Аулаңызда орман өсіру жолы
-
0:01 - 0:03Бұл - қолдан өсірілген орман.
-
0:04 - 0:07Ол көптеген акр жерді алуы
мүмкін немесе -
0:07 - 0:10кішкентай ғана жерге де
сыюы мүмкін, -
0:10 - 0:13үйіңіздің бағы сияқты жерге де.
-
0:15 - 0:19Мына ормандар тек қана
2 жыл өсіп жатыр. -
0:19 - 0:22Менің үйімнің арт жағында да
орман бар. -
0:23 - 0:25Ол көптеген биоәртүрліліктен тұрады.
-
0:26 - 0:30(Құстың дыбысы)
-
0:30 - 0:32Күнде таңертең
осы дыбыс оятады, -
0:32 - 0:33Дисней ханшайымы сияқтымын.
-
0:33 - 0:35(Күлкі)
-
0:35 - 0:36Мен - кәсіпкермін,
-
0:36 - 0:41орманды кәсіби өсіру
жолдарына көмектесемін. -
0:41 - 0:43Біз фабрикаларға,
-
0:43 - 0:44фермаларға,
-
0:44 - 0:45мектептерге,
-
0:46 - 0:47үйлерге,
-
0:48 - 0:49демалыс орындарына,
-
0:50 - 0:52ғимараттарға,
-
0:53 - 0:54қоғамдық саябақтарға,
-
0:55 - 0:56тіпті зообақтарға
-
0:56 - 0:58орман жасауға көмектесеміз.
-
0:59 - 1:03Орман жануарлар бөлек тұратын
жердің бөлігі емес. -
1:04 - 1:10Орман қала өмірінің құрамды
бөлігі бола алады. -
1:10 - 1:12Мен үшін орман
-
1:12 - 1:15ағаштар тығыз өскендіктен
ішінде жүре алмайтын жер. -
1:16 - 1:18Оның қаншалықты үлкен не
кіші екені маңызды емес. -
1:19 - 1:22Біз тұрып жатқан жердің
көбі бұрын орман болған. -
1:22 - 1:24Бұл адамдардың араласқанына
дейін болған. -
1:25 - 1:27Сол ормандардың орнына
біз қалаларды салдық, -
1:27 - 1:29Сан-Паулу сияқты,
-
1:29 - 1:31біз де табиғаттың бір
бөлшегі екенімізді ұмытып, -
1:31 - 1:35планетадағы басқа да 8,4 млн
басқа да адам сияқты. -
1:36 - 1:40Біздің өмір сүру ортамыз табиғи
орта болудан қалды. -
1:40 - 1:42Бірақ барлығына бірдей емес.
-
1:43 - 1:46Кейбіреулер және мен де
орманды кәсіби өсірумен айналысамыз - -
1:46 - 1:48барлық жерде.
-
1:49 - 1:51Мен - өнеркәсіп инженерімін.
-
1:51 - 1:53Менің мамандығым машина жасау.
-
1:54 - 1:56Тайотада жұмыс істегенде,
-
1:56 - 2:00мен табиғи ресурстарды қалай
өнімге кіріктіруге болатынын үйрендім. -
2:01 - 2:02Мысал келтірейін,
-
2:02 - 2:05каучук ағашына шырын қосып
-
2:05 - 2:07оны дымқылдатып,
-
2:07 - 2:09негізгі өнім - автомобиль
шинасын жасадық. -
2:09 - 2:12Бірақ бұл өнім ешқашан
қайтадан табиғи ресурс бола алмайды. -
2:13 - 2:16Біз табиғаттан бір элементті
бөліп алдық және -
2:16 - 2:20кері айналмайтын өзгеріске
ұшыраттық. -
2:20 - 2:21Бұл - өнеркәсіп өндірісі.
-
2:22 - 2:25Табиғат, керісінше, қарама-қарсы
бағытта жұмыс істейді, -
2:26 - 2:30Табиғи жүйе элементтерді
біріктіру арқылы жаңа нәрсені өндіреді, -
2:30 - 2:31атом мен атомды қоса отырып.
-
2:32 - 2:37Табиғи өнімдердің барлығы
қайтадан табиғи ресурс бола алады. -
2:38 - 2:41Мен осыны үйрендім,
-
2:41 - 2:44үйімнің арт жағында орман
өсірумен айналысқанда үйренгенім. -
2:44 - 2:48Бұл менің бірінші рет табиғатпен
біріге жұмыс істеуім еді, -
2:48 - 2:49табиғатқа қарсы емес.
-
2:50 - 2:51Сол кезден бастап
-
2:51 - 2:56біз әлемнің 25 қаласында
75 орман өсірдік. -
2:58 - 3:00Жаңа жерде жұмыс істеген әрбір кезімізде,
-
3:00 - 3:05орманды өсіруге қажет әрбір
жеке зат (элемент) -
3:05 - 3:07біздің айналамызда бар екенін
көрдік. -
3:07 - 3:09Тек қана бізге осы элементтерді
біріктіріп, табиғатқа -
3:09 - 3:11оны қабылдауға
мүмкіндік беру еді. -
3:13 - 3:16Орман өсіру үшін біз топырақтан бастадық.
-
3:16 - 3:19Біз оны ұстап, сезіп, тіпті
дәмін татып көрдік, -
3:19 - 3:21оған қандай қасиеттердің
жетпейтінін білу үшін. -
3:22 - 3:25Егер топырақ ұсақ бөлшектерден
тұрса, ол тығыз болады, -
3:25 - 3:27тығыз болғаны сонша,
су да өте алмайды. -
3:28 - 3:33Біз жергілікті қолжетімді
биомассаларды араластырамыз, -
3:33 - 3:35бұл топырақтың борпылдақ
болуына көмектеседі. -
3:37 - 3:39Енді су жақсы сіңеді.
-
3:39 - 3:44Егер топырақ суды ұстап
қала алмаса, біз одан да -
3:44 - 3:46көп биомассаны
араластыруымыз керек, -
3:46 - 3:49суды сіңіретін материалдар,
мысалы, шымтезек керек, -
3:49 - 3:53сөйтіп топырақ суды сіңіреді
және дымқыл боп тұрады. -
3:54 - 3:58Өсу үшін өсімдіктерге су,
күн және қорек қажет. -
3:59 - 4:02Егер топырақта ешқандай
қорек болмаса ше? -
4:02 - 4:05Біз топыраққа қоректі
тікелей сала алмаймыз. -
4:05 - 4:06Бұл өндірістік жол болар еді.
-
4:06 - 4:08Бұл - табиғатқа қарсы жол.
-
4:08 - 4:11Оның орнына біз топыраққа
микроорганизмдерді қосамыз. -
4:11 - 4:14Олар табиғи жолмен қажет
нәрлі заттарды өндіреді. -
4:15 - 4:17Топыраққа араластырған
биомассаларды қоректендіреді, -
4:17 - 4:20осы арқылы олар қоректенеді
және көбейеді. -
4:20 - 4:22Олардың саны өскен сайын,
-
4:22 - 4:24топырақ та демала бастайды.
-
4:24 - 4:25Ол тіріле бастайды.
-
4:26 - 4:29Біз жергілікті жерде өсетін
ағаштарды зерттедік. -
4:29 - 4:31Жергілікті ме, жоқ па
екенін қайдан білеміз? -
4:31 - 4:36Адам араласқанға дейін болған
нәрсе жергілікті болады. -
4:36 - 4:37Бұл - қарапайым ереже.
-
4:38 - 4:42Біз ұлттық саябақты зерттедік,
-
4:42 - 4:45ол жерден табиғи орманның
соңғы қалдықтарын табу үшін. -
4:47 - 4:50Біз киелі тоғайларды зерттедік,
-
4:50 - 4:53ескі ғибадатханалардың қасындағы
қасиетті тоғайларды көрдік. -
4:53 - 4:55Ешнәрсе таба алмаған кезде,
-
4:55 - 4:57біз музейлерге бардық,
-
4:57 - 5:02ол жерде бұрыннан келе жатқан
дәндер мен ағаштарды көру үшін. -
5:03 - 5:08Біз ескі суреттерді, өлеңдерді
әдеби шығармаларды оқыдық, -
5:08 - 5:11сол арқылы осы жерде өскен
ағаштарды табуға тырыстық. -
5:11 - 5:13Ағаштарды тапқаннан кейін,
-
5:13 - 5:15біз оларды төрт топқа бөлдік:
-
5:15 - 5:18бұта қабаты, ағашқа дейінгі қабат,
ағаш қабаты, шатыр қабаты. -
5:18 - 5:21Әр қабаттың коэффициентін
белгіледік, -
5:21 - 5:26араластырып отырғызу үшін
ағаштардың пайызын шығардық. -
5:27 - 5:28Егер жеміс ағаштарының
орманын өсірсек, -
5:28 - 5:31біз жеміс беретін ағаштардың
пайызын көбейттік. -
5:31 - 5:34Бұл гүлдейтін орман болуы мүмкін,
-
5:34 - 5:38құстар мен араларды
жинайтын орман, -
5:38 - 5:42немесе жай ғана табиғи
жабайы жасыл орман. -
5:44 - 5:47Біз дәндер мен
өскіндерді жинадық. -
5:47 - 5:50Біз бір қабаттың ағашы
екінші қабаттың қасында -
5:50 - 5:52отырғызылмауын қадағаладық,
-
5:52 - 5:55өйткені олар өскен кезде
бірдей кеңстікке таласпаулары үшін. -
5:55 - 5:58Біз көшеттерді бір-біріне
жақын отырғыздық. -
5:59 - 6:02Бет жағына жабындыны
қалыңырақ саламыз, -
6:02 - 6:04өйткені қатты ыстық болғанда,
ылғал жақсы сақталады. -
6:05 - 6:06Салқын болғанда,
-
6:06 - 6:10қырау тек қана жабындыда қалады,
-
6:10 - 6:13ал айнала суық болса да,
топырақ жақсы тыныстайды. -
6:13 - 6:17Топырақ өте жұмсақ,
-
6:17 - 6:20жұмсақ болғаны сондай,
тамыр оңай енеді, -
6:20 - 6:21тез енеді.
-
6:22 - 6:25Бастапқыда орманның
өсіп жатқаны көп байқалмайды, -
6:25 - 6:26бірақ ол өсіп жатыр.
-
6:27 - 6:28Алғашқы үш айда,
-
6:28 - 6:30тамырлар 1 метр тереңдікке
дейін жетеді. -
6:31 - 6:33Бұл тамырлар тор құрады,
-
6:33 - 6:34ол топырақты тығыз ұстайды.
-
6:34 - 6:38Осы тамырлар торында микроптар
мен саңырауқұлақтар өседі. -
6:39 - 6:42Егер ағаштың қасында жеткілікті
қорек болмаса, -
6:42 - 6:45осы микроптар ағашқа
қажетті қоректі береді. -
6:46 - 6:47Жаңбыр жауғанда,
-
6:48 - 6:49сиқырдағыдай,
бір түнде -
6:49 - 6:51саңырауқұлақтар
қаптап кетеді. -
6:51 - 6:54Ал бұл топырақтың астында
пайдалы заттардың барын көрсетеді. -
6:55 - 6:57Тамырлар нығайғаннан кейін,
-
6:57 - 6:59орман өсе бастайды.
-
7:00 - 7:04Орман өскен сайын, біз оны
суара береміз, -
7:04 - 7:08келесі 2-3 жыл бойы
орманды суарып тұрамыз. -
7:09 - 7:14Барлық су мен ылғалды осы
ағаштарға сақтағымыз келеді, -
7:14 - 7:17сондықтан арам шөптерден
тазалаймыз. -
7:17 - 7:20Орман өскен сайын күннің
көзін көлегейлей бастайды. -
7:21 - 7:23Соңында орман тығыз өскендіктен,
-
7:23 - 7:26күннің көзі жерге дейін
жетпейтін болады. -
7:26 - 7:29Арам шөптер өспейтін болады,
өйткені оларға да күн көзі керек. -
7:30 - 7:31Осы кезде
-
7:31 - 7:35жерге түскен әрбір тамшы су
-
7:35 - 7:37буға айналып ауаға қайтадан
кетпейді. -
7:37 - 7:40Осы тығыз орман ылғалды
ауаны конденсациялайды -
7:40 - 7:42және ылғалды сақтайды.
-
7:43 - 7:47Біз суаруды азайтамыз және
соңында орманды суармайтын боламыз. -
7:47 - 7:49Суармаса да
-
7:49 - 7:53орман өсіп тұрған жер ылғал
және қараңғы болады. -
7:54 - 7:57Жалғыз жапырақ орманның
жеріне түскенде, -
7:57 - 8:00ол бірден шіри бастайды.
-
8:00 - 8:04Сөйтіп бұл биомасса жерді
құнарлы етеді. -
8:04 - 8:05ол жерді қоректендіреді.
-
8:06 - 8:07Орман өскен сайын,
-
8:07 - 8:09жерге көп жапырақ түседі,
-
8:09 - 8:11бұл дегеніміз қарашірік көбейіп,
-
8:11 - 8:14жер құнарланып, орман одан да
биік болып өседі. -
8:14 - 8:17Сөйтіп орманымыз тоқтаусыз
өсе береді. -
8:18 - 8:19Бір рет отырғызылғаннан
кейін, -
8:19 - 8:24орман өзін қайта-қайта
қалпына келтіріп өсе береді, -
8:24 - 8:25мүмкін мәңгі бақи өсе береді.
-
8:26 - 8:29Осындай табиғи орманда
-
8:29 - 8:31менеджменттің болмауы
ең жақсы шешім. -
8:32 - 8:34Бұл кішкентай джунглидің мейрамы.
-
8:34 - 8:36(Күлкі)
-
8:37 - 8:39Бұл орман ұжым сияқты өседі.
-
8:40 - 8:41Бірдей ағаш,
-
8:41 - 8:42бірдей түр,
-
8:42 - 8:45жеке-жеке отырғызылса,
-
8:45 - 8:46олар осылай тез өспес еді.
-
8:47 - 8:51Бұл 100 жылдық орманды
-
8:51 - 8:5210 жыл ішінде өсіру жолы.
-
8:52 - 8:53Көп рақмет!
-
8:53 - 8:59(Қол шапалақтау)
- Title:
- Аулаңызда орман өсіру жолы
- Speaker:
- Шубхенду Шарма
- Description:
-
Орман адам өмірінен бөлініп жатқан, алыста орналасқан табиғи қорық болмауы керек. Біз орманды қалаған жерімізде, тіпті қалада да өсіре аламыз. Эко-кәсіпкер және TED Fellow Шубхенду Шарма тығыз, биологиялық шағын орманды қаладағы топырақта микроптар мен биомассаларды қолданып табиғи жағдайда өсіреді. Ол 100 жылдық орманды 10 жыл ішінде қалай өсіруге болатынын айтып береді, сіз шағын джунгли мейрамын көресіз.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 09:11
Asqat Yerkimbay approved Kazakh subtitles for How to grow a forest in your backyard | ||
Asqat Yerkimbay edited Kazakh subtitles for How to grow a forest in your backyard | ||
Asqat Yerkimbay accepted Kazakh subtitles for How to grow a forest in your backyard | ||
Asqat Yerkimbay edited Kazakh subtitles for How to grow a forest in your backyard | ||
Bakytgul Salykhova edited Kazakh subtitles for How to grow a forest in your backyard |