Codzienne przedmioty, tragiczne historie

Ziyac Gafic fotografuje przedmioty codziennego użytku: okulary, buty, zegarki. Jednak te zdjęcia są proste tylko z pozoru; przedstawiają przedmioty, które zostały ekshumowane z masowych grobów powstałych w czasie wojny w Bośni. Gafic, stypendysta TED pochodzący z Sarajewa, sfotografował każdy z tych przedmiotów, by stworzyć żywe archiwum tożsamości tych, którzy zniknęli.

Oto proste przedmioty:

zegarki, klucze, grzebienie, okulary.

To rzeczy, które ofiary
ludobójstwa w Bośni

brały ze sobą w ostatnią podróż.

Wszyscy znamy te przedmioty
codziennego użytku.

Fakt, że niektóre ofiary
brały ze sobą rzeczy osobiste,

takie jak szczoteczka i pasta do zębów,

to jasny znak, że nie miały pojęcia,

co się z nimi stanie.

Zazwyczaj mówiono im,

że zostaną wymienieni za jeńców wojennych.

Przedmioty te znaleziono

w licznych grobach
na terenie mojej ojczyzny.

Obecnie, 20 lat po wojnie,

badacze ekshumują ciała

z nowo odkrytych masowych grobów,

chyba największych odkrytych do tej pory.

Podczas czterech lat wojny,

która spustoszyła Bośnię
na początku lat 90.,

około 30 tysięcy obywateli,
głównie cywilów,

zaginęło, przypuszczalnie zginęło,

a 100 tysięcy poległo
podczas operacji wojennych.

Większość z nich zabito

albo podczas pierwszych dni wojny,

albo pod koniec walk,

gdy bezpieczne strefy ONZ,
takie jak Srebrenica,

wpadły w ręce serbskiej armii.

Międzynarodowy Trybunał Karny

ogłosił wiele wyroków

za zbrodnie przeciw ludzkości
oraz ludobójstwo.

Ludobójstwo to systematyczne i świadome

wyniszczanie grupy rasowej, politycznej,

religijnej lub etnicznej.

Ludobójstwo, oprócz wybijania narodu,

to również niszczenie jego własności,

dziedzictwa kulturowego,

i wreszcie wszelkich
wzmianek o jego istnieniu.

Ludobójstwo to nie tylko mordowanie;

to zaprzeczenie tożsamości.

Zawsze są jakieś ślady,

nie ma zbrodni doskonałej.

Zawsze są pozostałości po zaginionych,

trwalsze niż ich kruche ciała,

i nasza wybiórcza, przemijająca pamięć.

Przedmioty te odzyskano

z wielu masowych grobów,

a głównym celem ich gromadzenia

jest unikalny proces identyfikacji osób,

które zaginęły w wyniku
pierwszego aktu ludobójstwa

na ziemi europejskiej

od czasów Holokaustu.

Każde ciało powinno zostać

odkryte i zidentyfikowane.

Odnalezione przedmioty,

które ofiary brały ze sobą

na drogę ku egzekucji,

są starannie czyszczone, analizowane,

katalogowane i przechowywane.

Tysiące artefaktów spakowano

do białych, plastikowych toreb,

takich jakie widzicie w CSI.

Stanowią one narzędzie badawcze

w identyfikacji wizualnej ofiar

i służą również jako cenne dowody sądowe

w toczących się procesach karnych.

Ocaleńcy są czasem wzywani,

by spróbować fizycznie
zidentyfikować przedmioty,

jednak jest to niezwykle trudny,

nieefektywny i bolesny proces.

Gdy badacze sądowi, doktorzy i prawnicy

skończą analizę przedmiotów,

stają się one sierotami historii.

Wierzcie lub nie,

większość z nich zostaje zniszczona

lub składowana i pamięć o nich zanika.

Kilka lat temu postanowiłem sfotografować

każdy przedmiot z ekshumacji,

by stworzyć wizualne archiwum,

które ocalałe osoby
mogłyby łatwo przeglądać.

Jako narrator chcę oddać coś społeczności.

Chcę więcej niż tylko podnieść świadomość.

W tym przypadku

być może ktoś rozpozna te przedmioty,

a przynajmniej ich zdjęcia pozostaną

jako stały i obiektywny obraz tego,

co się zdarzyło.

Fotografia ma budzić empatię,

a powszedniość tych przedmiotów
gwarantuje empatię.

W tym przypadku jestem jedynie narzędziem,

być może badaczem.

Wynikiem mojej pracy jest zdjęcie,

jak najbardziej zbliżone do dokumentu.

Gdy wszystkie osoby
zostaną zidentyfikowane,

pozostaną tylko ich gnijące ciała

oraz te codzienne przedmioty.

W swej prostocie

przedmioty te są ostatnim świadectwem

potwierdzającym tożsamość ofiar,

ostatnim trwałym dowodem,

że ci ludzie kiedykolwiek istnieli.

Dziękuję bardzo.

(Brawa)