
  • 2:38 - 2:41
    Bu da dönüşün yönünü saptırır.
  • 2:41 - 2:42
    Ve işte soru,
  • 2:42 - 2:44
    Teorik olarak bir topa,
    onu bumerang yapıp
  • 2:44 - 2:48
    tüm yolu geri size dönecek kadar
    sert vurabilir misiniz?
  • 2:48 - 2:50
    Maalesef, hayır.
  • 2:50 - 2:53
    Top çarpışmanın etkisiyle
    parçalanmasa veya
  • 2:53 - 2:55
    hiç bir engele çarpmasa bile,
  • 2:55 - 2:59
    hava onu yavaşlatırken
    sapma açısı artar.
  • 2:59 - 3:05
    Giderek küçülen sarmallar biçiminde
    kıvrılarak, sonunda durur.
  • 3:05 - 3:08
    Bu sarmalı elde etmek için ise topu,
  • 3:08 - 3:13
    Carlos'un unutulmaz vuruşundan
    15 kat daha hızlı döndürmek gerekir.
  • 3:14 - 3:16
    O zaman size kolay gelsin.
Title:
Futbol fiziği: "İmkansız" serbest vuruş - Erez Garty
Speaker:
Erez Garty
Description:

Dersin tamamı: http://ed.ted.com/lessons/football-physics-the-impossible-free-kick-erez-garty

1997 senesinde, Brazilyalı futbolcu Roberto Carlos 35 metrelik serbest vuruş için yerini aldı. Gole doğrudan giden bir hat yoktu. Carlos'un vuruşu topu barajdaki oyuncularun etrafından uçurup, sahadan çıkmadan sola kavis yaptırarak filelerle buluşturdu. Bunu nasıl yaptı? Erez Garty futbol tarihindeki en muhteşem gollerden birinin ardında yatan fiziği anlatıyor.

Ders: Erez Garty, animasyon: TOGETHER.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
03:33

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.