Πώς κατάφερα να γυρίσω μια ανέφικτη ταινία

Ο παραγωγός ταινιών, Μαρτίν Βιλνέβ, μιλά για το "Mars et Avril", το καναδέζικο υπερθέαμα επιστημονική φαντασίας που κατάφερε να γυρίσει με σχεδόν καθόλου χρήματα. Μέσα από μια συναρπαστική ομιλία, εξηγεί τους διάφορους τρόπους με τους οποίους ξεπέρασε οικονομικά και οργανωτικά εμπόδια προκειμένου να δημιουργήσει το μοναδικό και εφευρετικό του όραμα για το μέλλον.

Γύρισα μια ταινία που ήταν
αδύνατο να γυριστεί.

αλλά δεν το ήξερα,

γι' αυτό και τα κατάφερα.

Το "Mars et Avril" είναι μια ταινία
επιστημονικής φαντασίας.

Εκτυλίσσεται στο Μόντρεαλ, σε 50 χρόνια.

Κανείς δεν είχε ξανακάνει
τέτοια ταινία στο Κεμπέκ

γιατί είναι ακριβή,
εκτυλίσσεται στο μέλλον,

έχει πάρα πολλά ειδικά εφέ

και είναι γυρισμένη
σε πράσινη οθόνη.

Αυτό είναι όμως το είδος της ταινίας
που ήθελα να κάνω

από τότε που ήμουν παιδί,

τότε που διάβαζα κόμικς

και φανταζόμουν πώς θα μπορούσε
να είναι το μέλλον.

Όταν Αμερικανοί παραγωγοί
βλέπουν την ταινία μου,

νομίζουν ότι είχα
μεγάλο προϋπολογισμό,

γύρω στα 23 εκατομμύρια.

Στην πραγματικότητα, όμως,
είχα μόλις το 10% αυτού του προϋπολογισμού.

Γύρισα το "Mars et Avril"
με μόλις 2,3 εκατομμύρια.

Θα αναρωτιέστε, ίσως, πώς γίνεται αυτό.

Πώς τα κατάφερα;

Δύο πράγματα βοήθησαν.
Το πρώτο είναι ο χρόνος.

Όταν δεν έχεις χρήματα,
πρέπει να έχεις χρόνο.

Μου πήρε επτά χρόνια
να γυρίσω το "Mars et Avril".

Το δεύτερο είναι η αγάπη.

Εξέλαβα τεράστια γενναιοδωρία
από όλους όσοι συμμετείχαν.

Κανένα τμήμα δεν είχε
τίποτα στη διάθεσή του

επομένως έπρεπε να βασιστούν
στη δημιουργικότητά μας

και να μετατρέψουν κάθε
πρόβλημα σε ευκαιρία.

Αυτό είναι το σημαντικότερο
που ήθελα να πω.

Πώς οι μεγάλοι περιορισμοί στη δημιουργία
μπορούν να ενισχύσουν τη δημιουργικότητα.

Ας γυρίσω, όμως, λίγο πίσω στον χρόνο.

Στα 20 μου, έγραψα μερικά
εικονογραφημένα μυθιστορήματα.

αλλά δεν ήταν σαν τα συνηθισμένα.

Ήταν βιβλία που διηγούνταν μία ιστορία
επιστημονικής φαντασίας

μέσα από εικόνες και κείμενα.

Οι περισσότεροι από τους ηθοποιούς
που πρωταγωνιστούν σήμερα

στη μεταφορά των βιβλίων σε ταινία,
συμμετείχαν

σε αυτά τα βιβλία, υποδυόμενοι χαρακτήρες

με κάπως πειραματικό, θεατρικό,
απλουστευτικό τρόπο.

Ένας από αυτούς τους ηθοποιούς είναι
και ο μεγάλος θεατρικός σκηνοθέτης

και ηθοποιός Ρομπέρ Λεπάζ.

Τον αγαπώ αυτόν τον τύπο.

Τον αγαπώ από τότε που ήμουν παιδί.

Θαυμάζω πολύ την καριέρα του.

Ήθελα να συμμετέχει
στο τρελό σχέδιο που είχα

και είχε την καλοσύνη
να δανείσει το πρόσωπό του

στον χαρακτήρα Eugène Spaak,

έναν κοσμολόγο και καλλιτέχνη
που αναζητά τη σχέση

ανάμεσα στον χρόνο, το διάστημα, την αγάπη,
τη μουσική και τις γυναίκες.

Ταίριαζε τέλεια στον ρόλο.

Ο Ρομπέρ είναι ο πρώτος άνθρωπος
που μου έδωσε μια ευκαιρία.

Ήταν ο πρώτος που πίστεψε σ'εμένα

και με ενθάρρυνε να κάνω
μια μεταφορά των βιβλίων μου

σε ταινία καθώς και
να γράψω, να σκηνοθετήσω,

και να κάνω την παραγωγή
της ταινίας μόνος μου.

Ο Ρομπέρ είναι το πρώτο παράδειγμα

για το πώς οι περιορισμοί μπορούν
να ενισχύσουν τη δημιουργικότητα,

γιατί ο τύπος αυτός είναι ο πιο
πολυάσχολος άνθρωπος στον πλανήτη.

Το πρόγραμμά του
είναι κλεισμένο μέχρι το 2042

και είναι πολύ δύσκολο
να τον βρει κανείς.

Ήθελα να παίξει στην ταινία,

για να παίξει τον εαυτό του.

Το θέμα όμως είναι ότι αν περίμενα

μέχρι το 2042, η ταινία μου
δεν θα ήταν πια φουτουριστική.

Έτσι, δεν μπορούσα να
το κάνω αυτό. Σωστά;

Αυτό, όμως, είναι μεγάλο πρόβλημα.

Πώς βρίσκεις κάποιον
που είναι τόσο πολυάσχολος

για να πρωταγωνιστήσει σε μια ταινία;

Είπα για πλάκα σε μια
συνάντηση της παραγωγής

και αυτό έχει συμβεί στ' αλήθεια,
παρεμπιπτόντως -

είπα, «Γιατί δεν τον κάνουμε ολόγραμμα;

Είναι παντού και πουθενά

στον πλανήτη την ίδια ώρα.

Τον έχω ως ένα πεφωτισμένο ον
στο μυαλό μου

και είναι μεταξύ πραγματικότητας
και εικονικής πραγματικότητας.

Έτσι, θα ήταν τέλειο

να τον κάνουμε ολόγραμμα.»

Όλοι γύρω από το τραπέζι γέλασαν,

αλλά το αστείο ήταν μια καλή λύση.

Έτσι, αυτό κάναμε στο τέλος.

Να πώς το κάναμε.
Τραβήξαμε τον Ρομπέρ με έξι κάμερες.

Ήταν ντυμένος στα πράσινα
και έμοιαζε

σαν να βρισκόταν μέσα σε
πράσινο ενυδρείο.

Κάθε κάμερα τραβούσε το κεφάλι του
από γωνία 60 μοιρών

ώστε στο μοντάζ να μπορούσαμε
να χρησιμοποιήσουμε

όποια γωνία χρειαζόμασταν.

Τραβήξαμε μόνο το κεφάλι του.

Έξι μήνες αργότερα, στα γυρίσματα,
ένας τύπος,

ένας μίμος παρίστανε το σώμα,

με το οποίο θα κινούνταν το κεφάλι.

Φορούσε μια πράσινη μάσκα

ώστε να μπορούσαμε να την σβήσουμε
εύκολα στο μοντάζ

και να την αντικαταστήσουμε
με το κεφάλι του Λεπάζ.

Έτσι έγινε σαν άνθρωπος της Αναγέννησης

και στην ταινία εμφανίζεται κάπως έτσι.

(Μουσική)

- Ως συνήθως, τα σχέδια του Άρθουρ

δεν πρόλαβαν κάποιες τεχνικές δυσκολίες.

Ένωσα το πίσω μέρος,
αλλά υπάρχει ακόμα κάποιο κενό.

Προσπάθησα να μειώσω την ένταση στον ήχο

αλλά μάλλον άγγιξα ευαίσθητη χορδή.

Ακόμη ακούγεται πολύ χαμηλά.

- Είναι φυσιολογικό.

Πάντα στο τέλος το όργανο μοιάζει
με το πρότυπό του.

(Μουσική)

Τα μουσικά όργανα

που βλέπετε σε αυτό το απόσπασμα,

είναι το δεύτερο παράδειγμα

για το πώς οι περιορισμοί
ενισχύουν τη δημιουργικότητα,

γιατί χρειαζόμουν απεγνωσμένα
αυτά τα αντικείμενα στην ταινία μου.

Είναι αντικείμενα πόθου.

Είναι μουσικά όργανα
δημιουργημένα με τη φαντασία.

Κουβαλούν και μια ωραία
ιστορία μαζί τους.

Βασικά, ήξερα πώς θα ήταν
αυτά τα πράγματα

στο μυαλό μου εδώ και πολλά,
πολλά χρόνια.

Το πρόβλημα όμως ήταν
ότι δεν είχα τα χρήματα

για να πληρώσω για αυτά.
Δεν άντεχα οικονομικά.

Είναι κι αυτό ένα μεγάλο πρόβλημα.

Πώς αγοράζεις κάτι
που δεν αντέχεις οικονομικά;

Ξύπνησα, λοιπόν, ένα πρωί
με μια πολύ ωραία ιδέα.

Είπα: «Κι αν τα πλήρωνε κάποιος άλλος;»

(Γέλια)

Ποιος, όμως, θα ενδιαφερόταν

για επτά, άφτιαχτα ακόμα,
μουσικά όργανα

εμπνευσμένα από γυναικεία σώματα;

Έτσι, σκέφτηκα το Cirque du Soleil
στο Μόντρεαλ

γιατί ποιος άλλος θα μπορούσε
να καταλάβει καλύτερα

αυτήν την τρελή ποίηση που ήθελα
να μεταφέρω στην οθόνη;

Βρήκα λοιπόν τον Γκι Λαλιμπερτέ,
Διευθύνοντα Σύμβουλο του Cirque du Soleil,

και του μίλησα για την τρελή μου ιδέα

με σχέδια όπως αυτό
και με οπτικές αναφορές.

Τότε συνέβη κάτι απίστευτο.

Στον Γκι φάνηκε ενδιαφέρουσα η ιδέα,

όχι γιατί ζητούσα τα χρήματά του

αλλά γιατί πήγα σε εκείνον
έχοντας μια καλή ιδέα

με την οποία όλοι
θα έμεναν ευχαριστημένοι.

Ήταν σαν ένα τέλειο τρίγωνο

στο οποίο ο αγοραστής της τέχνης
ήταν χαρούμενος

γιατί αγόραζε τα όργανα
σε χαμηλότερη τιμή,

αφού ακόμη δεν είχαν φτιαχτεί.

Πίστεψε πολύ σε αυτό.

Αλλά και ο καλλιτέχνης, ο Ντομινίκ Ενγκέλ,
ένας θαυμάσιος τύπος,

ήταν ευχαριστημένος
γιατί είχε έναν ολόκληρο χρόνο

για να εργαστεί πάνω
σε ένα ονειρεμένο σχέδιο.

Εγώ προφανώς και ήμουν ευχαριστημένος
γιατί βρήκα δωρεάν

τα μουσικά όργανα για την ταινία μου,
αυτό που προσπαθούσα να κάνω.

Να τα λοιπόν.

Το τελευταίο μου παράδειγμα
για το πώς οι περιορισμοί

μπορούν να ενισχύσουν
τη δημιουργικότητα

έχει να κάνει με το πράσινο χρώμα,

γιατί είναι ένα περίεργο χρώμα,
ένα τρελό χρώμα.

Στο τέλος χρειάζεται να αντικαταστήσεις
τις πράσινες οθόνες

και πρέπει να βρεις τον τρόπο
το συντομότερο δυνατό.

Είχα πάλι κάποιες ιδέες στο μυαλό μου

για το πώς θα ήταν ο κόσμος,

αλλά μετά πάλι χρησιμοποίησα
τη φαντασία που είχα ως παιδί

και ανέτρεξα στο έργο του Βέλγου
πρωτοπόρου στα βιβλία κόμικς,

Φρανσουά Σίτεν στο Βέλγιο.

Είναι άλλος ένας άνθρωπος
που θαυμάζω πολύ

και ήθελα να συμμετέχει στην ταινία

ως σχεδιαστής παραγωγής.

Μου έλεγαν, Μάρτιν, είναι αδύνατον,

ο άνθρωπος είναι πολύ απασχολημένος
και θα πει όχι.

Είπα λοιπόν αντί να μιμηθώ το στιλ του,

να τηλεφωνήσω στον πραγματικό άνθρωπο
και να τον ρωτήσω.

Του έστειλα τα βιβλία μου

και μου απάντησε ότι ενδιαφερόταν

να εργαστεί στην ταινία μαζί μου

γιατί θα ήταν σαν ένα μεγάλο ψάρι
σε ένα μικρό ενυδρείο.

Με άλλα λόγια, υπήρχε και για εκείνον χώρος
να ονειρευτεί μαζί μου.

Έτσι λοιπόν βρέθηκα με έναν από τους ήρωες
της παιδικής μου ηλικίας

ο οποίος θα σχεδίαζε κάθε κομμάτι της ταινίας

ώστε να το μεταφέρει στο Μόντρεαλ
στο μέλλον.

Ήταν απίστευτο που συνεργαζόμουν

με τον μεγάλο καλλιτέχνη
που θαύμαζα.

Μετά όμως πρέπει να μετατρέψεις

όλα αυτά τα σχέδια σε πραγματικότητα.

Έτσι και πάλι η λύση ήταν
να βάλω στόχο

τον καλύτερο καλλιτέχνη
που θα μπορούσα να σκεφτώ.

Στο Μόντρεαλ υπάρχει άλλος ένας τύπος,
πάλι από το Κεμπέκ,

τον λένε Κάρλος Μονζόν και είναι πολύ καλός
στα οπτικοακουστικά εφέ.

Ήταν ο κύριος συνθέτης σε ταινίες όπως

το "Avatar", το "Star Trek"
και το "Transformers"

και σε άλλα άγνωστα σχέδια
όπως αυτό εδώ.

Ήξερα πως ήταν ό,τι έπρεπε για τη δουλειά

και έπρεπε να τον πείσω.

Αντί να δουλέψει στην επόμενη
ταινία του Σπίλμπεργκ,

δέχτηκε να δουλέψει στη δική μου.

Γιατί; Γιατί του έδωσα το περιθώριο
να ονειρευτεί.

Αν λοιπόν δεν έχετε να προσφέρετε χρήματα
στους ανθρώπους,

πρέπει να ξυπνήσετε τη φαντασία τους με κάτι

όσο πιο όμορφο μπορείτε να σκεφτείτε.

Αυτό λοιπόν συνέβη με αυτήν την ταινία,

και με αυτόν τον τρόπο γυρίστηκε.

Πήγαμε και σε μια πολύ καλή εταιρεία
στο Μόντρεαλ

για το μοντάζ, την Vision Globale.

Μας δάνεισε τους 60 καλλιτέχνες της
για να εργαστούν με πλήρες ωράριο

για έξι μήνες προκειμένου να γυρίσουμε
αυτήν την τρελή ταινία.

Σας λέω λοιπόν ότι
αν έχετε μερικές τρελές ιδέες

στο μυαλό σας
και σας λένε ότι

είναι αδύνατον να γίνουν πραγματικότητα,

είναι ένας ακόμη καλύτερος λόγος
για να θέλετε να τις πραγματοποιήσετε.

Οι άνθρωποι έχουν την τάση

να βλέπουν τα προβλήματα
και όχι το τελικό αποτέλεσμα.

Ενώ, αν αρχίζεις και αντιμετωπίζεις τα προβλήματα

σαν να είναι σύμμαχοί σου
και όχι αντίπαλοί σου,

η ζωή θα αρχίσει να χορεύει μαζί σου

με τον πιο απίστευτο τρόπο.

Το έχω ζήσει.

Μπορεί να καταλήξετε
να πραγματοποιείτε κάποια τρελά σχέδια

και ποιός ξέρει,
μπορεί ακόμη να καταλήξετε

να πάτε στον Άρη.

Σας ευχαριστώ.

(Χειροκροτήματα)